ÖZEL ALAN ÇEVİRİLERİ II Yrd. Doç.Dr .Betül Parlak

1. ÖZEL ALAN ÇEVİRİLERİ IIYrd.Doç.Dr.Betül Parlak SOSYAL BİLİMLER METİNLERİ FELSEFE, SOSYOLOJİ, PSİKOLOJİ

2. Alana özgü metinleri tanımlama • Sosyal bilimler alanına özgü metinleri, ait olduğu alanın kavram ve terimlerini kullanarak belli bir görüş ya da kuram çerçevesinde görgül verileri, sosyal olayları, davranışları, eylemleri, olguları vb. değerlendirip yorumlayan metinler olarak tanımlayabiliriz.

3. Bu tür metinlerin temel özelliklerişöyle sıralanabilir: • Terim ve kavram kullanımı sıklığı, • Kuramsal çerçevenin belirlenmesi, • Disiplinlerarasılık: bu tür metinler sosyal bilimler alanındaki çeşitli disiplinlerin kavram, terim ve kuramlarını kullanabilir, • Onları“ödünç” alabilir, farklı içerikler yükleyerek yeni anlamlarla kullanabilir.

4. Temel özellikler 2 • Biçimsel özellikler: alıntılama yöntemi, dipnot kullanma yöntemi, bölümleme, kaynak gösterme, gönderme • Biçemsel özellikler: Tartışma ve uslamlamaya özgü bir dil kullanımı, örtük göndermeler, yazarın kendine özgü dili.

5. KAVRAM NEDİR? • Kavram, nesnelerin ya da olayların ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında toplayan genel tasarımdır. Kavram zihinsel bir tasarımdır ve soyuttur, genelleme ve sınıflama işlevi de taşır.

6. KAVRAM • Bir nesnenin veya düşüncenin zihindeki soyut ve genel tasarımı, mefhum, fehva, nosyon • Nesnelerin veya olayların ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında toplayan genel tasarım, mefhum, nosyon. • Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005.

7. Terim • Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan kelime (Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005). • Terimler, belli bir alana özgüdür. • Tek anlamlıdır. • Çeşitli biçimlerde dillere girerler: çeviri yoluyla, türetme yoluyla, ödünçleme yoluyla.

8. Terim nedir? • Terim, uzmanlık isteyen özel uğraş alanlarına özgü özel kavramları ifade etmeye yarayan, çift anlamlılık ve anlam karışıklığı yaratmayan, içeriği ve göndermesi sabit sözcük ya da sözcük öbeğidir. • Terim sözcüğü mantıkta,kendi başına anlam taşıyan sözcük anlamına gelir. Kendi başına anlam taşımayan bu,şu,ki,ise gibi ifadeler mantıkta terim sayılmaz.

9. Özel alan çevirisi derslerinin amacı • Belli bir alana özgü metinleri: • İçerdikleri terim, kavram, dil özellikleriyle tanıtmak, • Bu tür metinlerin çevirisinde karşılaşılabilecek sorunları tanımlamak, • Çözüm önerileri sunmak, • Bu tür metinler için ne tür araştırma yöntemleri kullanılabileceğini göstermek,

10. Özel alan çevirileri dersinin amacı • Konu edilen alana özgü terimleri saptamak, • Erek dildeki terim sözlüklerinde yer alıp almadıklarını kontrol etmek, • Yer alıyorlarsa kullanım sıklıkları ve yerleşiklikleri açısından değerlendirmek, • Çeviri kararlarında yukarıdaki iki ölçütün etkin olup olmadığını tartışmak ve çeviri kararında süreci etkileyen bilinçli ve bilinç dışı nedenlerin farkına varmaya çalışmak…

11. 2009-2010 Bahar dönemi ÖZEL ALAN ÇEVİRİLERİ II Kohlberg’s Moral DevelopmentTheory Alıştırma 1: Yukarıdaki metnin yazarı kimdir? Hangi kaynaktan alınmıştır? Hangi alana özgü bir metindir? Türü ve işlevi nedir? Başlıca terim ve kavramlar hangileridir?

12. METİN II “Howtherecomesto be a Problem at all.” alt başlıklı metnin yazarını ve hangi kaynaktan alındığını nasıl bulabilirsiniz? Yazarını ve alındığı kaynağı bilmek çeviri kararlarınızı etkiler mi? Ne açıdan ve nasıl? Bu metnin terimcesini çıkartın. İlk iki metin için yaptığımız alıştırmaları diğer metinler için de uygulayın.

14. Jargon Nedir? • Jargon is terminology which is especially defined in relationship to a specific activity, profession, or group. The philosopheCondillac observed in 1782 that "Every science requires a special language because every science has its own ideas." As a rationalist member of the Enlightenment he continued, "It seems that one ought to begin by composing this language, but people begin by speaking and writing and the language remains to be composed."[1] • In other words, the term most often covers the language used by people who work in a particular area or who have a common interest. Much like slang,[2] it can develop as a kind of short-hand, to express ideas that are frequently discussed between members of a group, though it can also be developed deliberately using chosen terms. A standard term may be given a more precise or unique usage among practitioners of a field. In many cases this causes a barrier to communication with those not familiar with the language of the field. As an example, the words RAM, bit, byte, CPU, and hexadecimal are jargon terms related to computing.[2]

15. Concept • There are two prevailing theories in contemporary philosophy which attempt to explain the nature of concepts (abstract term: conception). The representational theory of mind proposes that concepts are mental representations, while the semantic theory of concepts (originating with Frege's distinction between concept and object) holds that they are abstract objects.[1]Ideas are taken to be concepts, although abstract concepts do not necessarily appear to the mind as images as some ideas do.[2] Many philosophers consider concepts to be a fundamental ontological category of being. • A concept is a cognitive unit of meaning— an abstractidea or a mental symbol sometimes defined as a "unit of knowledge," built from other units which act as a concept's characteristics. A concept is typically associated with a corresponding representation in a language or symbology[citation needed] such as a word. • The meaning of "concept" is explored in mainstream cognitive science, metaphysics, and philosophy of mind. The term "concept" is traced back to 1554–60 (l. conceptum - something conceived),[citation needed] but what is today termed "the classical theory of concepts" is the theory of Aristotle on the definition of terms.[citation needed]