Z cukrzycą w szkole

1. Oni są (i będą) wśród nas... Z cukrzycą w szkole

2. Wynik prac międzyresortowego zespołu do spraw przeciwdziałania dyskryminacji dzieci przewlekle chorych to Zestaw pięciu broszur - pod wspólnym tytułem "One są wśród nas" zawiera szczegółowe informacje na temat postępowania z dzieckiem przewlekle chorym w szkole i przedszkolu, przybliża  nauczycielom, rodzicom i uczniom specyficzne problemy funkcjonowania dzieci przewlekle chorych, wskazuje kierunki i sposoby rozwiązywania ewentualnych problemów.

3. Dziecko z astmą w szkole i przedszkolu • Dziecko z cukrzycą w szkole i przedszkolu • Dziecko z padaczką w szkole i przedszkolu • Dziecko z hemofilią w szkole i przedszkolu • Dziecko przewlekle chore - psychologiczne aspekty funkcjonowania dziecka w szkole i przedszkolu

6. Czy to możliwe? Anna Milczarek z Warszawy, mama siedmioletniego Mikołaja, który nosi pompę insulinową, długo szukała klasy, która przyjmie syna. "Udało się dopiero za szóstym razem" - mówi Milczarek

7. Czy to możliwe? Ewie Wojnowskiej, należącej do stowarzyszenia "Pomoc Młodym Diabetykom", nie udało się zapisać córki do łódzkiego gimnazjum nr 15. "Dyrektorka się przeraziła. We wrześniu córka pójdzie do innej szkoły, gdzie jeszcze nie wiedzą o jej chorobie" - mówi Wojnowska.

8. „Bądźcie spokojni! Dzieci z cukrzycą niczym nie różnią się od swoich rówieśników. Mają takie same marzenia, możliwości, plany na przyszłość...”

9. Cukrzyca typu I, tzw. młodzieńcza lub insulinozależna Choroba rozwija się na skutek uszkodzenia komórek trzustki wytwarzających insulinę. Nie ma pewności, dlaczego tak się dzieje. Możliwe, że to skutek nieprawidłowej reakcji organizmu na te komórki, co może mieć związek np. z infekcją wirusową. Osoby, które cierpią na cukrzycę typu I, nie mają szans na pełne wyzdrowienie. Komórki, które produkują w ich trzustce insulinę są zniszczone. Osoby z cukrzycą typu II, są w stanie samodzielnie produkować insulinę.

10. TO MOGĄ BYĆ OBJAWY CUKRZYCY • duże pragnienie • częste i obfite oddawanie moczu • chudnięcie pomimo niemal wilczego apetytu • osłabienie • senność

11. „Niezbędnik” diabetyka • glukometr z nakłuwaczem i paskami • pen z insuliną • glukagon • glukoza • odpowiednia ilość pożywienia

12. GLUKOMETRz nakłuwaczem i paskami

13. Glukometr... ...służy do mierzenia stężenia poziomu glukozy we krwi. Kropelkę krwi z palca nakłada się na jednorazowy pasek i po chwili wynik jest gotowy.

14. Pomiar stężenia poziomu cukru we krwi

15. Pomiar stężenia poziomu cukru we krwi

16. Prawidłowe wyrównanie cukrzycyna czczo (rano) < 95 mg/dlprzed posiłkiem < 100 mg/dl1h po posiłku < 140 mg/dl2h po posiłku < 120 mg/dlprzed snem 100-140mg/dlglikemia nocna > 60 mg/dl

17. Poziom cukru należy kontrolować przed każdym posiłkiem oraz zawsze wtedy, gdy chory poczuje taką potrzebę!

18. Gdy poziom jest dobry... • Należy zjeść posiłek (zawierający odpowiednią ilość tzw. wymienników węglowodanowych - WW) • Dostrzyknąć odpowiednią do ilości WW ilość insuliny.

19. W przypadku małych diabetyków dieta jest jednym z podstawowych elementów leczenia cukrzycy...

20. Właściwa ilość składników odżywczych oraz odpowiedni dobór i rozłożenie posiłków pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi, w zależności od wieku, potrzeb, aktywności fizycznej i działania insuliny.

21. Przykładowy rozkład pomiarów poziomu cukru i posiłków w ciągu dnia: • 7.00 - I śniadanie • 10.00 - II śniadanie • 12.00 - obiad • 15.00 - podwieczorek • 18.00 - kolacja • 21.00 - posiłek przed snem (aby zapewnić dobry poziom w nocy)

22. Czasami konieczne są również pomiary w nocy, np. ok. 1.00 lub (i) 3.00

23. Wymiennik węglowodanowy(zwany też jednostką chlebową) Jeden wymiennik węglowodanowy (1 WW) to taka ilość produktu wyrażona w gramach, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych przez organizm (co odpowiada 10 g czystego cukru).

24. Tabele WW

26. Indeks glikemiczny Aby ułatwić prawidłowe spożycie węglowodanów wprowadzono pojęcie Indeksu Glikemicznego (IG) produktów. Określa on tempo wzrostu poziomu cukru we krwi po spożyciu określonych produktów spożywczych... IG wyrażamy w %

27. Poposiłkowy wzrost glikemii • 100% glukoza • 90-100% coca-cola, pepsi, płatki ryżowe i kukurydziane, ziemniaki puree, miód, ryż preparowany • 70-90% pieczywo pszenne, pszenno-żytnie, żytnie, chleb chrupki, mąka pszenna, proszek budyniowy, ryż gotowany, babka piaskowa, herbatniki, biszkopty • 50-70% płatki owsiane, kukurydza, sacharoza, banany, niesłodzone soki owocowe, chleb gruboziarnisty • 30-50% mleko, jogurt naturalny, owoce np: jabłka, brzoskwinie, makaron, lody, rośliny strączkowedo • 30% surowa marchew, warzywa zielone, fasola, bób

28. Insulina • W 1921 rokuF.Banting i H.Ch.Best wyizolowali wyciąg, który zawierał hormon, nazwany insuliną. Jego wstrzyknięcie usuwało wszystkie objawy cukrzycy. • W Polsce po raz pierwszy insulinę wyprodukował w 1926 roku inżynier J.Celarek w Pracowni Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie.

29. Insulina... ...jest hormonem wydzielanym przez trzustkę. Działa jak klucz, który „otwiera drzwi” komórki, przez które wejść może cukier. Bez insuliny komórka "zamknięta na klucz" - głoduje.

30. Sposoby podawania insuliny: • Za pomocą pena – wstrzykiwacza zastępującego tradycyjną strzykawkę • Za pomocą pompy insulinowej

31. Podawanie insuliny za pomocą pena PEN przypomina kolorowy długopis. Umieszcza się w nim wkład z insuliną (wystarcza na kilka dni), a potem odmierza odpowiednią dawkę i niemal bezboleśnie, cieniusieńką igiełką robi się zastrzyk.

32. Podawanie insuliny za pomocąpompy

33. Podawanie insuliny za pomocąpompy POMPA INSULINOWA to aparat z cienką rurką, której zakończenie umieszczane jest w skórze brzucha. Został tak zaprogramowany, by podawać stale niewielką dawkę insuliny. Dzięki temu liczba zastrzyków znacznie spada. To wygodny, ale drogi sprzęt.

34. To ważne! • W szkole powinno być miejsce, w którym dziecko o każdej porze mogłoby w warunkach higienicznych zbadać poziom cukru czy podać zastrzyk insuliny. • Zdarza się, że dzieci robią to na korytarzach lub w toalecie, co uwłacza podstawowym zasadom higieny i bezpieczeństwa. • Niektóre dzieci wstydząc się choroby nie wykonują żadnych badań ani zastrzyków w szkole. Prowadzi to do bardzo zróżnicowanych cukrów, a w konsekwencji do grożących powikłań zdrowotnych.

35. Gdy poziom cukru jest zbyt wysoki(hiperglikemia) • Należy w pierwszej kolejności podać dawkę insuliny zwiększoną o tzw. korektę • Odczekać określoną ilość czasu (im wyższy poziom tym dłużej) • Zjeść posiłek

36. W sytuacji, gdy poziom cukru jest zbyt wysoki (powyżej 250 mg%), a dziecko czuje się źle, ma trudności w odbiorze lekcji, nudności, bóle głowy czy brzucha, silne pragnienie mamy do czynienia z hiperglikemią. Stan taki może być spowodowany rozwijającą się infekcją powodującą zwiększone zapotrzebowanie na insulinę. Należy wtedy poinformować rodziców.

37. Gdy poziom jest zbyt niski(hipoglikemia) • Niedocukrzenie czyli hipoglikemia to stan, w którym poziom cukru we krwi występuje poniżej normy tj. poniżej 80mg%. • Objawy niedocukrzenia są bardzo różne u różnych osób. • Niedocukrzenie pojawia się nagle i nie zawsze jest sygnalizowane przez chorego.

38. Objawy hipoglikemii(niedocukrzenia) • dziecko czuje się słabe, • nie może się poruszać, • pojawiają się: bladość skóry, drżenie rąk, zaburzenia widzenia, silny ból głowy, ale także: • napady nieuzasadnionej złości, agresji, • brak kontaktu, nielogiczne odpowiedzi, • pismo brzydkie i niewyraźne, bazgranie. Nie wszystkie te objawy występują jednocześnie. Czasami może być tylko jeden z nich. Jeśli natychmiast nie udzieli się pomocy, dziecko może stracić przytomność, a w dalszej konsekwencji może nastąpić zgon.

39. Jak należy pomóc w przypadku niedocukrzenia? Gdy z dzieckiem nawiązujemy kontakt należy: •   podać glukozę lub cukier (3-4 kostki) lub słodki napój Coca-cola (1/2 szklanki) lub sok owocowy.

40. Wykaz pokarmów stosowanych w hipoglikemii: •  cukier - najlepiej w kostkach - 3-4 kostki •  Coca-cola oraz inne napoje słodzone cukrem - około 1/2 szklanki •   soki owocowe bez cukru - około 1 szklanki •   soki owocowe z cukrem - około 1/2 szklanki •   herbatniki, biszkopty, paluszki - około 15 gram •   słodkie owoce - gruszka, 1/2 banana, winogrona, jabłko Podane powyżej ilości pokarmów i napojów w przybliżeniu odpowiadają 3-4 kostkom cukru i podnoszą poziom glukozy (cukru) we krwi o około 60-70mg%. Pamiętaj! Czekolada nie jest dobra wprzypadku hipoglikemi, gdyż posiada dużą zawartość tłuszczu i niski IG.

41. Jak należy pomóc w przypadku niedocukrzenia? Pamiętaj! Nie podawaj nic do picia, jeśli chory jest już nieświadomy – grozi to zadławieniem! Jeżeli jest utrata przytomności lub zasłabnięcie nie ustępuje • należy wykonać zastrzyk z Glucagonu, który powinien znajdować się w dostępnym miejscu (pokój nauczycielski lub gabinet lekarski). • instrukcja obsługi znajduje się w każdym opakowaniu. Osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem chorym na cukrzycę muszą znać miejsce przechowywania „Glucagonu”.

42. Glukagonratuje życie Glukagon zawiera jednorazową dawkę biosyntetycznego ludzkiego glukagonu (0,001 g) oraz strzykawkę z rozpuszczalnikiem. Glukagonpowoduje uwolnienie glukozy magazynowanej w wątrobie i w krótkim czasie podwyższa jej poziom we krwi. Działa skutecznie zarówno po podaniu dożylnym, jak i domięśniowym lub podskórnym.Dzieciom o masie ciała poniżej 25 kg zaleca się jednorazowo 0,0005g (połowa zawartości strzykawki).Leczenie powinno być uzupełnione doustnym podaniem węglowodanów.

43. Jak należy pomóc w przypadku niedocukrzenia? • Należy powiadomić Pogotowie Ratunkowe (zaznaczyć, że utrata przytomności nastąpiła u dziecka z cukrzycą) oraz rodziców dziecka.   • Po odzyskaniu przytomności podać dziecku roztwór cukru lub inny słodki napój. •   Dziecko po niedocukrzeniu powinno odpocząć. Nie wolno go zostawiać wtedy bez opieki. Nie należy również wysyłać go do domu.

44. Do niedocukrzenia nie dojdzie jeżeli: dziecko zje posiłek o właściwej porze - czasem musi to zrobić także w czasie trwania lekcji ilość posiłku będzie dostosowana do ilości podanej insuliny nie będzie dodatkowego niezaplanowanego wysiłku typu: wycieczka, zwiększona aktywność fizyczna (np. dodatkowe zajęcia sportowe nie uwzględnione w planie, bardziej intensywne niż zwykle zajęcia sportowe typu zawody itp.)

45. Pamiętaj! • Dzieci chore na cukrzycę posiadają te same możliwości intelektualne i zdolności jak i ich zdrowi koledzy. • Nie należy stosować wobec nich taryfy ulgowej jeśli chodzi o poziom zdobywanej wiedzy. Jednak wahania cukru we krwi, zbyt niski lub zbyt wysoki poziom, zaburzają zdolność koncentracji i mogą spowodować chwilowe znaczne obniżenie sprawności umysłowej. • W związku z tym obserwujmy bacznie dzieci, aby uniknąć niesprawiedliwej oceny.

46. Odrębny problem: wycieczka lub lekcje W-F. • należy zbadać poziom cukru przed każdym wysiłkiem (lekcja W-F, wycieczka). Nauczyciel powinien przypomnieć dziecku o tej czynności. • uczeń powinien zjeść dodatkowy posiłek • dzieci z cukrzycą nie powinny wykonywać ćwiczeń wymagających gwałtownego wysiłku, ćwiczeń na wysokościach

47. Odrębny problem: wycieczka lub lekcje W-F. • udział w zawodach sportowych powinien byćdokładnie przemyślany iskonsultowany z rodzicami... ...ze względu na gwałtowne zmiany glikemii w czasie intensywnego i długotrwałego wysiłku • dziecko nie powinno ćwiczyć po hipoglikemii. Jeżeli dziecko zgłasza złe samopoczucie należy natychmiast zabronić mu dalszych ćwiczeń. Należy zbadać poziom cukru i w zależności od wyniku spożyć dodatkowy posiłek. Po ustąpieniu dolegliwości dziecko nie powinno podejmować dalszych ćwiczeń w tym dniu.

48. Odrębny problem: wycieczka lub lekcje W-F. • Wycieczki i dodatkowe wyjścia ze szkoły powinny być wcześniej zapowiadane, aby dziecko mogło wziąć dodatkową porcję jedzenia. • Jeżeli nauczyciel czuje, że nie będzie mógł zapewnić dziecku należytej opieki, wskazane jest aby w tego rodzaju imprezach uczestniczyło któreś z rodziców chorego dziecka.

49. Pamiętaj! • Wysiłek fizyczny stanowi bardzo ważny element w terapii cukrzycowej. • Właściwie dobrane i dozowane ćwiczenia fizyczne wpływają bardzo korzystnie na stan zdrowia dziecka. Należy jednak przestrzegać wspomnianych zasad!

50. Z cukrzycą można żyć niebanalnie... Halle Berry Paula Mandaryna