AFET LOJİSTİK YÖNETİMİNDE RİZE İLİNE YÖNELİK YENİ MODEL ÖNERİSİ

1. AFET LOJİSTİK YÖNETİMİNDE RİZE İLİNE YÖNELİK YENİ MODEL ÖNERİSİ Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ Doç. Dr. Yavuz GÜNALAY Yrd. Doç. Dr. Levent AKSOY Öğr. Gör. Burak KÜÇÜK

2. SUNUM • AFET TÜRLERİ • AFETLERİN ANALİZİ • TÜRKİYE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ • RİZE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ • AFET LOJİSTİĞİ VE TÜRKİYE’DE AFET LOJİSTİĞİ ÇALIŞMALARI • AFET SONRASI LOJİSTİK YÖNETİMİ • SONUÇ VE ÖNERİLER 

3. AFET TÜRLERİ

4. AFETLERİN ANALİZİ • Dünya’da son 25 yılda meydana gelen değişik doğal afetler yüzünden yaklaşık 3 milyon insan hayatını kaybederken bu afetlerin ekonomik bedeli ise, trilyon dolar mertebesindedir. • Dünya genelindeki doğal afetler analiz edildiğinde, doğal afetlerin çoğunluğunu jeolojik ve klimatik afetlerin oluşturduğu görülür. Dünya’da etkili olan doğal afet türleri; şiddetlerine, oluşum sürelerine ve etkilerine göre sıralanınca en önemlilerinin kuraklık, tropikal siklon, bölgesel sel ve taşkınların olduğu görülür.

5. TÜRKİYE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ Türkiye'de her 9 ayda 1 hasar yapıcı deprem, yılda ortalama 25 önemli su baskını ve 50 heyelan görülmektedir.

6. Afete en fazla maruz kalan iller, afetzede sayısı açısından bakıldığında; Kocaeli, Erzurum, Bingöl, Sakarya, Düzce, Van, Yalova, Muş, Adana ve Diyarbakır. • Olay bazında ele alındığında ise afetten en çok etkilenen iller Erzurum, Trabzon, Bingöl, Rize, Tunceli, Erzincan, Kastamonu, Malatya, Sivas ve Artvin olarak sıralanıyor.

7. RİZE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ • Heyelanve Su Baskını açısından 2. Derece • Depremegöre 4. derece afetbölgesidir.

8. Türkiye Ulusal Afet Arşivi’nden Rize İli Afetleri

9. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Ulusal Afet Arşivi’nden alınan bilgilere göre Rize’de yaşanan önemli afetlerden bazıları ise aşağıda gösterilmiştir. Heyelan: • Rize – İyidere 25.11.1988 Etkilenen kişi sayısı 191 • Rize – Derepazarı 23.09.1977 Etkilenen kişi sayısı 32 • Rize – Merkez 20.11.1988 • Rize – İkizdere 05.08.1988 • Rize – Güneysu 23.07.2002 Etkilenen Kişi sayısı 106, ölü sayısı 20 • Rize – Çayeli 26.11.1988 Etkilenen kişi sayısı 20 • Rize – Merkez 06.10.2010 • Rize – Hemşin 31.08.1995 • Rize – Çamlıhemşin 01.03.1989 Etkilenen kişi sayısı 50 • Rize – Pazar 05.08.1988 Etkilenen kişi sayısı 45 • Rize – Ardeşen 05.08.1988

10. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Ulusal Afet Arşivi’nden alınan bilgilere göre Rize’de yaşanan önemli afetlerden bazıları ise aşağıda gösterilmiştir. Sel – Su Baskını • Rize – Merkez 26.08.2010 13 Ölü • Rize – İkizdere 01.03.1989 Etkilenen kişi sayısı 476 Çığ: • Rize – İkizdere 12.02.2009 1 ölü 5 yaralı Fırtına: • Rize – Merkez 18.12.2010 • Rize – Pazar 02.01.2010 • Rize – Merkez 24.03.2013

11. AFET YÖNETİMİ • Su Baskını/Sel ve Heyelan/Toprak Kayması tipleri, bölgesellikleri ve hasar katsayıları açısından benzerdirler. • Afetleri Öncesi – Esnasında – Sonrası olarak incelersek • Temel eylemler: Tahmin – Haberleşme/Bilgi – Kurtarma/Lojistik

12. TAHMİN • Simulasyon çalışması • Topografik model • Su çekim oranları, 3 Boyutlu Akış grafikleri • Bölgesel afet riskleri tespit edilir.

13. HABER ve BİLGİ TOPLAMA • Haberleşme • Uydu • Cep telefonu • Radyo • Cami ve Belediye Hoparlörü • Telsiz • EBS

14. KURTARMA ve LOJİSTİK • Afet anından başlıyarak kurtarma ekibi ve yardım malzemesi sevkiyatı. • Bilgi akışını önleyecek tür afetlerde yeni sistem kurulumu • Kamu, özel, STK ve askeri arasında koordinasyon • Sağlık hizmeti götürmek • Enkaz kaldırma faaliyetleri

15. AFET SONRASI LOJİSTİK YÖNETİMİ • Türkiye’de mevcutta yürürlükte olan mevzuat (kanun, kararname ve yönetmelikler) bu konuda yetersizdir. Bu yetersizliği ortadan kaldıracak şekilde bir çerçeve dokümanı ve doktrinler hazırlamalıdır. Belirtilen bu doktrinler ışığında ve çizilen çerçeve içerisinde mülki ve mahalli idari bölümler (il-ilçe ve belediye, muhtarlık) koordineli olarak kendi acil durum çalışmalarını gerçekleştirmelidir. • Afetler belirli bir coğrafyada ve belirli bir zaman aralığında oluşmaktadır. Bu sebeple afetlerin yerel olarak yönetilmeleri gerekmektedir. Ancak verimliliği ve etkinliği artırabilmek için planlamanın ve kaynak tahsisinin ülke geneli düşünülerek yapılması gerekir. Bu sebeple aşağıdaki şekilde belirtilen bir afet yönetim yapısı önerilmektedir.

16. TürkiyeAfetLojistikBölgeHaritası

17. Rize’ninLojistikönemi • 15. Bölgeveçevresindeki 8 ilin 1. ve 2. derecedestekmerkezi • Kurtarmamerkezleri Samsun, Erzurum’ayakın. • Rize Port • 6 Yerel, 2 UlusalLojistikfirması

18. Ülke Afet Yönetim Planı Ülke Fonksiyonel Planları: • Arama Kurtarma • Sağlık • Lojistik… Dış Kurum Planları: • Kızılay • Türk Silahlı Kuvvetleri • Özel Sektör … İl Afet Yönetim Planı Dış Kurum Planları: • Kızılay MAFOM • Garnizon Komutanlığı • Rize Belediyesi • Aksa Çoruh EDAŞ, Aksa Doğalgaz, • Özel Sektör … İl Fonksiyonel Planları: • Arama Kurtarma • Sağlık • Lojistik… İlçe Afet Yönetim Planı Dış Kurum Planları: • Kızılay MAFOM • Garnizon Komutanlığı • Rize Belediyesi • Aksa Çoruh EDAŞ, Aksa Doğalgaz, İlçe Fonksiyonel Planları: • Arama Kurtarma • Sağlık • Lojistik… Muhtarlık / Tesis / Bina Afet Yönetim Planı: • Arama Kurtarma • İlk Yardım • Haberleşme Afet Yönetim Plan Hiyerarsisi

19. Yeni model önerimiz dört temel fonksiyonel gruba ayrılmaktadır. Bu fonksiyonel gruplar; istihbarat ve planlama, mali ve idari işler, operasyon ve lojistikten oluşmaktadır. • Önerdiğimiz model içerisinde yer alan afet lojistik planı ise haberleşme, taşımacılık, depolama, altyapı hizmetleri, geçici iskan hizmetleri, enkaz kaldırma hizmetleri, dış kuruluş koordinasyonu, personel sağlık hizmetleri bölümlerinden oluşmaktadır. • Model içerisinde yer alan afet lojistik planına ait alt faaliyet grupları ile ilgili önerilerimiz, teşkilat görevleri, planlaması ve servisler üzerinden olmuştur.

20. Rize İli AFAD Organizasyon Yapısı Önerisi

21. SONUÇ VE ÖNERİLER • Afet yönetiminin lojistik fonksiyonu en az operasyon kadar önemli • Risk tanımında sadece afet türüne değil: • Şiddeti • Görülme sıklığı • Zaman ve yere bağlı demografik • Bölgesel hassasiyet • Toplum bilinci • Afet yönetiminin olay bazlı ve dinamik olması gerekmektedir. • Aynı zamanda hiyarerşik yapı bozulmamalı

22. SONUÇ VE ÖNERİLER • Önerdiğimiz modelle, bu yapının hem mevzuat ile çelişmediği hem de etkin bir kullanım sağladığı gözlenmiştir. • Özellikle Rize iline özgü afet tiplerinin daha sınırlı alanlarda etkili olması lojistik destek sağlamayı kolaylaştırıyor • Rize’nin konumu itibarıyla Lojistik önemi artmaktadır. • Özel sektör kullanımı artarsa ekonomiye katkısı pozitif olacaktır

23. TEŞEKKÜRLER… AFET LOJİSTİK YÖNETİMİNDE RİZE İLİNE YÖNELİK YENİ MODEL ÖNERİSİ Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ Doç. Dr. Yavuz GÜNALAY Yrd. Doç. Dr. Levent AKSOY Öğr. Gör. Burak KÜÇÜK