T rk Edebiyatinin D nemleri

1. T�rk Edebiyatinin D�nemleri ISLAMIYETTEN �NCEKI T�RK EDEBIYATI

2. A.S�zl� edebiyat d�nemi T�rk Edebiyatinin D�nemleri�(S�zl� Edebiyat) S�zl� Edebiyat, T�rklerin hen�z yaziyi kullanmadiklari d�nemdeki edebiyattir. Bu d�nem edebiyati s�zl� olarak �retilmis ve kulaktan kulaga yayilarak varligini s�rd�rm�st�r. Bu d�nemde edebiyatimizi Samanizm, Maniheizm, Budizm gibi dinler etkilemistir. Islamiyet �ncesi T�rk edebiyati, M.�. 4000'li 3000'li yillardan baslayarak T�rklerin Islamiyet�i kabul ettigi XI. y�zyil ortalarina kadar s�rer. Bu uzun d�nemin K�kt�rkler�e ait yazili anitlarin ortaya kondugu M.S. VI. y�zyila kadar olan b�l�m� s�zl� edebiyat d�nemi olarak adlandirilir. Bilindigi gibi s�z yazidan �ncedir. B�yle olunca da yazili edebiyat �r�nlerinden �nce, s�zl� edebiyat �r�nlerinin olustugu ortadadir. B�t�n uluslarin edebiyatinda oldugu gibi T�rklerin edebiyatinda da s�zl� edebiyatin dogusu dinsel temellere dayanir. S�zl� edebiyat �r�nleri, daha yazinin bulunmadigi d�nemlerde, dinsel t�renlerde �retilmeye baslanmis, kusaktan kusaga aktarilarak yasatilmistir. Edebiyat t�rleri i�inde ilk dogan t�r olan siir, s�zl� edebiyatin anlatiminda �nemli bir rol oynar. Islamiyet �ncesi T�rk edebiyatinda da siirin �nemli bir yeri vardir.

3. S�zl� D�nemin �zellikleri . �Kopuz� adi verilen sazla dile getirilmistir.2. �l�� olarak ulusal �l��m�z olan �hece �l��s�� kullanilmistir.3. Nazim birimi �d�rtl�k�t�r.4. D�nemine g�re ari bir dili vardir.5. Dizelere genel olarak yarim uyak hakimdir.6. Daha �ok doga,ask ve �l�m konulari islenmistir.7. Bu d�neme y�nelik elimizdeki en eski kaynak Kasgarli Mahmut�un �Divan-i L�gat-it T�rk� adli eseridir.

4. Eski T�rk Siiri Islamiyet �ncesi T�rk siiri hece �l��s�yle yazilmistir. Yedili, sekizli, onikili �l��lere �ok rastlanir. Kafiye �nemlidir, dize baslarinda da kafiye yapilir. Nazim birimi d�rtl�kt�r. Islamiyet �ncesi T�rk siirinin dili �z T�rk�edir. Siirler, T�rklerin o �agdaki d�nya g�r�slerini, yasantilarini, duygularini, d�s�ncelerini dogal bir dille anlatirlar. Siirlerde doga, ask, kahramanlik, cesaret, binicilik, at sevgisi, askerlik, �l�m en �ok islenen konulardir. �in kaynaklarinda M.�. II. y�zyila ait eski T�rk siir �evirilerine rastlanmaktadir. Ilk T�rk Sairleri Islamiyet �ncesindeki T�rklerde sairlere baksi, kam, ozan gibi adlar verilirdi. Kasgarli Mahmud�un Div�n� L�gati�t T�rk adli eserinde ve Turfan kazilarinda ele ge�irilen metinlerde adlarina ve siirlerine rastlanan ilk T�rk sairleri Aprin �or Tigin, �u�u, Ki-ki, K�l Tarkan, Asig Tutung, Pratyaya Siri, Kalun Kaysi, �isuya Tutung�dur. Ilk T�rk Siiri Islamiyet �ncesi T�rk siirinin, sairi bilinen ilk �rneklerini Uygurlarda bulmaktayiz. Aprin �or Tigin�in yazdigi �Bir Ask Siiri� adli ilk T�rk siirinin son par�asinin asli ve �evirisi s�yledir: ESKI T�RK�E ILE T�RKIYE T�RK�ESI ILE

5. Destan Destanlar uluslarin yazi �ncesi �aglarinda olusmus olagan�st� olaylarla, doga�st� kahramanlarla ve kahramanliklarla y�kl�, �yk�leyici �zellikler tasiyan uzun siirlerdir. Destanlar, eski �aglarda ezgiye eslik etmeye en uygun bi�imde, �ogunlukla nazimla d�zenlenmistir. Epik siirin en g�zel �rnekleri olan destanlarda olagan�st� olaylarin, doga�st� kahramanlarin, tanrilarin savaslarinin yani sira; eski �ag insanlarinin inanislari, yaratilis ve varolus konusundaki d�s�nceleri; uluslarin �zlemleri ve d�sleri de dile getirilir. Destanlar insanlarin olaylari dinleme ve anlatma gereksiniminden dolayi kusaktan kusaga yayilmistir.� - Destanlarin Dogusu Insanlar ilk �aglarda toplum ve doga olaylarini anlamakta g��l�k �ektiler. Her olay onlara �nce Tanriyi d�s�nd�rd�: G�k g�rlemesi Tanrinin hiddetiydi. Yildirimlar, kasirgalar, susuzluklar Tanrinin insanlara verdigi cezalardi. Insanlar her doga olayini korkuyla karisik bir hayranlikla izledi. Zengin bir hayal d�nyasi olan ilk insanlar, �nemli g�rd�kleri her olayi, olagan�st� olay ve hayallerle s�sleyerek birbirlerine anlattilar. Yeni olaylarla zenginlesen destanlar, halk arasinda yayilarak ortak bir eser haline geldi. Destanlari anlatan her yeni agiz destanlara yalniz bir olay degil, dil ve s�yleyis g�zelligi de katti. Destanlar, baslangi�ta manzum olduklari, ezgiyle s�ylendikleri i�in halk dilinde uzun s�re yasayabildi. Destanlar, bir�ok doga olayinin ��z�me ulastigi d�nemlerde bile yer yer �nemini koruyarak k�kl� bir destan geleneginin olusmasini saglamistir. Zamanla, destan gelenekleri zenginlesen uluslarin, destan sairleri yetismistir.

6. S�zl� D�nem Destanlarinin �zellikleri 1. Toplumun ortak g�r�sleri yansitilmistir.2. Olagan�st� �zellikler bulunmaktadir.3. �nemli kisiler han, kral gibi se�kin kisilerden veya toplumun kabullendigi bir kahramandan ibarettir.4. S�yleyis milli dil tarzindadir.5. Olduk�a uzun yazilardir.6. Milli nazim �l��s� kullanilmistir.7. Konulari bakimindan savas,deprem,yangin,mizah,�nl� kisilerin yasamlari seklinde gruplandirma yapmak m�mk�nd�r. �

7. T�rk Destanlari Bir ulusun destan sahibi olabilmesi i�in: � O ulusun halkinin hayal g�c�n�n en eski �aglarda bile, efsaneler, destanlar yaratmaya elverisli olmasi,� O ulusun tarihinde unutulmaz doga olaylari, b�y�k savaslar, g��ler, baskinlar, degisik cografi �evrelere dagilmalar gibi halkinin g�nl�nde ve kafasinda nesiller boyu yasayacak �nemli olaylarin yasanmis olmasi gerekir. Destanlarin olusumu i�in gerekli olan bu sartlar, T�rk tarihinde fazlasiyla g�r�l�r. Seyit Kemal Karaalioglu T�rk Edebiyat Tarihi adli yapitinda: �T�rk tarihine, T�rk destanlari ile girebiliriz, T�rk tarihinin k�kenine ilk T�rk destanlari ile inebiliriz� derken, T�rk tarihinin destanlarla, destanlasmis kahramanlarla dolu oldugunu da vurgular. Ne yazik ki, T�rk destanlarinin asil metinleri elimizde degildir. �ok zengin oldugu bilinen T�rk destanlari ile ilgili bilgiler Arap, Iran ve �in kaynaklarindan elde edilmektedir. T�rk destanlarinin bir kismi T�rk ve yabanci arastirmacilar tarafindan halk agzindan derlenmistir. Bir kismina Arap, Iran ve �in kaynaklarinda rastlanmaktadir. Bir kismina Batili kaynaklarda rastlanirken bir kismi da T�rk aydin ve yazarlari tarafindan �esitli d�nemlerde, �esitli nedenlerle, �esitli dil ve yazilarla kaleme alinmistir. Destanlarimizin b�y�k bir kismi yaziya olduk�a ge� ge�irilmis, s�zl� edebiyattaki sekliyle de tamamen yaziya aktarilamamislardir. Ancak y�zyillar i�inde yasayip yeni olaylarla zenginlesmis T�rk�n duygu, d�s�nce ve anilariyla deger kazanmislardir. Arastirmacilar Eski Iran ve Yunan destanlari ile T�rk destanlari arasindaki benzerliklere dikkat �ekerler. Destan devri yasayan uluslar arasindaki bu t�r alisverisler dogaldir.

8. Destan K�lt�r�n�n �nemi Destanlar; tarih, d�s�nce ve sanat bakimindan b�y�k deger tasirlar. Tarihi aydinlatir, d�s�nce ve sanata kaynak olustururlar. Bilimsel tarih arastirmalari yaninda, tarihi olaylar karsisinda halkin duygu ve d�s�ncelerini yansitirlar. Banarli�nin (1971) Resimli T�rk Edebiyati adli yapitinda da belirttigi gibi: �Destanlar halk g�z�yle g�r�len, halk ruhuyla duyulan ve halk hayalinde masallastirilan tarihlerdir.� Destan kahramanlarinin doga�st� �zellikler g�stermesi, olaylarin olagan�st�l�klerle anlatilmasi destanlarin ger�eklerden uzak oldugunu g�stermez. Destanlar, anlatimlarindaki olagan�st� �zellikler ayiklandiginda uluslarin tarihini aydinlatan en �nemli kaynaklardir. � Y�zyillar boyunca T�rklerin duyus, d�s�n�s, inanis ve hayallerini; g�zel sanatlarini; ask, aile, vatan, ulus ve devlet anlayislarini T�rk destanlarinda g�rebiliriz.

9. SAV Sav, Islamiyet �ncesi T�rk edebiyatinda atas�z�n�n karsiligidir. Bir d�s�nceyi, bir deneyimi, bir �g�d�, en az s�zc�kle kisaca anlatan kaliplardir. Bi�im olarak bir d�z yazi t�mcesi veya bir siir dizesi gibi olabilirler. Islamiyet �ncesi T�rk edebiyatina ait savlarin kimileri k���k ses degisiklikleriyle, T�rk�ede bug�n de yasamaktadir. ESKIT�RK�E ILE T�RKIYE T�RK�ESI ILE

10. SAGU Sagular da savlar gibi eski T�rklerin yasam bi�imlerinden dogan s�zl� �r�nlerdir. Eski T�rklerde sevilen, sayilan bir kisinin �l�m�nden sonra d�zenlenen cenaze t�renine �yug t�reni�, bu t�renlerde s�ylenen siirlere �sagu� adi verilirdi (IV. �niteye bakiniz). �len kisinin yigitligini, yaptigi isleri, degerini anlatan, �l�m�nden dogan aciyi dile getiren bu siirler bir t�r agittir. Destan �zelligi de g�steren sagularda genis doga tasvirlerine rastlanir. Asagida Alp Er Tunga�nin �l�m� �zerine duyulan aciyi dile getiren �Alp Er Tunga Sagusu�nu okuyacaksiniz. Alp Er Tunga Sagusu XI. y�zyilda Kasgarli Mahmud tarafindan halk agzindan derlenmistir. KARAHANLI T�RK�ESIYLE T�RKIYE T�RK�ESIYLE 

11. Kosuk Eski T�rkler totemlerinin etini yemezlerdi. Yilda bir kez, belli d�nemlerde, �sigir t�reni� adi verilen kutsal av t�renlerinde onu kurban ederek yerlerdi. �S�len� adi verilen bu toplu ziyafetlerde ve yengi ile biten savaslar sonunda, t�m boylarin erkekleri bir araya gelerek eglenirdi. Bu eglencelerde s�ylenen �oklukla ask, doga ve yigitlik konularini isleyen siirlere �kosuk� adi verilir. Genellikle kendi basina b�t�nl�g� olan d�rt dizeli bentlerden olusan kosuklar manilere ve kosmalara kaynak olmustur. ESKI T�RK�E ILE T�RKIYE T�RK�ESI ILE

12. YAZILI EDEBIYAT Islamiyet �ncesi Yazili T�rk Edebiyati Yazili Edebiyat, T�rkler arasinda yazinin kullanildigi devirlerde baslayan bir edebiyattir. Eldeki en eski �r�nler 5. ve 6. y�zyillarda yazildigi tahmin edilen Yenisey Kirgizlarina ait balbal �adi verilen mezar taslaridir. Ancak bu yazitlar, adlar ve birka� s�zc�kten olusan T�rk�e s�zlerden ibarettir. Bu yazitlardaki alfabe daha sonraki d�nemlerde kullanilan G�kT�rk alfabesine g�re ilkel bir nitelik tasir. Yazili edebiyata ait en �nemli �rnekler 8.y�zyilda dikilen ve g�n�m�ze dek ulasan G�kt�rk Kitabeleri�dir. Bu yazitlara bug�n Mogolistan�da bulunan G�kt�rk Kitabeleri, Orhun Irmagi�nin eski yatagi �zerinde bulundugu i�in Orhun Yazitlari (Anitlari/Kitabeleri) denmistir. G�kt�rk Kitabeleride Yenisey Yazitlari gibi dikili taslar �zerine G�kt�rk alfabesiyle yazilmistir. Yazitlarda Dogu G�kt�rklerin tarihinden, komsulariyla olan iliskilerinden savaslarindan ve y�netiminden s�z etmektedir. Canli bir s�ylev dili ve �slubu vardir. Bu yazitlar, T�rk dili tarihi a�isindan �nemli belge niteligi tasir.

13. Yazili D�nem �r�nleri * Orhun kitabeleri* Uygur MetinleriOrhun kitabeleri:�inlilere karsi bagimsizlik savasi yapan, T�rk b�t�nl�g�n� yeniden kurmak i�in i�te ve dista savasan K�kt�rklerin hikayesi anlatilir bu yazitlarda.Bu abideler 38 harfli olan K�kt�rk alfabesiyle yazilmistir.Bunlardan en �nemli olanlari 3 tanedir. � 1. Bilge Tonyukuk yaziti: D�rt bakana vezirlik etmis olan Tonyukuk tarafindan yazilmistir.Daha �ok �inlilerle yapilan savaslar anlatilmaktadir. � 2. K�l Tigin yaziti: K�kt�rk hakani Bilge Kagan�in kardesi K�l Tigin�in �l�m� �zerine Bilge Kagan tarafindan dikilmistir. 3. Bilge Kagan Yaziti: G�kT�rk hakani Bilge Kagan�in �l�m�nden sonra yazdirilmis bir abidedir.Son iki yazar daha �ok d�nemin olaylarindan, t�relerden ve Bilge Kagan�in ulusuna diledigi iyi dileklerden s�z eder. � * �T�rk adinin ge�tigi ilk yazili belge ve T�rk Edebiyati�nin ilk yazili �rnekleri olan K�kt�rk abidelerinde yazilar Prof. Thomsen ve Radloff tarafindan okunmustur. Islamiyetten �nceki yazili edebiyatimizin ve bug�nk� T�rk Dilinin - Edebiyatinin temelini olusturan �Orhun Abideleri�dir. � Uygur D�nemi Eserleri: K�kt�rk devletinin yikilmasindan sonra kurulan uygur hanliklarindan kalma eserlerdir.Daha �ok Buddha ve Mani dininin esaslarini anlatan metinlerdir.Bunlar turfan y�resinde yapilan kazilarda ortaya �ikarilmistir.Uygurlarin k�gida kitap basma teknigini bildikleri anlasilmaktadir.D�nemden kalma bir�ok hik�yenin yaninda *�k�k�n� denilen bir ilkel tiyatro eserleri de vardir.Uygurlar bu eserleri 14 harfli Uygur alfabesiyle yazmislardir.

14. ISLAMIYETTEN SONRAKI T�RK EDEBIYATI A)DIVAN EDEBIYATI D�NEMLERI

15. DIVAN EDEBIYATININ TARIHI GELISIMI Divan edebiyati, T�rklerin Islamiyet�i kabul�nden sonra meydana gelen yazili edebiyattir. Arap ve Fars edebiyati etkisi altinda gelismistir. Bu etki, Arapca ve Fars�a s�zc�klerin T�rk�eye girmesinin yani sira, bu dillerin anlatim bi�imlerinin benimsenmesiyle de kendini g�sterir. Bu edebiyata Divan edebiyati denmesinin sebebi, sairlerin siirlerini divan denen el yazmasi kitap Divan edebiyatinin ilk �rnekleri 13. y�zyilda verilmistir. Bu edebiyatin ilk �r�nlerini veren Mevlana Celaleddin-i Rumi b�t�n yapitlarini Fars�a yazdi. Ayni y�zyilin bir baska b�y�k sairi Hoca Dehhani�ydi. Horasan�dan gelip Konya�ya yerlesen Dehhani, �zellikle Iranli sair Firdevsi�nin etkisinde siirler kaleme aldi. 14. y�zyilda Konya, Nigde, Kastamonu, Sinop, Sivas, Kirsehir, Iznik, Bursa gibi k�lt�r merkezlerinde sairler ve yazarlar Divan edebiyatinin yeni �rneklerini verdiler. Bunlarin �ogu kahramanlik hik�yeleri, �gretici, egitici ve dinsel yapitlardi. Bu arada Iran edebiyatinin konulari da T�rk edebiyatina girmeye basladi. Mesud bin Ahmed ile yegeni Izzeddin�in 1350'de yazdiklari S�heyl � Nevbahar, Seyhoglu Mustafa�nin 1387'de yazdigi Hursidname, S�leyman �elebi�nin (1351�1422) Vesilet��n-Nec�t basligini tasimakla birlikte Mevlid adiyla bilinen �nl� yapiti, Iran edebiyatinin etkisiyle yazilmistir. Divan edebiyati, �zellikle siir alaninda en parlak d�nemini 16. y�zyilda yasadi. B�k� ve Fuzuli Divan siirinin en iyi �rneklerini verdiler. 17. y�zyila girildiginde Divan edebiyatinin ulastigi d�zey, Iran edebiyatininkinden geri degildi. Sairler, siirlerinde �fahriye� denen ve kendilerini �vd�kleri b�l�mlerde siir ustaliginin doruguna �ikmislardi. �gretici siirleriyle taninan Nabi ve bir yergi ustasi olan Nef�i bu y�zyilin �nl� sairleriydi. Divan edebiyati, en �zg�n sairlerinden olan Nedim�in ve Seyh Galib�in ardindan, 18. y�zyilda bir duraklama d�nemine girdi. Daha sonraki sairler �zellikle bu iki sairi taklit ettiler ve �zg�n yapitlar ortaya koyamadilar. 19. y�zyilda Divan edebiyati artik g�zden d�sm�s ve elestiri konusu olmustu. Ilk elestiriyi getiren Namik Kemal�di. Tanzimat�la birlikte T�rk edebiyatinda Bati etkisinde yeni bi�imler, konular denenmeye baslandi. Divan edebiyati b�ylece �nemini yitirmekle birilikte, Tevfik Fikret, Mehmet �kif Ersoy ve Yahya Kemal Beyatli, T�rk edebiyatinin aruz �l��s�yle son siirlerini yazdilar.

16. Divan edebiyatinin genel �zellikleri Divan edebiyati T�rklerin Isl�m dinini benimsemesinden sonra ortaya �ikan yazili edebiyattir. Arap ve Fars edebiyatinin etkisi altinda gelismistir. Bu etki, Arap�a ve Fars�a s�zc�klerin T�rk�e�ye girmesinin yani sira, bu dillerin anlatim bi�imlerinin benimsenmesiyle de kendini g�sterir. Bu edebiyata Divan edebiyati denmesinin nedeni, s�irlerin siirlerini divan denen el yazmasi kitaplarda toplamis olmalaridir. Isl�m dininin benimsenmesinden sonra, Kur�an�in Arap�a olmasindan dolayi pek �ok toplumun k�lt�r dili degisime ugradi. Iranlilar 9. y�zyilda edebiyat �r�nlerini, Yeni Fars�a diye adlandirilan bir dille vermeye basladilar. Iran edebiyatinin bu �r�nlerinden T�rk edebiyati b�y�k �l��de etkilenmistir. �te yandan Anadolu�da kurulan T�rk devletleri, resmi yazisma dili olarak Arap�a ve Fars�a�yi kullandilar. Bu durum edebiyat dilinin degismesine de yol a�ti. �zellikle saray �evresindeki sairler ve yazarlar, yapitlarini Arap�a ve Fars�a yazmaya basladilar. Osmanli Devleti d�neminde Arapca ve Fars�a�nin yogun etkisinde kalmis olan Osmanlica dili divan edebiyatinda kullanilan ana dildir. 1. Nazim birimi genellikle beyittir ve c�mle beyitte tamamlanir. Beyit, c�mleye egemendir.2. Nazim �l��s� �aruz�dur.3. Dili Arap�a, Fars�a, T�rk�e karisimi olan �Osmanlica�dir.4. Siirlerde tam ve zengin uyak kullanilmistir.5. Siirlerin konuyu i�eren basliklari olmadigi i�in nazim bi�imlerine g�re adlandirilmislardir.6. Klise bir edebiyattir. Duygu ve d�s�nceler degismez s�zlerle (Mazmun) anlatilir.7. Anlatilan sey degil, anlatis bi�imi �n plandadir.8. Soyut bir edebiyattir. Insan ve doga ger�ekte oldugundan farkli ele alinmistir.9. Aydin z�mrenin edebiyatidir. Medrese k�lt�r� hakimdir. Genellikle saraya ve �evresine seslenir.10. Sanatlara bolca yer verilmis, sanat yapmak ama� durumuna gelmistir.11. Ulusal bir edebiyat olmayip dinin etkisiyle sekillenmistir. Arap ve Iran edebiyatinin etkisi �ok fazladir.12. Siirde daha �ok ask, sevgili, i�ki, din ve kadercilik gibi konular islenmistir.13. Nazim �n planda tutulmus, nesre pek az yer verilmistir.14. Nesir alaninda tezkireler (edebiyat tarihi g�revini g�ren biyografik eser), m�nseatlar (mektuplar), tarihler, dini metinler ve nasihatnamelere de rastlanmaktadir. Bunlarda da sanat yapma amaci �n plandadir.15. 13.y�zyilda gelismeye baslamis 16. ve 17. y�zyillarda en olgun d�nemini yasamis, 19.y�zyilin sonlarina kadar s�rm�st�r.

17. DIVAN EDEBIYATININ �NEMLI SAIR VE YAZARLARI HOCA DEHHANI: 13. y�zyilda yasamistir. Din disi konularda siir yazan ilk divan sairidir. Divani vardir.� MEVLANA: XIII.y�zyilda yasamistir. Birka� T�rk�e beyit disinda, t�m siirlerini Fars�a ile yazan �nl� tasavvuf sairidir. Oglu Sultan Veled de tasavvufi konulari isleyen bir sair olarak bilinir. Mesnevi, Divan-i Kebir, Mektubat, taninmis eserleridir. ALI SIR NEV�I: �agatay leh�esinin en g�zel �rneklerini veren sair 15. y�zyilda yasamistir. Muhakemet��l-Lugateyn adli eserinde T�rk�e�nin Fars�a�dan daha �st�n bir dil oldugunu savunmustur. Hamsesi vardir. Anadolu disinda T�rk�e siir yazan ilk sairdir. SEYHI: 15. y�zyilda yasamistir. �Harn�me� adli eseri edebiyatimizda ilk fabl t�r� eser olarak bilinmektedir. Mesnevi alaninda basarili olmustur. S�LEYMAN �ELEBI: 15. y�zyilda yasamistir. Hz. Muhammed i�in yazdigi Vesilet-�n-Necat (mevlit) adli mesnevisiyle taninmis bir sairdir. (Islam edebiyatinda Hz. Muhammed�in hayatini anlatan eserlere SIYER denir). FUZ�LI: Fuzuli 16. y�zyilin en g��l� sairlerindendir. Arap�a, Fars�a, T�rk�e divani olan tek sairdir. Eserlerini Azeri leh�esiyle yazmistir. Divan edebiyatinin en lirik sairi olarak kabul edilmektedir. Ona g�re yasamin anlami aci �ekmekle �zdestir. Platonik bir ask arayisi vardir. Din disi konularda yazmakla birlikte tasavvuftan da etkilendigi bilinmektedir. Kendisine baglanan maasi almasinda g��l�k �ikaran memurlari sikayet etmek i�in yazdigi �Sikayetn�me� adli mektubu edebiyatimizdaki en �nl� yergilerden biridir. Divanlarindan baska bir naat olan �Su� kasidesi, Leyla v� Mecnun mesnevisi, Peygamber ailesini anlattigi Hadikat-�s-S�eda�si Sah Ismail ile II:Bayezid�i karsilastirdigi Beng � B�de�si ve tip bilgisini sergiledigi Sihhat ve Maraz�i en taninmis eserleridir.

18. BAKI:Baki,16. y�zyil sairlerindendir. D�neminde �sairler sultani� olarak taninmis ve saratin b�t�n olanaklarindan yararlanmistir. Iyi bir medrese egitimi g�rd�g� bilinmektedir. D�nya nimetlerinin hepsinden yararlanma anlayisindadir. Kanuni�nin �l�m� �zerine yazdigi mersiyesi �ok taninmistir. Divani vardir. N�BI: 17. y�zyil sairlerindendir. Divan edebiyatinda didaktik siirler yazmasiyla bir yenilik olarak kabul edilmektedir. Din, t�reler ve sosyal yasamla ilgili �g�tler verir. N�bi�nin Divan�indan baska Hayriye, Hayr�b�d adli iki didaktik eseri, gezi notlarini i�ine alan Tuhfet-�l Harameyn�i ve M�nseat adli eserleri vardir. NEFI: Nef�i , 17. y�zyil sairlerindendir. Edebiyatimizdaki en �nl� kaside sairi olarak bilinir. �vg�lerindeki ve yergilerindeki asiriliklariyla �nl�d�r. Yazdigi hicviyelerindeki asirilik bogdurulmasina neden olmustur. Hayal g�c� �ok zengin olan Nef�i�nin somut benzetmelerden yararlanmasi da belirgin bir �zelligidir. T�rk�e ve Fars�a divani olan Nef�i�nin ayrica hicviyelerini topladigi Sihami-i Kaza adli bir eseri de vardir. NEDIM: 18.y�zyil sairlerinden olan Nedim, Lale Devri�nin sairi olarak bilinir. Eserlerinde ask, i�ki, zevk ve sefayi isler. �Mahallilesme akimi�nin �nderi olan sairin Halk edebiyatindan da etkilendigi bilinmektedir. Siirlerinde halkin agzindan alinma deyimler oldugu gibi, halkin konusma diline de olduk�a yaklasmistir. Samimi ve i�ten bir s�yleyisi olan Nedim, sarkilariyla taninmistir. Divan siirindeki kliseleri (mazmunlari) bir �l��de yikmis olan sairin Divan�i vardir.

19. SEYH GALIP: Divan edebiyatinin 18.y�zyilda yasamis son b�y�k sairidir. Galatasaray Mevlevihanesinde seyhlik yapmistir. Nabi�nin �Hayr�b�d�ina nazire olarak ve Mevl�n�nin mesnevisinden etkilenerek yazdigi �H�sn-� Ask� adli meshur mesnevisinde, tasavvuf konusundaki d�s�ncelerini ortaya koyar. Bu eserinde alegorik (sembolik) bir anlatim kullanan sair hayal g�c�nden ve masal �gelerinden de yararlanmistir. EVLIYA �ELEBI: (17.yy) Edebiyatimizda gezi t�r�n�n ilk �rneklerini veren yazar, usta bir g�zlemcidir. Elli yillik bir s�re i�inde gezdigi yerleri konusma diline yakin bir dille anlatmistir. Anlatiminda abartili olmakla birlikte, Divan nesrinin kaliplarini da kirmistir. 10 ciltlik �Seyahatn�me� adli eseri �ok taninmistir. NOT: Divan edebiyatinin nesir yazari olarak taninan diger �nemli yazarlari sunlardir: SINAN PASA: (15.yy) Tazarrun�me adli s�sl� nesri ile taninir. MERCIMEK AHMET: (15.yy) Fars�a�dan �evirdigi Kabusn�me adli eseriyle taninir. NAIM�: (17.yy) Kendi adiyla anilan (�Naima Tarihi�) adli tarih eserinin yazaridir. KATIP �ELEBI: (17.yy) Batililarin Haci Kalfa dedikleri yazar ve d�s�n�rd�r. Arapca, Fars�a, Fransizca, Latine bilen yazarin tarih, cografya, matematik konularinda yazilmis eserleri vardir.

20. DIVAN SIIRININ (NAZIMININ) KONULARI VE �ZELLIKLERI Divan siiri, d�neminin zevklerini, sanat anlayisini, inan�larini, hayata bakislarini ve bilgilerini yansitir. Ne var ki, Divan sairinin ger�ek yasami anlattigina pek rastlanmaz. Kendisini s�rekli aci �eken bir �sik olarak anlatan Divan sairi, sevgilisini ay gibi yuvarlak y�zl� bir g�zel olarak betimler. Sevgili hem ay, hem de g�nestir. Divan siirinde kullanilan benzetmelerde sevgilinin boyu mizrak gibi uzun ve d�z, sa�lari s�mb�l, yanaklari lale ya da g�l, g�zleri nergis, kaslari yay, kirpikleri ok, disleri inci, �ene �ukuru kuyudur. Sevgilinin beli kildan incedir, dudagi �l�ms�zl�k suyu (ab-i hayat) gibidir. B�yle betimlenen sevgilinin �siginin (yani sairin) g�zyasi Nil ya da Firat irmaklari gibi akar. �sigin bir yandan rakibi, bir yandan da aci �ektiren sevgilisi vardir ve bu nedenle basi bel�dan hi� kurtulmaz. Divan siirinde b�t�n sairlerin kullandigi bu t�r benzetmelere �mazmun� denir. Bu mazmunlari yerli yerinde ve basarili bi�imde kullananlar iyi sair sayilirdi.Divan sirinde yaygin islenen konulardan biri de dogadir. Ama doga, sairin h�nerini g�stermesi i�in bir ara�tir. ��nk� sair, dogayi kendisinin g�rd�g� gibi degil, �nceki usta sairlerin g�z�yle yansitir. Doga, daha �ok kasidelerin ve mesnevilerin konusu olmustur. Bahar ve kis mevsimleri o kadar �ok islenmistir ki, bu iki mevsimi anlatan siirlere ayri adlar bile verilmistir. Bahari anlatan siirlere bahariye, kisi anlatanlara da sitaiye denmistir. Bahar, sair i�in sevin� kaynagidir. Bahar i�in yapilan benzetmelerden biri sultandir. �rnegin bahar sultani ordusunu toplar, kis sultanina h�cum ederek onu yener. B�k�nin �Bahar Kasidesi�, en g�zel bahariye �rnegidir. Bahar tasvir edilirken g�l, b�lb�l, lale, s�mb�l, �imen gibi s�zc�klere sik�a basvurulmustur. Divan sairine g�re bahar yasam ve canliligin kaynagidir. Kis ise can sikici ve bunalticidir; zalim bir padisaha benzetilir. Divan siirinde islendigi bi�imiyle doga belli �gelerle sinirli kalmisti. �rnegin orman, dag, ova, r�zg�r, yagmur gibi �geler Divan siirinde hemen hi� kullanilmamistir. Divan siirinde kayiklar vardir, ama deniz yoktur. Divan siirinde bilin�li olarak hayali bir d�nya yaratilmistir.

21. Nazimin s�zl�k anlami �sira�, �d�zen� demektir. Ama Divan edebiyatinda nazim dendiginde siir akla gelir. Divan edebiyati, daha �ok siir t�r�nde �rnekler i�erir ve d�zyazi �r�nler azdir. Divan siiri, kurallarini Arap ve Iran edebiyatindan alan aruz �l��s�yle yazilmistir. Divan siirinde daha �ok Kur�an, Hz. Muhammed�in s�zleri olan hadisler, peygamber ve kutsal kisilere iliskin �yk�ler, tasavvufun ortaya attigi sorular, �nl� bir Iran efsanesini konu alan Sehname gibi konular islenmistir. Bu siirlerde T�rk k�lt�r�ne iliskin �gelerden de yararlanilmistir. Divan sairi bu konulari, aruz �l��leri i�inde ve �ok yaygin bi�imiyle beyitlerle yazmistir. Tek satirdan olusan dize ya da misra, genelde siirin en k���k birimidir. Divan siirinde ise en k���k birim beyittir. S�zc�k olarak beyit �ev� anlamina gelir. Misra da, �ift kanatli bir kapinin kanatlarindan her birine verilen addir. Divan Siirindeki S�z Sanatlari Divan sairinin iyi sair olabilmesi i�in dilin inceliklerini bilmesi gerekirdi. Sairin s�z sanatlarindaki ustaligi siirinin degerini artirirdi. Bu nedenle sairler, h�sn-i ta�lil ve tesbih sanatina sik�a basvurmuslardir. H�sn-i ta�lil, nedeni bilinen bir olayi, daha g�zel bi�imde a�iklama ve anlamlandirma sanatidir. Benzetme de denen tesbih ise, bir durumu, bir olusu, bir varligi daha g�zel bir duruma, bir olusa, bir varliga benzetmektir. Divan sairi i�in benzetilenler, daha dogrusu neyin neye benzetilecegi belliydi ve kaliplasmisti. Bu ama�la hazirlanmis listeler bile vardi. Yeni bir siirin benzetme y�n� farkliysa, o degerli bir siir olarak nitelendirilirdi. Ama asil yenilik h�sn-i ta�lil sanatiyla ortaya koyulurdu. B�ylece sair bir s�zc�ge ya da deyime, kullandigi dili �ok iyi bilmesi oraninda artan anlamlar y�klenmis oluyordu. Baslica s�z sanatlari sunlardir: Tesbih, Mecaz, Mecaz-i M�rsel, Telmih, Tecah��l-i Arif, Istiare, H�sn-i Ta�lil, Leff � Nesr, Kinaye, Tariz, Teshis, Intak

22. DIVAN EDEBIYATINDA D�Z YAZI (NESIR) Divan, siire agirlik veren bir edebiyattir. D�zyazi, ancak bilimsel �alismalarda, tarihlerde, kimi sanatsal metinlerde ve gezi t�r� eserlerde kullanilmistir. Divan edebiyatinda �� t�r d�zyazi bi�imi vardir. Yalin d�zyazi, s�sl� d�zyazi ve orta d�zyazi. Yalin d�zyazida halkin konustugu dil kullanilmis, halk kitaplari, halk �yk�leri, Kur�an tefsirleri, hadis a�iklamalari bu t�rde yazilmis eserlerdir. � S�sl� d�zyazida (nesirde) h�ner ve marifet g�stermek ama�lanmistir. Bu t�re genellikle medrese �grenimi g�rm�s, Osmanlicayi iyi bilen yazarlar y�nelmistir. �ok uzun c�mlelerin, bol s�z ve anlam oyunlarinin g�ze �arptigi bu t�r�n en belirgin �rneklerini Veysi ve Nergisi vermistir. S�sl� d�zyazida �ok �r�n verilmis bir alan da tezkire�dir. Bu t�r�n ilk �rnegini, 16. y�zyilda �sik �elebi yazmis ve tezkire gelenegi 19. y�zyilda Fatih Efendi�ye gelene kadar s�rm�st�r.

23. Orta d�zyazi (nesir) ise, divan edebiyatinin hemen hemen b�t�n klasik yazarlarinin yazdigi bir t�rd�r. Belirgin �zellikleri, s�z ve anlam oyunlarindan, h�ner ve marifet g�stermekten ka�inilmis ve i�erigin �n planda tutulmus olmasidir. �zellikle tarih, gezi, cografya ve din kitaplari bu t�rde (orta nesirle) yazilmistir.� Divan Edebiyati�nda d�zyazilar, yazilis amaci ve dil tutumu dikkate alinarak ��e ayrilir: 1. Sanatli(s�sl�) D�zyazi: S�z ustaligi g�stermek amaciyla yazilir. Sinan Pasa�nin Tazarru�at adli eseri, bu t�r�n en taninmis �rnegidir. Sanatli d�zyaziya insa denir. 2. Orta D�zyazi: Yer yer agir ve s�sl�, yer yer sade bir dille yazilan d�zyazilardir. Genellikle tarih kitaplarinda bu d�zyazi t�r� g�r�l�r. Osmanlilar zamaninda tarih�ilik,�vakan�vis� adi altinda y�r�t�len bir t�r memurluktu. Sarayda g�revlendirilen vakan�visler, �nemli �nemsiz her olayi g�n� g�n�ne notlar halinde yazarlardi. Bu eserler, olay anlatimina dayali oldugundan, bilimsel tarih anlayisiyla bagdasmaz. Divan d�neminin baslica tarih�ileri arasinda Asikpasazade ,Ali, Eb�lgazi Bahadir Han,Naima, Pe�evi, M�tercim Asim sayilabilir. 3. Sade D�zyazi: Dil ve anlatim ustaliginin degil, ele alinan konunun �nem tasidigi d�zyazi t�r�d�r. Bu anlayis nedeniyle, sade d�zyazilarda ustaca s�z s�yleme �abasi g�r�lmez; dil a�ik, yalin, dogaldir. Bu d�zyazi t�r�n� kullananlardan baslicalari sunlardir: Mercimek Ahmet , Katip �elebi, Evliya �elebi (Eseri:Seyahatname). Din Disi Yazi T�rleri: Tezkire, Tarih, Seyahatn�me, Sefaretn�me, Siyasetn�me, M�nazara, M�nseat

24. DIVAN EDEBIYATI NAZIM BI�IMLERI �l��s� ve uyagi olan s�z ya da yaziya �manzum� ya da �manzume� denir. Siirde dize sayisi, d�rtl�k sayisi, siralanis d�zeni, uyak yapisi gibi dis �zelliklerin t�m�, nazim bi�imini olusturur. Divan siirinde pek �ok nazim bi�imi vardir, ama birka�i daha yaygin olarak kullanilmistir. Bi�imlerine G�re: Uyak, beyit, misra, bend, mesnev�, kas�de, gazel, ruba�, musammat, terkib-i bend, m�semmem, tuyug, tahmis, tardiye, tasdir, tesdis, tesbiye, tasir, tezmin, muasser, muhammes, murabba, m�seddes, m�stezat, sar Konularina G�re: Din disi: Bahariye, Cevreviye, Fahriye, Mersiye, Mehdiye, Gazavatn�me, Sahiln�me, Sak�n�me, Kiyafetn�me, Surn�me, Hamamn�me, Sehrengiz, Hicviye, Hezliyat, Tarih D�s�rme, Muamma, L�gaz, Dariye, Rahsiye. Din�: Tevhid, M�nacat, Na�at, Makte�l-I H�seyin, Miraciye, Hilye, Mevlid, Kirk Hadis, Menkibe, Kissa 1. GAZEL: �zellikle ask, g�zellik ve i�ki konusunda yazilmis belirli bi�imdeki siirlere denir. Beyit sayisi genellikle 5-9 arasinda degisir. Gazelin ilk beyti mutlaka kendi arasinda uyakli olur.Bu ilk beyte �matla�, son beyte ise �makta� adi verilir. Bir gazelin en g�zel beytine �beyt-�l gazel�, sairin mahlasinin bulundugu beyte de �mahlas beyti� denir. Beyitleri arasinda anlam birligi bulunan gazele �yek-�henk�, ayni g�� ve g�zellikte beyitlerden olusan gazele de �yek-�v�z� gazel adi verilir.

25. 2. KASIDE: Din ve devlet b�y�klerini �vmek amaciyla belirli kurallar i�inde yazilan uzun siirlerdir. En az 33, en �ok 99 beyitten olusur. Kasidenin en g�zel beytine �beyt-�l kaside�, sairin mahlasinin bulundugu beyte de �ta�-beyt� adi verilir. 3. MESNEVI: Her beyti kendi i�inde uyakli uzun nazim bi�imidir.Bir anlamda Divan edebiyatinda manzum hikayelerin yazildigi bir bi�im olarak da tanimlayabiliriz. Mevl�n�nin �nl� tasavvufi mesnevisi 25.700 beyitten olusmustur. Mesneviler ask, dini ve tasavvufi, ahlaki-�gretici, savas ve kahramanlik, bir sehri ve sehrin g�zelliklerini anlatma, mizah gibi t�rl� konularda yazilmistir. Divan edebiyatinda roman ve hikaye gibi t�rler olmadigi i�in mesneviler bir bakima bu t�rlerin yerini tutmuslardir. On b�l�mden olusur.Ayni sair tarafindan yazilmis bes mesneviye �Hamse� adi verilir. Hamse sahibi olarak taninmis �nemli divan sairleri: Ali Sir Nev�i, Taslicali Yahya, Nev�i-z�de At�i�dir. 4. KITA: Yalniz ikinci ve d�rd�nc� dizeleri birbiriyle uyakli iki beyitlik nazim bi�imidir. Beyitler arasinda anlam birligi bulunur. Pek �ok konuda yazilabilir. 5. M�STEZAT: Gazelin �zel bir bi�imine denir. Uzun dizelere kisa bir dize eklenerek yazilir. Uzun ve kisa dizeler gazel gibi kendi aralarinda uyaklanirlar. Kisa dizelere �ziyade� adi verilir.

26. Bentlerde Kurulan Nazim Bi�imleri 1) RUB�I: D�rt dizelik ve kendine �zg� ayri �l��s� olan bir nazim bi�imidir. Konusu daha �ok d�nya g�r�s�ne ve sairin felsefi d�s�ncelerine y�neliktir. Edebiyatimizda bu t�r�n en basarili son temsilcisi olarak Yahya Kemal g�sterilmektedir. 2) TUYUG (TUYUK): Rub�i gibi d�rt dizelik bir nazim bi�imidir. Edebiyatimizda en �ok tuyug yazmis sair Kadi Burhanettin�dir. Bu bi�im yalnizca T�rk edebiyatina �zg�d�r. (Rubai, Iran edebiyatindan ge�medir). BIRDEN �OK D�RTL�KLER1) MURABBA: D�rt dizelik kitalardan olusur. Bent sayisi 3-7 arasinda degisir. Her konuda yazilir. 2) SARKI: Genellikle ask, i�ki, eglence konularinda yazilan d�rt dizelik nazim bi�imidir. Bi�im bakimindan �murabba�ya benzer. �ogunlukla bestelenmek i�in yazilir. Bu bi�im de tuyug gibi yalnizca T�rk edebiyatina �zg�d�r. �Sarki� bi�iminin yaraticisi ve en g��l� sairi Nedim�dir. NOT: Divan edebiyatinda ��l� ya da daha �ok misrali bentlerden meydana gelmis nazim sekillerinin genel adi �Musammat�tir. Yani d�rt dizeden olusan murabba, sarki gibi bi�imlerin; bes dizeden olusan tahmis, tastir, tardiyye gibi bi�imlerin ya da alti veya daha �ok dizeden olusan bi�imlerin t�m�n�n �st basligi �Musammat�tir. TERKIB-I BENT: Bentlerle kurulan bir nazim bi�imidir. Her bent, sayisi 5-10 arasinda degisen beyitlerden olusur. Bendin son beytine �vasita beyti� denir. Terkib-i bentte vasita beyti her beytin sonunda degisir ve vasita beyti mutlaka kendi i�inde uyakli olur. Terkib-i bentlerde genellikle talihten ve hayattan sikayetler, dini, tasavvufi, felsefi d�s�nceler anlatilmis, toplumsal yergi niteliginde elestirilere yer verilmistir. TERCI-I BENT: Bi�im bakimindan terkib-i bente benzer ; ancak vasita beyti her bendin sonunda degismez ve aynen tekrarlanir. Konularinda daha �ok Tanrinin g�c�, evrenin sonsuzlugu, doganin ve yasamin karsitliklari vardir.

27. Divan Edebiyati Nazim T�rleri 1. TEVHIT VE M�NAC�T: Tanrinin birligini ve y�celigini anlatan siirlere tevhit, Tanriya yapilan yalvaris ve yakarislari anlatan siirlere de m�naca�t denir. Daha �ok kaside bi�imiyle yazilmistir. 2. NAAT: Hz. Muhammed�i �vmek i�in yazilan siirlere denir. Bunlar da daha �ok kaside bi�imiyle yazilmistir. 3. MERSIYE: Bir kimsenin �l�m� �zerine duyulan �z�nt� ve aciyi anlatmak i�in yazilan siirlerdir. Genellikle terkib-i bent bi�imiyle yazilmistir. (Bu t�r�n, Eski T�rk Edebiyati�ndaki adi sagu, Halk Edebiyati�ndaki adi ise agittir). 4. METHIYE: Bir kimseyi �vmek i�in yazilan siirlerdir. Bunlar da genellikle kaside bi�iminde yazilmistir. 5. HICVIYE: Bir kimseyi yermek i�in yazilan siirlerdir. 6. FAHRIYE: Sairlerin kendilerini �vmek amaciyla yazdiklari siirlerdir. NOT: Divan edebiyatinda bir sairin siirine, baska bir sair tarafindan ayni �l��, uyak ve redifle yazilan benzerine �Nazire� denir. Bu, nazire yazan sairin diger saire karsi duydugu saygi ve begeniden ileri gelmektedir. Edebiyatimizda bu t�rde de pek �ok �r�n verilmistir.

28. Divan Edebiyatinda Nazim Birimi Nazim s�zl�k anlamiyla �sira�, �d�zen� demektir. Ama Divan edebiyatinda nazim dendiginde siir anlasilir. Divan edebiyati, daha �ok siir t�r�nde �rnekler i�erir ve d�zyazi eserler azdir. Divan siiri, kurallarini Arap ve Iran edebiyatindan alan aruz �l��s�yle yazilmistir. Bunun yaninda Nedim ve Seyh Galip gibi bazi sairlerde hece �l��s�yle yazilmis siirlere de rastlamak m�mk�nd�r. Divan siirinde daha �ok Kur�an, Muhammed�in s�zleri olan hadisler, peygamber ve kutsal kisilere iliskin �yk�ler, tasavvufun ortaya attigi sorular, �nl� bir Iran efsanesini konu alan Sehname gibi konular islenmistir. Bu siirlerde T�rk k�lt�r�ne iliskin �gelerden de yararlanilmistir. Divan sairi bu konulari, aruz �l��leri i�inde ve �ok yaygin bi�imiyle beyitlerle yazmistir. Tek satirdan olusan dize ya da misra, genelde siirin en k���k birimidir. Divan siirinde ise en k���k birim beyitten, yani iki misradan olusur. S�zc�k olarak beyit �ev� anlamina gelir. Misra� ise, �ift kanatli bir kapinin kanatlarindan her birine verilen addir. Aruz �l��s�nde a�ik ve kapali heceler �esitli kaliplarda, kendilerine �zg� bir d�zen i�inde siralanir. Sairler eserlerini yazarken se�tikleri kaliba mutlaka uymak zorundadir. Aruz, esas olarak hecelerin uzunlugu ve kisaligi temeline dayanan bir siir �l��s�d�r. Ilk kez Arap dilcisi Fatih Erduran tarafindan kullanilmistir. T�rklerin Islamiyet�i kabul etmelerinden sonra medrese k�lt�r� ile yetisen sairlerin Fars�a�yi edebiyat dili olarak benimsemeleri, aruzun T�rk edebiyatina da girmesini saglamistir. Aruz �l��s� nazim sekillerine g�re degisik kaliplarda kullanilir. �rnegin Rub�i nazim sekli ahreb ve ahrem adi verilen belli aruz kaliplariyla yazilabilir. Rubai�de misralar; a+a+b+a seklinde kafiyelidir.

29. B)HALK EDEBIYATI D�NEMI GENEL �ZELLIKLERI

30. Halk Edebiyatinin Genel �zellikleri Halk Edebiyati, s�zl� edebiyatin uzantisidir. Halkin yarattigi s�zl� eserlerden olusur. Dil, bi�im, konular, duyarliklar bakimindan halk k�lt�r�ne siki sikiya baglidir. T�rklerin Anadolu�ya geldikten sonra edebiyatlari bes gruba ayrilmistir. Arapca ve Fars�ayi �ok iyi bilen aydinlarin olusturdugu �Y�ksek Z�mre Edebiyati� ve Islam �ncesinden gelen s�zl� bir �Halk Edebiyati�. Anadolu�ya g�� eden T�rkler arasinda ayni ayrim devam etti. Medrese egitimi g�ren aydin kesim Arap ve Fars edebiyatlarinin tesirini devam ettirirken, halk yine saz sairleri araciligiyla halk edebiyatini devam ettirdi. Dolayisi ile Anadolu T�rk Edebiyati iki grupta incelenmektedir. Bu gruplardan biri Halk Edebiyati �dir.Oguz T�rkleri Anadolu�ya dilleriyle, gelenekleriyle, geleneksel halk edebiyatlariyla gelmislerdir. Ozan dedikleri saz sairleri, Anadolu�nun gittik�e T�rklesen b�lgelerinde, gezici sair olarak sazlariyla siirler s�yl�yorlardi.

31. 1. Islamiyet�ten �nceki edebiyatimizin Islam uygarligi i�indeki bi�imidir. Bir anlamda s�zl� edebiyat d�nemimizin gelismis bi�imi olarak d�s�nebiliriz.2. Halk edebiyati �r�nleri yazili degildir. M�zik esliginde s�zl� olarak olusur.3. Divan edebiyatinda oldugu gibi siir yine egemen t�rd�r.4. Siirlerde baslik yoktur, bi�imiyle adlandirilir.5. Nazim birimi d�rtl�kt�r.6. �l��, hece �l��s�d�r, En �ok yedili, sekizli, on birli kaliplar kullanilmistir.7. Siirlere genel olarak yarim uyak hakimdir.8. Dil halkin konustugu g�nl�k konusma dilidir. 9. Halk edebiyati g�zleme dayalidir. Benzetmeler somut kavramlardan yararlanilarak yapilir. S�yledikleri her sey ger�ek yasamdan alinmadir.10. Siirler �ogu zaman saz esliginde s�ylenir. Duruma g�re siir s�yleyen asiklar, siirleri i�in bir �n hazirlik yapmazlar. Bu y�zden siirlerinde derin bir anlam kusursuz bir bi�im g�r�lmez.11. Aruz �l��s� ile siir yazanlar olmasina ragmen asil �l�� hece �l��s�d�r.12. Nazim birimi d�rtl�kt�r. Ancak nadiren de olsa T�rk� ve ninnilerde ��l�, besli s�yleyisler g�r�l�r.13. Dili, halk dilidir. Bu dilin �z T�rk�e oldugu s�ylenemez. Ancak halka mal olmamis s�zc�kler kullanilmamistir.14. Siirler hazirliksiz s�ylenildiginden daha �ok yarim kafiye ve redif kullanilmistir.15. Nazim sekli olarak mani, kosma, varsagi, semai, destan v.s. kullanilmistir.16. Konu olarak Asik edebiyatinda ask, �l�m, hasret, ayrilik gibi duygusal konular, doga sevgisi, yigitlik, zamandan sikayet islenmistir. Tekke edebiyatinda ise konu dindir.17. S�yleyislerde doga ile i� i�e olmaktan kaynaklanan bir somutluk hakimdir.18. Halk sairlerinin hayat hikayeleri ve siirleri c�nk adi verilen eserlerde toplanir.19. �zellikle 18. y�zyildan itibaren halk sairleri, divan sairlerinden etkilenerek aruzun belirli kaliplariyla siirler yazmayi denemislerdir. Hatta divan siirinin mazmunlarini da kullanmislardir. Bu durumun ortaya �ikmasinda halk sairlerinin, aydinlar ve divan sairlerince hor g�r�lmelerinin, degersiz ve g��s�z sayilmalarinin etkisi de vardir.

32. Halk Edebiyatinin �nemli Temsilcileri YUNUS EMRE* Engin hosg�r�s�, insan sevgisiyle sadece bizim degil b�t�n d�nyanin begenisini kazanmis essiz bir sair, fikir adamidir.* Ilahi aski ve insan sevgisini eserlerinde islemistir.* Hem aruzu hem de hece veznini kullanmistir.* Siirlerinde dili olduk�a sadedir, zamaninin halk dilini kullanmistir.* Nazim bi�imi olarak �ilahi�yi se�mistir.* �Risalet��n Nushiye (Nasihatlar Kitabi) ve Divan� adli kitabi vardir. PIR SULTAN ABDAL* Halk edebiyatinda lirik siirin �nc�lerindendir.* Halk i�inde �ok sevildigi i�in isimsiz bir�ok siir onun adinda yayimlanmistir.* Tasavvufu, halkin anlayisiyla birlestirmistir.* B�t�n siirlerini hece �l��s�yle yazmistir.* Dili olduk�a sadedir.* Bektasi tarikatina mensup oldugu i�in �nefes�leri �nl�d�r. HACI BEKTASI VELI* Bektasi tarikatinin kurucusudur* B�y�k bir bilgindir.* Orta Anadolu�da etkin olmustur.* �Malakat�adli Arapca eseri �nl�d�r. KAYGUSUZ ABDAL * Kendisinden �nceki sairlerden etkilenmistir. (�zellikle Yunus�tan)* Hem hece hem de aruz veznini kullanmistir.* Alayli, n�kteli, elestirili siirler yazmistir.* Edebi yazilari da vardir.* �Budala-name, Mugaalet-name�adli eserleri vardir.

33. KAYIK�I KUL MUSTAFA* 17. y�zyilin �nemli yeni�eri sairlerindendir.* Kahramanca siirleriyle taninmistir.* �Gen� Osman� destaniyla taninmistir.* Divan siirinden etkilenmemistir. K�ROGLU* Baskaldirinin, isyanin sairidir.* Din disi konularda siirler yazmistir.* Sultan Murat (II.) zamaninda savaslara katilmistir.* K�roglu adli halk kahramaniyla ayni adi ve �zellikleri tasidigi i�in ikisi ayni kisi olarak anilmistir. DADALOGLU* Toroslar b�lgesinde yasamis.* Devlet y�netiminin asiretiyle olan m�cadelesi �zerine s�yledigi:�ferman padisahinsa daglar bizimdir�dizelerinin nakarat olarak kullanildigi siiri olduk�a begeni toplamistir.* Varsagi , semai ve destanlari meshurdur.* T�rk�ler yazmistir. KARACAOGLAN* Siirlerini sade bir dille yazmistir.* Hece �l��s�n� ustalikla kullanmistir.* Saz sairliginin piri sayilir.* Din disi konularda yazmistir.* Kosmalari olduk�a sevilmistir.* Kuvvetli lirik egemenligi h�kimdir siirlerine.* Anadolu�yu at sirtinda gezip siir s�ylemistir.�SIK �MER* Iyi bir egitim almamasina karsin sairler arasinda yetenegiyle kendine en �stte yer edinmistir.* Devrinin idarecilerini, dinini g�r�n�s i�in yasayanlarini elestirmistir.* Aruzu kullanmistir. Ancak hece �l��s�nde asil karakterini bulmustur.

34. DERTLI* 18. y�zyilin sonlarinda yasamistir.* Hem hece hem de aruz �l��s�n� kullanmistir.Lirik kosmalariyla taninmistir.* Divan �i tas baskiyla basilmistir. EMRAH* Erzurumludur.* Divan edebiyatindan etkilenmistir.* Gazel, murabbalar yazmistir.* Kosma ve semaileriyle taninmistir. GEVHERI * Ince bir s�yleyis, derin bir bilgi i�eren siirleri halk arasinda �ok sevilmistir.* Divan edebiyatinda etkilendigi i�in mazmun ve yabanci s�zc�kleri �ok�a etkilenmistir.* Kosmalari ve taslamalari olduk�a �nl�d�r. BAYBURTLU ZIHNI * Divan edebiyatina �ok�a dalmaya �alismistir.* Saz sairi olarak �n kazanmistir.* Divan�i, Serg�zest-name�adli kitaplari vardir. �SIK VEYSEL * �ocuk yasta k�r olmasi ona derin bir duygu zenginligi vermistir.* Yurt, insan ve toprak sevgisini iliklerine kadar hisseden, bunu siirlerinde islemistir.* Halk edebiyatinin ve son d�nem edebiyatimizin usta sairlerindendir.* Sivas Sarkisla Sivrialan k�y�nde dogmus ve yasamistir.

35. Halk Edebiyatinin D�nemleri 13. Y�zyil Halk EdebiyatiBu y�zyilda ele ge�en eserler daha �ok fetih ve savaslara aittir. Bunlarin en �nemlileri Islami T�rk destanlaridir. Battal Gazi Destani, Danismentname bunlardan en �nl�leridir. D�nemin en �nl� kisisi Nasreddin Hoca�dir. O, zekasiyla, keskin g�r�sleri ve zeki s�yleyisleriyle, n�kteleriyle d�nyaca taninmis biridir. 13. y�zyilda yasadigi halde halka mal olarak kendinden sonra gelen Timurlenk ile karsilastirilmistir. Bu asrin en �nemli sairi Yunus Emre�dir. 14. Y�zyil Halk EdebiyatiBu y�zyilin en �nemli eseri Kitab-i Dede Korkut �tur.Bu kitapta hikayeler Oguz T�rkleri arasinda yasanmis ve yayilmistir. Kitapta Oguz T�rkleri�nin G�rc�leri, Rumlar, Ermeniler ve diger T�rk boylariyla yaptiklari barislar anlatilir. Hikayelerde nazim, nesir i� i�edir. Dili destansi bir dildir. Bazi y�nleriyle destana benzer. Bu y�zden destandan halk hikayeciligine ge�is �r�n� olarak olarak g�r�l�r. Bu asirdaki en �nl� sair, Yunus tarzi s�yleyisleriyle �n kazanan tekke sairi Kaygusuz Abdal�dir.15. Y�zyil Halk EdebiyatiBu y�zyilin taninmis ismi Haci Bayram Veli�dir. Ankara�da dogan Haci Bayram Veli, �ok g��l� bir medrese tahsili yapmistir. Aruzla da yazmakla birlikte daha �ok hece �l��s�n� kullanmis ve dini siirler yazmistir. Ilahileri tekkelerde, zaviyelerde dillerden. 16. Y�zyil Halk Edebiyati Bu y�zyilda sadece Tekke edebiyatinin degil, din disi konularda s�ylenen siirlerin de metinleri ele ge�mistir. Ellerinde sazlarla diyar diyar dolasan, nerede bir g�zel g�r�l�rse ona asik olan ve siirler s�yleyen sairler, ordularda, kislalarda, hudut boylarinda boy g�steren asiklar eski halk gelenegini s�rd�rm�sler ve �Asik Edebiyati� denen edebiyati yasatmislardir. Bunlarin en taninmisi, y�zyilin sonlarinda s�hret kazanan K�roglu�dur. Ayrica Kul Mehmet, Hayali, Bahsi adli asiklar da d�nemin �nemli sairleridir. Tekke Eedebiyatinin bu d�nemdeki temsilcisi Pir Sultan Abdal�dir. Pir Sultan Abdal tekke sairleri arasinda siirlerini sazla s�yleyen ender kisilerdendir. Daha �ok nefesleriyle taninir.

36. 17. Y�zyil Halk EdebiyatiBu d�nem T�rk edebiyatinin altin �agidir. Hem Asik edebiyati hem Tekke edebiyati hem de Anonim Halk edebiyati �r�nlerden bir �ogu ele ge�mistir. Tekke edebiyatinin �nde gelen sairleri Aziz Mahmut H�dai ve Niyazi Misri �dir. Her iki sair de derin ilim sahibidirler. Bu asirda Asik edebiyatinda b�y�k gelismeler olmus, Divan sairlerine bile ilham verecek lirik siirler s�ylenmistir. Ayrica aruzla siir s�yleyen saz sairleri, kendilerini Divan sairleri kadar basarili saymislardir. Bunlarin arasinda Yeni�eri ordusunda bulunan ve Evliya �elebi �nin de dikkatini �eken Katibi, denizci olan Kayik�i Kul Mustafa �nl�d�r. Ancak g�n�m�zde bile �ok sevilen, siirlerin �ogu halk T�rk�s� haline gelen asik Karacaoglan�dir. Siirlerinin t�m�n� hece �l��s�yle s�yleyen, halk anlayisini, yasayisini siirlerine en iyi sekilde yansitan Karacaoglan tabiat ve sevgili temasi ile yazdigi kosmalariyla taninir. D�nemin diger b�y�k saz sairi Asik �mer�dir. Halk sairleri arasinda en k�lt�rl�, en yaratici olarak taninir. 18. Y�zyil Halk EdebiyatiBu y�zyilda halk edebiyati sairleri, divan sairleriyle boy �l��sme, aruzla siir s�yleme bu devirde biraz daha yayginlasmistir. Tekke edbeiyati bu d�nemde bir duraklama i�indedir. D�nemin en b�y�k tekke sairi, ayni zamanda b�y�k bir alim olan Erzurumlu Ibrahim Hakki�dir. Ilahiname adli divaninda genellikle tasavvufi kasideler, gazeller, ilahiler bulunur. Ayrica sairin Marifetname adinda nesir eseri de vardir. 19. Y�zyil Halk EdebiyatiHalk siir gelenegi bu asirda klasik s�yleyisini s�rd�rm�st�r. �zellikle Asik edebiyatinin �ok yetenekli saz sairleri g�r�l�r. Bunlardan biri de Bayburtlu Zihni�dir. Hem Divan hem de asik tarzi siirleriyle taninmistir. �ok iyi medrese egitimi g�rm�st�r. Bu nedenle divan tarzinda yazdigi siirler, Divan sairlerini aratmaz. Ayrica halk tarzinda s�yledigi siirlerde tam bir asik s�yleyisi vardir. D�nemin diger taninmis sahsiyeti Erzurumlu Emrah�tir. Divan tarzi siirleri pek basarili degildir. Asil lirik siirleri, kosma tarzinda s�yledikleridir.

37. Halk Edebiyati Nazim Bi�imleri Halk edebiyati, ortaya konan �r�nlerin g�sterdigi bi�im ve i�erik �zelliklerine g�re �� b�l�me ayrilir: A) �SIK EDEBIYATIB) ANONIM HALK EDEBIYATIC) TEKKE ve TASAVVUF EDEBIYATI A) �SIK TARZI T�rk HALK EDEBIYATI* Islamiyet�ten �nce baslamistir.* Eskiden kam,baksi adi verilen ozonlara bu d�nemde ASIKadi verilmistir.* �siklar siirlerini baglama adi verilen sazlarla k�y k�y dolasip s�ylemistir.* Hece �l��s� kullanilmistir.* Dili sadedir.* Nazim birimi d�rtl�kt�r, yarim kafiye kullanilmistir.* Son d�rtl�kte sairin mahlasi(adi) kullanilir.* Sairler siirlerini C�NK adi verilen defterde toplarlardi.* Ask, �l�m, gurbet, ayrilik konulari siklikla ilenmistir.* Coskulu, lirik bir s�ylenisi vardir.* Kosma, mani, T�rk�, semai, varsagi destan gibi bi�imleri mevcuttur.* 17. y�zyildan sonra divan edebiyatindan etkilenmeye baslamistir.

38. KOSMA: Halk edebiyatinda en �ok kullanilan bi�imdir. Genellikle hece �l��s�n�n on birli (6+5 ya da 4+4+3) kalibiyla yazilir. D�rtl�k sayisi �� ile bes arasinda degisir. Sair kosmanin son d�rtl�g�nde adini ya da mahlasini s�yler. Uyak d�zeni genellikle s�yle olur: baba � ccca � ddda� Eger benim ile gitmek dilersenEglen g�zel yaz olsun da gidelimBizim iller kira�lidir asilmazYollar �amu kurusun da gidelim �������� Karac�oglan der ki buna ne faydaHi� ragbet kalmadi yoksula baydaBu ayda olmazsa gelecek aydaOnbir ayin birisinde gidelim Kosmalarin genel �zellikleri: * Ask, ayrilik, gurbet gibi genis �er�eveli konularin islendigi bir t�rd�r.* 11li hece �l��s�yle yazilir.* En az 3 en fazla 6 kitadan olusur.* Dili sadedir.* Kafiye d�zeni abab,cccb,dddbseklindedir.* Son d�rtl�kte sairin mahlasi bulunur.* Kosmanin konularina g�re g�zelleme, ko�aklama, agit, taslamaadli t�rleri vardir. G�ZELLEME: Insan ve doga sevgisinin lirik bir edayla islendigi kosmalara denir. KO�AKLAMA: Savas, yigitlik, kahramanlik gibi konulari isleyen kosmalara denir. Coskun ve yigit�e bir �slupla savas ve d�v�sleri anlatan siirlerdir. K�rogluyum medhim merde yegineKo� yigit degismez cengi d�g�neSere serpe gider d�sman �n�ne�l�m� karsilar meydan i�inde

39. AGIT: �len kisinin arkasindan duyulan acinin ve onun iyiliklerinin islendigi kosmadir. Bir kimsenin �l�m� �zerine duyulan acilari anlatmak amaciyla s�ylenen siirlerdir (Anonim halk siiri �r�n� olan agitlar da vardir). Civan da canina b�yle kiyar miHasta basin tas yastiga koyar miErgen kiza beyaz bezler uyar miAl giy alli balam sallarin haniHifzi TASLAMA: Toplumun veya bireylerin aksayan y�nlerini elestiren kosmalara denir. Bir kimseyi yermek ya da toplumun bozuk y�nlerini elestirmek amaciyla yazilan siirlerdir. Ormanda b�y�yen adam azgini�arsida pazarda insan begenmezMedres ka�kini softa bozgunuSelam vermek i�in kesan begenmez Kazak Abdal VARSAGI: G�ney Anadolu b�lgesinde yasayan Varsak T�rklerinin �zel bir ezgiyle s�yledikleri T�rk�lerden gelismis bir bi�imdir. D�rtl�k sayisi ve uyak d�zeni �Sem�i� gibidir. Varsagilar yigit�e, mert�e bir �slupla s�ylenir. Bu da d�rtl�klerin i�indeki �bre� �hey� �behey� gibi �nlemlerle saglanir. Halk edebiyatinda en �ok varsagi s�ylemis sair Karacaoglan�dir. MUAMMA: Kapali bir bi�imde anlatilan bir olayin ya da bilginin okuyucu tarafindan anlasilmasini, bunlarla ilgili sorularin cevaplandirilmasini isteyen bir t�r manzum bilmecedir. NASIHAT: Bir sey �gretmek,bir d�s�ncenin yayilmasina �alismak gibi ama�larla s�ylenen didaktik siirlerdir. Bre agalar bre beyler�lmeden bir dem s�relimG�z�m�ze kara toprakDolmadan bir dem s�relim Behey el� g�zl� dilber Vaktin ge�er demedim miHarami olmus g�zlerinBeller keser demedim mi

40. Varsaginin genel �zellikleri: * Toros Daglari ve Adana civarinda yasayan VARSAK boylarinin s�yledikleri T�rk�lere denir.* Kafiye d�zeni kosma gibidir.* 4+4 seklinde 8li �l��yle s�ylenir.* BRE, BEHEY, HEY nidalari siklikla kullanilmistir.* En az 3 en fazla 5 d�rtl�kt�r. SEMAI: Hece �l��s�n�n sekizli kalibiyla yazilir (4+4 durakli ya da duraksiz). D�rtl�k sayisi �� ile bes arasinda degisir. Sem�ilerin kendine �zg� bir ezgisi vardir ve bu ezgiyle okunur. Uyak d�zeni kosma gibidir: baba � ccca � ddda Sem�ilerde daja �ok sevgi, doga, g�zellik gibi konular islenir. Incecikten bir kar yagarTozar Elif Elif diyeDedil g�n�l abdal olmusGezer Elif Elif diye Karac�oglan egmelerinG�n�l sevmez degmelerinIliklemis d�gmelerin��zer Elif Elif diye. Semailerin genel �zellikleri: * �zel bir ezgiyle s�ylenen bir t�rd�r.* Kafiye d�zeni kosma ile aynidir.* 4 + 4 =8 li �l��yle yazilir.* 35 d�rtl�kten olusur. DESTAN: D�rt dizeli bentlerden olusan, olduk�a uzun bir nazim bi�imidir. Kimi destanlarda d�rtl�k sayisi y�zden fazladir. Genellikle hece �l��s�n�n on birli kalibiyla yazilir. Uyak d�zeni kosma gibidir: baba � ccca � ddda Destanin son d�rtl�g�nde sair mahlasini s�yler. Konulari bakimindan destanlari savas, yangin, deprem, salgin hastalik, �nl� kisilerin yasamlari, mizahi� gibi gruplanadirabiliriz.

41. Esnaf DestaniNalbant oldum kirdim nalin �ogunuBir katir nalladim dinle oyunuMeger acemiymis bilmem huyunu�enemi teptirdim nalin s�kerkenManav oldum elma armut tez ��r�rCambaz oldum ip �st�nde kim y�r�rKasap oldum her g�n g�z�m kan g�r�rY�regim bayildi kana bakarakenBen bu sanatlari bir bir dolastimTekrar gelip sairlige bulastimK�mili m�rsidin eline d�st�mTekke-i ask i�re �ile �ekerken. Destanlarin genel �zellikleri: * 6+5 li hece �l��s�yle s�ylenir.* Halk edebiyatinin en uzun nazim bi�imidir.* Kendine �zg� bir s�ylenisi vardir.* Kafiye d�zeni kosma ile aynidir.* Ayaklanma, kitlik, savas, hastalik gibi toplumsal konular islendigi gibi bireysel konularin islendigi destanlar da vardir.* D�rtl�k sayisinda sinirlama yoktur.B) ANONIM TARZI T�RK HALK EDEBIYATIS�yleyeni belli olmayan, halkin ortak mali sayilan �r�nlerin olusturdugu, s�zl� gelenege dayali edebiyattir. S�zl� oldugu i�in, �r�nler; halk arasinda dilden dile ge�tik�e zaman, kisi, yer unsurlarina bagli olarak degisiklige ugramistir. * Anlatim, s�zl� edebiyat geleneklerine uygundur. S�sten uzak, a�ik, net, anlasilir bir dil kullanilmistir.* Daha �ok; ask, hasret, yigitlik, �l�m gibi t�m insanligi ilgilendiren konular islenmistir.

42. ANONIM HALK EDEBIYATI D�ZYAZI �R�NLERI- Atas�zleri- Deyimler- Tekerlemeler- Bilmeceler- Fikralar- Halk Hik�yeleri- Ortaoyunu- Meddah- Karag�z ATAS�ZLERI * Y�zyillar s�ren tecr�beler sonunda ortaya �ikan �zl� s�zlerdir.* Kelimeleri degistirilemezler.* Ayni konuda birbiriyle �elisen atas�zleri olabilir. DEYIMLER TEKERLEMELERS�zc�klerin ses benzerliginden yararlanilarak olusturulan yari anlamli, yari anlamsiz s�zlerdir. Siir bi�iminde de olusturulan tekerlemelerde �l��, uyak, seci ve aliterasyondan yararlanilmistir. Az gitmis, uz gitmis. Dere, tepe d�z gitmis. Alti ay, bir g�z gitmis� Evvel zaman i�indeKalbur saman i�indeDeveler tellal ikenPireler berber ikenBen annemin babamin besiginiTingir mingir sallar iken�

43. FIKRALAR Bir d�s�nceyi insanlara, mizah �gelerini kullanip onlarin g�l�msemelerini saglayarak aktarmak amaciyla olusturulmus kisa anlatilardir. Bu �r�nlerde, g�ld�rmenin yaninda yol g�stericilik de s�z konusudur. Edebiyatimizda en bilinen fikralar; Nasrettin Hoca, Karadeniz, Bektasi fikralaridir. HALK HIKAYELERI Hikayeci �siklarin k�y odalarinda, d�g�n meclislerinde, kasaba ve kentlerin kahvehanelerinde saz esliginde anlattiklari hik�yelerdir. Bu hikayeci �siklar, okuryazar, az �ok k�lt�rl� kisilerdir. Genellikle sevgi ve kahramanlik konulari islenir. Kisiler yasamdakilere yakindir; olagan�st�l�kler sinirlidir. Olusturulduklari �agdaki sosyal yapiyi yansitir. Olaylarin d�zyazi bi�iminde anlatilmasi hem dinleyiciye hem anlaticiya b�y�k kolaylik saglar. Araya serpistirilen siirler ve T�rk�ler, �siga sazi ve s�z�yle sanatini g�sterme imk�ni verir.

44. ORTA OYUNU � Halkin ortasinda apa�ik duran bir meydanda; metinsiz, sufl�rs�z, ezbersiz oynanan bir tiyatrodur. *Anlatilan olaylar ustadan �iraga, kusaktan kusaga ge�erek degisiklige ugrar. *Baskarakterler, oyunu a�an, y�r�ten, kapayan; hem oyuncu, hem sahneye koyucu, hem de yazar gibi davranan, kenari k�rkl� kaftan ve k�lah giyen, elinde saksak tasiyan Pisek�r; Pisek�r�la birlikte oyunu y�r�ten; ikinci oyuncu ve bas komik, kavuk ve kaftan giyen Kavuklu�dur. *Pisek�r cinas�ilik, Kavuklu ise tekerlemecilik yapar. *�elebi, Zenne, Denyo, Arnavut, Acem, Arap, Yahudi gibi tipler kendilerini simgeleyen bir m�zikle sahneye �ikar. � MEDDAH � Bir s�zl� tiyatro �r�n� olan meddahlik, kisaca, �tek adamli tiyatro�dur. Meddah, tiyatronun b�t�n karakterlerini kendi kisiliginde birlestiren bir akt�rd�r. Bir hik�yeyi basindan sonuna kadar, y�ksek�e bir yerde, karakterleri sivelerine g�re konusturarak anlatir. Perdesi, sahnesi, dekoru, kost�m� bulunmayan bu tiyatroda her sey, meddah denen kisinin zek�sina, bilgisine, s�z s�ylemedeki h�nerine baglidir. � KARAG�Z � Taklide ve karsilikli konusmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatilan g�lge oyunudur, Baskarakterler Karag�z ve Hacivat�tir. Karag�z, okumamis bir insandir. Hacivat�in kullandigi yabanci s�zc�kleri anlamaz ya da anlamaz g�r�n�p onlara yanlis anlamlar y�kleyerek ortaya �esitli n�kteler �ikarirken bir taraftan da T�rk�e dil kurallari ile yabanci s�zc�kler kullanan Hacivat ile alay eder. Hacivat, kisisel �ikarlarini her zaman �n planda tutar. Az bu�uk okumuslugundan dolayi yabanci s�zc�klerle konusmayi sever. Perdeye gelen hemen herkesi tanir, onlarin islerine aracilik eder. Zenne, �elebi, Tuzsuz Deli Bekir, Beberuhi, Tiryaki, Acem. Laz. Matiz, Zeybek gibi diger tipler oyuna ayri bir renk katar.

45. Anonim halk edebiyati siir bi�imleri T�RK�: T�rl� ezgilerle s�ylenen anonim halk siiri nazim bi�imidir. S�yleyeni belli T�rk�ler de vardir. Halk edebiyatinin en zengin alanidir. Anadolu halki b�t�n acilarini ve sevin�lerini T�rk�lerle dile getirmistir. T�rk� iki b�l�mden olusur. Birinci b�l�m asil s�zlerin bulundugu b�l�md�r ki buna �bent� adi verilir. Ikinci b�l�m ise bentlerin sonunda yinelenen nakarattir. Bu b�l�me �baglama� ya da �kavustak� denir. T�rk�ler, genellikle yedili, sekizli, on birli hece kaliplariyla yazilmistir. Konulari �ok degisik olabilir. Ninniler de bu gruptandir. � S�g�d�n yapragi narindir narinI�erim yaniyor disarim serinZeynep�i bu hafta ettiler gelin ( bent ) � Zeynebim Zeynebim anli Zeynebim�� k�y�n i�inde sanli Zeynebim ( nakarat ) � T�rk�lerin genel �zellikleri:* Belli bir ezgiyle s�ylenir.* 7,8,11,14 li �l��lerle s�ylenir.* Hemen her konuda s�ylenir.* B�lgesel �zellik ve ad degisikligine ugrayabilir. �

46. MANI: Halk siirinde en k���k nazim bi�imidir. Yedi heceli d�rt dizeden olusur. Uyak d�zeni aaxa seklindedir. Birinci ve ���nc� dizeleri serbest, ikinci ve d�rd�nc� dizeleri uyakli m�niler de vardir (xaxa). M�nilerin ilk iki dizesi uyagi doldurmak ya da temel d�s�nceye bir giris yapmak i�in s�ylenir. Temel duygu ve d�s�nce son dizede ortaya �ikar. Baslica konusu ask olmakla birlikte bunun disinda t�rl� konularda da yazilabilir. �

47. NINNI* Annelerin bebeklerini uyutmak amaciyla belli bir ezgi ile s�yledigi par�alardir.* �ocuklarin psikolojisi �zerinde etkilidir* Manzum �zelliktedirler. AGIT�l�m ve yas t�renlerinde s�ylenen lirik siirlerdir.�l�� ve uyak d�zeni genellikle T�rk�lerdeki gibidir.Islamiyet �ncesi T�rk edebiyatindaki karsiligi �sagu�, Divan edebiyatindaki karsiligi ise �mersiye�dir. C) DINI-TASAVVUFI (TEKKE) T�RK HALK EDEBIYATI* Hem hece hem de aruz �l��s� kullanilmistir.* Eserlerde genellikle Allah sevgisi islenmistir.* Hem d�rtl�k hem beyit kullanilmistir.* Dil halkin kullandigi dil olmakla beraber Arap�a-Fars�a kelimelerde kullanilmistir.* Bu eserleri daha iyi anlayabilmek i�in belli bir dini bilgiye sahip olmak gerekir.* Bu eserlerde d�nemin �arpikliklari da islenmistir.* Sairler genellikle dini egitim almislardir.* Ilahi, nefes, sathiye, nutuk, devriye, hikmet gibi nazim sekilleri vardir. ILAHI* Hecenin 7li-11li kalibiyla belli bir ezgiyle s�ylenen coskulu siirlerdir.* Allahin aski ve Ona kavusma arzusu islenir.* Hem hece hem de aruzla yazilan ilahiler vardir.* Ilahiye Aleviler Deme, Bektasiler Nefes Mevleviler Ayin adini vermislerdir. NUTUK* Tekkede tarikata yeni giren m�ritlere dinin ve tarikatin esaslarini aktarmak i�in yazilan siirlere denir.* 11li hece �l��s� ile yazilir. SATHIYE* Dinin bazi inceliklerini alay edermis�esine anlatan siirlere denir.* Bir�ok sair bu siirlerden dolayi horlanmis hatta �ld�r�lenler de olmustur.

48. TANZIMAT EDEBIYATI D�NEMI GENEL �ZELLIKLERI

49. TANZIMAT EDEBIYATININ GENEL �ZELLIKLERI Tanzimat Edebiyati, bir k�lt�r ve siyasi hareketin sonucu olarak ortaya �ikmis bir edebi akimdir. 3 Kasim 1839'da Resit Pasa tarafindan ilan edilen ve G�lhane Hatti H�mayunu da denilen yenilesme beratinin y�r�rl�ge konmus olmasindan dogmustur. Bu olay daha sonralari Tanzimat Fermani olarak adlandirilacak,gerek siyasi alanda gerek edebi ve gerekse toplumsal hayatta batiya y�nelmenin resmi bir belgesi sayilacaktir. Edebiyat Tarih�ilerimizde 1839 yilini Tanzimat edebiyatinin baslangici olarak kabul edeceklerdir. 19. yy. Osmanli Imparatorlugu�nda artik gerileme ve ��k�s devrinin basladigi d�nemdir. Ardi ardina alinan yenilgiler, genis Osmanli topraklarinda birbiri ardina gelen isyanlar, y�netimi bir arayis i�ine �ekmis, III. Selim devrinde ilk kez orduda yapilan islahat hareketleri ile Avrupa�nin teknik ve k�lt�rel �st�nl�g� karsisinda imparatorluk y�n�n� batiya �evirmek zorunda kalmistir. G�lhane Hatti H�mayunu�nun y�r�rl�ge konmus olmasiyla her alanda bir yenilesme hareketi baslamistir. Okullarda �gretimin T�rk�e�ye d�nmesi, gazeteciligin baslamasi ve gelisen milliyet�ilik sonucunda edebi yenilesme de beraberinde gelmis, bu degismelere,uyanan yeni fikir akimlarina paralel olarak ortaya �ikmis, yeni bir medeniyet degisiminin sonucu olarak gelismistir. Tanzimat d�nemiyle birlikte edebiyatimizda sosyal ve siyasal konularin yaninda g�nl�k olaylar tartisma alanina �ekilmistir.

50. 1860ta terc�man-i ahval gazetesinin yayimlanmasiyla baslar, 1896'ya kadar s�rer. Sarsintilar ge�iren Osmanli Imparatorlugu durumunu kurtarmak i�in, ordudan baslayarak islahat ve devrim hareketlerine girisiyordu . 3. Selim , 2. Mahmut , Abd�lmecit d�nemleri b�yle ge�mistir.� Bu ortamda Batici ve yenilik�i olan sair ve yazarlar, sanatlarini toplum i�in kullandilar. Fransiz k�lt�r�yle k�lt�r�yle yetismis ,romantik ve �lk�c�yd�ler. Divan siirini yikmaya �alistilar. �ok y�nl�yd�ler: sair,romanci,tiyatro yazari�vb. Sanattan �ok,fikir ve �lk� pesindedirler; zulme,haksizliga karsi savas a�arlar. Vatan ,millet,h�rriyet,adalet,mesrutiyet kavramlarini heyecanla savunurlar. Daha genis kitlelere seslenebilmek i�in ,dilde sadelik yanlisidirlar. Hemen hepsi politikaci ve m�cadele adamidirlar. Tanzimat ikinci d�neminde realizimin etkisi g�r�l�r. Siirde konu birligini sagladilar. Aruzla yazdilar. D�zyazi dilini siire uyguladilar. Roman,hikaye, makale gibi t�rler,edebiyatimiza bu d�nemde girdi. Ilk Tanzimat�ilar ,Divan siirinin nazim bi�imlerini kullandilar. Genel �zellikler: a. Bu d�nem sanat�ilari, Divan edebiyatinda hi� bulunmayan makale, tiyatro, roman, hikaye, ani, elestiri gibi yeni edebiyat t�rleri getirmisler, Divan edebiyatinda bulunan siir, tarih, mektup gibi edebiyat t�rlerini Bati anlayisina g�re yenilestirmislerdir. b. Tanzimat edebiyatinin �zellikle ilk devirlerinde yetisen sanat�ilarin �ogu (Ziya Pasa, Namik Kemal) Montesquieu, Rousseau, Voltaire gibi Fransiz devrimci yazarlarinin etkisi altinda kalarak, makale ve siirlerinde zulme, haksizliga, gerilige karsi siddetli bir dille m�cadeleye girismisler; vatan, millet, h�rriyet, hak, adalet, kanun, mesrutiyet gibi kavramlari yaymaya �alismislar, �toplum i�in sanat� anlayisini benimsemislerdir.

51. c. Tanzimat edebiyatinin ikinci devrinde yetisen sanat�ilar ise (Recai-z�de Mahmut Ekrem, Abd�lhak H�mit, Sami Pasa-z�de Sezai) toplum islerine daha az karismislar, �sanat i�in sanat� anlayisini benimser g�r�nm�slerdir. Klasisizm, bir akim olarak bizim edebiyatimizi etkilememistir. Kimilerinin etki saydigi, Ahmet Vefik Pasa�nin Molier�den �evirileri ve uyarlamalaridir. �eviri yapmak, o akimdan etkilenmek degildir. Sinasi ise Romantizme (Cosumculuga) kapilmadigi i�in Klasisizmin etkisinde gibi d�s�n�l�rse de bu yaklasimlar dogru degildir. �zetle: Klasisizm, bir akim olarak bizim edebiyatimizi etkilememmistir. d. �ogu Fransiz edebiyatini �rnek olarak alan bu sanat�ilarin bir kismi Ahmet Vefik Pasa, Realizm (Recai-z�de Mahmut Ekrem, Sami Pasa�z�de Sezai Nabi-z�de N�zmi.) akiminin etkisi altinda eserler vermislerdir. e. Tanzimat edebiyati, Divan Edebiyati�nin tersine olarak, se�kin kisiler i�in degil, halk i�in meydana getirilen bir edebiyat d�s�ncesiyle ortaya �ikmistir. Bu g�r�s� benimseyen Sinasi, Ziya Pasa, Namik Kemal, Ahmet Mithat, Ali Bey �zellikle makale, tiyatro, ani, kismen de olsa roman t�rlerinde eserler vermislerdir. Tanzimat edebiyatinin ikinci devrinde yetisen Recai-z�de Mahmut Ekrem, Abd�lhak Hamit, basta olmak �zere bazi edebiyat�ilar ise bu ama�tan uzaklasmis g�r�nmektedirler.� f. Dilin sadelesmesi, konusma dilinin yazi dili haline gelmesi d�s�ncesi savunulmustur. Tanzimat edebiyatinin baslica sanat�ilari dil konusunda bu d�s�nceyle birlikte, eski aliskanliklarindan kurtulup da �z T�rk�e yazmis degildir. T�rk�e, daha �ok, tiyatro; ani, mektup, bir dereceye kadar da makale ve romanlarda kullanilmistir. Tanzimat edebiyatinin ikinci devrinde yetisen sanat�ilar ise konusma dilinden uzaklasarak Divan Edebiyati geleneklerini s�rd�rm�slerdir.

52. TANZIMAT D�NEMININ �NEMLI TEMSILCILERI SINASI (1826-1871): 1860'TA Terc�man-i Ahval gazetesini �ikararak yeni bir edebiyatin �nderi olan Sinasi, orta yetenekte bir sair olarak kabul edilir. Toplum i�in sanat anlayisini benimseyen sanat�i, dilin s�s ve �zentiden kurtulup sadelesmesi i�in �alismistir. Basilan ilk tiyatro eserini yazan sanat�i, ayni zamanda edebiyatimizda hak, adalet, esitlik, �zg�rl�k gibi kavramlari kullanan ilk kisidir. Edebiyatimizda akilciligin ilk �nderi sayilan Sinasi, noktalama isaretlerini edebiyatimiza kazandiran bir sanat�idir. Eserleri: Sair Evlenmesi (tiyatro), Terc�me-i Manzume (�eviri siirler), M�ntehabat-i Esar (siir), Durub-i Emsal-i Osmaniye (atas�zleri).

53. NAMIK KEMAL (1840-1888): Ilk siirlerini Divan siirinin etkisiyle yazan sanat�i Sinasi�yle tanistiktan sonra edebiyatin Batililasmasi gerektigine inanir ve sonuna kadar da bu d�s�nceyi savunur. Daha �ok hak, adalet, vatan, ahlak gibi temalari isler. I�erik olarak tamamen yeni olan siirlerinde bi�imsel olarak Divan edebiyatina baglilik g�r�l�r. Hece �l��s�yle denemeler yapmasina ragmen aruzu kullanmistir. Tiyatroyu faydali bir eglence olarak kabul eden sanat�i, bu t�rde romantik dramlarin etkisindedir. Tiyatro eserlerinde teknik y�nden yetersiz olan sanat�i kimi kez g�nl�k konusma dilini kullanir, kimi kez de s�sl� bir anlatima basvurur. Romanlarinda Batili teknige uyma �abasindadir. Ancak teknigi saglam degildir. Kahramanlari romantizmin etkisiyle iyiler ve k�t�ler olmak �zere ayrilmistir. Konusma yerlerinde dil nispeten yalinken, betimlemelerde �sanatk�rane�dir. Ayni zamanda gazeteci olan Namik Kemal m�cadeleci bir kisilige sahiptir. Eserleri: Romanlari: Intibah, Cezmi Oyunlari: Vatan yahut Silistre, Zavalli �ocuk, Akif Bey, G�lnihal, Celalettin Harzemsah, Karabela Elestirileri: Tahrib-i Har�b�t. Takip ZIYA PASA (1825-1880): Siirleri i�erik ve bi�im a�isindan Divan edebiyatinin �zelliklerine uygunluk g�sterir. Ancak hak, adalet, kanun gibi kavramlari Ziya Pasa da kullanmistir. Batililasmada siirlerinden �ok d�s�nceleriyle �nem tasir. Hece �l��s�yle de denemeler yapmistir. En �nl� eseri �Terkib-i Bent�idir. �Har�b�t� adli Divan siiri antolojisinin �ns�z�ndeki d�s�nceleri nedeniyle Namik Kemal�in elestirilerine hedef olmustur. 

54. AHMET MITHAT (1844-1912): Batili roman ve hikaye teknigiyle T�rk halk hikayelerini uzlastirmaya �alisan Ahmet Mithat Efendi halka seslenmeyi ve eserlerinde halki egitmeyi ama�lamistir. Bu nedenle sik sik olaylarin akisini keserek okuyucuya seslenmistir. Teknik bir kaygi g�tmeyen sanat�i, d�nemin en �ok okunan yazaridir. Halka okuma aliskanligi kazandirma konusundaki basarisi herkes�e kabul edilir. Genel olarak romantizmin etkisindeki sanat�i hemen her t�rde eser vermistir. Halka seslenmeyi ama�ladigi i�in de nispeten daha sade ve yalin bir dil kullanmistir. Kirktan fazla romani, pek �ok �yk�s� ve tiyatro eseri olan sanat�inin �nemli eserleri sunlardir: Romanlari: Hasan Mellah, H�seyin Fellah, Felatun Bey�le Rakim Efendi, Yery�z�nde Bir Melek, Hen�z On Yedi Yasinda�.. �yk�leri: Yeni�eriler, Letaif-i Rivay�t (seri hikayeler)�.. Oyunlari: �erkez �zdenler, �engi�.AHMET VEFIK PASA: Ahmet Vefik Pasa Milliyet�ilik ve T�rk��l�k akimlarinin ilk b�y�k temsilicisidir. Moliere komedilerinden yaptigi 16 �eviri ve uyarlamayla, T�rk tiyatrosuna �nemli hizmetler etti. Eserleri: Leh�e-i Osmani, Secere-i T�rk, Moliere�den Zor Nikah, Meraki, Azarya, Zoraki Takip.

55. RECAIZADE MAHMUT EKREM (1847-1914): �G�zel olan her sey siirin konusu olabilir� ve �siir ahlakla hizmet etmek zorunda degildir� d�s�ncesinde olan sanat�i daha �ok ask ve doga konularini isler. Siirlerinde romantizmin etkisinde olan Recaizade Mahmut Ekrem, yanlis batililasmayi ele aldigi �Araba Sevdasi� adli romaninda realist bir tutum izlemeye �alisir. Sanat�inin eski edebiyat taraftarlariyla olan tartismalari �nl�d�r. Servet-i F�nunculari bir araya toplayarak Servet-i F�nun hareketine �nderlik etmistir. Sanat i�in sanat anlayisina bagli olan sanat�inin dili yabanci s�zc�k ve tamlamalarla doludur. Eserleri: Siirleri: Nejat Ekrem, Nagme-i Seher, Yadig�r-i Sebab,Zemzeme (I, II, III) Oyunlari: �ok Bilen �ok Yanilir, Vuslat, Afife Anjelik Hikayeleri:Muhsin Bey, Sems� Roman: Araba Sevdasi ABD�LHAK HAMIT TARHAN (1892-1937): Edebiyatimizda �sair-i azam� olarak adlandirilan sanat�i eskiyi yikan ihtilalci kisiligiyle taninmistir. Sanat i�in sanat g�r�s�nde olan Hamit, romantizmin etkisindedir ve en �ok �l�m konusunu isler. Oyunlarinda teknige �nem vermeyen sanat�i, bunlari okumak i�in yazdigini s�yler. Bunlarin bir kismi manzum, bir kismi d�zyazidir. Tiyatroda konunun yabanci toplumlardan alinmasi gerektigini savunur. Edebiyatimizda �tezatlar sairi� olarak da anilan sanat�inin �nemli eserleri sunlardir: Siirleri: Sahrai Belde veya Divaneliklerim, Makber, �l�, Hacle, Garam, Validem, Ilhami Vatan�.. Oyunlari: Macera-yi Ask, Sabr � Sebat, I�li Kiz, Duhter-i Hindu, Tarik, Zeynep, Finten, Ilhan, Turhan, Hakan (Ayrica hece �l��s�yle ve manzum olarak yazdigi iki oyunu da vardir: Nesteren ve Liberte)SAMIPASAZADE SEZAI (1860-1936): Ger�ek�i bir yaklasimla yazdigi �Serg�zest� adli romaniyla taninir. �yk�lerini �K���k Seyler� adli kitapta toplamistir

56. TANZIMAT EDEBIYATINDA EDEBI GELISMELER Tanzimat edebiyatinda en �nemli yenilik, nesirde, anlatim kurulusunda g�r�l�r. Bu akimda s�z h�neri g�stermek degil, bazi d�s�nceleri halka yaymak ama�landigindan, �seci� ler atilmis, asil d�s�nce ile ilgisi bulunmayan doldurma s�zlere yer verilmemis, d�s�nceler sayfalarca s�ren uzun c�mleler yerine kisa c�mlelerle anlatilmaya �alisilmistir. Ilk zamanlarda Ziya Pasa, Namik Kemal basta olmak �zere bu akimin �nc�l�g�n� yapan edebiyat�ilar Divan Edebiyati nazim bi�imlerinin disina pek �ikilmamis, yeni d�s�nceler eski bi�imler i�inde s�ylenmis olsalar da sonralari eski bi�imler tamamen birakilarak yeni bi�imler kullanilmaya baslanmistir. Recai-z�de Mahmut Ekrem, �zellikle Abd�lhak Hamit in eserlerinde bu a�ik�a g�r�lmektedir. T�rk Edebiyati�na yeni giren yazi t�rleri �nceleri Fransizca�dan yapilan manzum �evirilerde g�r�lm�s, telif siirlerde �ok sonra kullanilmistir. Beyitlerin basli basina birer b�t�n olmasiyla yetinilmeyip, b�t�n misralar aralarinda bir anlam bagi bulunmasina, Divan siiri�ndeki �par�a g�zelligi� anlayisi yerine siirin bastan sona kadar belli bir d�s�nce etrafinda gelismesine; yani konu birligine ve b�t�n g�zelligine �nem verilmistir. � Siirin konusu genisletilmis, g�nl�k hayatla ilgili her t�rl� olay, duygu ve d�s�nce siirlerde yer almistir. Genel olarak aruz vezni kullanilmakla birlikte, T�rk�lerin �z vezninin hece vezni oldugu kabul edilmis, Ziya Pasa, Namik Kemal, Ahmet Cevdet Pasa basta olmak �zere bu vezinle yazmaya �zen g�sterilmis fakat bu istek genis bir akim halini alamamis, girisilen birka� siir denemesi ile yetinilmistir.

57. SIIR Tanzimat edebiyati sanat�ilari her seyden �nce siirin konusunu ve anlatimini degistirdiler.Namik Kemal Lisan-i Osmani�nin Edebiyati Hakkinda Bazi M�lahazalar� isimli eserinde uzun makalesinde siirin,fikrin gelismesine ve halkin egitilmesine olan b�y�k hizmetinden s�z eder.Divan edebiyatinin ger�ekle ilgisizligine,yapmacikligina,bosluguna siddetle h�cum eden Namik Kemal,edebiyatin yeniden d�zenlenmesini ister.Bunun i�inde her seyden �nce yeni bir anlatim yolu,yeni bir dil bulunmasini gerekli g�r�r.Dilin bir an �nce konusma diline yaklastirilmasi gerekliligini savunur.Buna ragmen Tanzimat siirinin dilinin sade oldugunu s�ylemek zordur. � Tanzimat sirinin Divan siirine bagli kaldigi unsurlar daha �ok bi�im alanindadir.Bu d�nemde hece veznine olan ilgi biraz artmissa da aruz eski hakimiyetini s�rd�rm�st�r.Divan siirinin nazim sekilleri aynen kullanilmistir. � Siirin konusu degismis,ask,hasret,ayrilik gibi kisisel konular bir yana birakilmis,esitlik,�zg�rl�k,adalet,hukuk gibi toplumsal konulara �nem verilmistir.Ancak bu daha �ok I.Tanzimat�ilar denen Sinasi,Ziya Pasa,Namik Kemal gibi sanat�ilarda g�r�l�r.II.Tanzimat�ilar denen Recai zade Mahmut Ekrem, Abdul Hak Hamit,Sezai�de ise kisisel konular yeniden ele alinmistir.

58. TIYATRO Tanzimat d�nemine gelinceye kadar edebiyatimizda Batili anlamda sahne tiyatrosu g�r�lmez.Ancak halk arasinda Karag�z ile Hacivat,ortaoyunu,meddah gibi seyirlik oyunlar vardir. * Karag�z bir kukla oyunudur.Degisik s�z oyunlariyla yanlis anlasilan s�zlerle g�ld�r� unsuru saglanir.Eglendirme amaci tasir.Karag�z adli cahil biriyle Hacivat adli bilgili ge�inen biri arasindaki atismalarla s�rer gider. * Ortaoyunu ise sehir meydanlarinda ya da kendileri i�in hazirlanan yerlerde Pisekar,Kavuklu,Zenne gibi sabit tiplerle oynanan g�ld�r� ama�li seyirlik oyundur. * Meddah tek kisilik bir oyundur.Y�ksek�e bir yere �ikan meddah,degisik sivelerle konusarak anlattigi bir olayla g�ld�r� olusturur. Bu oyunlar belli bir metne dayanmayan,oyuncularin oyun esnasinda konusmalariyla olusan oyunlardir.Egitici bir ama� tasimaz.Tanzimat tiyatrosu ile bir okul sayilmis,halkin egitilmesinde bir ara� sayilmistir.Bunlarda sosyal egitim �nplandadir.Toplumda g�r�len aksakliklara dogrudan dogruya dokunmak veya tarihin ibret verici olaylarini ele alip onlardan ahlaki sonu�lar �ikarmak ama�lanmistir.Tanzimat tiyatrosundadil ve �slup konusma diline ve �slubuna �ok yaklasmistir.Fakat ikinci d�nem Tanzimat�ilarda bilhassa Hamit�in eserlerinde dogalligini gittik�e kaybetmis,s�sl�,yapmacikli bir hale gelmistir. Tanzimat d�neminin yayinlanan ilk tiyatro eseri Sinasi�nin Sair Evlenmesi adli tek perdelik komedisidir.Tiyatro alaninda egitici eserler ise Namik Kemal tarafindan verilmistir.

59. ROMAN VE HIKAYE Tanzimat d�nemi �ncesi T�rk Edebiyati�nda hikaye ve roman t�rleri yoktu.Nesir alaninda daha �ok tarih,siyasetname gibi t�rler verilmis,olay kaynakli t�r mesneviler kullanilmistir. Tanzimat nesir alaninda bir �igir a�mis,onu siirden daha etkili bir hale getirmistir.S�sten,�zentiden uzak,halkin okumasi,bilgilenmesi amaciyla eserler ortaya koyulmustur. T�rk Edebiyati�nda roman �evirilerle baslamistir.Bu alanda ilk eser Yusuf Kamil Pasa�nin Fenelon adli Fransiz yazardan �evirdigi Telemak adli romandir.Bir �ok teknik kusurlarla dolu olan bu eserin kahramanlarinin yabanci olmasina ragmen b�y�k ilgi g�rd�.Konusuyla,kahramanlariyla ilk T�rk romani ise Semseddin Sami�nin yazdigi Taassuk-i Talat ve Fitnat adli bir ask romanidir.Bu da bir �ok kusurlarla dolu basit bir romanidir.Edebi sayilabilecek ilk roman Namik Kemal�in Intibah adli romanidir. � Hikaye alaninda ise yine ilk eserler Tanzimat d�neminde verilmistir.�zellikle Ahmet Mithat halk hikayeleri ile bati teknigini birlestirdi.Letaf-i Rivayat adli hikaye serisi ile halk hikayelerini modernlestirmeye �alisti ve ve bu alandaki ilk batili eserlerdendir.Ancak modern anlamda ilk hikayecilik Sami pasazade Sezai�nin K���k Seyler adli eseriyle baslar.

60. TANZIMAT EDEBIYATINDA FELSEFE Bu d�nem edebiyatini iki farkli �izgide inceleyebiliriz; aslinda Tanzimat edebiyatina kisacada yenilikler yani batililasma edebiyatida denilebilir. � � � * Tanzimat edebiyatinin ilk nesli olan Sinasi,Ziya Pasa, Namik Kemal gibi edebiyat�ilar T�rkiye�de siyasi Tanzimat devriyle �l��lmeyecek kadar genis bir aydinlar sinifi yetistirmislerdir. Asil �nemli olan ise T�rk�e�nin gelismesine g�sterdikleri �aba olmustur. Bilhassa Sinasi�nin (1826-1871) �ikarmis oldugu Tasvir-i Efkar Gazetesi �evresinde uyandirdigi halk�i dil hareketi ve ardindan gelenlerin getirdigi yeni edebiyat anlayisi bunda �nemli bir rol oynamistir. Ayni zamanda Tanzimat edebiyatinin kurucusu sayilan Sinasi siirde ilk defa eski sekiller i�inde yeni kavramlari kullanmistir.

61. Namik Kemal ise daima genis yankilar uyandiran eserler yazmis,neslinin en g�r sesli sairi ve dava adami olarak g�r�lm�st�r. Ziya Pasa divan siiri gelenegini s�rd�rmesine ragmen, siyasi ve sosyal d�s�nceler, halk dilinin yazi dili olmasini savunan fikirleriyle arkadaslarinin ortak fikirlerine katilmistir. T�m bu yapilmak istenenlere ragmen Tanzimat�ilar 5 y�zyil devam eden Divan Edebiyati geleneginden tam olarak kurtulamamislardir. Bu ilk neslin genel sanat felsefesi �toplum i�in,vatan i�in,h�rriyet ve halk i�in sanat� anlayisi olmustur. � * Tanzimat edebiyatinin birinciler kadar isyankar olmayan ikinci nesli diyebilecegimiz Hamit Ekrem ve Sami Pasazade Sezai ise ustalarinin izinde y�r�mekle beraber,siyasi ortamin ve devlet y�netimindeki baskinin(2.Abd�lhamit�in istibdat y�netimi) Tanzimat�in ilk yillarina oranla agirlasmasi sonucu �Toplum i�in sanat� felsefesini birakip �Sanat i�in sanat� g�r�s�n� devam ettiren edebiyat�ilardir. � Tanzimat Edebiyatinin bu iki nesli arasinda Namik Kemal,Sinasi, Abd�l Hak Hamit gibi g��l� temsilcileri yetismis olmasina ragmen, o yillarda son �irpinislarini g�steren eski edebiyatla,tutunmaya �alisan yeni edebiyat bogusma halindedir. Bu devirde okuyan ve yazan kitle arasinda eski edebiyata bagli olanlar daha fazladir.Buna ragmen yeni neslin g�r�sleri �zellikle o d�nemler i�in tamamen yeni olan gazete yazilari,roman,tiyatro,elestiri gibi yazi t�rleri kisa zamanda ve kolayca genis bir kitleye yayilacaktir.

62. BIRINCI D�NEM TANZIMAT EDEBIYATI 1860-1876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci d�nem temsilcileri Sinasi, Ziya Pasa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Semsettin Sami ve Ahmet Vefik Pasa�dir. � Bu d�nemde sanat toplum i�indir g�r�s� benimsenmistir. Bu sebeple siirde s�yleyise degil fikire �nem verilmistir. Dilde sadelesme fikri savunulmus ama uygulanamamistir. Hece vezni ve halk edebiyati da savunulmus ama s�zde kalmistir. Divan edebiyatina t�mden karsi �ikilmis ve agir bir dille elestirilmistir. Fransiz edebiyati �rnek alinarak romantizmden etkilenilmistir. � Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan t�rler ilk defa bu d�nemde kullanilmistir. Noktalama isaretleri de ilk defa bu d�nemde kullanilmistir. K�lelik ve cariyelik, romanlarda sik�a islenmistir. Romanlar teknik bakimdan olduk�a zayiftir. Yer yer olaylarin akisi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmistir, uzun uzun tasvirler yapilmis, tesad�flere sik�a yer verilmistir. � Edebiyat�ilar edebiyatin yaninda devlet isleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmislerdir.

63. D�NEMIN EDEBIYAT�ILARI Sinasi (1826-1871): T�rk edebiyatinda yeniliklerin �nc�s�d�r. 1860�ta Terc�man-i Ahval�i (ilk �zel gazete), 1862�de Tasvir-i Efk�r�i �ikardi. Ilk makaleyi (Terc�man-i Ahval mukaddimesi), ilk piyesi (Sair Evlenmesi) o yazdi. Noktalama isaretlerini de ilk defa o kullandi. La Fontaine�den fabllar terc�me etti. Lamartin�den de manzum �evirileri vardir. Ilk siir �evirilerini de o yapti. Nesirlerinde dili sade; siirlerine ise agirdir. Tanzimat Fermani�ni il�n eden Mustafa Resit Pasa i�in yazdigi iki kasidesi �nl�d�r. Bu kasidelerdeki �vg�leri divan siirindekinden daha abartilidir. O, basarili bir sair ve yazar olmamasina ragmen bati edebiyatindan alinan yeni t�rlerle edebiyatimizin batililasmasinda en �ok onun emegi vardir. Eserleri: Sair Evlenmesi (Piyes; edebiyatimizdaki ilk tiyatro eseri), M�ntehabat-i Esar (Siir), Divan-i Sinasi (Siir), Durub-i Emsal-i Osmaniye (ilk ata s�zleri kitabi), Terc�me-i Manzume (�eviri siirler) Ziya Pasa (1829-1880): Dogu k�lt�r�yle yetismis, sonradan bati edebiyatina y�nelmistir. Fikren yenilik�i olmasina ragmen eserlerinde eskiyi, divan siiri gelenegini devam ettirmis, gazel ve kasideler yazmistir. En meshur terkib-i bent ve terci-i bent sairimizdir. Harabat adli bir divan siiri antolojisi vardir. Daha �nce �Siir ve Insa�da divan siirinin bizim siirimiz olmadigini, asil siirimizin halk siiri oldugunu s�yleyen sair, eski siir gelenegini s�rd�rm�s, Harabat�ta �sik siirini elestirmistir. Bunun yaninda sade dilden yanadir, ama kendisi agir bir dil kullanir. Bu onun i�inde bulundugu bir ikilemdir. Hem eskiyi elestirmekte hem de gelenegi devam ettirmektedir. Eserleri: Harabat: Divan Siiri antolojisi, K�lliyat-i Ziya Pasa/Es�ar-i Ziya: Divan siiri tarzindaki siirleri (gazel, kaside ve sarkilar), Terkib-i Bent, Terci-i Bent: Bug�n dahi dillerden d�smeyen beyitleri vardir. Zafername: Hiciv t�r�nde bir kasidedir. �l� Pasa�yi yermek i�in yazmistir. R�ya: Mensur, Defter-i �mal: Hatiralari.

64. Namik Kemal (1840-1888): Tanzimat edebiyatinin en hareketli ve heyecanli ismidir. Vatan sairi olarak taninir. Siirlerinden �ok nesirleri ile taninir. Edebiyatta h�rriyet kavramini ilk kullanan sairdir. Siirlerinde �h�rriyet, vatan, kanun, hak, adalet� kavramlarini islemistir. H�rriyet Kasidesi, Vatan Sarkisi ve Vatan Mersiyesi bu konulari i�erir. Namik Kemal de eski k�lt�rle yetismis, divan siiri egitimi almis, gazeller, kasideler yazmistir. Fakat o da sonradan divan edebiyatini elestirmistir. Ziya Pasa�nin Harabat�ina karsi Tahrib-i Harabat�i yazarak eskiye olan tepkisini ortaya koymustur. Sinasi�nin kurdugu Tasvir-i Efk�r�i, Sinasi Paris�e ka�inca Namik Kemal �ikarmaya basladi. Daha sonra kendisi de Ziya Pasa ile Paris�e ka�arak orada H�rriyet gazetesini �ikardi. Istanbul�a d�nd�kten sonra Ibret gazetesini �ikardi. Eserlerinde romantizmin etkisi g�r�l�r. Tiyatroyu faydali bir eglence olarak g�rm�st�r. Eserleri: Intibah: Ilk edeb� roman. Cezmi: Ilk tarih� roman. Tahrib-i Harabat, Takip: Ilk edeb� elestiri. Ziya Pasa�nin Harabat�ini elestirmek i�in yazmistir. Renan M�dafaanamesi: Ilk elestiri. Vatan Yahut Silistre: oyun Cel�lettin Harzemsah: oyun. G�lnihal: oyun. Onun en basarili tiyatro eseridir. �kif Bey: oyun Zavalli �ocuk: oyun Kara Bel�: oyun, Osmanli Tarihi, Kanije Muhasarasi, Isl�m Tarihi: tarih Semsettin Sami (1850-1904): Dil alanindaki eserleri ile taninir. Kamus-i T�rk� adli s�zl�g� edebiyat ve dil alaninda en �nemli eserlerdendir. Kamus-i Arab� ve Kamus-i Fransev�: Diger s�zc�kleri Kamusul-a�l�m: Ansiklopedik s�zl�kSefiller: Hugo�dan �eviri.Robenson Cruose: �eviri roman

65. Ahmet Mithat Efendi (1844-1912): Edebiyat, tarih, cografya, ziraat, iktisat alanlarinda eserler vermistir. Edebiyat yapmak i�in degil, okuma zevki asilamak ve halki egitmek gayesiyle yazmistir. En vel�t yazarimiz odur. Yazi makinesi olarak bilinir. Asil ilgi alanlari, gazetecilik, romancilik ve hik�yeciliktir. Otuz altisi roman olmak �zere iki y�ze yakin eseri vardir. Romanlari t�r bakimindan �esitlilik g�sterir: macera, ask, polisiye, tarih� Dili sadedir, ��nk� eser vermekteki amaci halki egitmektir. Hatta romanlarinda olayin akisini keserek okuyucuya bilgiler de vermistir. Eserleri: Romanlari: Hasan Mell�h, H�seyin Fell�h, Fel�tun Bey�le Rakim Efendi, Paris�te Bir T�rk, Yeni�eriler��ikardigi gazeteler: Bedir, Devir, Terc�man-i HakikatHik�yeleri: Letaif-i Rivayet Ahmet Vefik Pasa (1823-1891): Milliyet�ilik ve T�rk��l�k akiminin en �nemli isimlerindendir. Tiyatro uyarlamalari ve �evirileri vardir. Bursa�da bir tiyatro yaptirmis, burada terc�me ettigi eserleri sahnelettirmis, halki tiyatroya gitme konusunda y�nlendirmistir. Moliere�in hemen hemen b�t�n eserlerini �evirmistir. Tarih ve dil alaninda da eserleri vardir. Ebulgazi Bahadir Han�in Secere-i T�rk��n� �agataycadan �evirmistir.Leh�e-i Osman�: s�zl�kAtalar S�z�: ata s�zleri mecmuasiHikmet-i Tarih ve Fezleke-i Tarih-i Osman� adli, tarihle ilgili eserleri de vardir.

66. IKINCI D�NEM TANZIMAT EDEBIYATI 1876-1896 yillari arasinda ikinci d�nemin taninmis temsilcileri Recaizade Mahmut Ekrem, Abd�lhak Hamit Tarhan, Sami Pasazade Sezai ve Nabizade Nazim�dir. Ikinci d�nem edebiyat�ilarin sanat anlayislari birincilerden farklidir. Ikinci d�nemde sanat sanat i�indir anlayisiyla eserler verilmistir. Bunun sebebi bu devirde idarenin daha baskici davranmasidir. � Bu d�nemde bati edebiyati �rnekleri daha basarili bir sekilde ortaya konmustur. D�nemin sanat�ilari devlet isleriyle, siyasetle, toplum meseleleriyle degil sadece sanatla ilgilenmislerdir. Birinci d�nem sanat�ilarinin toplumsal sorunlarla ilgilenmelerine karsin bu d�nem sanat�ilari kisisel konu ve temalari islemislerdir. Bu y�zden dilleri daha agirdir. D�nemin romanlarinda realizmin, siirinde ise romantizmin etkisi vardir.

67. D�NEMIN EDEBIYAT�ILARI Recaizade Mahmut Ekrem (1847-1914): Siir, roman, hik�ye, tiyatro, elestiri, edeb� bilgiler t�rlerinde eserler vermistir. Siirlerinde h�zn� ve elemi islemistir. �l�m� hatirlatan tabiat manzaralari, h�z�nl� duygular, romantik g�zellikler, solgun g�ller, kitap yapraklari arasinda kurutulmus �i�ekler, k���k kuslar onun siirlerinin konulari arasindadir. Oglu Nejad�in �l�m�; isli, �z�nt�l� siirler yazmasinda etkili olmustur. Edebiyatta yenilesmeden yanadir. Muallim Naci ile aralarinda bu konularda tartismalar olmustur. � EserleriNagme-i Seher: SiirYadig�r-i Sebab: SiirPejm�rde: SiirZemzeme: Siir. �ns�z�nde edebiyat hakkindaki d�s�nceleri ve edeb� elestirileri vardir. (Bu esere Muallim Naci �Demdeme� ile karsilik vermistir.) Muhsin Bey: Hik�yeSemsa: Hik�yeAraba Sevdasi: Roman. Realizmin etkisiyle yazilmistir ve bati hayranligi yolunda d�s�len garip durumlari elestirir.�ok Bilen �ok Yanilir: KomediAfife Anjelik: TiyatroVuslat: TiyatroAtala: TiyatroTalim-i Edebiyat: Edeb� bilgiler i�erir. Samipasazade Sezai (1860-1936):Batili tarzda hik�yeleri ve bir romani vardir. Serg�zest adli romani realizme dogru atilmis bir adimdir. K���k Seyler adli hik�ye kitabi Fransiz realistlerinin sanat anlayislarina uygundur. Rumuzul-edeb, bazi makale, hik�ye ve sohbetlerini i�erir. Romantik �zellikler tasiyan siirler de yazmistir. Siir isimli bir de piyesi vardir. �Icl�l�de, yegeni Icl�l�in �l�m� �zerine yazdigi mersiye, bazi nesirleri ve hatiralari vardir. �

68. Abd�lhak H�mit Tarhan (1852-1937): Edebiyatta batililasmanin asil ihtil�lcisidir. Sair-i Azam olarak bilinir. Kurallara uymayan, bati siirinde g�rd�g� her yeniligi T�rk siirine uygulayan, divan siirini bitiren o olmustur. Dogu ve bati siirini islendikleri yerlere giderek �grenmistir. Sanatinda romantik etkiler vardir. Zengin bir lirizm bulunan siirlerinde vezne, kafiyeye, s�ze, dile pek �nem vermemistir. Taskinlik ve y�celik, s�yleyisteki tezat onun siirinin �nemli �zellikleridir. Siirlerinde ve tiyatrolarinda tarih� konular �nemli bir yer tutar. Soyut kavramlar, hayat, tabiat, �l�m, insan, onun isledigi konulardir. Siirleri: Sahra, Belde, Makber, �l�, Bunlar O�dur, Hacle, B�l�dan Bir Ses, Garam� Yirmiye yakin tiyatrosu vardir. Sahnelenmesi imk�nsiz tiyatro eserleri yazmistir. Bu eserlerde insanlarin yaninda �l�ler, ruhlar, hayaletler, periler de rol alir. Tiyatroda egzotik, tarih�, mill� ve din� konulari islemistir. Bazi oyunlarinda Shakespeare�in tesiri g�r�l�r. Hepsi de dramdir ve bazilari mensur bazilari da manzumdur. Ilk tiyatro eseri Macera-yi Ask�tir. Tarik, Finten, Esber, Nesteren, Sardanapal, Ilhan, Hakan, Liberte �nemli tiyatro eserleridir. � Nabizade Nazim (1862-1893): Romanlariyla ve hik�yeleriyle realizmin ve nat�ralizmin temsilcisidir. Karabibik, edebiyatimizda Anadolu konulu ilk hik�yedir. K�y romani olarak bilinir. K�y hayati tam bir realizmle yansitilmistir. Zehra, ilk psikolojik roman �rnegidir. Eserde tasvir ve tahliller genis yer tutar. Diger hik�yeleri: Yadig�rlarim, Bir Hatira, Sevda, Haspa � Muallim Naci (1850-1893): Eski siirin savunucusu ve temsilcisidir. Eski-yeni konusunda Recaizade ile aralarinda tartismalar olmustur. Naci g�ze hitap eden kafiyeyi savunurken, Recaizade kulaga hitap eden kafiyeyi savunmustur. Tartisma konusu, �abes� ve �muktebes� kelimelerinin -eski yazida- kafiyeli olup olmadiklaridir. Batili siiri benimsememesine ragmen bu alanda basarili siirler yazmistir. Siir kitaplari: Atespare, Serare, F�ruzan, S�nb�leEdeb� eseri: Istilahat-i EdebiyeS�zl�g�: L�gat-i Naci

69. Ara Nesil (1880-1896) � Tanzimat edebiyatinin ikinci kismi ile Servet-i F�nun arasinda kalan d�nem. Bu nesil Servet-i F�nun�un hazirlayicisidir. En �ok Recaizade Mahmut Ekrem�in ve Muallim Naci�nin etkisinde kalmislardir. Bu d�nemde eski-yeni tartismalari yasandi (Ekrem-Naci). Nat�ralizm bu d�nemde edebiyatimiza girdi ve tartisildi (Nat�ralizmi Besir Fuat savundu). Serbest m�stezat ve sone kullanildi. C�mlelerin bir tek dizede bitmesi anlayisi terk edildi. Yeni terkipler ve kelimeler bulundu. Kafiyesiz siirler de yazildi. Kulak i�in kafiye denendi. � D�nemin Sanat�ilari � Abd�lhalim Memduh, Ali Ferruh, Ali Kemal, Ali Nusret, Andelib Mehmet Faik Esad, Besir Fuad, Fatma Aliye, Fazli Necib, Ismail Safa, Ismet Bey, Mehmed Cel�l, Menemenlizade Mehmed Tahir, Nabizade Nazim. � Bu d�nemde elliye yakin �ikan mecmuadan birka�i: � Bah�e, Sark, Hazine-i Evrak, Mecmua-i �s�r-i Edebiye, Mecmua-i Ebuzziya, Hafta, �fak, G�nes, Berk, Gayret, Risale-i Hafi, Nokta, Servet-i F�nun (1928�den sonra Uyanis adiyla), Mekteb, Hazine-i F�nun Mal�mat, Resimli Gazete�

70. SERVET-I F�NUN EDEBIYATI GENEL �ZELLIKLERI

71. SERVET-I F�NUN D�NEMININ GENEL �ZELLIKLERI 1) �Sanat i�in sanat� ilkesine baglidirlar.2) C�mlenin dize ya da beyitte tamamlanmasi kuralini yikmislar ve c�mleyi �zg�rl�g�ne kavusturmuslardir. Beytin c�mle �zerindeki egemenligine son verirler. C�mle istedigi yerde bitebilir.3) Servet-i F�nuncular aruz �l��s�n� kullanirlar. Ancak aruzun dizeler �zerindeki egemenligini de yikarak, bir siirde birden �ok kaliba yer vermislerdir.4) Onlar �her sey siirin konusu olabilir� g�r�s�n� benimsemisler; fakat d�nemin siayasal baskilari nedeniyle ask, doga, aile hayati ve g�ndelik yasamin basit konularina egilmislerdir.5) Siirde ilk defa bu d�nemde konu b�t�nl�g� saglanmistir.6) �Sanatk�r�ne �slup� ve yeni bir �vokab�ler� (s�zvarligi) yaratma kaygisiyla olduk�a agir bir dil kullanmislardir.7) �Kafiye kulak i�indir� g�r�s�n� benimserler. 8) Siirde �� degisik bi�im kullanmislardir.a) Bati�dan aldiklari �sone� ve �terza-rima�b) Divan edebiyatindan alip, t�rl� degisikliklerle kullandiklari m�stezat (serbest m�stezat)c) B�t�n�yle kendi yarattiklari bi�imler 9) Siirde oldugu gibi romanda da (devrin siyasal baskilari nedeniyle) sosyal konulardan uzak dururlar.10) Romanda, romantizmin kimi izleri bulunmakla birlikte genel olarak realizme baglidirlar.

72. 11) Romanda da dil agir, �slup sanatk�r�nedir.12) Roman teknigi saglamdir.13) Yazarlar daha �ok yasadiklari ortami anlatma yoluna gittikleri i�in konular, Istanbul�un �esitli kesimlerinden alinmalidir.14) Betimlemeler g�zleme dayalidir ve nesneldir.15) Bu d�nem sanat�ilari, devrin siyasal baskilari nedeniyle gazetecilik, tiyatro gibi alanlara pek fazla egilmemislerdir.16) Her bakimdan Avrupalilasmak gerektigine inanmislar ve Batinin ilim, sanat ve edebiyatindan yararlanmaya �alismislardir.17) D�van edebiyati b�y�k �l��de zaafa ugratilmis, en ufak bir hamle yapamayacak hale getirilmistir. 18) �Sanat, sanat i�indir� anlayisi hakimdir. Bu y�zden sanat�ilar halk yerine aydin z�mreye seslenmislerdir. 19) Ortaya koyulan edeb� �r�nlerin agirlik noktasini ask, tabiat, merhamet, sanatk�rin kendi g�nl�k yasayisi ve yakin �evresi gibi ferd� konular ve psikolojik tahliller teskil eder.20) Siir, hikaye, roman, edebi tenkit, makale ve mensur siire �ok �nem verilerek bu t�rlerde Batili �rneklere ulasilmis; tiyatro, mizah ve edebiyat tarihi gibi t�rler s�n�k kalmistir.21) Bu d�nem sairleri, D�van edebiyati nazim sekillerinin pek �oguna yer vermediler. Verdiklerinde ise �ok b�y�k degisiklik yaptilar. Ayrica Fransiz siirinden aldiklari sone-terza-rimo gibi Bati edebiyatini klasik nazim sekillerini kullandilar.

73. 22) Hece vezni �nemsenmemis, bu vezinle sadece �ocuk siirleri yazilmistir. Aruza �nem verilmistir. Nazim, nesre yaklastirilmistir. G�ze g�re kafiye degil, kulaga g�re kafiye anlayisi benimsenmistir.23) En kusurlu y�nleri, dil ve �sluptur. �Sanat, sanat i�indir� anlayisi ile hareket ettikleri i�in, konusma dilinden uzaklasarak, anlasilamayan bir dil ile s�sl�, yapmacik bir s�yleyise y�neldiler. SERVET-I F�N�N ILE TANZIMAT EDEBIYATI ARASINDAKI FARKLAR � 1. Tanzimat Edebiyati�nda siirin konusu g�zel olan her seydir, Servet-i F�n�n�da g�zel kelimesi kaldirilmis ve siirin konusu sinirsiz bir sekilde genisletilmistir.2. Tanzimat�ta ragbet g�rm�s olan metafizik ve sosyal konular Servet-i F�n�n�da m�him bir yer tutmaz.3. Tanzimat Edebiyati�nda dil ve �slup, Servet-i F�n�n�a g�re daha sade ve anlasilirdir.4. Tanzimat Edebiyati�nda tiyatro �n plandayken, Servet-i F�n�n�da siir, roman ve hikaye �n plandadir.5. Tanzimat�ilar �toplum i�in sanat� g�r�s�n� benimserken, Servet-i F�n�ncular �sanat i�in sanat� g�r�s�n� benimsemislerdir.6. Servet-i F�n�n Edebiyati Tanzimat�a g�re halktan uzaklasmistir. ��nk�, Servet-i F�n�n aydin kesime hitap eder.7. Tanzimat�ilar realizm ve romantizme �nem verirken, Servet-i F�n�ncular parnasizm ve sembolizme �nem vermislerdir.

74. SERVET-I F�NUN D�NEMI GELISMELERI Servet-i F�nun, daha �nce Ahmet Ihsan tarafindan �ikarilan bir fen dergisidir. Recaizade, 1895 sonlarinda derginin basina Tevfik Fikret�i getirir. Tanzimat�la birlikte baslayan edebiyati Avrupa ruhu ve teknigi i�inde yenilestirme hareketi, 1896-1901 yillari arasinda, Servet-i F�nun dergisi etrafinda, Recaizade �nderliginde toplanan yeni nesille ikinci bir hamle yapmistir. Edebiyat-i Cedide, diger bilinen ismiyle Servet-i F�nun Edebiyati, II. Abd�lhamit d�neminde, Servet-i F�nun dergisi �evresinde toplanan sanat�ilarin bati etkisinde gelistirdikleri bir edebiyat hareketidir. Bu hareket 1896'dan 1901'e kadar etkili olmus ve II. Abd�lhamit�in baski d�neminden ge�mistir. 16 Ekim 1901 yilinda H�seyin Cahit Yal�in�in Fransizcadan �evirdigi �Edebiyat ve Hukuk� baslikli makalenin dergide yayinlanmasi �zerine dergi kapatilmis, dolayisiyla Servet-i F�nun toplulugunun faaliyetleri de son bulmustur. Servet-i F�nun veya Edebiyat-i Cedide devri, T�rk edebiyatinda 1860'tan beri devam eden Dogu-Bati m�cadelesinin kesin sonucunu (Bati edebiyatinin lehine) belirleyen asamadir. Ger�ekten yogun ve dinamik �alismalarla ge�en bu kisa d�nem sonunda T�rk edebiyati, gerek anlayis, gerek i�erik, gerekse teknik bakimdan tamamiyla Batili bir nitelik kazanmistir. Bu d�neme Servet-i F�nun adinin verilmesi bu edebi hareketin Servet-i F�nun dergisinde ger�eklesmesindendir.Adindan da anlasilacagi gibi �nceleri �fen� konularini ele alan bu derginin yazi isleri m�d�rl�g�ne Tevfik Fikret�in getirilmesiyle dergi, b�t�n�yle bir edebiyat dergisi haline gelir (7 Subat 1896).

75. Divan edebiyatina karsi kurulmasina �alisilan Avrupai T�rk edebiyatini ifade i�in kullanilan �Edebiyat-i Cedide� (yenilik�i edebiyat�ilari) teriminin bu harekete ad olmasi ise, hareketin bu terimi b�t�n�yle benimseyip, kendi hakkinda da sik�a kullanmasindandir. Bu hareketin 1901 yilinda, H�seyin Cahit Yal�in�in Fransizcadan �evirdigi �Edebiyat ve Hukuk� adli makalesinin II:Abd�lhamit y�netimince kiskirtici bulunarak, derginin kapatilmasiyla son buldugu kabul edilir. � Bu nesli Ali Ekrem, Cenap Sahabettin, S�leyman Nazif, Mehmet Rauf, Tevfik Fikret, H�seyin Cahit, Ahmet Hikmet, Faik Ali, Cel�l Sahir, H�seyin Suat olusturur. Sonradan Halit Ziya da bu gruba katilmistir. D�nem, 2. Abd�lhamit�in istibdat d�nemidir. D�nemin bu �zelligi sebebiyle edebiyat�ilar i�e d�n�k davranmis, kisisel konulari, i�liligi, aski, karamsarligi, hayal kirikligini, tabiat g�zelliklerini, mel�nkoliyi ve �z�nt�y� islemisler; toplumsal sorunlara deginmemislerdir. Adeta y�ksek z�mre edebiyati gibidir. Bunda Recaizade�nin b�y�k etkisi vardir. Servet-i F�nuncu ve Edebiyat-i Cedideciler denilen grup, Fransiz edebiyatinin �zelliklerini b�y�k �l��de T�rk edebiyatina adapte etmeye �alismislardir. Fransiz realizmi �rnek alinmistir. Tanzimat d�neminde baslayan ve benimsenen, dildeki yabanci unsurlari ayiklayarak sade T�rk�e�ye ge�is hareketi bu devirde durmus, Arapca ve Fars�a kelimelere yeniden itibar edilmeye baslanmistir. � Tanzimat�ilarin birinci d�nem sanat�ilari, sanat toplum i�indir prensibini benimserken, Servet-i F�nuncular ise Tanzimat�in ikinci d�nemindeki gibi sanat sanat i�indir prensibi ile hareket etmislerdir. Toplulugun �sl�bu s�sl� ve sanatli; ruh ve ifade tarzi ise Avrupai�dir. Siirde aruz vezni kullanilmakla birlikte, nazim sekillerinde ve konularda b�y�k yenilikler yapilmistir. nazmi nesre yaklastirmislar, beyit b�t�nl�g� yerine konu b�t�nl�g�n� esas almislardir. Bir c�mle birka� dizede/beyitte tamamlanabilir. �

76. Fransiz siirinden alinan sone ve terza-rima gibi sekiller ve serbest m�stezat �ok�a kullanilmistir. Kafiyede kulak kafiyesi benimsenmistir. Romanda ve hik�yede batili anlamda basarili �rnekler verilmistir. Romanda tahlile ve teferruata yer verilmis, modern kisa hikayenin ilk �rnekleri bu d�nemde sekillenmistir. Roman ve hik�yede olaylar ve kisiler tamamen Istanbul�a, se�kin tabakaya aittir. Romanda realizmden, siirde parnasizm ve sembolizmden etkilenmislerdir. � Bu d�nemde gazetenin yerini dergiler almistir: Servet-i F�nun, Mal�mat, Mektep, M�tal�a, Hazine-i F�nun, Resimli Gazete� � Siir, roman, hik�ye, tiyatro, tenkit ve hatirat t�rlerinde basarili eserler veren Servet-i F�nun temsilcilerinin en taninmislari, Siirde Tevfik Fikret, Cenap Sehabettin, S�leyman Nazif; Roman ve hik�yede Halit Ziya Usakligil, Mehmet Rauf, H�seyin Cahit Yal�in, Ahmet Hikmet M�ft�oglu�dur. � Servet-i F�nun edebiyatina katilmayarak gene batili anlayisla eserler verenler arasinda Ahmet Rasim hatirat t�r� ile, H�seyin Rahmi G�rpinar Istanbul�u anlatan romanlari ile yeni T�rk edebiyatini desteklemislerdir. Servet-i F�nun dergisinin 1901�de kapatilmasiyla topluluk da dagilir.

77. SERVET-I F�NUN D�NEMININ �NEMLI TEMSILCILERI Tevfik Fikret (1867-1915): Recaizade ve Hamit�in tesiriyle batili siire y�nelmistir. Servet-i F�nun�un siirdeki en �nemli temsilcisidir. Ilk siirlerinde ferd� konulari (ask, acima, hayal kirikligi�) isler topluluktan ayri yazdigi siirlerde toplumsal konulara y�nelir. Bu anlayisla yazdigi siirlerinde temalar, h�rriyet, medeniyet, insanlik, bilim, fen ve tekniktir. Sis, Hal�k�un Vedai, Tarih-i Kadim, Hal�k�un Ament�s� adli siirlerinde bu konulari isler. Sanatinin bu ikinci d�neminde dinlere de cephe alir, kutsal olan her seye karsi �ikar, hatta Istanbul�a dahi k�freder (Sis). Fikret, aruzu T�rk�eye basariyla uygulamistir. Serbest m�stezadi gelistirerek serbest�e kullanmistir. Ilk d�nemde dili olduk�a agirdir. Siiri d�z yaziya yaklastirmistir. Ahenge b�y�k �nem verir. Siirlerinde sekil bakimindan parnasizmin etkisi g�r�l�r. �Sermin�, onun �ocuklar i�in ve heceyle yazdigi siirlerden olusan bir eseridir.

78. Sairin, Batili sanat anlayisini benimsemesindeki en �nemli neden lisede edebiyat �gretmeni olan Recaizade Mahmut Ekrem�den etkilenmesidir. Sanat yasami iki ayri d�nem i�erisinde incelenebilir. Birinci d�nem Servet-i F�nun hareketinin i�inde bulundugu d�nemdir. Bu d�nemde �sanat sanat i�indir� anlayisiyla �r�nler vermesine karsin, yine de toplumsal konularin sinirini (d�nemin siyasal yapisina ragmen) zorlamistir. � Ikinci d�nemde ise (1901'den sonra) toplumsal konulara y�nelmis, �toplum i�in sanat� anlayisiyla �r�nler vermistir. T�rk edebiyatinin Batililasmasinda en b�y�k pay Tevfik Fikret�indir. Siirleri hem bi�im hem de i�erik olarak yenidir. Parnasizmden etkilendigia�ik�a g�r�l�r. M�stezadi, serbest m�stezat yapan, nazmi d�zyaziya yaklastiran, beyitin, aruzun egemenligine son veren hep Fikret�tir. � En b�y�k �zlemi, Osmanli Imparatorlugu�nun �agdas medeniyet d�zeyine y�kselmesidir. Bunu da Bati�dakifen ve teknolojinin �lkeye kazandirilmasiyla ger�eklesecegine inanir. Ona g�re en �enmli varlik insandir. Onlarin �zg�rl�klerini ve haklarini savunur. Dinlerin, savaslara kaynaklik etmesi nedeniyle dinleri bu y�n�yle elestirir. �lkenin gelecegini gen�likte g�r�r, onlara ve �ocuklara b�y�k bir sevgi ve i�tenlikle y�nelir. �ocuklar i�in ilk kez siirler yazan sanat�idir. Ayrica sair, aruz �l��s�n� T�rk�eye basariyla uygulayan �� b�y�k sanat�idan biridir (Diger sairler Yahya Kemal ve Mehmet Akif�tir) � Eserleri: R�bab-i Sikeste, Hal�k�un Defteri, R�babin Cevabi, Tarih-i Kadim, Doksanbese Dogru

79. Cenap Sahabettin (1870-1934): Servet-i F�nun�un Tevfik Fikret�ten sonra en �nemli sairidir. Asil meslegi doktorluktur. Ihtisas i�in gittigi Fransa�da tiptan �ok siirle ilgilenerek sembolizmi yakindan takip etmis ve bu akimdan etkilenmistir. Siirde kelimeleri m�zikal degerlere g�re se�erek kullanir. � Tip �grenimi i�in gittigi Fransa�da edebiyatla ilgilenmisve sembolizmden etkilenmistir.Ancak sembolizmi kavramakta yetersiz kalmis, siirlerinde bol bol istiare kullanmis ve ses uyumuna dikkat etmistir. Agir bir dil ve s�sl� anlatim en belirgin �zellikleridir.Siirlerinde aruzun birden fazla kalibina, genellikle de karisik kaliplarina yer vermistir. Kurtulus Savasi�na karsi �ikan sari Milli Edebiyat�la baslayan dilde sadelesme �abalarina karsi �ikar. Ask ve doga en �ok isledigi konulardir. � Dili olduk�a agirdir. Bilinmeyen Arapca ve Fars�a kelime ve tamlamalar kullanir. Duygu ve hayal y�kl� tamlamalar kurar. Serbest m�stezadi �ok kullanmistir. Ayni siirde birden fazla aruz kalibi kullanmistir. Ask ve tabiat degismez konularidir. Sanati, sanat, hatta g�zellik i�in yapmistir. Bolca semboller kullanmis, tabiatla i� d�nyanin kompozisyonunu �izmistir. � D�z yazilari da vardir: Hac Yolunda, onun gezi yazisidir. Suriye Mektuplari ve Avrupa Mektuplari da gezi t�r�ndedir.Diger nesirleri: Evrak-i Eyyam, Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh, Tiryaki S�zleri (kendi vecizeleri)Tiyatro eserleri: yalan (dram), K�rebe (komedi)

80. Halit Ziya Usakligil (1867-1945): Servet-i F�nun�un roman ve hik�yede en �nl� edebiyat�isidir. S�sl�, sanatli ve agir bir dili ve �sl�bu vardir. Batili anlamdaki ilk romanlari yazmistir. Realizmden etkilenmistir. Romanlarinda aydin kisileri anlatir. Mai ve Siyah�taki Ahmet Cemil, Servet-i F�nun sanat�isinin temsilcisidir. Kahramanlari yasadiklari �evreye uygun anlatir ve ruh tahlillerine �nem verir. Gerek saglam roman tekniginin �nc�l�g�, gerekse realizmin ilk olgun �r�nler vermesi bakimindan T�rk edebiyatina roman ve hikaye alaninda b�y�k katkisi olan sanat�idir. Anlatiminin s�z oyunlariyla y�kl�, dilinin olduk�a agir olmasina ragmen yazar, ilgin� tipler bulmakta, basarili ruhsal ��z�mlemeler yapmakta ve nesnel kisi, �evre betimlemelerinde olduk�a ustadir. Konularini Istanbul�un �esitli kesimlerinden se�er, ancak sosyal sorunlari ele almak gibi bir amaci yoktur. G�zleme �ok �nem verir. Romanlarinin konularini genellikle aydi tabakanin hayatindan alan Halit Ziya, hikayelerinin �nemli bir kisminda halk tabakasinin insanlarini, onlarin yasayis, adet ve inan�larini anlatmistir. Hik�yelerinde Anadolu hayatina ve k�y ve kasaba yasayisina, romanlarinda yalniz Istanbul�a yer verir. Ani ve mensur siir t�r�nde eserleri de vardir. Romanlari: Mai ve Siyah, Ask-i Memnu, Kirik Hayatlar, bir �l�n�n Defteri, Ferdi ve S�rekasi, Sefile�Hik�yeleri: Izmir Hik�yeleri, hik�ye-i Sevda, Kadin Pen�esi, Onu Beklerken, Aska Dair�Hatiralari: Saray ve �tesi, Kirk Yil, Bir Aci Hik�ye Mehmet Rauf (1875-1931): Servet-i F�nun romaninin ikinci �nemli ismidir. Roman, hik�ye ve tiyatro t�r�nde eserleri vardir. Romantik duygulari, hayalleri ve asklari islemistir. Sosyal hayata pek yer vermemistir. Arzu, ihtiras ve ask maceralari temel konularidir. Romanlarinda psikolojik tahlillere �nem vermistir. Dili sadedir. En �nemli eseri Eyl�l�d�r. Roman edebiyatimizdaki ilk psikolojik roman olarak bilinir. Konusu yasak asktir. Sahis sayisi azdir. Psikolojik tahliller basarilidir. Romanlari: Eyl�l, Ferda-yi Garam, Gen� Kiz Kalbi, Define, Son Yildiz, Kan Damlasi.Hik�yeleri: Son Emel, Bir Askin Tarihi, �� Hik�ye, Hanimlar Arasinda, Menekse. �Siyah Inciler� ise mensur siirlerinden olusur.

81. SERVETI F�NUN D�NEMININ DISINDAKI BAGIMSIZ SANAT�ILAR MEHMET EMIN YURDAKUL (1869-1944): Servet-i F�nun siirinde yalniz nazim sekillerini ve halk siirinden de yalniz �l��y� (hece) alan ve dili T�rk�elestirmek iddiasiyla yapay bir dil yaratan Mehmet Emin, T�rk edebiyatinda �Milliyet�ilik� akiminin ilk temsilcisi sayilir.Siirlerinin tamaminda sosyal sorunlara egilen sairde, bu nedenle didaktizm lirizme agir basar. Hece sayisi bakimindan uzun olan �l��leri kullanan sair, s�yleyiste nesre yaklasmistir. Servet-i F�nun, �ocuk Bah�esi, T�rk Yurdu dergilerinde yayimlanan siirleri, �T�rk�e Siirler�, �T�rk Sesi�, �Ey T�rk Uyan� gibi kitaplarda toplanmistir. MEHMET AKIF ERSOY (1873-1936): ��mmet�i� bir sair olarak taninan Mehmet Akif ayni zamanda �halk�i� ve �milliyet�i� kisiligiyle tamamen toplumcu bir sair olarak �ikar karsimiza. T�rk siirine ger�ek realizmin Akif ile girmis oldugundan s�phe edilemez. Onun kuvvetli g�zlemciligine b�y�k bir tasvir ev hikaye etme kabiliyetini ve konusma dilinin bitin canliligini tasiyan bir �slubu da eklemek gerekir. Ancak Akif�in dili bir b�t�n degildir. Tasvirlerinin disinda kalan bir�ok siirinde dil, konusma dilinden ayrilir, Osmanlicanin sinirlari i�ine girer. �l�� olarak sadece �aruz�u kullanan sair hece �l��s�n� hi� kullanmadi. Nazim sekilleri konusunda ise Divan nazminin sekillerini tercih eder ve bunlar arasinda en �ok mesnevi seklini kullanir. �ogu zaman nazmi, nesre yaklastiran sair, T�rk�eyi aruza ustalikla uydurmustur. Mehemt Akif�in ilk kitabi �Safahat�tir. Dah sonra yazdigi �S�leymaniye K�r�s�s�nde� �Hakkin Seleri�, �Fatih K�rs�s�nde�, �Hatiralar�, ��sim�, �G�lgeler� bir araya getirilerek �Safahat� adi ile yayimlanmistir.

82. H�SEYIN RAHMI G�RPINAR (1861-1944): Servet-i F�nun romaninin g�zde oldugu devirde H�seyin Rahmi, Ahmet Mithat�in pop�ler roman �igirini tek basina ve b�y�k bir kudretle devam ettiren tek sahsiyettir. H�seyin Rahmi, T�rk romanindaki ilk izlerinde 1885?ten sonra rastlanan Fransiz nat�ralizminin ilk b�y�k temsilcisidir. Romanlarindaki kahramanlari daima karakterlerinin ve sosyal �evrelerinin birer ortak �r�n� olarak ele alan, onlarin psikolojik kisiliklerini irsiyete ve sosyolojik kisiliklerini de i�inde yetistikleri cemiyetin satlarina g�re degerlendiren romanci, bu y�ntemi ile oldugu kadad, realiteyi hem iyi hem de k�t� y�nleriyle oldugu gibi vermek konusundaki titizligi ile de tam bir �NAT�RALIST� tir. Onu nat�ralistlerden ayiran nokta, eserlerinde sosyal elestiriye olabildigince �ok yer vermesidir. Halbuki nat�ralizmin sosyal elestiriye y�nelik hi�bir kaygisi yoktur. H�seyin Rahmi�deki sosyal elestiri ise daha �ok mizah yoluyla yapilir. Bunun i�in de genellikle anormal durumda olan karakterler ele alinir. Karakterlerdeki anormallikler ise huy (aptallik, cinsi sapiklik, s�hret d�sk�nl�g�), ahlak (menfaat d�sk�nl�g�, haksiz kazan� pesinde kosma), k�lt�rel (dini tutuculuk, batil inan�lara baglilik, Bati taklit�iligi) y�nleriyle g�l�n�t�r. Bu yaklasim dogal olarak romana �esitli karakterlerin d�nyayi ve yasami g�r�s a�isini, dini inan�larini, yasayis ve giyinis sekillerini, adetlerini, g�rg�lerini ��.. de getirir ve b�ylece roman bir �T�RE� romani olarak ortaya �ikar. �zetle, b�y�k ve sabirli bir g�zlemci olan H�seyin Rahmi�nin, olaylari hep Istanbul�da ge�en romanlari , ger�ek degerlerini, daha �ok yazildiklari devrin sosyal yapisini b�t�n canliligi, b�t�n incelikleri ve tam bir objektif dogrulugu ile verebilmis olmalarina bor�ludur. Yazarin kirktan fazla romani ve pek �ok �yk�s� vardir. En �nemli romanlari olarak, Sik, M�rebbiye, Tesad�f, Sipsevdi, Kuyruklu Yildiz Altinda Bir Izdiva�, Gulyabani, Hakka Sigindik�i sayabiliriz.

83. FECR-I ATI D�NEMI GENEL �ZELLIKLERI

84. FECR-I ATI D�NEMININ GENEL �ZELLIKLERI 1. 20 Mart 1909'da Hilal Matbaasi�nda toplanan Sahabettin S�leyman,Yakup Kadri, Refik Halit, Cemil S�leyman, K�pr�l�zade Mehmet Faut, Tahsin Nahit, Emin B�lent, Ali S�ha, Faik Ali ve M�fit Ratib gibi yeni bir hareket baslatmayi planlar. Ahmet Hasim de bu harekete katilir. B�ylece Fecr-i Ati Enc�men-i Edebisi Beyannamesi, 24 Subat 1910'da yayimlanir. Fecr-i Ati edebiyati, II. Mesrutiyet�in ilanindan sonra Servet-i F�n�n dergisinde yayimlanan bir bildiriyle baslar.2. Edebiyatimizda ilk edebi bildiriyi (beyannameyi) yayimlayan topluluktur.3. Edebiyatimizda ilk edeb� topluluktur.4. Servet-i F�n�n edebiyatina tepki olarak dogmustur.5. �Sanat sahsi ve muhteremdir.� (Sanat kisisel ve saygiya degerdir) g�r�s�ne baglidirlar.6. �Edebiyat ciddi ve �nemli bir istir, bunun halka anlatilmasi lazimdir.� g�r�s�yle hareket eder. 7. Batidaki benzerleri gibi dil, edebiyat ve sanatin gelismesine, ilerlemesine hizmet etmek; gen�leri bir araya getirmek; seviyeli fikir m�nakasalariyla halki aydinlatmak; degerli ve �nemli yabanci eserleri T�rk�eye kazandirmak; Batidaki benzer topuluklarla temas kurmak, b�ylece T�rk edebiyatini Bati edebiyatina yaklastirmak, Bati edebiyatini T�rk edebiyatina tanitmak amacindadirlar.8. Servet-i F�n�n�a bir tepki olarak ortaya �ikmasina ragmen, siir sahasinda bu edebiyatin �zelliklerini s�rd�r�rler.r�s�ne sahiptirler

85. 9. Siirlerinde isledikleri baslica temalar tabiat ve asktir.10. Tabiat tasvirleri ger�ekten uzak ve subjektiftir.11. Dil bakimindan Servet-i F�n�n�un devamidir. Arapca ve Fars�a kelime ve tamlamalarla dolu, g�nl�k dilden uzak ve kapali bir siir dili olusturmuslardir.12. Aruz veznini kullanarak serbest m�stezat t�r�n� daha da gelistirmislerdir.13. Fecr-i Aticiler tiyatro ile yakindan ilgilenmislerdir.14. Siirde �zellikle Sembolizmin etkisi s�z konusudur. Hik�yede Maupassant, tiyatroda ise Henrich Ibsen �rnek alinir. 15. Belli bir sanat anlayisinda, belli deger �l��leri etrafinda birlesmeyi degil, ferdi h�rriyeti ve bunun sonucu olarak da �esitliligi savunduklari i�in kisa s�rede dagilmislardir. Dagilmalarinda �zellikle �mer Seyfettin ve Ziya G�kalp�in �ikardiklari Gen� Kalemler dergisi etkilidir. Yani Milli Edebiyat hareketinin baslamasi Fecr-i Ati�yi bitirir.16. Fecr-i Ati Edebiyat-i Cedide ile Milli Edebiyat arasinda bir k�pr� g�revi g�r�r.17. Fecr-i Ati�nin en �nemli temsilcisi Ahmet Hasim�dir.18. Fecr-i Ati Beyannamesine imza atanlar: Ahmet Hasim, Ahmet Samim, Emin B�lent (Serdaroglu), Emin Lami, Tahsin Nahit, Celal Sahir (Erozan), Doktor Cemil S�leyman, Hamdullah Suphi (Tanri�ver), Refik Halit (Karay), Sahabettin S�leyman, Abd�lhak Hayri, Izzet Melih (Devrim), Ali Canip (Y�ntem), Ali S�ha (Delibasi), Faik Ali (Ozansoy), Fazil Ahmet (Ayka�), Mehmet Beh�et (Yazar), Mehmet R�st�, Mehmet Fuat (K�pr�l�), M�fit Ratib, Yakup Kadri (Karaosmanoglu), Ibrahim Alaattin.19. Milli Edebiyat�in baslamasiyla Hamdullah Suphi, Ali Canib ve Celal Sahir�in bu harekete katilmalariyla topluluk 1912'de dagilmistir. Yalnizca Ahmet Hasim Fecr-i Ati edebiyatinin temel ilkelerine bagli kalmis ve Milli edebiyat hareketine katilmamistir.20. Fecri Ati�nin g�r�slerini, Yakup Kadri, Celal Sahir, Ahmet HAsim, M�fit Ratip, Mehmet Fuat ve Ali Canib Resimli Kitap adli dergide; Mehmet Rauf, H�seyin Suat ve Raf Necdet de elestirilere Servet-i F�n�n�da cevap verdiler.

86. FECR-I ATI D�NEMI GELISMELERI 1901�de, Servet-i F�nun mecmuasi etrafinda, kendilerine Fecr-i �t� adini veren yeni bir nesil toplanmistir. Servet-i F�nun toplulugu dagildiktan sonra 1909 yilinda Yakup Kadri, Ahmet Hasim, Refik Halit, Fuat K�pr�l�, Ali Canip, Sehabettin S�leyman, Cel�l Sahir, Tahsin Nihat, Emin B�lent gibi isimler bir araya gelerek yeni bir topluluk olustururlar. Topluluk, sanat hayatina bir bildiriyle baslar. Sanatin saygideger ve sahsi oldugu anlayisini benimserler. Onlar Servet-i F�nun�u batili edebiyati tam olarak olusturamamakla su�larlar. Fransiz edebiyatini �rnek alirlar. Dilleri s�sl�, sanatli, agdali ve agirdir. Ask, ve tabiati konu olarak islemislerdir. Ask genellikle hissi ve romantiktir. Tabiat tasvirleri ise ger�ek�i degil, Hasim�de oldugu gibi sahs�dir. Kisa �m�rl� olan bu topluluk, Servet-i F�nunculardan daha sade bir dil kullanmis sembolizm, empresyonizm ve romantizm gibi akimlari eserlerine uygulamislar, Avrupa� edebiyat ile Milli edebiyat arasinda bag olusturmuslardir. Aruzla siir yazan Fecr-i �t� sairlerinin en taninmis ve en orijinali Ahmet Hasim�dir. Siire herhangi bir yenilik getirmemisler, Servet-i F�nun�un devami olmaktan �teye gidememislerdir. Sanat anlayislarinda birlik ve b�t�nl�k olmadigi i�in 1912�de dagilmislar, ferd� olarak degisik alanlarda eserler vermislerdir. Fecr-i Ati bir T�rk edebi akimidir.Akimin temelinde eskiyi yikmak ve yerine yeniyi yani o g�nk� anlamiyla batili d�s�nce sisteminden kaynaklanan felsefi edebiyata uygulamayi ama� edinmislerdir. Fecr-i ati�nin kelime anlami �gelecegin aydinligi� demektir. � Fecr-i Ati�nin Edebiyat-i Cedide�ye tepki olarak dogan bir akim oldugunu savlamistir. Fecr-i Ati batidaki benzerlerinde oldugu gibi belli ilkeler �evresinde birlesen bir yazin toplulugu bi�iminde ortaya �ikmistir.

87. Sanat anlayislariBabiali�deki Hilal basimevinin bir odasinda ilk toplantisini yapan ve Faik Ali�nin buldugu Fecr-i Ati adini benimseyen toplulugun sanat anlayisi.. yayimladiklari bildiride yer alan su d�s�ncede odaklasir: �Sanat sahsi ve muhteremdir.�� �rnek olarak da siirde simgeciler, �yk� ve romanda Maupassant, tiyatroda Ibsen alinir. Sonu�larAma Fecr-i Aticiler, kurumlasmak isterken g�zettikleri, yazinin ve toplumsal bilimlerin ilerlemesine �alismak, sanat�ilar arasinda birlik ve dayanismayi saglamak gibi ama�lari yasama ge�iremediler. Edebiyat-i Cedide�ye karsi olmakla birlikte ne tepkilerini a�ik se�ik ortaya koyabildiler, ne de �zellikle dil a�isindan ondan kopabildiler. �stelik her firsatta tersini belirtmelerine karsin Edebiyat-i Cedide�nin s�regi sayildilar. Bir dergi �ikaramamalari ve baslangi�ta Servet�i-F�nun dergisi �evresinde toplanmalari da buna yol a�ti. Mesrutiyet�le gelen g�rece �zg�rl�k ortamindan yararlanarak �ikarilmis degisik egilimlerdeki dergilerde yazmalari ise daginiklik getirdi. Ayrica, �sanat sahsi ve muhteremdir� ilkesini, herkesin ayri ayri g�r�slere sahip olmasi, sanati degisik bi�imlerde anlamasi olarak yorumlamalari bu daginikligi �abuklastirdi. Belli bir sanat anlayisinda, belli deger �l��lerinde birlesmeyi degil, bireysel �zg�rl�g� ve bunun sonucu olarak da �esitliligi savunuyorlardi. Her biri yalniz kendi duyusuna, kendi begenisine g�re bir g�zellik yaratma �abasi i�indeydi. Bu durumun, Fecr-i Ati�nin bir yazin akimi degil, birbirlerine arkadaslik duygulariyla bagli gen� sanat�ilarin olusturdugu bir topluluk oldugunu g�sterdigi savlanir. Nitekim, her biri sanatini bir baska yolda gelistirecek, degisen toplum kosullarinda degisik sanat anlayislarina varacaktir.

88. FECR-I ATI D�NEMININ �NEMLI SANAT�ILARI D�nemin belli basli temsilcileri sunlardir: Ahmet Samim, , Ahmet Hasim, , Emin B�lent Serdaroglu, , Emin Lami, , Tahsin Nahit, , Celal Sahir, , Cemil S�leyman, , Hamdullah Suphi Tanri�ver, , Refik Halit Karay, , Sahabettin S�leyman, , Abd�lhak Hayri, , Izzet Melih Devrim, , Ali Canip Y�ntem, , Ali S�ha Delilbasi, , Faik Ali Ozansoy, , Fazil Ahmet Ayka�, , Mehmet Beh�et Yazar, , Mehmet R�st�, , Fuat K�pr�l�, , M�fit Ratip, , Ibrahim Alaettin G�vsa Ahmet Hasim (1884-1933): Fecr-i �t� siirinin en �nemli ismidir. Sanat i�in sanat yapmistir. Sembolizmin en �nemli temsilcisidir. Isledigi baslica temalar tabiat ve asktir. Siirlerinde hayalle birlikte musikiye �nem vermistir. Lirik bir sairdir. Tamamen aruzu kullanmistir. Dili s�sl� ve sanatlidir. En �ok serbest m�stezadi kullanmistir. Ona g�re siir anlasilmak i�in yazilmaz, siirde anlam aranmaz; sair bir hakikat habercisi, siir dili de bir a�iklama vasitasi degildir. Siir duyulmak i�in yazilir ve okunur; sair tabiatin kendine hissettirdiklerini sembollerle siirine yansitir, okuyan da kendi hayalSirin dili musiki ile s�z arsinda ve s�zden ziyade musikiye yakindir. Siirde musiki anlamdan daha �nemlidir. Hasim�e g�re siirin kaynagi suuraltidir. Siirlerinde dis d�nyayi, kisinin i� d�nyasinda, ruhunda aldigi sekillerle yansitmaya �alisir. Dis d�nyaya ait izlenimleri kendi d�nyasinda sekillendirerek ve renklendirerek ortaya �ikarir. Siirlerindeki tabiatla ilgili kavramlar, aksam, gurup, safak, gece, mehtap, yildizlar, g�ller, ormanlardir. Sairin sahsinda var olan i�e d�n�kl�k, siirlerinde realiteden ka�is olarak ortaya �ikar.Siirlerini Piyaleb ve G�l Saatleri adli eserlerinde toplamistir.Nesirleri: Gurabahane-i Laklakan, Bize G�re, Frankfurt Seyahatnamesi d�nyasina uygun olarak algilar; siir dili de telkin g�revindedir.

89. Fecr-i Ati toplulugunun en basarili sant�isi olan Ahmet Hasim topluluk dagildiktan sonra �alismalarina bireysel olarak devam eder. Sairin yasami santini derinden etkiler. Bu nedenle siirlerinde �ocukluk anilari, ask ve doga konularinda yogunlasir. Karamsar yaklasimi onun belirgin �zelligidir. Siirlerinde agir ve s�sl� bir dil kullanmasina ragmen nesirlerinde daha a�ik ve nispeten yalin bir dil vardir. Piyale adli siir kitabinin �ns�z�nde siir anlayisini s�yle a�iklar: �Siirin asil �zelligi �duyulmak�tir. Siirin dili musiki ile s�z arasinda ve s�zden ziyade musikiye yakindir. Yani bu dil, bir a�iklama vasitasi olmaktan ziyade bir telkin vasitasidir ve siirde musiki anlamdan �nce gelir. Bu bakimdan kelimeler, siire, anlam degerlerinden �ok musiki degerleriyle girerler. Siirin anlam bakimindan a�ik olmasi zaruri degildir. Siirin dogdugu yer suuraltidir. Konu ise sadece terenn�m i�in bir vesiledir�. Siirde musikiyi �n plana alan, anlam a�ikligini ikinci plana atan, misralarda genis ve akici bir telkin yetenegi arayan ve siirin kaynagini bilin�altinda bulan bu anlayis ile sembolizmin siir anlayisi arasinda yakinliklar vardir. Ancak sembolist siirin asil unsur olan sembol, Hasim�in siirlerinde yoktur. Onun, anlami anlasilmayan veya degisik yorumlara elverisli bulunan siirleri pek azdir. Bu bakimdan Hasim�i sembolist bir sair olarak kabul etmek pek g��t�r. Hasim�in siirine en uygun anlayis tarzinin, empresyonizm oldugu kabul edilebilir. Ger�ekten siirlerinde dis d�nyaya ait g�zlemlerinin kendi i� d�nyasinda yarattiigi izlenimleri aksettirmesi bu anlayisin en a�ik g�stergesidir. G�l Saatleri�nin k���c�k ve manzun �Mukkadime�si de empresyonizmin �zl� bir ifadesinden baska bir sey degildir. Siirleri: G�l Saatleri, Piy�le Nesirleri: Gureb�-hane-i L�kl�kan, Bize G�re Gezi Notlari: Frankfurt Seyahatnamesi

90. Refik Halit Karay (1888-1965): Fecr-i �t�den sonra Mill� edebiyat hareketine katilmistir. Eserlerini de bagimsiz bir sahsiyet olarak vermistir. Edeb� hayati k�se yazarligi ile baslamistir. Sonra da sirayla hik�yeciligi ve romanciligi gelir. Ilk yazilarinda g�nl�k hayati ele almis, sosyal hayattaki �arpikliklari, zek� ve n�kteli bir �sl�pla dile getirmistir. Hayatin g�l�n� yanlarini karikat�rize etmistir. Sade ve temiz bir dille yazdigi Memleket Hik�yeleri�nde Anadolu insaninin hayatini b�t�n canliligi ile yansitmistir. G�zlem yeteneginin �st�nl�g� dikkat �eker. Eserlerinde kisilerin ruh tahlillerine fazla deginmez.Insanlarin d�r�st olmayan, kurnazlik ve menfaat�ilikle ilgili y�nlerini ortaya kor. Bunu mizah ve elestiri ile yapar. Hiciv, eserlerinde �nemli bir unsurdur. Sahislari kendi sosyal �evreleri ile birlikte anlatir. Konusma dilinin b�t�n canliligini ve tabiiligini ortaya kor. Romanlari: Istanbul�un I� Y�z�, �ete, S�rg�n, Nilg�n, Bug�n�n Saraylisi, Kadinlar Tekkesi, Anahtar Hik�yeleri: Memlekete Hik�yeleri, Gurbet Hik�yeleri (Hatay�da s�rg�nde yazdigi eseridir). Hiciv ve Mizah Yazilari: Kirpinin Dedikleri, Deli, Sakin Aldanma Inanma Kanma, Tanidiklarim.

91. MILLI EDEBIYAT D�NEMI D�NEMDEKI GELISMELER

92. MILLI EDEBIYAT D�NEMI GELISMELERI 1911 yilinda Selanik�te �ikan �Gen� Kalemler� dergisinde �mer Seyfettin�in �Yeni Lisan� adli makalesinin yayimlanmasiyla baslar. Milli Edebiyat hareketi �ncelikle bir dil hareketidir. Sade T�rk�e�nin bir dava olarak ele alinmasi ilk kez bu dergide ortaya konulmustur. �Milli Edebiyat� terimi de ilk defa bu dergide kullanilmistir. Bu d�nem sanat�ilarinin siir anlayisiyla, Fecr-i Ati toplulugunun siir anlayisi birbirinden pek farkli degildir. �Siir vicdani bir keyfiyettir� d�s�ncesinde olan sairleri bireysel konulari islerler. Daha sonra 1917 yilinda yaptiklari bir toplantida, hece �l��s�n� kullanma, g�nl�k konusma diliyle yazma noktasinda birlesen sairlerin, i�erik konusunda her birinin ayri bir yaklasimda oldugu g�zlenir. Bu d�nem sanat�ilari Divan edebiyatini, Dogu edebiyatinin, sonrasini ise Bati edebiyatinin taklit�isi olmakla su�larlar. � Siirde daha �ok bireysel konulara y�nelen bu d�nem sanat�ilari, roman ve �yk�de sosyal meselelere egilmisler; milliyet�ilik d�s�ncesi, Kurtulus savasi gibi konulari ele almislardir. Konularin Istanbul disina �ikarilmasi da bu d�nemin belirgin �zelliklerindendir. Ayrica �ask� bu d�nem roman ve hikayesinin en �nemli temasi olarak dikkat �eker. Bu eserlerde dil g�nl�k konusma dilidir. Modern T�rk Edebiyatini yaratma amaciyla kurulan Tanzimat, Servet-i F�nun ve Fecr-i �t� topluluklari b�y�k hamleler yapmakla beraber ruhta b�y�k �l��de Fransiz sanatina bagli, dil ve �sl�pta Osmanlicayi s�rd�ren, mill� kimlik ve kisilige ulasamamis bir edebiyat v�cuda getirmislerdir. Osmanli Imparatorlugu�nun dagilisi sirasinda, T�rk aydinlarinin b�y�k bir b�l�m�, �mmete bagli Osmanliciligin terk edilerek milliyet�iligin benimsenmesinin, memleketin gelecegi i�in gerekli olduguna inaniyorlardi. Bu inan� sonucunda T�rk��l�k ve Milliyet�ilik akimlari dogmus, her sahada mill� kimlik arayislari baslamistir.

93. T�rk dili, T�rk vezni, T�rk zevki ve k�lt�r� ile mill� konulari, mill� �lk�leri isleyen T�rk edebiyati ihtiyaci ve �zlemi sonucunda 1911-1923 yillari arasinda Mill� Edebiyat akimi var olmustur. T�rk milletine mensup olma suuru, tarih i�inde devamlilik d�s�ncesi, oldugu gibi kalarak batililasma inanci, 1911-1923 yillari arasindaki akimin temelleridir. Bu d�nemin bariz �zelligi, T�rk romantizminin edeb� tezah�rlerini g�stermesidir. Cumhuriyet�in kurulusunu hazirlayan milliyet�ilik ideolojisi i�inde dogan Milli Edebiyat akimi Cumhuriyet�in ilk yillarinda en olgun eserlerini verdi. Cumhuriyet rejimi ve bu devirde meydana getirilen sosyal ve iktisad� m�esseseler �st�nde baslarinda b�y�k T�rk sosyologu ve d�s�n�r� Ziya G�kalp�in bulundugu T�rk�� ve Milliyet�i m�nevver z�mre etkili oldu. G�kalp�in T�rkiye ve T�rkler i�in sekillendirdigi d�s�nceler basta AtaT�rk olmak �zere, Cumhuriyeti kuran birinci neslin d�nya g�r�s�n�n kaynagini teskil etti. Halka ulasabilmek ve onunla b�t�nlesebilmek i�in onun dilini kullanmak gerektigine inanan bu nesil yazarlari, eserlerinde konusma dilini kullandilar. Halk dilini kullanirken gen�lik yillarinda hayran olduklari Edebiyat-i Cedide (Yeni Edebiyat) yazarlarinin ince zevkini g�nl�k dile aktardilar. 1911 yilinda Sel�nik�te �ikarilmaya baslanan Gen� Kalemler dergisinde basladi bu �alismalar. Bir kismi daha sonra Cumhuriyet d�nemi yazar ve sairleri arasinda da yer alan bu edebiyatin temsilcilerinin en �nemlileri, Ziya G�kalp, �mer Seyfettin (�nc�), Mehmet Emin Yurdakul, Ali Canip (�nc�), Yusuf Ziya Orta�, Faruk Nafiz �amlibel, Enis Behi� Kory�rek, Kemalettin Kamu, Aka G�nd�z, Refik Halit Karay, Resat Nuri G�ntekin, Yakup Kadri, Halide Edik Adivar, Hamdullah Suphi, Ahmet Hikmet M�ft�oglu, Necip Fazil Kisak�rek, Fuat K�pr�l�, Halide Nusret Zorlutuna, S�k�fe Nihal, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpinar�dir. Milli Edebiyat akiminin �zellikleri, Cumhuriyet�in ilk on yilinin da bir �zeti olmaktadir. Bu �er�eve i�erisinde, Milli Edebiyat akiminin ilkeleri de su sekilde belirtilebilir:

94. Milli Edebiyat D�nemi Genel �zellikleri 1) Dilde yalinlik (en m�him prensip),2) T�rk�e karsiligi olan Arapca ve Fars�a kelimelerin atilmasi. Yalin (s�ss�z, sanatsiz, �zentisiz) bir dille yazma; Istanbul T�rk�esini kullanma.3) Halk edebiyati siir bi�imlerinden yararlanma4) Hece �l��s�5) Konu se�iminde yerlilik6) Konularini hayattan, �lke sartlarindan se�me7) Mill� kaynaklara y�nelme Isl�mci, Osmanlici, gelenek�i g�r�slere sahip yazarlardan bireysel egilimli yazarlara kadar t�m edebiyat�ilara a�ik bir b�t�nl�k mevcuttur. ��nk� artik s�z konusu olan Mill� Edebiyat akimi kavrami degil, Mill� Edebiyat d�nemidir. Bu akim dilde ve duyusta 1911-1915 d�nemi milliyet�ilik fikirlerinin �n pl�nda oldugu roman, hik�ye, tiyatro eseri ve siirler verilmesini saglamistir. Baslangi�ta Fecr-i �t� roman ve hik�yecisi olan Yakup Kadri Karaosmanoglu ve Refik Halit Karay, ger�ek kisiliklerini Mill� Edebiyat akimi i�erisinde g�stermislerdir. Fecr-i �t� toplulugu disinda kalan, Istikl�l Marsi sairi Mehmet �kif Ersoy ve Yahya Kemal Beyatli, kendi siir anlayislarina g�re eserler veren ve daha sonra Mill� Edebiyat akimina katilan sairlerdir. Gerek Mehmet �kif Ersoy gerekse Yahya Kemal Beyatli, siir dili ile konusma dili arasindaki uzlasmayi saglamislar, T�rk diline zor uyan aruzun engellerini ortadan kaldirip, yasayan T�rk�e ile basarili siirler yazmislardir. MILLI EDEBIYAT D�NEMININ DIL ANLAYISI1) Yabanci dilbilgisi kurallari, Arapca, Fars�a ad ve sifat tamlamalari birakilmalidir.2) Yabanci s�zc�kler, kendi dillerinde dilbilgisi bakimindan hangi t�rden olursa olsun, T�rk�ede ne olarak kullaniliyorsa, dilbilgisi y�n�nden o t�rden sayilmalidir.3) Arapca ve Fars�a�dan gelen s�zc�klerden, konusma diline kadar girip yayginlasmis olanlar T�rk�elesmis sayilmali ve kullanilmalidir.4) Istanbul hanimlarinin g�nl�k konusma dili esas alinmalidir.5) Terimler bilimle ilgili olduklari i�in aynen kullanilmalidir.6) T�rkiye T�rk�esine diger T�rk leh�elerinden s�zc�k alinmamalidir.

95. MILLI EDEBIYAT D�NEMI �NEMLI TEMSILCILERI �MER SEYFETTIN (1884-1920): Milli Edebiyat hareketinin �nderlerinden olan sanat�i daha �ok hikayeleriyle taninmistir. �Yeni Lisan� makalesinde ortaya koydugu g�r�slerini, hikayelerinde uygulamaya �alismis ve basarili olmustur. Dilimizin sadelesmesinde �nemli yeri olan �mer Seyfettin, anilarindan, tarihteki kahramanliklardan ve g�nl�k yasayislardan yararlanarak, g�c�n� �ekici anlatimindan, olaylardan alan, �ogunlukla beklenmedik sonu�larla biten hikayeleriyle edebiyatimizda �nemli bir yer tutar. Hikayeleri: Ilk D�sen Ak, Y�ksek �k�eler, Bomba, Gizli Mabet, Asilzadeler, Bahar ve Kelebekler, Beyaz Lale�.adi verilen kitaplarda toplanmistir. ZIYA G�KALP (1876-1924): Siiri, d�s�ncelerini halka yaymak i�in bir ara� olarak kabul eden sanat�i, bu t�rde sanatsal y�nden g��l� �r�nler vermemistir. Daha �ok T�rk��l�k d�s�ncesini sistemlestiren bir d�s�n�r ve sosyolog olarak taninmistir. �nceleri, b�t�n d�nya T�rklerini bir bayrak altinda toplamayi ama�layan �Turancilik �g�r�s�ne bagliyken, sonralari �T�rkiye T�rk��l�g�� d�s�ncesine y�nelir. G�nl�k konusma diliyle yazi dilinin birlestirilmesi gerektigine inanan sanat�i eserlerinde bunu basariyla uygular. Siirlerinde hece �l��s�n� kullanan Ziya G�kalp (Turan adli siiri hari�), konu olarak daha �ok eski T�rk tarihine, Islameyiet �n�esi d�nemlere y�nelir. Ayyrica yurt, millet, ahlak, din ve uygarlik gibi konulari da egitici bir yaklasimla ele alir. Eserleri: Siir: Kizil Elma, Altin Isik, Yeni Hayat Nesir: �T�rk��l�g�n Esaslari�, �T�rklesmek, Islamlasmak, Muasirlasmak�; �T�rk Medeniyeti Tarihi�, �Malta Mektuplari�.

96. REFIK HALIT KARAY (1888-1965): Milli Edebiyat ve Cumhuriyet d�neminin en �nl� �yk� ve roman yazarlarindandir. �nce Fecr-i Ati edebiyatina 1917�den sonra ise Milli Edebiyata katilir. Kurtulus Savasi�na karsi yazilarindan dolayi tutklanacagi zaman Halep�e ka�ar. �ikarilan bir af �zerine 1938�de T�rkiye�ye d�ner. Anadolu ger�eginin ilk olarak Refik Halit Karay �in �Memleket Hikayeleri� adli yapitiyla edebiyata girdigi kabul ediler. G��l� bir g�zlemci olan yazar, betimlemelerinde de nesneldir. Realist bir anlayisa sahip olan yazarin sade bir dili ve yalin bir anlatimi vardir. Mizah ve elestiri onun yapitlarinin ayrilmaz unsurlaridir. �yk� ve romandan baska, ani, deneme, fikra ve tiyatro t�rlerinde de eserler vermistir. Eserleri: �yk�: Memleket Hikayeleri , Gurbet Hikayeleri Roman: S�rg�n , Hilg�n, Bug�n�n Saraylisi, Istanbul�un bir Y�z�, Kirpinin dedikleri (Mizah yazilari). HALIDE EDIP ADIVAR (1884-1964): Daha �ok Ingiliz edebiyatindaki romanlardin etkilenen sanat�inin eserlerini �� grupta inceleyebiliriz. Kadin psikolojisine egildi romanlari (Seviye Talip, Raik�in Annesi, Handan), Kurtulus Savasi�ni anlattigi romanlari (Vurun Kahpeye, Atesten G�mlek), toplumsal konulari ele aldigi t�re romanlari (Sinekli Bakkal, Tatarcik, Sonsuz Panayir�.) Dilbilgisi kurallarina ve anlatima pek �zen g�stermeyen sanat�inin diger �nemli eserleri sunlardir: Yeni Turan, Kalp Agrisi, Zeyno�nun Oglu (Roman); T�rk��n Atesle imtihani, Mor salkimli Ev (Ani); Harap mabetler, Dag� �ikan Kurt, Kubbede Kalan Hos Sada (Hikaye) Ayrica sanat�inin bir�ok arastirma yazisi ve �evirisi vardir.

97. MEHMET FUAT K�PR�L� (1890-1966): T�rk Edebiyati arastirmalarini sistemlestiren ve edebiyat tarih�isi olarak �n kazanan sanat�inin eserleri de bu yoldadir. Bug�n bilinen bir�ok sair Mehmet Fuat K�pr�l� �n�n aristirmalari sonucunda ortaya �ikarilmistir. Eserleri: T�rk Edebiyati Tarihi, T�rk Edebiyatinda ilk Mutasavvuflar, Divan Edebiyati Antolojisi, T�rk Saz Sairleri Antolojisi. YAKUP KARDI KARAOSMANOGLU (1889-1974): Yakup Kadri Karaosmanoglu , romanlarinda kusursuz bir anlatim ve saglam teknigi ile dikkat �eken sanat�i, tarihi ve sosyal olaylardan her birini bir romanina konu edinerek, Tanzimat d�nemiyle AtaT�rk T�rkiyesi arasindaki d�nem ve kusaklarin ge�irdikleri sosyal degisiklik ve bunalimlari yasayis ve g�r�s ayriliklarini islemis: d�s�nce ve teze dayali �zl� yapitlar vermistir. Eserlerini ve i�ereklerini s�yle inceleyebiliriz: �Hep o sarki � da Abd�laziz d�neminin yasami, �Bir S�rg�n �de II. Abd�lhamit�in baskili y�netimiyle savasmak i�in Fransa�ya ka�an J�n T�rkler, �Kiralik Konak�ta Tanzimat�tan I. D�nya Savasi�na kadar yetisen �� kasaktaki g�r�s ayriligi, �H�k�m Gecesi� nde Mesrutiyet devrinindeki Bektasi tekkelerinin durumu, �Sodom ve Gomore� de m�tareke d�neminde, isgal altindaki Istanbul�da ortaya �ikan ahlaki ��k�nt�, �Yaban�da Kurtulus Savasi yillanrindaki bir Anadolu k�y�, �Ankara� da yeni baskentin �� d�nemi, �Panorama I, II� de Cumhuriyet d�neminin 1952�ye kadarki durumunu bir bir ele almistir. Diger eserleri: Ani: Zoraki Diplomat, Politikada 45 yil,Vatan Yolunda, Gen�lik ve Edebiyat Hatiralari�. Monografi: Ahmet Hasim, AtaT�rk Mensur siirleri: Erenlerin Bagindan, Okun Ucundan Hikayeleri: Bir Serencam, Rahmet, Milli Savas Hikayeleri Tiyatro eserleri: Nirvana, Veda, Saganak, Magara �nemli Makaleleri: Izmir�den Bursa�ya, Ergenekon, Kadinlik ve Kadinlarimiz�.

98. RESAT NURI G�NTEKIN (1889-1956): Realist bir analyisa sahip olan yazar Milli Egitim m�fettisligi g�revi ile Anadolu�yu dolasmis, buradaki yasami g�zlemlemis, bu g�zlemlerini yalin bir dil ve anlatimla eserlerinde dile getirmistir. Resat Nuri G�ntekin, romanlarinda yogun bir Anadolu atmosferi vardir. Bu atmosfer i�inde yurt ve toplam ger�eklerini, t�reden kaynaklanan dogru ya da yanlis inanislari ele alir. Bu konular, �yk�lerinde, mizah unsuruyla da berlestirilerek verilir. Yazar, ilk �n�n�, duygulsal bir aski dile getirdigi ve bir�ok y�nleriyle Anodul�yu anlattigi ��alikusu� romaniyla saglamistir. Sanat�inin �nemli eserleri sunlardir: Roman: �alikusu, Damga, Yesil Gece, Yaprak D�k�m�, Bir Kadin D�smani, Miskinler Tekkesi, Kan Davasi� �yk�ler: Tanri Misafiri, Leyla ile Mecnun, Olagan Isler� Oyunlari: Han�er, H�lleci, Tanri Dagi Ziyafeti YAHYA KEMAL BEYATLI (1884-1958): Milli Edebiyat hareketini makaleleri ve konferanslariyla destekleyen Yahya Kemal in, esasen , kendine �zg� Milli Edebiyat�inkinden farkli bir anlayisi vardir. Istanbul sairi olarak taninir. Omanli Imparatorlugunun ge�misteki parlak g�nlerine b�y�k bir �zlem duyar. Baslica konulari: Istanbul, tarih, yurt sevgisi, ask, �l�m ve sonsuzluktur. Divan siirinin �z�n� kakalama �abasi i�inde olan sanat�i, eski siirin �l��, uyak ve ahenk unsurunu �n planda tutmustur. Onun eserlerinde malzeme eski, siir ise yenidir. �rnegin, Divan Edebiyatinda aski terrenn�m eden gazel bi�imiyle kahramanlik siirleri ve Istanbul�a duydugu sevgiyi dile getiren siirler yazmistir. Siir kitaplari: kendi G�k Kubbemiz, Eski Siirin R�zgariyla, R�bailer, Nesir Kitaplari: Aziz Istanbul, Egil Daglar, Siyasi ve Edebi Portreler, Siyasi Hikayeler, Edebiyat Dair.

99. Cumhuriyet d�nemi Genel �zellikleri

100. Cumhuriyet d�nemi genel �zellikleri Osmanli Devleti�nin siyasi, askeri ve ekonomik a�idan Avrupa�nin gerisinde kalmasi devlet b�y�klerini bazi tedbirler almaya zorlamis, bu alanlarda Avrupa�nin nasil gelistiginin �grenilmesi i�in bazi gen�ler oraya g�nderilmistir. Avrupa�ya �zellikle Fransa�ya giden gen�ler oradaki edebiyata hayran kalmis ve d�n�slerinde, g�rd�kleri yenilikleri T�rk edebiyatinda uygulamaya baslamislardir. Degisiklikler �nce siyasi alanda g�r�lm�st�r. Edebiyat alaninda yapilan degisikliklerle belli d�nemler halinde g�n�m�ze kadar s�ren yeni bir edebiyat baslamistir. Bu d�nemlerden biri de Cumhuriyet d�nemi edebiyatidir. Cumhuriyet d�nemi edebiyati, Milli Edebiyat �tan kesin hatlarla ayrilmamaktadir. ��nk� Milli edebiyat sanat�ilari, Cumhuriyet�in ilk yillarinda en �nemli eserlerini vermislerdir. Yakup Kadri, Halide Edip, Resat Nuri, Refik Halit ve daha bir�ogu Cumhuriyet�in ilk elli yilina damgalarini vurmuslardir. Ancak Cumhuriyet�in ilaniyla �ok hizli bir sekilde yapilan devrimlerler, T�rk aydini takip etmekte zorlandigi bir siyasi degisim yasamistir. Latin harflerin kabul�, eski yazi ve yeni yazi kargasasi ortaligi karistirmaya yetiyordu. B�yle bir ortami, �ncekilerden ayirmak i�in 1923 yilini hala devam eden bir edebiyat d�neminin baslangici olarak kabul edilir. Cumhuriyetin ilanindan sonra edebiyatimiz, �agdas anlayislar dogrultusunda gelismesini basariyla s�rd�rm�st�r. Cumhuriyetin ilk yillarinda �Bes Hececiler� olarak adlandirilan sairler toplulugu, en parlak d�nemlerini yasamaktaydi. Yine bu yillarda Kurtulus Savasi�nin etkisiyle edebiyatta genel olarak Anadolu�ya bir y�nelim baslar.

101. Dildeki sadelesme hareketi artik yerlesmistir. Aruz birakilarak hece kullanilmistir. Siirde ve d�z yazida toplumun her kesiminden gelen sanat�ilar sayesinde konular olduk�a genisletilmistir. Buna bagli olarak mek�nlar da �esitlilik kazanmistir. Anadolu�ya daha �ok yer verilmistir. Roman ve hik�yelerde toplum sorunlari, g�zleme dayanan bir ger�eklikle anlatilmistir. Kurtulus Savasi ve bu d�nemdeki toplum hayati da konu edilmistir. Tiyatro eserlerinde de mill� konular islenmistir. 1) Yazi diliyle konusma dili arasindaki fark ortadan kalkmis dildeki sadelesme �ama.ari araliksiz olarak s�rm�st�r. 2) Edebiyatimiz bu d�nemde toplumcu bir karakter kazanmis ger�ek�i bir anlayis g�d�lm�st�r. 3) Aruz �l��s�n�n yerini hece �l��s� almis, siirlerde de g�nl�k konusma dili kullanilmistir. Yine bu d�nemde siirin bi�imce daha da serbestlesmesi saglanmistir. 4) Siir, roman, hikaye ve tiyatro gibi t�rlerde �nemli gelismeler olmustur. 5) Cumhuriyetin kurulusuyla 1940 (Ikinci D�nya Savasi) yillari arasinda eser veren sair ve yazarlar genellikle daha �nceki Milli Edebiyat akiminin etkisinde tam anlamiyla �yerli� ve �halka dogru� ; veya Bati�nin, �zellikle Fransiz edebiyatinin etkisinde kisisel yollarinda y�r�m�slerdir.

102. 6) Cumhuriyet edebiyatinin temelinde Istiklal Savasi ve AtaT�rk devrimleri vardir. Siirler, romanlar, hikayeler bu iki konu ile dogrudan ya da dolayli olarak baglantilir.Milli duygu ve heyecan gelistirmeye y�nelik bu �abalar Milli edebiyatin bir devami niteligindedir. 7) Milli edebiyatla baslayan halka inme, Anadolu�yu tanima �abasi bu d�nemin edebiyatinda ana ilkelerden olmus, T�rk halkinin her kesimi edebiyata girmistir. Artik edebiyat Istanbul�un sinirlarini tamamen asmistir. 8) Yeni kurulan devlet ile yapilan bazi devrimleri halka tanitmak ve benimsetmek g�revi Cumhuriyet d�nemi sanat�ilarina d�sm�st�. Sanat�i, siyaset ile halk arasinda bir k�pt� olmus, devrimleri yorumlamis, a�iklamis ve savunmustur. 9) Yeni dil ve eski dil tartismalari Cumhuriyet ile noktalanmis, siyasi g��, olayi tekeline almis ve T�rk Dil Kurumu�nu kurarak dilde geri d�n�lmez bir yenilesmeye yoluna gidilmistir.Ancak bazen �ok asiriya gidilerek halkin anlayamadigi kelimeler dile konularak T�rk�e yabanci bir dil haline gelmistir. 10) Cumhuriyat�tan �nce sadece sempati duyulan T�rk Halk sanatlari ve folkl�r� �n plana alinmis, �ncekilerin k���msedigi Karacaoglan�in, Yunus�untarzi �rnek alinmistir. Artik harf benzerligi de kurulan Bati edebiyati daha yakindan takip edilmistir.T�rk edebiyati, bati edebiyatinin yeniliklerini, akimlarini uygulamaya baslamistir.

103. Cumhuriyet d�neminde edebiyat gelismeler Roman ve �yk�Cumhuriyet d�nemi edebiyati T�rkiye�nin ger�eklerine gittik�e genisleyen �l��de egildi.Yurdun b�t�n b�lgelerinde kentlerdeki,k�ylerdeki yasami ve insan iliskilerini,yurtdisina g��en is�ileri ele aldi.Her siniftan,her yasam bi�iminden gelen kahramanlari canlandirdi.Onlari kusatan toplumsal bozukluklarin giderilmesi i�in �rneriler getirildi.Dil devrimi,edebiyati yakindan etkiledi.T�retilen ya da canlandirilan s�zc�kler yaninda b�lge agizlarindan s�zc�kler ve anlatim bi�imleri de edebiyata girdi.Halk s�yleyisleri,anlatimi kadar d�nya edebiyatlarindan tr�l� egilimlerden,deneylerden izlenimler g�r�ld�.Cumhuriyet�in kurulusunu ele alan yapitlar olusturuldu.Yakup Kadri yakin tarihte olusan,kendi tanik oldugu olaylara dayanarak toplumdaki degismeleri,siyasal yasamdaki �alkantilari,�atismalari ele alan romanlar yazdi.En etkili romani ise k�yl� ve aydin �eliskisini anlatan Yaban (1932) oldu. Cumhuriyet�in ilk on yilinda Kurtulus Savasi�na katilan halk ve aydinlar,yeni d�neme ayak uydurmaya �alisan �ikarcilar ve isbirlik�iler ,bati uygarligi karsisinda geleneksel ahlakin ve yerlesik degerlerin tartisilmasi ,toplumdaki degismelerin,batililasmayi yanlis anlamanin yikici etkileri [4] gibi toplumsal konulara bireysel sorunlar,ruh��z�m deneyleri eklendi.Sevket Esendal�in Ayasli ve Kiracilari (1934) romani baskent Ankara�nin,Cumhuriyet�in ilk yillarindaki yasamini canlandiriyordu.Deniz tutkunu olan Sait Faik,kendi yasadigi Burgaz Adasi�nin Rum balik�ilarini,kentin k���k insanlarini genis bir insan sevgisiyle canlandirdi.�te yandan �retim bi�imine,�retim bi�iminde degismenin yasami nasil etkiledigine dikkati �eken ilk yapit Sadri Ertem�in �ikriklar Durunca (1931) adli k�y romanidir.Sabahattin Ali,Kuyucakli Yusuf romaniyla 20 yil kadar sonra gelisecek k�y romanciligina �nc�l�k etti.K�yl�leri,d�sk�n kadinlari,toplumsal siniflar arasindaki �eliskileri ele alan �yk�ler kaleme aldi.

104. Ince Memed romaninda 1930 yillarinda Toroslar!da yasayan,su�a itilmis bir eskiyanin yasamini konu edinen Yasar Kemal bu y�reyi ve �ukurova�yi tarihsel k�kleri,dogasi,g�ncel sorunlariyla yansitirken anlatimdaki cosku,betimelemerindeki renklilikle dikkat �ekti.Orhan Kemal,Istanbul�un yoksul kesimlerinde yasayanlari,k�yden kente n�fus g���n�,ezilen �ocuklarin,gen� kizlarin ser�venini konu edindi.Kemal Tahir�in k�y� konu edinen romanlari ve k�ydeki gelismelerin genis bir panoramasini verdi.Samim Kocag�z,Necati Cumali,Fakir Baykurt gibi yazarlar roman ve �yk�leriyle k�y ve kasaba yasamina taniklik ettiler. Ayni �evreyi konu edinen Bekir Yildiz,yurtdisinda �alisan g��men is�ilerin yasamini konu edinen yazarlardan oldu.Ger�eklere ironi ile bakan �yk�c�ler bulundugu gibi (�r;Haldun Taner) toplumsal bozukluklari g�lmece �yk�leri ve romanlariyla �ok genis bir okur topluluklari �n�nde tartisan yazarlar (Aziz Nesin,Rifat Ilgaz) g�r�ld�.Kurtulus Savasi�nin ve Cumhuriyet d�nemini,toplumcu ve ger�ek�i yazarlara karsit bi�imde yorumlayan yazarlar ( Tarik Bugra ) da oldu. � Ruhsal ��z�mlemelere y�nelen,bili�altini sergileyen yazarlar (Yusuf Atilgan,Bilge Karasu,Adnan �zyal�iner,Oguz Atay vs.) soyutlamalardan,kara mizahtan yararlandilar;geriye d�n�s�mlerle,�agrisimlarla beslenen,dilin olanaklarini arastiran denemelere giristiler.Kadin romancilar ve �yk�c�ler �evreyi,olaylari,kisileri konu edinirken ayrintilara daha �ok indiler.Bu yazarlar (Nezihe Meri�,Adalet Agaoglu,Pinar K�r,F�ruzan,Sevgi Soysal,Tomris Uyar) bireyin toplumla iliskisi,toplumsal yapida ve k�lt�rdeki degisimler,cinsellik gibi konulara y�nelirken yerlesik yargilara karsi �iktilar.Hizli kentlesme,sanayilesme olgulari k�y edebiyatinin ortadan silinmesine yol a�arken,kentteki kaynasmalar,kenar mahalle insanlarinin,yoksullarin,is�ilerin yasamindan �ok aydinlarin,sanat�ilarin,siyasal eylemlere katilanlarin toplumsal ve ruhsal d�nyalarini,onlarin tanikligiyla bireyi ve toplumu konu edinen bir edebiyat gelisti:Erhan Bener, Demir �zl�, Selim Ileri, Orhan Pamuk, Latife Tekin, Nedim G�rsel vs. gibi yazarlarin roman ve �yk�leri.

105. SiirSiirde, Milli Edebiyat akimindan hece veznini devralan kusak (Kemalettin Kamu,�mer Bedrettin Usakli vs) k���k duyarliliklari, doga ve yurt g�zelliklerini konu edindi. Bi�im yetkinligine ,ari siire y�nelen �alismalar folklordan (Ahmet Kutsi Tecer), tarihin yani sira psikolojiden (Ahmet Hamdi Tanpinar) beslendi. Simgelere (Ahmet Muhip Diranas) ya da g�nl�k yasamdan sahnelere, yaygin izlenimlere, duyarliga (Cahit Sitki Taranci) yaslandi. Hece veznini kullanmada ulasilan ustaliga yeni kaliplar, duraksiz uygulamalar (A.M.Diranas, C.S.Taranci) eklendi. Insanin i� d�nyasina y�nelik arastirmalar, gizemci d�s�nceler dile getirildi (Necip Fazil Kisak�rek). Nazim Hikmet Ran�in vezni, geleneksel kaliplari kiran siiri, bi�imsel �zellikleri kadar Marx�i g�r�se bagli i�erigiyle de yenilik olusturdu. Bu yenilik�i siir zamanla halk siirinden, divan siirinden, hatta �agdasi Garip siirinden etkiler aldi: �yk�n�n olanaklarindan yararlanildi, yerel ve evrensel degerlerle beslendi. Garip hareketinin temsilcileri (Orhan Veli Kanik, Melih Cevdet, Oktay Rifat) siirde s�regelen asiri duyarliga, sairanelige karsi �iktilar, vezinsiz siiri yayginlastirdilar. Garip�iler karsisinda Nazim Hikmet�in siir anlayisindan etkilenen toplumcu siir anlayisi ortaya �ikti. Bu siir geleneginin temsilcileri Rifat Ilgaz, A.Kadir, Ahmed Arif, Hasan H�seyin�dir.

106. Toplumsal konulari,imgeye ve duyarliga daha genis yer vererek isleyen egilimin temsilcisi Atilla Ilhan oldu. Doga, ask, yasam, sevgi, baris, �zg�rl�k vb. konulari isleyen a�ik aydinlik siirin (Bedri Rahmi Ey�poglu, Beh�et Necatigil, Cahit K�lebi, Necati Cumali) karsisinda; insanin evrendeki yerini konu edinirken soyutlamalardan, bili�alti arastirmalardan yararlanan �alismalar yer aldi. Asaf Halet �elebi�nin siirine eski uygarliklarin, tasavvufun, folklorun katkisi g�r�ld�. D�nemin en �retken sairi Fazil H�sn� Daglarca, insanin tanri, evren, tarih, zaman karsisindaki yerini yer yer karanlik imgelerle okura sezdirmeye �alisti.[ Garip siirinin a�ik anlatimina karsin Ikinci Yeni adi verilen siirin temsilcileri Edip Cansever, Ilhan Berk,Cemal S�reya, Turgut Uyar, Sezai Karako� ve Ece Ayhan, �agdas d�nyanin karmasasi i�inde bunalan insanin tedirginligini, yer yer kapanik bir siir diliyle anlattilar. Toplumsal eylemlere (Kemal �zer, Ataol Behramoglu), kentin yasaminda �izgi disi kalmis kitlelerin temsilcilerine (Refik Durbas), k�lt�rel kaynaklara ve tarihe (Hilmi Yavuz) y�nelen �r�nler kendini g�sterdi. Ironi (Salah Birsel), toplumsal (Metin Eloglu) ve siyasal (Can Y�cel) yergi, duyarliga karsi siir kaynaklarindan birini olusturdu. Arastirma, DerlemeT�rk edebiyatini uzun tarihi ve genis cografyasi i�inde bir b�t�n olarak ele alan,d�nemlerini belirleyen,eski yapitlari g�n isiggna �ikaran yazar Fuat K�pr�l��d�r.F.K�pr�l�,siyasal ve toplumsal kurumlardaki degismelerin edebiyattaki etkilerini g�sterdi.Onun �izdigi �evreye bagli kalarak ge�misteki T�rk edebiyatini inceleyen arastirmacilar yetisti:Ibrahim Necmi Dilmen,Ismail Habip Sev�k,Agah Sirri Levent,Mustafa Nihat �z�n,Nihat Sami Banarli,Kenan Aky�z,Abd�lbaki G�lpinarli,Fahir iz bu alanda �alismalar ger�eklestirenlerden bazilaridir.Degerlendirmelerinde d�s�nce hareketlerini,yazarlarin psikolojisini,anlatim �zelliklerini g�z �n�nde tutanlar (Ahmet Hamdi Tanpinar,Mehmet Kaplan) oldu.

107. 1940 SONRASI T�RK EDEBIYATI Ikinci D�nya Savasi sonrasinda �insan�, �yasam� ve �d�nya� arasinda g�venilir olmayi gerektirir; yeni ortaya �ikan d�nya g�r�sleri; sanat anlayisimizda k�kl� degisikliklere yol a�ar. Hikaye, roman ve tiyatro eserlerinde �yurt� ve �k�y� sorunlarina y�nelim basladi. � 1940 yilinda Orhan Veli Kanik, Melik Cevdet Anday, Oktay Rifat Horozcu, �Garip� adli bir siir kitabi yayinlayarak yeni bir hareketi baslattilar. Buna �I. YENI SIIR HAREKETI� adi verildi. Ama�lari, siirde i� ahengi yakalamtir. Dis ahenk �gesi olan �l�� ve uyaga �nem vermezler. S�z sanatlarin siir i�in zararli bulmuslar ve siirin kaynaginin bilin�alti olmasi gerektigini savunmuslardir. �Siir halka seslenmelidir� anlayisiyla g�nl�k hayatta olan her seyi siire konu olarak almislardir. � Daha sonralari ortaya �ikan ve �IKINCI YENILER� adi verilen sairler ise �siir i�in sanat � anlayisina dayanan, s�rrealizmden daha asiri bir soyutlama anlayisini s�rd�rm�slerdir. Bu sanat�ilardan bazilari sunlardir: Ilhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal S�reya, Ece Ayhan. 1940�tan Sonraki T�rk Edebiyatinda Roman ve Hikayede Sosyal (toplumsal)Ger�ek�iler: � Bu akim ; bir meseleyi, bir derdi ortaya koyarak, topluma faydali olmak istiyordu. Ilk �r�nleri, Anadolu k�y romanciligidir. Konulari: is�i-irgat hayati,sinif �atismalari, grev-lokavt gibi durumlar, toprak-su kavgalari�

108. �NEMLI TEMSILCILERI Kemal Tahir: Konularini cezaevi yasantilarindan , Kurtulus Savasi�ndan, eskiya menkibelerinden aldi. Ger�ek bir Anadolu romani olusturdu. � Eserleri: Roman:Yorgun Savas�i,Devlet Ana � � Orhan Kemal: Hayatina girmis y�zlerce kisinin kader ve direnislerini yazdi. S�r�kleyicilik,tabiilik, ger�eklik eserlerinin �zelligidir. Eserleri: Roman: Murtaza, Hanimin �iftligi�Tiyatro:72.Kogus� � Yasar Kemal: Genellikle �ukurova insaninin hayat savaslarini siirli bir dille yazdi. Tezli romani savunur. Folklor unsurlari ve g��l� doga tasvirleri g�r�l�r. � Eserleri: Roman:Ince Memet, Yer Demir G�k Bakir, Teneke� � Fakir Baykurt: I�inde dogup yetistigi k�yl�lerin hayatini yazmistir. � Eserleri: Roman: Yilanlarin �c�, Tirpan, Kara Ahmet Destani�Hikaye: Can Parasi.

109.  Bagimsiz Yazarlar:Halikarnas Balik�isi(Cevdet Sakir Kabaaga�li): Konularini daima Ege ve Akdeniz kiyilarindan �ikardi.; balik�ilari, s�nger avcilarini�isledi. Eserleri: Hikaye: Merhaba Akdeniz�Roman :Deniz Gurbet�ileri.. Haldun Taner: G�c�n� g�zlem, mizah ve yergiden alan hikayeleriyle tanindi. Epik tiyatro t�r�nde eserler verdi. Eserleri: Hikaye: Sishane�ye Yagmur yagiyordu, On Ikiye Bir Var�Tiyatro:Kesanli Ali Destani, Sersem Kocanin Kurnaz Kocasi�� Tarik Bugra: Tek adamin dengesiz, bazen alayci, bazen acili tedirginligini ele alir. Eserleri: Roman:K���k Aga , Ibisin R�yasi� Diger Bagimsiz Yazarlar: Samet Agaoglu, Oktay Akbal, Selim Ileri , Cengiz Dagci, F�ruzan, Orhan Pamuk.� Tiyatro: Vedat Nedim T�r (k�r), Turgut �zakman (duvarlarin �tesi, Sari Pinar), G�ng�r Dilmen (Midas�in Kulaklari ) , Sermet �agan (Ayak Bacak Fabrikasi) , Cevat Fehmi Baskut (Paydos, Buzlar ��z�lmeden, Harputta Bir Amerikali) Deneme ve elestiri:Nurullah Ata�: Deneme, elestiri yazdi. �eviriler yapti. T�rk�e�nin �zlesmesi i�in yilmadan savasti. Yeni bir dil ve anlatim bi�imi yaratti. Eserleri: G�nlerin Getirdigi, Okuruma Mektuplar� Suut Kemal Yetkin: Edebiyatin �esitli konularinda �zl� ve a�ik bir anlatimla yazdi. Eserleri: Denemeler, Edebiyat Konusmalari�