T RK E DERSI PERFORSMANS DEVI HAZIRLAYAN:ALPER ARSLAN GRETMENI:BEKTAS ESEN

1. T�RK�E DERSI PERFORSMANS �DEVI HAZIRLAYAN:ALPER ARSLAN �GRETMENI:BEKTAS ESEN

2. Noktalama Isaretleri Duygu ve d�s�nceleri daha a�ik ifade etmek, c�mlenin yapisini ve duraklama noktalarini belirlemek, okumayi ve anlamayi kolaylastirmak, s�z�n vurgu ve ton gibi �zelliklerini belirtmek �zere noktalama isaretleri kullanilir. Noktalama isaretlerinden nokta, virg�l, noktali virg�l, iki nokta, �� nokta, soru, �nlem, tirnak isaretleri, ayra� ve kesme ait olduklari kelimelere bitisik olarak yazilir ve kesme disindaki isaretlerden sonra bir harf boslugu ara verilir.  D�zeltme Isareti ( �, �, � ) D�zeltme isareti, yalnizca Arap�a ve Fars�adan dilimize giren kelimelerde kullanilir: 1. Yazilislari bir, anlamlari ve okunuslari farkli olan kelimeleri ayirt etmek i�in, okunuslari uzun olan �nl�lerin �zerine ko�nur: �ciz (g��s�z) aciz (g��s�zl�k) �dem (insan) adem (yokluk) �demiyet (insanlik) ademiyet (yokluk) �det (gelenek) adet (sayi) �kit (s�zlesen) akit (s�zlesme) 2. Ince g ve k �ns�zlerinden sonra gelen a ve u �nl�lerinin �zerine konur: ag�h, ahk�m, asik�r, azimk�r, barg�h, bek�r, bek�ret, bestek�r, bestenig�r 3. Nispet i(�)'sinin belirtme durumu ve iyelik ekleriyle karismasi muhtemel oldugu durumlarda kullanilir. aded�, ahd�, amel�, asker�, avdet�, beden�, beser�, cebr�, cezr�, cins�

3. =Nkta [ 1. C�mlenin sonuna konur: T�rk Dil Kurumu, 1932 yilinda kurul�mustur. Saatler ge�tik�e yollara daha mahzun bir issizlik ��k�yordu. (Resat Nuri G�ntekin) 2. Bazi kisaltmalarin sonuna konur:Dr. (doktor),Prof. (profes�r), Cad. (cadde), Sok. (sokak),vb. (ve benzeri),Ing. (Ingilizce). 3. Sayilardan sonra sira bildirmek i�in konur: 3. (���nc�); II. Mehmet,XV. y�zyil; 2. Cadde,4. Levent. UYARI: Arka arkaya siralandiklari i�in virg�lle veya �izgiyle ayrilan rakamlardan yalnizca sonuncu rakamdan sonra nokta konur: 3, 4 ve 7. maddeler. 4. Bir yazinin maddelerini g�steren rakam veya harflerden sonra konur: 5. Tarihlerin yazilisinda g�n, ay ve yili g�steren sayilari birbirinden ayirmak i�in konur: 29.5.1453, 29.X.1923. Tarihlerde ay adlari yaziyla da yazilabilir. Bu durumda ay adlarin�dan �nce ve sonra nokta kullanilmaz: 29 Mayis 1453, 29 Ekim 1923. 6. Saat ve dakika g�steren sayilari birbirinden ayirmak i�in konur: Tren 09.15'te kalkti. Toplanti 13.00�te basladi. 7. Bes ve besten �ok rakamli sayilar sondan sayilmak �zere ��l� gruplara ayrilarak yazilir ve araya nokta konur: 326.197,28.434.250.310.500. 9. Matematikte �arpma isareti yerine kullanilir: 4.5=20 Virg�l [ 1. Birbiri ardinca siralanan es g�revli kelime ve kelime gruplarinin arasina konur: Firtinadan, soguktan, karanliktan ve biraz da korkudan sonra bu si�cak, aydinlik ve sevimli odanin havasinda erir gibi oldum. (Halide Edip Adivar) Sessiz dereler, solgun aga�lar, sari g�ller Dillenmis agizlarda tutuk dilli g�n�ller (Faruk Nafiz �amlibel) Zindana atilan mahk�mlar gibi titreserek, haykirarak geri geri ka�maya ugrasiyorduk. (H�seyin Rahmi G�rpinar) 2. Sirali c�mleleri birbirinden ayirmak i�in konur: Bir varmis, bir yokmus. Umduk, bekledik, d�s�nd�k. (Yakup Kadri Karaosmanoglu) Fakat yol otomobillere yasak oldugundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez. (Falih Rifki Atay) 3. C�mlede �zel olarak vurgulanmasi gereken �gelerden sonra ko�nur: Binaenaleyh, biz her vasitadan, yalniz ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. (Mustafa Kemal Atat�rk) 4. Uzun c�mlelerde y�klemden uzak d�sm�s olan �geleri belirtmek i�in konur: Saniye Hanimefendi, merdivenlerde oglunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karsilamaya atilan bir gen� kadin gibi, koltugun�dan firlamis ve ona kapiyi kendi eliyle a�maya gelmisti. (Yakup Kadri Karaosmanoglu)

4. 5. C�mle i�inde ara s�zleri ve ara c�mleleri ayirmak i�in konur: Simdi, efendiler, m�saade buyurursaniz, size bir sual sorayim. (Mustafa Kemal Atat�rk) 6. Anlama g�� kazandirmak i�in tekrarlanan kelimeler arasina ko�nur: Aksam, yine aksam, yine aksam, G�llerde bu dem bir kamis olsam!(Ahmet Hasim) Kopar sonbahar tellerinden Derinden, derinden, derinden Biten yazla baslar keder musikisi (Yahya Kemal Beyatli) 7. Tirnak i�inde olmayan aktarma c�mlelerinden sonra konur: Dat�a'ya yarin gidecegim, dedi. Sehirde ilk �nce h�k�met doktoruyla karsilastim. � Bug�nlerde basimi kasimaya vakit bulamiyorum, dedi. (Resat Nuri G�ntekin) 8. Konusma �izgisinden �nce konur: Bah�e kapisini a�ti. Sermet Bey�e, � Bu anahtar k�sk� de a�ar, dedi. (�mer Seyfettin) 9. Kendisinden sonraki c�mleye bagli olarak ret, kabul ve tesvik bil�diren hayir, yok, evet, peki, pek�l�, tamam, olur, hayhay, bas�st�ne, �yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: Peki, gideriz. Olur, ben de size katilirim. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, ge� kaliyoruz. Evet, kirk seneden beri T�rk�e merhale merhale T�rklesiyor. (Yahya Kemal Beyatli)

5. 10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime grup�lariyla yapi ve anlam bakimindan baglantisi olmadigini g�stermek ve anlam karisikligini �nlemek i�in kullanilir: Bu, tek g�zl�, gen� fakat ihtiyar g�r�nen bir adamcagizdir. (Halit Ziya Usakligil) Bu gece, eglenceleri i�lerine sinmedi. (Resat Nuri G�ntekin) 11. Hitap i�in kullanilan kelimelerden sonra konur: Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, m�cadele, m�sademe demektir. (Mustafa Kemal Atat�rk) Sayin Baskan, Sevgili Kardesim, Degerli Arkadasim, 12. Sayilarin yazilisinda, kesirleri ayirmak i�in konur: 38,6 (otuz se�kiz tam, onda alti), 25,33 (yirmi bes tam, y�zde otuz ��), 0,45 (sifir tam, y�zde kirk bes). 13. Bibliyografik k�nyelerde yazar, eser, basimevi vb. maddelerden sonra konur: Falih Rifki Atay, Tuna Kiyilari, Remzi Kitabevi, Istanbul, 1938. Yazarin soyadi �nce yazilmissa soyadindan sonra da virg�l konur: Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabi, Ankara, 1958. UYARI: Metin i�inde ve, veya, yahut bagla�larindan �nce de sonra da virg�l konmaz: Nihat sabaha kadar uyuyamadi ve safak s�kerken Faik'e bol tesek�k�rlerle dolu bir k�git birakarak iki g�n evvelki cephe d�n�s� kiyafeti ile sokaga firladi. (Peyami Safa) Ben Atat�rk'le �� veya iki defa karsilastim. (Burhan Felek) Ya sevk i�inde harap ol ya ask i�inde g�n�l Ya lale a�malidir g�gs�m�zde yahut g�l! (Yahya Kemal Beyatli)

6. UYARI: Metin i�inde tekrarli bagla�lardan �nce ve sonra virg�l konmaz: Hem gider hem aglar. Ya bu deveyi g�tmeli ya bu diyardan gitmeli. (Atas�z�) Gerek nesirde gerek nazimda yeni bir s�yleyise ulasilmistir. Siz ister inanin ister inanmayin, bir g�n bile durmam. Ne kiz verir ne d�n�r� k�st�r�r. UYARI: C�mlede pekistirme ve baglama g�revinde kullanilan da / de baglacindan sonra virg�l konmaz: Imlamiz, lisanimiz d�zelince lisanimiz da kafamiz d�zelince d�zele�cek, ��nk� o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla degil! (Yahya Kemal Beyatli) UYARI: Metin i�inde -inca / -ince anlaminda zarf-fiil g�revinde kulla�nilan mi / mi ekinden sonra virg�l konmaz: Ben a� yattim mi k�t� k�t� r�yalar g�r�r�m nedense. (Orhan Kemal ) �yle zekiler vardir, konustular mi agizlarindan bal akiyor sanirsin. (Attila Ilhan) UYARI: Sart ekinden sonra virg�l konmaz: Tenha k�selerde agiz agiza konusurken yanlarina biri gelecek olursa hemen susuyorlardi.(Resat Nuri G�ntekin) G�r g�zlerinle de aklin yatarsa anlativer millete. (Tarik Bugra) UYARI: Metin i�inde zarf-fiil ekleriyle olusturulmus kelimelerden sonra virg�l konmaz:

7. Cumalari bah�ede bulustuk�a kiza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadigini anlatmaya �alisiyordu. (Halide Edip Adivar) Simdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Degirmenoluk k�y�nden ka�ip da baska k�yde �obanlik, yanasmalik etmedi. (Yasar Kemal) Meydanliga varmadan bir iki defa Ismail kendisini g�rd� m� diye kahveye bakti. (Necati Cumali) Ancak yemekte bir karara varip arkadasina dikkatli dikkatli bakarak konustu.(Samim Kocag�z) Kisaltmalarda kullanilir. Noktali Virg�l (�; ) 1. C�mle i�inde virg�llerle ayrilmis t�r veya takimlari birbirinden ayirmak i�in kullanilir: Erkek �ocuklara Dogan, Tugrul, Aslan, Orhan; kiz �ocuklara ise Inci, �i�ek, G�n�l, Yonca adlari verilir. T�rkiye, Ingiltere, Azerbaycan; Istanbul, Londra, Bak�. 2. �geleri arasinda virg�l bulunan sirali c�mleleri birbirinden ayir�mak i�in konur: Sevin�ten, heyecandan i�im i�ime sigmiyor; bagirmak, kahkahalar atmak, aglamak istiyorum. At �l�r, meydan kalir; yigit �l�r, san kalir. C�mle i�inde virg�lle ayrilmis t�r veya takimlarin arasina noktali virg�l konulur. �rnek: Y�rede erkek �ocuklara genellikle Ali, Kaya Can; kiz �ocuklarina ise Canan, Sinem, Emine adi verilmektedir. Girisik sirali c�mleler arasina noktali virg�l konulur: �rnek: At �l�r, meydan kalir; yigit �l�r, san kalir. Ama, ��nk�, ancak, oysa gibi bagla�larla birbirine baglanan c�mlelerde bagla�lardan �nce noktali virg�l konur. �rnek:�ok yeteneklidir; ancak �alismiyor. �rnek: Denize giremez; ��nk�, y�zme bilmiyor. Aralarinda anlam bagi (nedenlik, sartlik) �zelligi olan sirali c�mlelerde, birinci c�mlenin sonuna noktali virg�l konulur. �rnek: Param yetmedi; saat alamadim. �rnek: Kar yagdi; u�ak r�tar yapti. �rnek: Saatimi veririm; ancak, yarin getir.

8. iki Nokta (�: ) 1. Kendisinden sonra �rnek verilecek c�mlenin sonuna konur: Yeni harfler alindiktan sonra eski yazi ile bir tek kelime bile yazma�yan iki kisi g�rm�s�md�r: Atat�rk ve In�n�!(Falih Rifki Atay) � Bugdayla arpadan baska ne biter bu topraklarda? Ziraat�i sayar: � Yulaf, pancar, zerzevat, t�t�n...(Falih Rifki Atay) 2. Kendisinden sonra a�iklama yapilacak c�mlenin sonuna konur: Bu kararin istinat ettigi en kuvvetli muhakeme ve mantik su idi: Esas, T�rk milletinin haysiyetli ve serefli bir millet olarak yasamasidir.(Mustafa Kemal Atat�rk) Kendimi takdim edeyim: Meclis k�tiplerindenim.(Falih Rifki Atay) Derler: Insanda derin bir yaradir k�ks�zl�k; Budur �lemde hudutsuz ve hazin �ks�zl�k.(Yahya Kemal Beyatli) 3. Ses biliminde uzun �nl�y� g�stermek i�in kullanilir: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat. 4. Edeb� eserlerdeki karsilikli konusmalarda, konusan kisinin adin�dan sonra konur: Bilge Kagan: T�rklerim, isitin! �stten g�k ��kmedik�e, alttan yer delinmedik�e �lkenizi, t�renizi kim bozabilir sizin? Koro: G�ge erer basimiz, basinla senin�! Bilge Kagan: Ulusum birlesip y�celsin diye gece uyumadim, g�nd�z oturmadim. T�rklerim Bilge Kagan der bana. Ben her seyi onlar i�in bildim. N�betteyim! (A. Turan Oflazoglu) 5. Genel Ag adreslerinde kullanilir: http://tdk.org.tr 6. Matematikte b�lme isareti olarak kullanilir: 56:8=7, 100:2=50

9. �� Nokta ( ... ) 1. Tamamlanmamis c�mlelerin sonuna konur: Ne �are ki �irkinligi hemencecik ve herkes tarafindan g�r�l�veri�yordu da, bu yani... (Tarik Bugra) 2. Kaba sayildigi i�in veya bir baska sebepten �t�r� a�iklanmak is�tenmeyen kelime ve b�l�mlerin yerine konur: Kilavuzu karga olanin burnu b...tan �ikmaz. Arabaci B...'a yaklastigini s�yl�yor, ikide bir firsat bularak arabanin i�ine dogru basini �eviriyordu. (Ahmet Hamdi Tanpinar) 3. Alintilarda; basta, ortada ve sonda alinmayan kelime ve b�l�mle�rin yerine konur: ... derken sehrin �te basindan boguk boguk sesler gelmeye basladi... (Tarik Bugra) 4. S�z�n bir yerde kesilerek geri kalan b�l�m�n okuyucunun hayal d�nyasina birakildigini g�stermek veya ifadeye g�� katmak i�in konur: Sana ugurlar olsun... Ayriliyor yolumuz! (Faruk Nafiz �amlibel) Binaenaleyh, biz her vasitadan, yalniz ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. O noktainazar sudur: T�rk milletini, medeni cihanda, layik oldugu mevkiye isat etmek ve T�rk cumhuriyetini sarsilmaz temelleri �zerinde, her g�n, daha ziyade takviye etmek... (Mustafa Kemal Atat�rk) 5. �nlem ve seslenmelerde anlatimi pekistirmek i�in konur: G�lgeler yaklastilar. Bir adim kalinca onu kiyafetinden tanidilar: � Koca Ali... Koca Ali, be!.. (�mer Seyfettin)

10. 6. Karsilikli konusmalarda, yeterli olmayan, eksik birakilan cevap�larda kullanilir: � Yabanci yok! � Kimsin? � Ali... � Hangi Ali? � ... � Sen misin, Ali usta? � Benim!.. � Ne ariyorsun bu vakit buralarda? � Hi�... � Nasil hi�? Suya �ekicini mi d�s�rd�n yoksa�!.. ��!.. (�mer Seyfettin) UYARI: �� nokta yerine iki veya daha �ok nokta kullanilmaz. Soru Isareti (�? ) 1. Soru bildiren c�mle veya s�zlerin sonuna konur: Ne zaman t�kenecek bu yollar, arabaci? (Faruk Nafiz �amlibel) Sular mi yandi? Neden tunca benziyor mermer? (Ahmet Hasim) Atat�rk bana sordu: � Yeni yaziyi tatbik etmek i�in ne d�s�nd�n�z? (Falih Rifki Atay) Soru eki ve soru kelimesi kullanilmadan ezgili s�yleyislerde soru isareti kullanilir: G�mr�kteki memur basini kaldirdi: � Adiniz?

11. 2. Bilinmeyen, kesin olmayan veya s�pheyle karsilanan yer, tarih vb. durumlar i�in kullanilir: Yunus Emre (1240?-1320), (Dogum yeri:�?). T�rk halk felsefesinin, T�rk n�kteciliginin ve mizah dehasinin b��y�k m�messili Nasreddin Hoca da (H�ce Nasir�ddin) bu asirda yasa�mistir (1208�?-1284). (T�rk D�nyasi El Kitabi) Ankara'dan Konya'ya 1,5 (?) saatte gitmis. 1496 (?) yilinda dogan Fuzuli ... UYARI�: mi / mi eki -inca / -ince anlaminda zarf-fiil isleviyle kulla�nildiginda soru isareti konmaz: Aksam oldu mu s�r�ler d�ner. Hava karardi mi eve gideriz. Bahar gelip de nehir �agil �agil kabarmaya baslamaz mi i�imi geri kalmis bir saat huzursuzlugu kaplardi. (Haldun Taner) UYARI�: Soru ifadesi tasiyan sirali ve bagli c�mlelerde soru isareti en sona konur: �ok yakindan mi bu sesler, �ok uzaklardan mi? �sk�dar'dan mi, Hisar'dan mi, Kavaklar'dan mi? (Yahya Kemal Beyatli) �nlem Isareti (�! ) 1. Sevin�, kivan�, aci, korku, sasma gibi duygulari anlatan c�mlele�rin sonuna konur: Ne mutlu T�rk��m diyene! (Mustafa Kemal Atat�rk) Hava ne kadar da sicak! Ask olsun! Ne kadar akilli adamlar var! 2. Seslenme, hitap ve uyari s�zlerinden sonra konur: Ordular! Ilk hedefiniz Akdeniz�dir, ileri! (Mustafa Kemal Atat�rk) Ey T�rk gen�ligi! Birinci vazifen, T�rk istiklalini, T�rk cumhuriye�tini, ilelebet, muhafaza ve m�dafaa etmektir. (Mustafa Kemal Atat�rk) Ak tolgali beylerbeyi haykirdi: Ilerle! (Yahya Kemal Beyatli) Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastigin Bu toprak bir devrin battigi yerdir. (Necmettin Halil Onan) UYARI: �nlem isareti, seslenme ve hitap s�zlerinden hemen sonra konulabi�lecegi gibi c�mlenin sonuna da konabilir: Arkadas, biz bu yolda t�rk�ler tuttururken Sana ugurlar olsun... Ayriliyor yolumuz! (Faruk Nafiz �amlibel)

12. 3. Alay, kinaye veya k���mseme anlami kazandirilmak istenen s�zden hemen sonra yay ayra� i�inde �nlem isareti kullanilir: Isteseymis bir g�nde bitirirmis (!) ama ne yazik ki vakti yokmus (!). Adam, akilli (!) oldugunu s�yl�yor. UYARI: �nlemden sonra �� nokta yerine iki nokta konulmasi yeterlidir. G�k ekini bi�er gibi!.. Basaklar daha dolmadan. (Tarik Bugra) Kisa �izgi ( - ) b�l�n�rken satir sonuna konur. 2. Ara s�zleri ve ara c�mleleri ayirmak i�in kullanilir: K���k bir s�r� -d�rt inekle birka� koyun- k�ye giren genis yolun agzinda durmustu.(�mer Seyfettin) 3. Dil bilgisinde k�kleri ve ekleri ayirmak i�in konur: al-is, dur-ak, g�r-g�-s�z-l�k. 4. Fiil k�k ve g�vdelerini g�stermek i�in kullanilir: al-, dur-, g�r-, ver-; basar-, kana-, okut-, tasla-, yazdir-. 5. Eklerin basina konur: -ak, -den, -is, -lik. 6. Heceleri g�stermek i�in kullanilir: a-ras-tir-ma, bi-le-zik, du-rus-ma, ku-yum-cu-luk, prog-ram, ya-zar-lik. 7. Kelimeler arasinda �-den...-a, ve, ile, ila, arasinda� anlamlarini vermek i�in kullanilir: T�rk�e-Fransizca S�zl�k, Aydin-Izmir yolu, Ankara-Istanbul u�ak seferleri, T�rk-Alman iliskileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Cografya Fak�ltesi, 09.30-10.30, Besiktas-Fenerbah�e karsilasmasi, Manas Destani'nda soy-dil-din ��geni, 1914-1918 Birinci D�nya Savasi, 2003-2004 �gretim yili.

13. 8. Matematikte �ikarma isareti olarak kullanilir: 50-20=30 Uzun �izgi (�) Yazida satir basina alinan konusmalari g�stermek i�in kullanilir. Buna konusma �izgisi de denir. Arabamiz tutarken Erciyes'in yolunu: �Hanci dedim bildin mi Marasli Seyhoglu'nu?� G�zleri uzun uzun burkuldu kaldi bende, Dedi: � Hana sag indi, �l� �ikti ge�ende! Faruk Nafiz �amlibel) Frankfurt'a gelene herkesin sordugu sunlardir: � Eski sehri gezdin mi? � Rothshild'in evine gittin mi? � Goethe'nin evini gezdin mi? (Ahmet Hasim) Oyunlarda uzun �izgi konusanin adindan sonra da konabilir: Sitki Bey � Kaleyi kurtarmak i�in daha g�zel bir �are var. Ger�ekten �lecek adam ister. Islam Bey � Ben daha �lmedim. (Namik Kemal) UYARI�: Konusmalar tirnak i�inde verildiginde uzun �izgi kul�lanilmaz. Egik �izgi ( / ) 1. Yan yana yazilmasi gereken durumlarda misralarin arasina konur: Korkma! S�nmez bu safaklarda y�zen al sancak / S�nmeden yurdumun �st�nde t�ten en son ocak / O benim milletimin yildizidir parlayacak / O benimdir o benim milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy) 2. Adres yazarken apartman numarasi ile daire numarasi arasina ve semt ile sehir arasina konur: Altay Sokagi, Nu.: 21/6 Kurtulus / ANKARA 3. Tarihlerin yazilisinda g�n, ay ve yili g�steren sayilari birbirinden ayirmak i�in konur: 18/11/1969, 15/IX/1994. 4. Dil bilgisinde eklerin farkli bi�imlerini g�stermek i�in kullanilir: -a/-e, -an /-en, -lik /-lik, -madan /-meden. 5. Genel Ag adreslerinde kullanilir: 6. Matematikte b�lme isareti olarak kullanilir: 70/2=35 

14. Ters Egik �izgi ( \ ) Bilgisayar yazilimlarinda art arda gelen dizinleri birbirinden ayirt etmek i�in kullanilir: C:\Dos>MD \Oyun  Tirnak Isareti ( � � ) 1. Baska bir kimseden veya yazidan oldugu gibi aktarilan s�zler tir�nak i�ine alinir: Dil ve Tarih-Cografya Fak�ltesinin �n cephesinde Atat�rk'�n �Hayatta en hakiki m�rsit ilimdir.� vecizesi yer almaktadir. Ulu �nderin �Ne mutlu T�rk��m diyene!� s�z� her T�rk'� duygulandirir. Bakiniz, sair vatani ne g�zel tarif ediyor: �Bayraklari bayrak yapan �st�ndeki kandir. Toprak eger ugrunda �len varsa vatandir.� UYARI�: Tirnak i�indeki alintinin sonunda bulunan isaret (nokta, soru isareti, �nlem isareti vb.) tirnak i�inde kalir: �Akil yasta degil bas�tadir.� atas�z� y�zyillarin tecr�besinden s�z�l�p gelen bir ger�egi ifade etmiyor mu? �Izmir �zerine d�nyada bir sehir daha yoktur!� diyorlar. (Yahya Kemal Beyatli) UYARI�: Uzun alintilarda her paragraf ayri ayri tirnak i�ine alinir. 2. �zel olarak belirtilmek istenen s�zler tirnak i�ine alinir: Yeni bir �baris taarruzu� basladi. 3. C�mle i�erisinde kitaplarin ve yazilarin adlari ve basliklari tirnak i�ine alinir: Yahya Kemal'in bazi siirleri �Kendi G�k Kubbemiz� adi altinda �ikti. (Ahmet Hamdi Tanpinar) �Yazim Kurallari� b�l�m�nde bazi uyarilara yer verilmistir.

15. UYARI: C�mle i�erisinde �zel olarak belirtilmek istenen s�zler, kitaplarin ve yazilarin adlari ve basliklari tirnak i�ine alinmaksizin koyu yazilarak veya egik yaziyla (italik) dizilerek de g�sterilebilir: H�y�k s�z� Anadolu'da tepe olarak ge�er. Cahit Sitki'nin Sairin �l�m� siirini Yahya Kemal �ok sevmisti. (Ahmet Hamdi Tanpinar) UYARI�: Tirnak i�ine alinan s�zlerden sonra kesme isareti kulla�nilmaz: Yahya Kemal�in �Aziz Istanbul�unu okudunuz mu? 4. Bibliyografik k�nyelerde makale adlari tirnak i�inde verilir.  Tek Tirnak Isareti ( � � ) Tirnak i�inde verilen ve yeniden tirnaga alinmasi gereken bir s�z� belirtmek i�in kullanilir: Edebiyat �gretmeni �Siirler i�inde �Han Duvarlari� gibisi var mi?� dedi ve Faruk Nafiz�in bu g�zel siirini okumaya basladi. �Atat�rk hen�z �Gazi Mustafa Kemal Pasa� idi. Benden ona dair bir kitap i�in �n s�z istemislerdi.� (Falih Rifki Atay) Denden Isareti (") Bir yazidaki maddelerin siralanmasinda veya bir �izelgede alt alta gelen ayni s�zlerin, s�z gruplarinin ve sayilarin tekrar yazilmasini �nlemek i�in kullanilir: a. Etken fiil b. Edilgen " c. D�n�sl� " �. Istes " 

16. Yay Ayra� ( ( ) ) 1. C�mlenin yapisiyla dogrudan dogruya ilgili olmayan a�iklamalar i�in kullanilir: Anadolu kentlerini, k�ylerini (K�y s�z�n� de �ekinerek yaziyorum.) gezsek bile g�rmek i�in degil, kendimizi g�stermek i�in geziyoruz. (Nurullah Ata�) UYARI: Yay ayra� i�inde bulunan �zel isimler ve yargi bildiren anlatimlar b�y�k harfle baslar ve sonuna uygun noktalama isareti getirilir. UYARI�: Hakkinda a�iklama yapilan s�ze ait ek, ayra� kapandiktan sonra yazilir: Yunus Emre (1240?- 1320)'nin... 2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konusanin hareketlerini, durumunu a�ikla�mak ve g�stermek i�in kullanilir: Ihtiyar � (Yavas yavas Kaymakama yaklasir.) Ne oluyor beyefendi? Allah rizasi i�in bana da anlatin... (Resat Nuri G�ntekin) 3. Alintilarin aktarildigi eseri veya yazari g�stermek i�in kullanilir: Cihanin tarihi, vatani ugrunda senin kadar ugrasan, kanini d�ken bir millet daha g�steremez. Senin kadar kimse kendi vatanina sahip ol�maya hak kazanmamistir. Bu vatan ya senindir, ya kimsenin. (Ahmet Hikmet M�ft�oglu) Esin var, asiyanin var, baharin var ki beklerdin Kiyametler koparmak neydi ey b�lb�l, nedir derdin? (Mehmet Akif Ersoy) 4. Alintilarda, basta, ortada ve sonda alinmayan kelime ve b�l�mle�rin yerine konulan �� nokta, yay ayra� i�ine alinabilir. 5. Bir s�ze alay, kinaye veya k���mseme anlami kazandirmak i�in kullanilan �nlem isareti yay ayra� i�ine alinir. 6. Bir bilginin s�pheyle karsilandigini veya kesin olmadigini g�s�termek i�in kullanilan soru isareti yay ayra� i�ine alinir. 7. Bir yazinin maddelerini g�steren sayi ve harflerden sonra kapama ayraci konur: I) 1) A) a)

17. K�seli Ayra� ( [ ] ) [degistir] 1. Ayra� i�inde ayra� kullanilmasi gereken durumlarda yay ayra�tan �nce k�seli ayra� kullanilir: Halikarnas Balik�isi [Cevat Sakir Kabaaga�li (1886-1973)] en g�zel eserlerini Bodrum'da yazmistir. 2. Bibliyografik k�nyelere iliskin bazi ayrintilari g�stermek i�in kullanilir: Resat Nuri [G�ntekin], �alikusu, Dersaadet, 1922. Server Bedi [Peyami Safa]  1. Asagida siralanan �zel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme isaretiyle ayrilir: a. Kisi adlari, soyadlari ve takma adlar: Atat�rk��m, Fatih Sultan Mehmet�e, Muhibbi�nin, G�l Baba�ya, Sultan Ana�nin, Yurdakul�dan, K�zim Karabekir�i, Yunus Emre�yi, Ziya G�kalp�tan, Refik Halit Karay�mis, Ahmet Cevat Emre�dir, Namik Kemal�se. UYARI�: Sonunda p, �, t, k �ns�zlerinden biri bulunan Ahmet, �elik, �i�ek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, �zbek, Recep, Yigit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerk�k, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi �zel adlara �nl�yle baslayan ek getirildiginde kesme isaretine ragmen Ahmedi, �eligi, �i�egi, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradi, �zbegi, Recebi, Yigidi, Bosna-Hersegi, Gaziantebi, Kerk�g�, Sinobu, Tokadi, Zonguldagi bi�iminde son ses yumusatilarak s�ylenir. UYARI: �zel adlar i�in yay ayra� i�inde bir a�iklama yapildiginda kesme isareti yay ayra�tan sonra konur: Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoglu)'nin. Ancak cins isimler i�in yapilan a�iklamalarda yay ayra�tan sonra dogal olarak kesme isaretine gerek yoktur: Imek fiili (ek fiil)nin genis zamani sahis ekleriyle �ekilir. UYARI�: �zel adlar yerine kullanilan "o" zamiri c�mle i�inde b�y�k harfle yazilmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme isaretiyle ayril�maz. b. Millet, boy, oymak adlari: T�rk��m, Alman�siniz, Ingiliz�den, Rus�mus, Oguz�un, Kazak�a, Kirgiz�im, �zbek�e, Karake�ili�nin, Hacimusali�ya. c. Devlet adlari: T�rkiye Cumhuriyeti�ni, Osmanli Devleti�ndeki, Amerika Birlesik Devletleri�ne, Azerbaycan Cumhuriyeti�nden. �. Din ve mitoloji ile ilgili �zel adlar: Allah�in, Tanri�ya, Cebrail�den, Zeus�u. d. Kita, deniz, nehir, g�l, dag, bogaz, ge�it, yayla; �lke, b�lge, il, il�e, k�y, semt, bulvar, cadde, sokak vb. cografyayla ilgili yer adlari: Asya�nin, Marmara Denizi�nden, Akdeniz�i, Meri� Nehri�ne, Van G�l��ne, Agri Dagi�nin, �anakkale Bogazi�nin, Zigana Ge�idi�nden, Uzunyayla�ya, T�rkiye�dir, I� Anadolu�da, Dogu Anadolu�ya, Ankara�ymis, Sungurlu�ya, Ziya G�kalp Bulvari�ndan, Yildiz Mahallesi�ne, Taksim Meydani�ndan, Resat Nuri Sokagi�na. UYARI: Yer bildiren �zel isimlerde kisaltmali s�yleyis s�z konusu oldugu zaman ekten �nce kesme isareti kullanilir: Hisar�dan, Bogaz�dan. e. G�k bilimiyle ilgili adlar: J�piter�den, Ven�s��, Halley�in, Merih�e, B�y�kayi�da, Yedikardes�ten, Samanyolu�nda.

18. f. Saray, k�sk, han, kale, k�pr�, anit vb. adlari: Dolmabah�e Sarayi�nin, �ankaya K�sk��ne, Sait Halim Pasa Yalisi�ndan, Ankara Kalesi�nden, Horozlu Han�in, Galata K�pr�s��n�n, Bilge Kagan Abidesi�nde, �anakkale Sehitleri Aniti�na. g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, m�zik vb.) adlari: Nutuk�ta, Safahat�tan, Kiralik Konak�ta, Sinekli Bakkal�i, H�rriyet�te, Resm� Gazete�de, Onuncu Yil Marsi�ni, Yunus Emre Oratoryosu�nu, Atat�rk Uluslararasi Baris �d�l��n�. g. Kanun, t�z�k, y�netmelik, y�nerge ve genelge adlari: Mill� Egitim Temel Kanunu�na, Medeni Kanun�un, Atat�rk Uluslararasi Baris �d�l� T�z�g��nde, Telif Hakki Yayin ve Satis Y�netmeligi�nin. UYARI: Belli bir kanun, t�z�k, y�netmelik kastedildiginde b�y�k harfle yazilan kanun, t�z�k, y�netmelik s�zlerinin ek almasi durumunda kesme isareti kullanilir: Bu Kanun�un 17. maddesinin c bendi... Yukarida adi ge�en Y�netmelik�in 2�nci maddesine g�re... vb. h. Hayvanlara verilen �zel adlar: Sarikiz�in, Karabas�a, Pamuk�u, Minnos�tan. UYARI: Kurum, kurulus, kurul ve is yeri adlarina gelen ekler kesmeyle ayrilmaz: T�rkiye B�y�k Millet Meclisine, T�rk Dil Kurumundan, T�rkiye Petrolleri Anonim Ortakligina, Dil ve Tarih-Cografya Fak�ltesi Dekanligina, Hacettepe �niversitesi Rekt�rl�g�ne, T�rk Dili ve Edebiyati B�l�m� Baskanliginin; Bakanlar Kurulunun, Danisma Kurulundan, Y�r�tme Kuruluna; Mavi K�se Bakkaliyesinden, Gimanin. UYARI�: �zel adlara getirilen yapim ekleri, �okluk eki ve bunlardan sonra gelen diger ekler kesmeyle ayrilmaz: T�rkl�k, T�rklesmek, T�rk��, T�rk��l�k, T�rk�e, M�sl�manlik, Hristiyanlik, Avrupali, Avrupalilasmak, Aydinli, Konyali, Bursali, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, T�rklerin, T�rkl�g�n, T�rklesmekte, T�rk�enin, M�sl�manlikta, Hollandalidan, Hristiyanliktan, Atat�rk��l�g�n. 2. Kisi adlarindan sonra gelen saygi s�zlerine getirilen ekleri ayirmak i�in konur: Nihat Bey�e, Ayse Hanim�dan, Mahmut Efendi�ye, Enver Pasa�ya vb. UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrilmaz: Cumhurbaskaninca, Basbakanca, T�rk Dil Kurumu Baskanina g�re vb. 3. Kisaltmalara getirilen ekleri ayirmak i�in konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye. UYARI�: Sonunda nokta bulunan kisaltmalarla �s isaretli kisaltmalar kesmeyle ayrilmaz. Bu t�r kisaltmalarda ek noktadan ve �s isaretinden sonra, kelimenin ve �s isaretinin okunusuna uygun olarak yazilir: vb.leri, Alm.dan, Ing.yi; cm�e (santimetre k�pe), m�ye (metre kareye), 64ten (alti �ss� d�rtten).

19. 4. Sayilara getirilen ekleri ayirmak i�in konur: 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65�lik, 9,65�lik. 1919 senesi Mayisinin 19'uncu g�n� Samsun'a �iktim. (Mustafa Kemal Atat�rk) 5. Siirde seslerin �l�� dolayisiyla d�st�g�n� g�stermek i�in kesme isareti kullanilir: Bir ok attim karli dagin ardina D�st� n'ola sevdigimin yurduna Il yanmazken ben yanarim derdine Engel aramizi a�ti n'eyleyim (Karacaoglan) 6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayirmak i�in konur: a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye d�n�smesi, T�rk�ede -lik'la yapilmis s�zler. UYARI: Akim, �ag ve d�nem adlarindan sonra gelen ekler kesmeyle ayrilmaz: Eski �agin, Y�kselme D�neminin, Cumhuriyet D�nemi T�rk Edebiyatina. Hece Yapisi ve Satir Sonunda Kelimelerin B�l�nmesi T�rk�ede kelime i�inde iki �nl� arasindaki �ns�z, kendinden sonraki �nl�yle hece kurar: a-ra-ba, bi-�i-mi-ne, in-sa-nin, ka-ra-ca, alt-lik, al-di. Kelime i�inde yan yana gelen �ns�zlerden sonuncusu kendisinden sonraki �nl�yle, digerleri kendilerinden �nceki �nl�yle hece kurar: bir-lik, sev-mek, T�rk-�e, Kork-maz. Bati k�kenli kelimeler, T�rk�enin hece yapisina g�re hecelere ayrilir: band-rol, kont-rol, port-re, prog-ram, sant-ral, s�rp-riz, tund-ra, volf-ram. T�rk�ede satir sonunda kelimeler b�l�nebilir, fakat heceler b�l�ne�mez. Satira sigmayan kelimeler b�l�n�rken satir sonuna kisa �izgi (-) konur. Burasini ilk defa g�r�yormus gibi duvarlara, perdelere, m�blelere, es-yalara bakiyor, hayret ediyordu. B�t�n bu muhitte T�rk hayatina, T�rk ruhu- na ait bir g�lge, bir �izgi bile yoktu. Birden Bursa'daki �ocuklugunun ge�ti-gi babaevini hatirladi; sofada rahat ve beyaz �rt�l� divanlar vardi. (�mer Seyfettin) Bitisik yazilan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba-s�g-ret-men, il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-nog-lu.

20. Soru 1.� ����Insan bir kisini burada ge�irse ( ) yalniz m�zik dinlese ( ) yalniz bu yankili havayi koklasa ( ) ����� Yukaridaki c�mlede parantezle g�sterilen yerlere si�rasiyla hangi noktalama isaretleri getirilmelidir? ��� A) (,) (,) (...)������ ��B) (;) (;) (.)�� �C) (,) (,) (;) D) (;) (.) (...)�� � � � Soru 2. ������Eskiden beri s�ylenir ( ) "Bizim siirimiz halk siiridir ( )" Ama daima bunun aksine eser verilir () s�ylenenler ger�eklesmez. ����� Yukarida parantezlerle belirtilen yerlere sirasiyla asagidaki noktalama isaretlerinden hangileri getiril�melidir? A)���� (:) (,) (;)� B)(.) (.) (.)�� C) (;) (.) (;)� D) (:) (.) (,) � � � Soru 3. �����Asagidaki c�mlelerin hangisindeki parantez i�i bos�luga noktali virg�l (;) getirilemez? A)���� Bu yazari okumalisin ( ) onda kendinden �ok sey bu�lacaksin. B)����� Hi� olmazsa sanat k�lt�r�n�z� y�kseltmeye ba�kin ( ) dedi. C)����� Herkes, b�y�k bir cezaya �arptirilacagini bekliyordu ( ) ne var ki beklenen olmadi. D)����� Hamdi Tanpinar ( ) siir, roman, hik�ye t�r�nde eserler vermistir. � � � Soru 4.� ������ g�nden beri uykusuzum (I) uyumayi unuttum (II) de�sem abartmamis olurum (III) Yastiga basimi koyup (IV) tatli r�yalara dalmayali ise neredeyse d�rt ay oldu (V) ����� Bu par�ada numaralanmis yerlerden hangisine hi�bir noktalama isareti getirilemez? ����� A) I.� �������� �B) II.������������ ��C) III.�� � ��������������������D) IV � � � Soru 5. ������Hocaya sormuslar () Hocam bir sey icat ettin mi () Ettim () demis () ama ben de begenmedim! ����� Bu par�ada parantez i�i bosluklara sirasiyla hangi noktalama isaretleri getirilmelidir? A)���� (:) (!) (;) (,)�������� B)(:) (?) (,) (;)�������� B)����� (;) (?) (,) (.) ��D)(,) (?) (.) (;)�������� � �

21. � Soru 6. �����Asagidakilerin hangisinde parantezle g�sterilen yere iki nokta (:) getirilemez? A)���� Daha yapacagim o kadar �ok is var ki () anlatamam. B)������������ Aklimda iki isim vardi () Canan ve Korkut. C)������������ Bize sunlari da s�yledi () �alisin ve kazanin. D)����������� S�zc�k t�rleri sunlardir () Isim, sifat, zamir... � � � Soru 7.�� ����Bir Hint atas�z� s�yle der ( ) ( ) G�nese ulasmak istiyor�san yanmayi d�s�nmeyeceksin ( ) ( ) ����� Yukarida parantezlerle g�sterilen yerlere asagida- ki�lerin hangisinde verilen noktalama isaretleri getiril�melidir? A) (:) (-) (,) (.)�������� B) (-) (") (.) (")������� C) (;) (:) (.) (.) ��D)� (:) (")� (.) (") � � � Soru 8.�� ����Asagidaki c�mlelerin hangisinde �� nokta (...) yanlis kullanilmistir? A)���� Yemekten sonra tatlilar, kahveler, meyveler... ikram edildi. B)����� Ev sahibi kesin konustu: Ya kirayi artiracaktik; ya da... C)����� Neler konusulmadi ki o aksam: siyaset, spor, maga�zin... D)����� Evdeki sohbetimiz �� ayaklidir: Biri ben, biri annem, biri de babam...

22. Soru 9.� �����Asagidaki c�mlelerin hangisinde noktalama ve yazim yanlisi yoktur? A)���� Bir takim meyvelerin sadece G�ney Afrika'da yetistigi dogru mudur? B)����� Birtakim meyvelerin sadece G�ney Afrikada yetistigi dogru mudur? C)����� Birtakim meyvelerin sadece g�ney Afrika'da yetistigi dogru mudur? D)����� Birtakim meyvelerin sadece G�ney Afrika'da yetistigi dogrumudur? 10. neydi onun i�inden �ikamadigi bu buhran (i) dostlarinin (ii) deger verdigi her seyin, sonsuza kadar onunla olabilecegini d�s�nmesi mi (iii) bir kez olsun onlarin kendisini birakacagini (iv) d�s�ncesinin semtine bile yaklastirmamisti (v).yukaridaki numaralanmis yerlere sirasiyla hangi noktalama isaretleri getirilmelidir?a) (?) (,) (;) (;) (.) b) (?) (.) (?) (,) (.) c) (.) (,) (?) (,) (.) d) (?) (,) (?) (,) (.)