Komunikacja społeczna

1. Komunikacja społeczna Wykład 1 – wprowadzenie (2h)

2. Zasady zaliczania • Wykład nie jest obowiązkowy • Zaliczenie będzie w formie pracy pisemnej • Zaliczenie poprawkowe wykładów jest w formie ustnej • Konsultacje odbywać się będą w p. 230 w czwartki w godzinach od 9-11. Kontakt: aterelak@zut.edu.pl a.terelak-tymczyna@wp.pl

3. Literatura przedmiotu • Argyle M., Psychologia stosunków międzyludzkich, • Aronson E., Człowiek istota społeczna, • Berne E., W co grają ludzie, • Cialdini E.B., Wywieranie wpływu na ludzi, • Dawson R., Sekrety udanych negocjacji • Goleman D., Inteligencja emocjonalna, • Hogan K., Psychologia perswazji, • Nęcki Z., Komunikacja międzyludzka, • Nęcki Z., Negocjacje w biznesie, • Pease A., Język ciała, • Thiel E., Mowa ciała zdradzi więcej niż tysiąc słów,

4. Plan wykładów • Wprowadzenie – definicja, cechy, elementy, poziomy procesu komunikowania (2h) • Sposoby, formy i typy komunikowania się (2h) • Modele komunikacyjne: podstawowe, przepływu informacji, efektu długoterminowego, semiotyczne (2h) • Umiejętność słuchania, czytania pisania. Sztuka zadawania pytań, prowadzenia dyskusji, zebrań.(2h) • Komunikowanie społeczne w organizacji (2h) • Strategie komunikacji społeczne j w organizacji (1h) • Techniki negocjacji (2h) • Studia przypadków (1h) • Zaliczenie

5. Definicja komunikacji Komunikacja – proces wymiany znaczeń między ludźmi za pośrednictwem wspólnego zestawu symboli Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

6. Definicja komunikacji Praktyczna definicja komunikacji obejmuje następujące elementy: • Jednostki, które mają ze sobą kontakt społeczny. Kontakt może mieć charakter bezpośredni lub zdalny. • Wspólne środki komunikacji. Środkiem tym jest najczęściej język, ale ważna jest również mowa ciała, w tym: • gestykulacja, • kontakt wzrokowy, • ton głosu, • umiejętnośc wywoływania wzruszenia, • wygląd, • wyraz twarzy, • postawa, • bliskość, • ustawienie głowy.

7. Definicja komunikacji Praktyczna definicja komunikacji obejmuje następujące elementy: • Przekazanie komunikatu w sposób jasny i zrozumiały. Komunikat należy wyrażać jasno , aby ułatwić odbiorcy jego zrozumienie i pokonać wszelkie przeszkody fizyczne. • Zrozumienie komunikatu przez odbiorcę. Komunikacja powinna być procesem dwustronnym.

8. Cechy komunikowania • Komunikowanie jest specyficznym procesem społecznym, ponieważ odnosi się przynajmniej do dwóch jednostek i przebiega zawsze w środowisku społecznym. • Komunikowanie zachodzi w odpowiednim kontekście społecznym, determinowanym przez liczbę i charakter uczestników procesu. Może to być kontekst: • interpersonalny, • grupowy, • instytucjonalny, • publiczny, • masowy lub • międzykulturowy.

9. Cechy komunikowania • Jest to proces kreatywny, polegający na budowaniu nowych pojęć i przyswajaniu wiedzy o otaczającym świecie. • Komunikowanie ma charakter dynamiczny, polega na przyjmowaniu, rozumieniu i interpretowaniu informacji. • Jest to proces ciągły, trwa od chwili narodzenia człowieka, aż do jego śmierci. • Komunikowanie jest procesem symbolicznym, posługuje się symbolami i znakami. Aby mogło dojść od porozumienia się uczestników niezbędna jest wspólnota semiotyczna, czyli operowanie tymi samymi znakami i symbolami.

10. Cechy komunikowania • Jest to proces interakcyjny, między jego uczestnikami wytwarzają się określone stosunki, które mogą mieć charakter partnerski (komunikowanie symetryczne) lub opierać się na stosunku dominacji i podporządkowania (komunikowanie niesymetryczne lub komplementarne). • Komunikowanie jest zasadniczo celowe i świadome, działaniem każdego uczestnika procesu kierują określone motywy. • Komunikowanie jest nieuchronne, ludzie zawsze i wszędzie będą się komunikować ze sobą bez względu na ich uświadamiane lub nie uświadamiane zamiary.

11. Cechy komunikowania • Komunikowanie jest procesem złożonym, czyli wieloelementowym i wielofazowym, może mieć charakter: • dwustronny lub jednostronny, • werbalny lub niewerbalny, • bezpośredni, medialny lub pośredni. • W przeciwieństwie do pewnych procesów fizycznych czy chemicznych komunikowanie jest nieodwracalne, nie da się go cofnąć, powtórzyć czy zmienić przebiegu.

12. Elementy procesu komunikowania Do stałych elementów procesu komunikowania zalicza się: • Kontekst; • Uczestników; • Przekaz ; • Kanał; • Szumy; • Sprzężenie zwrotne.

13. Elementy procesu komunikowania Kontekst – to warunki, w jakich odbywa się proces komunikowania. Aspekt fizyczny – wyznaczany przez otoczenie. Aspekt historyczny – uczestniczy odwołują się do zaistniałych w przeszłości epizodów. Aspekt psychologiczny – odnosi się do sposobu, w jaki uczestnicy procesu postrzegają się nawzajem. Aspekt kulturowy – jest systemem wiedzy, która jest udziałem relatywnie dużej grupy ludzi, łączy w sobie wierzenia, wartości, symbole i zachowania, uznawane przez tę zbiorowość.

14. Elementy procesu komunikowania Uczestnicy – w transakcyjnym procesie komunikowania odgrywają rolę nadawców i odbiorców. Proces sformalizowany – role uczestników są z reguły jednoznacznie określone i niewymienialne. Proces nieformalnego komunikowania się – role uczestników są jednoczesne i wymienne.

15. Elementy procesu komunikowania Przekaz (komunikat) - stanowi kompleksową strukturę, na którą składają się: • Znaczenia, • Symbole, • Kodowanie i dekodowanie, • Forma i organizacja.

16. Elementy procesu komunikowania Znaczenia – czyste idee i uczucia, istniejące w ludzkich umysłach, przekładane są na znaczenia, które muszą być dzielone z pozostałymi uczestnikami procesu. Symbole – są to słowa, dźwięki, działania, dzięki którym znaczenie jest oznajmiane innym jednostkom. Kodowanie – proces transformowania idei i uczuć w symbole i ich organizacja. Dekodowanie – proces odwrotny do kodowania, tj. transformowanie zakodowanego przekazu w idee i uczucia. Forma i organizacja – związane są z kompleksową strukturą komun ikatu.

17. Elementy procesu komunikowania Kanał – droga przekazu i środki transportu, za pomocą których przekaz pokonuje drogę od nadawcy do odbiorcy. W komunikowaniu bezpośrednim ludzie mogą używać wszystkich pięciu zmysłów sensorycznych: słuch, wzrok, dotyk, zapach i smak. W komunikowaniu pośrednim kanały te są zredukowane do wzroku i słuchu.

18. Elementy procesu komunikowania Szumy – źródło zakłóceń .Może mieć charakter: • zewnętrzny – wiąże się z otoczeniem zewnętrznym procesu komunikowania, jak nieodpowiednia temperatura, hałas itp.; • wewnętrzny – uczucia i predyspozycje psychiczne uczestników procesu komunikowania, jak ból, zmęcznie, ale także uczucie złości, nienawiści, stereotypy i uprzedzenia; • Semantyczny – jest konsekwencją zamierzonego lub niezamierzonego złego użycia przez nadawcę znaczenia, które blokuje jego precyzyjne odkodowanie przez odbiorcę.

19. Elementy procesu komunikowania Sprzężenie zwrotne – reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu. W komunikowaniu bezpośrednim mamy sprzężenie bezpośrednie (natychmiastowe). W komunikowaniu pośrednim mamy sprzężenie pośrednie (opóźnione).

20. Poziomy komunikowania w społeczeństwie wg. McQuaila Komunikowanie masowe Mało przypadków Komunikowanie organizacyjne/ instytucjonalne Komunikowanie międzygrupowe Komunikowanie grupowe Komunikowanie interpersonalne Dużo przypadków Komunikowanie intrapersonalne

21. Komunikacja społeczna Wykład 2 - Sposoby, formy i typy komunikowania się (3h)

22. Sposoby komunikowania się Komunikowanie interpersonalne- bezpośrednie Komunikowanie interpersonalne- medialne Komunikowanie pośrednie - masowe

23. Sposoby komunikowania się KONTEKST Komunikowanie interpersonalne- bezpośrednie A B KANAŁ KOMUNIKAT ODBIORCA NADAWCA SZUM INFORMACYJNY SPRZĘŻENIE ZWROTNE (NATYCHMIASTOWE)

24. Sposoby komunikowania się Komunikowanie interpersonalne- medialne KONTEKST B A KANAŁ MEDIALNY KOMUNIKAT ODBIORCA NADAWCA SZUM INFORMACYJNY SPRZĘŻENIE ZWROTNE (OPÓŹNONE)

25. Sposoby komunikowania się Komunikowanie pośrednie - masowe KONTEKST C B A POŚREDNIK KOMUNIKAT X KOMUNIKAT X` NADAWCA ODBIORCA GATE-KEEPER KANAŁ SZUM INFORMACYJNY SPRZĘŻENIE ZWROTNE (OPÓŹNONE II RZĘDU)

26. Formy komunikowania Komunikowanie werbalne Komunikowanie niewerbalne

27. Formy komunikowania Język jako podstawowy środek komunikowania werbalnego jest używany aby: • określać, etykietować, wyznaczać i definiować myśli, uczucia, przedmioty, doświadczenia w celu wymiany ich z innymi ludźmi; • oceniać rzeczy, ludzi, uczucia zgodnie z posiadanym systemem postaw i wartości; • prezentować i dyskutować wyniki własnych życiowych doświadczeń, mówić o przeszłych wydarzeniach, o teraźniejszości i ewentualnych, hipotetycznych sytuacjach, które zaistnieją w przyszłości; • pozwala dzielić się doświadczeniami, dziedzictwem i wizją przyszłości; • mówić o języku, jego składni, strukturze.

28. Formy komunikowania Konotacja – ujawnia obszar emocji, uczuć i wartości związanych z poszczególnymi słowami. Dekonotacja – oznacza bezpośrednie znaczenie słowa, które pozwala je zidentyfikować.

29. Formy komunikowania FORMA USTNA Zalety: • stwarza dogodne warunki do nawiązania kontaktów komunikacyjnych na poziomie faktycznym; • jest skuteczne na poziomie instrumentalnym i afektywnym; • pozwala na ukierunkowanie, sugerowanie oraz natychmiastową reakcję uczestniczących stron.

30. Formy komunikowania FORMA USTNA Wady: • problem z dekodowaniem przekazu na poziomie semantycznym; • polaryzacja, czyli tendencja do wyrażania skrajnych opinii; • etykietowanie, czyli widzenie problemów przez ich nazywanie, a nie analizowanie; • mieszanie faktów i wniosków, traktowanie wniosków na równi z rzeczywistymi faktami; • przesadna pewność siebie, przypisywanie sobie cech eksperta znającego się na wszystkich problemach; • Statyczna ocena, czyli brak umiejętności weryfikacji opinii dotyczących nieustannie zmieniających się elementów rzeczywistości; • Klasyfikowanie i nieodróżnianie, czyli przypisywanie ludziom i zdarzeniom tych samych cech.

31. Formy komunikowania FORMA PISEMNA Zalety: • częściej ma charakter formalny niż nieformalny; • stosowana jest praktycznie na każdym poziomie procesu porozumiewania się ludzi; • trwałość; • możliwość starannego przygotowania. Wady: • Brak możliwości wytwarzania bezpośredniego sprzężenia zwrotnego.

32. Formy komunikowania FORMA PISEMNA W komunikowaniu interpersonalnym: • list klasyczny lub e-mail; • faks; • telex; W komunikowaniu instytucjonalnym: • oficjalne pisma: • polecenie; • rozkaz; • instrukcja działania; • akty prawne; • rozporządzenia; • decyzje; • postanowienia. W komunikowaniu masowym: • media drukowane; • internet

33. Formy komunikowania Komunikowanie niewerbalne tworzy kilka grup sygnałów: • Kinezjetyka • Parajęzyk • Samoprezentacja • Dotyk • Proksemika • Chronemika • Elementy otoczenia

34. Formy komunikowania Kinezjetyka • mowa ciała • mimika twarzy • gestykulacja • ruchy ciała • spojrzenie • kontakt wzrokowy • przyjmowane pozy

35. Formy komunikowania Parajęzyk • Cechy wokalne głosu: • ton • barwa • wysokość • natężenie • głośność • modulacja • tempo mówienia • Interferencje wokalne – wzajemne oddziaływanie dwóch lub więcej cech głosu oraz wszelkie dźwięki poza językowe: „uf”, „ach”, „eee”.

36. Formy komunikowania Samoprezentacja • wygląd fizyczny • budowa ciała • ubranie • fryzura • makijaż • biżuteria i noszone dodatki Elementy te dają dużo informacji o jednostce i czasami już na wstępie przesądzają o relacjach komunikacyjnych.

37. Formy komunikowania Dotyk • uścisk dłoni; • poklepywanie; • obejmowanie drugiej osoby. Dotyk świadczy o stosunku emocjonalnym i zależy od: • uprzejmości; • kultury osobistej; • wychowania; • preferencji jednostki; • kontekstu kulturowego.

38. Formy komunikowania Proksemika – zastosowanie dystansu interpersonalnego i relacji przestrzennych między komunikującymi się osobami, wynikające ze struktury i z charakteru formalnego bądź nieformalnego przestrzeni oraz przedmiotów tam się znajdujących.

39. Formy komunikowania Chronemika – wykorzystuje czas jako sygnał komunikacyjny, np.: • punktualność; • oczekiwanie; • czas trwania.

40. Formy komunikowania Elementy otoczenia – takie jak, np.: • temperatura, • oświetlenie, • kolor, Mogą wpływać na zachowanie się ludzi, stymulować ich bądź odstraszać.

41. Formy komunikowania Funkcje komunikacji niewerbalnej: • Zastępowania – sygnały niewerbalne, określane jako „emblematy” , takie jak charakterystyczny ruch ręką lub głową, gest, znak, mogą być stosowane w miejsce słów i zdań, zastępując je. • Uzupełniania - sygnały niewerbalne, nazywane „ilustratorami”, uzupełniają komunikat werbalny, precyzują go, są komplementarne w stosunku do niego. • Ekspozycji - sygnały niewerbalne, nazywane „pozami”, pozwalają na okazanie uczuć i emocji w znacznie większej skali niż jest ich rzeczywisty stan, akcentują je i eksponują, wyolbrzymiają, lub w przeciwnym kierunku, ciało nadawcy ukrywa prawdziwe myśli i uczucia, ukazują znacznie mniej emocji. • Regulacyjna - sygnały niewerbalne, nazywane „regulatorami”, mogą być użyte do kontroli i regulacji płynności konwersacji lub transakcyjnego komunikowania. • Moderująca - sygnały niewerbalne, zwane „adapterami” służą do łagodzenia napięć, jakie jednostka przeżywa. Występują w formie np.,: drapania się po głowie, klepania po nodze, ściskania dłoni, obgryzania paznokci.

42. Formy komunikowania Różnice między komunikacją werbalną a niewerbalną: • komunikowanie niewerbalne jest znacznie bardziej dwuznaczne; • komunikowanie niewerbalne ma charakter ciągły; • komunikowanie niewerbalne odbywa się wieloma kanałami i angażuje wszystkie zmysły; • komunikowanie niewerbalne nie ma struktury, bądź jest bardzo słabo zarysowana; • komunikowanie niewerbalne ma charakter pozalingwistyczny; • komunikowanie niewerbalne jest analogowe (forma i treść są ze sobą powiązane i wzajemnie się warunkują) a komunikowanie werbalne jest digitalne (forma i treść nie są ze sobą powiązane) • komunikowanie niewerbalne daje wgląd w stany emocjonalne; • komunikowanie niewerbalne jest spontaniczne, a stosowane w nim sygnały są nabyte w drodze naturalnej obserwacji otoczenia; • znaczenie komunikatu niewerbalnego jest zdeterminowane kulturowo.

43. Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne Komunikowanie perswazyjne Komunikowanie obronne Komunikowanie podtrzymujące

44. Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne – podstawowym celem jest kreowanie wzajemnego porozumienia i zrozumienia między uczestnikami procesu, dzielenia się wiedzą, wyjaśnianie i instruktaż, przy założeniu, że nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na postawy i zachowania odbiorców.

45. Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne – metody informacyjne: • Narracja • Opis • Demonstracja • definiowanie

46. Typy komunikowania Komunikowanie informacyjne – zasady: • Kreatywność • Wiarygodność • Nowośc informacji • Doniosłość informacji • Położenie nacisku na informację • Wykorzystnaie pomocy wizualnych

47. Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne – to kompleksowy, interakcyjny proces, w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnymi i niewerbalnymi symbolami, poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jego reakcje, zachowania, ukształtować nowe postawy lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do akcji/działania.

48. Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne Wyróżnia się 3 typy perswazji: • przekonująca • nakłaniająca • pobudzająca

49. Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne - proces celowy, w którym nadawca ma określone intencje, takie jak: • zmiana istniejących postaw; • wzmocnienie istniejącej postawy; • uformowanie nowej, nie istniejącej dotychczas postawy.

50. Typy komunikowania Komunikowanie perswazyjne W. McGuire wyróżnił 6 faz w procesie perswazyjnym: • Ekspozycji • Uruchomienia uwagi • Zrozumienia • Refleksji • Zapamiętywania • Zmiany postaw