WELKOM

1. WELKOM

2. Wat mogen jullie verwachten? • Wat is aardgas • Oorsprong en winning • Transport en distributie • Eigenschappen van aardgas • Opbouw van het aardgasnet • De drukregelaar • De huisaansluiting en meteropstelling

3. Wat is aardgas • Oorsprong en winning • Transport en distributie • Eigenschappen van aardgas • Opbouw van het aardgasnet • De drukregelaar • De huisaansluiting en meteropstelling

4. Wat is aardgas? • Een natuurlijk product • Een mengsel • Vluchtige koolwatersoffen

5. Aardgas Aardgassen bestaan hoofdzakelijk uit: KOOLWATERSTOFFEN KOOLSTOF (C) WATERSTOF (H)

6. Koolwaterstoffen • Gasvormig • Methaan (aardgas) • Propaan • Butaan • Vloeibaar • Benzine • Stookolie • Vast • Bitumen (asfalt) • Steenkool

7. atoomH atoom C Methaan molecule CH4

8. Wat is aardgas • Oorsprong en winning • Transport en distributie • Eigenschappen van aardgas • Opbouw van het aardgasnet • De drukregelaar • De huisaansluiting en meteropstelling

9. Oorsprong 600 miljoen jaar geleden ontstaan uit plantaardige en dierlijke resten.

10. Reserves en hun afstand Noorwegen 3 654 Ver. Koninkrijk Ex-Ussr 765 55 670 2000 km Nederland 1787 4000 km Iran 23 000 Algerije 6000 km 3 690 Quatar 8 500 Abu Dhabi Negeria Venuzuela 5 553 3 483 4 035 3 3 Billion m

11. Wat is aardgas • Oorsprong en winning • Transport en distributie • Eigenschappen van aardgas • Opbouw van het aardgasnet • De drukregelaar • De huisaansluiting en meteropstelling

12. Zeebrugge draaispil in Europa

13. Zeepipe

14. Transport naar België

15. Zeebrugge

16. Vloeibare gassen

17. Noorwegen Nederland Noorwegen U.K. Emden ZEEPIPE Poppel INTERCONNECTOR Zelzate Weelde Zeebrugge Loenhout Dudzele Algerije Gent Brugge WEDAL Winksele Aken Brussel Duitsland ‘s Gravenvoeren TENP Sinsin Hoofdaders Blaregnies H-Cal gas Bastogne L-Cal gas Frankrijk Spanje Italië Luxemburg Arlon Hoofdtransport in België

18. Algerijns aardgas Nederlands aardgas Noors aardgas Aardgas herkomst voor België

19. Bevoorrading in België

20. Opslag in België • Zeebrugge: in vloeibare vorm • Dudzele: in vloeibare vorm • Loenhout: in gasvorm in diepe lagen • Anderlues: in gasvorm in oude steenkoolmijnen • Péronnes: in gasvorm in oude steenkoolmijnen

21. Opslag in Loenhout

22. Aardgastransport in Limburg

23. Aardgas in Limburg Hamont - Achel Neerpelt Lommel Bocholt Overpelt Kinrooi Bree Hechtel - Eksel Peer Leopoldsburg Maaseik Meeuwen- Ham Houthalen Oost Gruitrode Beringen Houthalen- Dilsen - Tessenderlo Opglabbeek Stokkem Heusden - Helchteren As Zolder Zonhoven Hoog calorisch AG 21 mbar Lummen Maasmechelen Genk Tuilt Kermt Hasselt Zutendaal Stokrooie Herk - Spalbeek de- Laag calorisch AG 25 mbar Lanaken Halen Stevoort Diepenbeek Stad Bilzen Nieuwerkerken Alken Kortessem Zepperen Wellen Brustum Hoeselt Ordingen Voeren Riemst Borgloon St . Truiden Tongeren He’ers Gingelom Herstappe

24. Wat is aardgas • Oorsprong en winning • Transport en distributie • Eigenschappen van aardgas • Opbouw van het aardgasnet • De drukregelaar • De huisaansluiting en meteropstelling

25. Aardgas is niet giftig!

26. Aardgas is niet giftig! Bij grote ontsnappingen is er kans op verstikking door gebrek aan zuurstof STADSGAS WAS WEL GIFTIG

27. Aardgas is lichter dan lucht!

28. Aardgas is lichter dan lucht! RELATIEVE DICHTHEID Aardgas 0,62 - 0,64 Lucht 1 Propaan 1,54 Butaan 1,98

29. Aardgas is lichter dan lucht! 10 m³ 10 m³ minuten uren 10% naar 0% in seconden 1 m³ 1 m³ Butaan / propaan Aardgas Evacuatie door verluchting Geen evacuatie door verluchting

30. Aardgas is brandbaar! Verbrandingsvoorwaarden • Brandstof • Zuurstof • Ontsteking Ontstekingstemperatuur Verbrandingsdriehoek Zuurstof Brandstof

31. Aardgas is brandbaar!

32. Aardgas is reuk- en kleurloos • Distrigas koopt gas aan • Klanten voegen geurstof toe • THT = Tetrahydrothiofeen (18 mg/m³) • TBM = Tertiair Butyl Mercaptan (7mg/m³) 1 % aardgas in lucht ruiken wij

33. Wat is aardgas • Oorsprong en winning • Transport en distributie • Eigenschappen van aardgas • Opbouw van het aardgasnet • De drukregelaar • De huisaansluiting en meteropstelling

34. Schema 12 3 67 bar (staal) Scheiding Compressiestation Ontvangstation Grootverbruik 5 bar(staal of PE) 15 bar(staal) Drukbeperker 100 mbar Grootverbruik Grootverbruik Staal, PVC Distributiekabine PE 100 mbar Staal, PVC PE Opbouw gasnet

35. Beschikbare materialen • Staal • Nodulair gietijzer • Grijs gietijzer • Smeedbaar gietijzer • Vezelcement • PVC • PE

36. Beschikbare materialen • Grijs gietijzer 1818  1970 • Staal 1930  • Vezelcement 1930  1980 • Nodulair gietijzer 1970  1975 • P.V.C. 1968  1973 • PE 1968 

37. Schema 12 3 67 bar (staal) Scheiding Compressiestation Ontvangstation Grootverbruik 5 bar(staal of PE) 15 bar(staal) Drukbeperker 100 mbar Grootverbruik Grootverbruik Staal, PVC Distributiekabine PE 100 mbar Staal, PVC PE Opbouw gasnet: ontvangststation

38. Ontvangstations • Houthalen-Helchteren • Dilsen • Lommel • Diepenbeek • Genk-Langerlo • Tessenderlo • Leopoldsburg • St. Truiden • Maasmechelen • Lanaken

39. Ontvangstation Tessenderlo

40. Odorisatie

41. Schema 12 3 67 bar (staal) Scheiding Compressiestation Ontvangstation Grootverbruik 5 bar(staal of PE) 15 bar(staal) Drukbeperker 100 mbar Grootverbruik Grootverbruik Staal, PVC Distributiekabine PE 100 mbar Staal, PVC PE Opbouw gasnet: drukbeperker

42. Drukbeperker MD 15 naar MD 5 HASSELT Grote Ring

43. Schema 12 3 67 bar (staal) Scheiding Compressiestation Ontvangstation Grootverbruik 5 bar(staal of PE) 15 bar(staal) Drukbeperker 100 mbar Grootverbruik Grootverbruik Staal, PVC Distributiekabine PE 100 mbar Staal, PVC PE Opbouw gasnet: cabines

44. Cabines Doel van een cabine • Gasdruk reduceren naar een aanvaardbare druk en beveiliging tegen drukschommeling. Soorten • Distributiecabine : zonder meting • Standaard uitgangsdruk = LD100 (98 mbar) • Klantcabine : met meting, en corrector • uitgangsdruk = vraag van klant. Normaal LD100 (98 mbar) • Gemengd : • klant + distributie • Drukbeperker : Van MD15 naar MD5 • Ontvangsstations : met aankoop meting/corrector

45. Gascabine HALEN UCB Gemengde cabine = Klant + distributie

46. Gascabines Klant of distributiecabine

47. Regellijnen

48. Samenstelling

49. Cabines Opbouw • Beveiliging tegen te hoge druk • Voor 5 bar : minimaal één beveiliging • Voor 15 bar : minimaal twee verschillende • afslagklep • monitor : reserve regelaar • Beveiliging tegen de lage druk • Twee lijnen : actieve en reservelijn • Afstelling kruisgewijze

50. Cabines Controle • Insteldruk van de afslagklep • Insteldruk van de monitor • Sluitdruk van de monitor • Insteldruk van de regelaar • Sluitdruk van de regelaar • Insteldruk en sluitdruk van de voordrukregelaars • Tussendruk monitor/regelaar • Sluitdruk van de regellijn • Afzepen verbindingen • Overige toestellen : afblaas-registreerder-manomters • Algemene toestand