TÍNH NĂNG CỦA THUỐC YHCT

1. TÍNH NĂNG CỦA THUỐC YHCT Đối tượng: BS YHCT

2. MỤC TIÊU Sau khi học xong bài này, sinh viên có khả năng: *Trình bày được thế nào là âm và dương dược *Trình bày đúng tứ khí, ngũ vị và mối quan hệ giữa tính và vị của thuốc YHCT. *Trình bày đúng khuynh hướng tác dụng, quy kinh, tương tác của thuốc YHCT.

3. NGŨ VỊ CHUA Thu liễm, liễm hãn, cố sáp, chỉ khái, chỉ tả, sát khuẩn, chống thối ÑAÉNG thanh nhiệt, viêm nhiễm, sát khuẩn, mụn nhọt, rắn độc, côn trùng cắn. Hoà hoãn, giải co quắp cơ nhục, nhuận trường, bồi bổ NGOÏT Phát tán, giải biểu, phát hãn, hành khíhuyết giảm đau, khai khiếu CAY Nhuyễn kiên , nhuận hạ, tiêu đờm, tán kết MAËN

4. TỨ KHÍ HÀN thanh nhiệt tả hỏa, lương huyết, giải độc, lợi tiểu Vị đắng LƯƠNG LƯƠNG ÔN giải cảm hàn, phát hãn, thông kinh, thông mạch, hoạt huyết, giảm đau, hồi dương cứu nghịch Vị cay NHIỆT

5. Quan hệ Tính, Vị, quy kinh Tính & vị giống  tác dụng giống hoặc gần giống Hoàng bá, Hoàng cầm đều vị đắng, tính hàn, đều có tác dụng thanh nhiệt táo thấp, chống viêm, thoái nhiệt. Quế chi, Bạch chỉ đều có tính ôn, vị cay, đều có tác dụng tán hàn, giải biểu, phát hãn, thông kinh, hoạt lạc, giảm đau. Có thể thay thế nhau

6. Quan hệ Tính, Vị, quy kinh Tính giống & vị khác  tác dụng khác Hoàng liên, Sinh địa đều có tính hàn, nhưng Hoàng liên vị đắng, Sinh địa chỉ hơi đắng nhẹ. Hoàng liên có tác dụng táo thấp, còn Sinh địa tư âm, lương huyết, sinh tân, chỉ khát. Ma hoàng và Hạnh nhân đều có tính ấm, nhưng Ma hoàng vị cay có tác dụng phát hãn, Hạnh nhân vị đắng có tác dụng hạ khí.

7. Quan hệ Tính, Vị, quy kinh Tính khác & vị giống  tác dụng khác Bạc hà, Tô diệp vị cay, nhưng Bạc hà tính lương, dùng giải cảm nhiệt, còn Tô diệp tính ôn, có tác dụng giải cảm hàn. Thạch cao, Sa nhân đều cay, Thạch cao tính hàn có tác dụng thanh nhiệt, hạ hỏa, Sa nhân tính ấm có tác dụng hành khí, giảm đau, kiện tỳ, hoá thấp.

8. Quan hệ Tính, Vị, quy kinh Tính khác & vị khác  tác dụng khác Nhục quế có vị cay ngọt, tính đại nhiệt, có tác dụng khử hàn ôn trung. Hoàng liên vị đắng, tính hàn, tác dụng thanh nhiệt táo thấp

9. Quan hệ Tính, Vị, quy kinh Tính & vị giống, quy kinh khác  tác dụng khác Hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm, Chi tử đều đắng, hàn  thanh nhiệt Hoàng liên (Tâm)  thanh tâm Hoàng bá (Thận)  trị chứng Thận hỏa Hoàng cầm (Phế)  tả phế hoả Chi tử (Tam tiêu)  trị chứng Tam tiêu hoả

10. Quan hệ Tính, Vị, quy kinh Tính và vị của thuốc thay đổi sau khi chế biến dẫn đến tác dụng cũng thay đổi Sinh địa đắng, hàn, có tác dụng lương huyết. Sau khi chế thành Thục địa, tính trở nên ấm, vị trở nên ngọt, có tác dụng bổ huyết. Đỗ trọng vị ngọt hơi cay, sau khi chích muối, trở nên mặn, tăng cường tác dụng bổ can thận.

11. QUY KINH KINH LAÏC TAÏNG PHUÛ THUOÁC QUYEÁT AÂM CAN CHUA CAN THIEÁU AÂM TAÂM ÑAÉNG TAÂM THAÙI AÂM TYØ NGOÏT TYØ THAÙI AÂM PHEÁ CAY PHEÁ THIEÁU AÂM THAÄN MAËN THAÄN

12. KHUYNH HƯỚNG • -Thaêng döông • Phaùt bieåu • Khu phong • Taùn haøn oân lyù DÖÔNG DÖÔÏC THAÊNG PHUØ • -Tieàm döông • Thu lieãm • Thaåm thaáp • Thanh nhieät • Taû haï AÂM DÖÔÏC GIAÙNG TRAÀM

13. TÖÔNG TAÙC THUOÁC Ñôn haønh 1 vò thuoác (Nhân sâm, Tam thất) Töông tu gioáng tính vò, ↑hieäu quả (KNg + LKiều) Töông söû khaùc tính vò, ↑hieäu quaû (LKiều + Ngthù) Töông uùy ức chế ñoäc tính ( BHạ + Gừng) Töông aùc Kiềm chế tính năng ( HCầm + Gừng) Töông saùt ↓ ñoäc tính (BĐậu + ĐXanh) Töông phaûn ↑ ñoäc tính (BĐậu + KNgưu)