YÜZEY NİVELMANI (IŞINSAL METOD)

1. YÜZEY NİVELMANI (IŞINSAL METOD)

2. Profil nivelmanı bir hat üzerinde yapıldığından sadece yol veya sulama kanalı gibi projelerin hazırlanmasında kullanılmaktadır. Ancak arazinin genelindeki tepe ve çukur noktaların yeri ve yüksekliklerinin yani arazi yüzeyi biçimininde bilinmesi gerekir.

3. Bir alan üzerindeki noktaların yüksekliklerinin bulunması işlemine yüzey nivelmanı denir. Diğer bir deyimle, yüksekliği bilinen bir noktadan yararlanarak bir satıh üzerindeki noktaların yüksekliklerinin bulunmasıdır. Yüzey Nivelmanının temel amacı topografik haritanın çizilmesidir. Yüzey Nivelmanı arazide ışınsal metot veya kareler ağı metodu ile yapılabilir.

4. Işınsal metot: Bu metotta esas, arazinin hakim bir yerine kurulan nivelman aletinden arazinin karakteristik noktalarına (çukur, tepe, yol kenarı, bina köşeleri, arazi köşeleri, eğim değişiklikleri v.b. gibi) okumalar yapmaktır. Farklı hatlarda okumalar yapıldığından bu yönteme ışınsal metodla yüzey nivelmanı denilmektedir.

5. Gözlenen noktaların konumununda belirlenebilmesi için yatay açıların da ölçülmesi gerekeceğinden uygulamada yatay açı düzeneğine sahip takimetrik nivelman aletleri kullanılmak zorundadır. Yüzey nivelmanı yapılacak arazinin fazla eğimli olması durumunda, dürbünün yatay düzleme paralel olması gerektiğinden çok fazla alet durağına ihtiyaç duyulur. Bu durumda söz konusu nivelman işleminin trigonometrik yöntemle yapılması tavsiye edilir. Trigonometrik yükseklik ölçme yöntemi teodolit aleti yardımı ile yapılmaktadır.

6. Yüzey Nivelmanı Aşamaları (1) • İlk olarak arazi hakkında bilgi almak için arazi gezilir. • Araziye hakim olan, karakteristik noktaları gören alet duraklarının yerleri kazıklar yada tebeşirle belirlenip, arazi krokisi hazırlanır. • Nivelman aleti belirlenen duraklardan ilkine kurularak tesviyesi yapılır, kuzeyle yaptığı açı pusula ve jalon yardımı ile belirlenip yatay açı sıfırlanır.

7. Yüzey Nivelmanı Aşamaları (2) • Nivelman aleti okumaya hazır hale getirildikten sonra arazinin karakteristik noktalarına saat yönünde numaralar verilerek mira yardımıyla okumalar yapılır. Okunan alt, orta, üst kıl ve yatay açı değerleri yüzey nivelmanı cetveline işlenir. • Bir duraktaki noktaların hepsi okunduktan sonra müteakip durağa okuma yapılarak durak değiştirilir. Yeni duraktaki ilk okuma bir önceki durağa yapılmalıdır. Bu okuma, yeni duraktaki gözleme ekseni yüksekliğinin bulunmasında kullanılır.

8. Yüzey Nivelmanı Aşamaları • Her alet durağında yapılacak ilk işlem nivelman aletinin boyunun ölçülmesidir. • Her alet durağında yatay açı bir önceki alet durağına göre sıfırlanmalıdır.

9. 1 2 9 8 3 10 5 4 7 11 6 14 20 13 12 19 15 18 17 16 N I II III

10. YM=(Alt kıl – üst kıl)x100=

12. Topla

13. Gözleme ekseni yüksekliği Mira orta kıl değeri 850.000 m I

14. 851.264 m 851.264 m orta kıl değeri Nokta yüksekliği Nokta yüksekliği Çıkar

15. Topla

16. Çıkar

17. Topla

18. Çıkar

20. KARELER AĞI İLE YÜZEY NİVELMANI Araziye çakılan kareler ağında okumalar yapılır. Arazi yüzeyi engelsiz ve düzgün olduğunda uygulanabilir. Özellikle arazi tesviyesi yapılacak alanlarda uygulanır. I II III IV