Biologische agentia bij waterschappen

1. Biologische agentiabij waterschappen Algemene inleiding Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

2. Afbakening van de Toolboxmeeting • Definities (toolbox, onderwerp) . . . . . • Doel / doelgroep . . . . . . . . . • Afbakening . . . . . . . . . . . • Tijdsduur en frequentie . . . . . . • Benodigde middelen . . . . . . . Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

3. Uniforme opbouw • Taken en functies • Herkenning nut en noodzaak • Risico’& (praktische) maatregelen • Relatie met eigen praktijk Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

4. Onderverdeling 4 toolboxen Toolbox: • Werken in het groen • Werken met oppervlakte water • Werken met afvalwater • Werken met kadavers & zieke dieren Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

5. Biologische Agentia Werken met oppervlakte water Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

6. Taken en functies Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

7. Ziekte van Weil - bacterie Herkenning nut en noodzaak Werken in/met oppervlaktewater Risico’s:Blauwalg / Ziekte van Weil / Botulisme Blauw alg Botulisme/ vergif botuline Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

8. Belangrijkste maatregelen bij het werken met oppervlakte water 1. In Ri&E en aandacht voor risico’s oppervlaktewater 2. Instructies geven over risico’s (blauwalg, ziekte van Weil, botulisme) Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

9. Instructie over risico’s bij het werken met oppervlakte water Ziekte: Blauwalg vergiftiging Veroorzaker: gifstoffen van bacterie • Verschijnselen: • Hoofdpijn, huiduitslag, maagkramp, misselijkheid, braken, diarree, koorts, een pijnlijke of rode keel, oorpijn, oogirritaties. - De verschijnselen houden ongeveer vijf dagen aan en verdwijnen vanzelf. • Ook huisdieren kunnen ernstig ziek worden door het drinken van water met blauwalgen of door hun besmette vacht droog te likken. • Herkennen van blauwalg? • groenblauwe drijflagen / groene verkleuring en blauw schuim • zwevend door water (moeilijker constateren) Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

10. Instructie over risico’s bij het werken met oppervlakte water • Blauwalgen • Besmetting • Opname door de mond (tijdens zwemmen) • Spatten op lippen of mond • Vervuilde handen • Direct contact met huid (rode huiduitslag) • Maatregelen • Voorkom contact met water met blauwalgen (afspoelen met kraanwater) • Behandeling • - Geen, huiduitslag en jeuk verdwijnen spontaan. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

11. Instructie over risico’s bij het werken met oppervlakte water Ziekte van Weil Veroorzaker: urine van geïnfecteerde knaagdieren • Verschijnselen: • - Ziekte treedt op in zomer/herfst • Griep verschijnselen met koorts, rillingen, moeheid, misselijkheid, braken en spierpijn • Spierpijn in kuit-, buik- en rugspieren, na een paar dagen volgt hevige hoofdpijn • - Dag 4 tot 9: geelzucht zo ernstig dat de huid er oranje uitziet • - Weinig of niet urineren • - Schade aan de bloedvaten (neusbloedingen ook bloedingen in de huid) • - Ziekte van Weil kan door een zwangere vrouw overgedragen worden op ongeboren kinderen Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

12. Instructie over risico’s bij het werken met oppervlakte water • Ziekte van Weil • Besmetting • - Direct contact met (dode) gastheer (urine / weefsel / bloed) • - Via schaaf- snijwonden, slijmvliezen mond/keel/ogen • Inademen besmette fijne vochtdeeltjes (omgeving van kadavers) • Urine van (dode) gastheer in water, modder of op planten • Maatregelen • Draag rubberen laarzen en handschoenen; • Handen wassen na het aanraken van dieren; • Handen wassen na hanteren van besmette kledingstukken/voorwerpen. • Hanteer gevangen (muskus)ratten altijd met handschoenen • Geen vaccinatie mogelijkheid tegen ziekte van Weil • Behandeling • Belangrijk de diagnose van de ziekte van Weil in een vroeg stadium te stellen en onmiddellijk met de behandeling te beginnen met antibiotica Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

13. Instructie over risico’s bij het werken met oppervlakte water Ziekte: botulisme Veroorzaker: gifstof bacterie (in oppervlakte water) • Symptomen bij Watervogels: • Verlammingsverschijnselen aan kop en vleugels. • Tevens kunnen de vogels diep in het water liggen met hangende vleugels. • Aan botulisme gestorven dieren worden meestal aangetroffen met gestrekte poten en slappe enigszins gedraaide kop en nek. • Symptomen bij Mens: • Ongeveer 12 tot 36 uur na infectie: • Misselijkheid, overgeven, buikklachten; • Moeheid; • Duizeligheid; • Droge mond; • Moeite met slikken; • Dubbel of wazig zien; • Slecht verdragen van licht; • Moeite met spreken; • Slappe arm- en beenspieren. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

14. Instructie over risico’s bij het werken met oppervlakte water • Ziekte: botulisme • Oorzaak: • Bacteriën die een gifstof uitscheiden. • Infectie via de mond of wondje op huid (zeldzaam) • Risico: ondiep en stilstaand water (warme zuurstofloze omgeving) • Maatregelen • Handschoenen (persoonlijke beschermingsmiddelen) • Communicatie medewerkers informeren bij constatering botulisme Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

15. Relatie met praktijk van ons waterschap Casus: Wat doet ons waterschap om risico op biologische agentia via oppervlakte water te voorkomen? Wat doe jij als je biologische agentia in het wateroppervlakte constateert? Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

16. Samenvatting risico’s Belangrijkste risico's • Besmetting door contact met besmet oppervlakte water (ziekte van Weil, blauwalgen, Botulisme) Belangrijkste maatregelen • Ri&E • Communicatie en voorlichting • Persoonlijke beschermingsmiddelen Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

17. Verdiepende info • Arbo-catalogus waterschappen: deel biologische agentia Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

18. Vragen? Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

19. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

20. Definities Definitie biologische agentia: “micro-organisme, celculturen en menselijke endoparasieten, al dan niet genetische gemodificeerd, die infecties, allergie of toxiciteit kunnen veroorzaken” Voorbeelden: - Ziek van Lyme: werken in het groen • Tularemie : werken met kadavers / zieke dieren • Ziekte van Weil : werken in/met oppervlakte water. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

21. Doel van deze instructie Doel • Herkennen van situaties en informatie geven over de belangrijkste risico's en maatregelen. • Koppeling maken met werkzaamheden uit de praktijk. • Herhalen van grootste risico’s en belangrijkste maatregelen Doelgroep • Alle medewerkers van waterschappen die tijdens hun werkzaamheden risico lopen in aanraking te komen met biologische agentia. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

22. Doelgroepen Indicatieve lijst taken en functies volgens arbocatalogus waterschappen: Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

23. Afbakening, tijdsduur en frequentie • Afbakening • De toolbox is bedoeld om medewerkers bewust te maken over het risico biologische agentia en te informeren over maatregelen die het waterschap hier tegen genomen heeft. • Tijdsduur • 20 á 30 minuten • Frequentie • De werkgroep adviseert om jaarlijks een toolboxmeeting te houden (geen wettelijke verplichting) Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

24. Benodigde middelen • Computer/laptop • Beamer • Projectiescherm • Hand-outs van de toolbox Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1