Download
1 / 38
380 likes | 534 Views
ÖFKE VE SALDIRGANLIKLA BAŞAÇIKMA YÖNTEMLERİ . EMOSYONEL BİR DURUM ŞİDDETİ DEĞİŞİR BAŞA ÇIKMA MEKANİZMASIDIR Vücudumuza, benlik saygısı ve değerlerimize tehdit algıladığımızda oluşur Korkuyla ilişkilidir . İşte, ilişkilerde ve yaşam kalitesinde sorunlara yol açar.
E N D
EMOSYONEL BİR DURUM ŞİDDETİ DEĞİŞİR BAŞA ÇIKMA MEKANİZMASIDIR Vücudumuza, benlik saygısı ve değerlerimize tehdit algıladığımızda oluşur Korkuyla ilişkilidir. İşte, ilişkilerde ve yaşam kalitesinde sorunlara yol açar. Düşünmede çarpıklığa yol açar. KIZGINLIK NEDİR?
ŞİMDİKİ GÖRÜŞ • Kızgın insan hostildir. (Hostilite; kronik bir kızgınlık durumudur) • Hostilite devamlı bir kişilik özelliğidir. • Hostil kişi mutsuzdur. • Kızgın kişi duygusal olarak güvensizdir. • Kızgın insan düşük kendilik algısına sahiptir.
KIZGINLIĞIN ETKİLERİ KIZGINLIK---> ÖFKE ---> SALDIRGANLIK---> ŞİDDET D iğer olumsuz duygulara oranla daha çok zarar verici bir duygudur.
Düşmancıldır-sessiz veya açıkça Evlilik sorunları Kişilerarası ilişkilerde daha büyük stres. Diğer insanları manüple etmek için kızgınlığı tehdit olarak kulllanırlar. İşe olumsuz bakış Daha az açık görüşlüdür. Hostil insan mutsuzdur. Daha az iş doyumu. Kızgın insanların karakteristikleri
Birinci Aşama-Korunma • Ailenin şiddetten arındırılması • Toplumun şiddetten arındırılması • Şiddet içeren görüntü ve oyunlardan arındırma
Birinci Aşama-Korunma Risklerekarşı korumadır. • Uygunsuz anne-baba disiplini • Düşük zeka veya ders başarısızlığı • Anne-baba çatışması • Düşük sosyoekonomik düzeyi • Suçlu arkadaş çevresi • Dezorganize çevre
İkinci Aşama-Korunma E mpati, kızgınlığı yönetme ve sosyal problem çözme becerileri eğitimleri ile çocuğun sosyal kompetansını artırma ve agresif davranışları azaltma amaçlanır.
Terapi Yaklaşımları • Binişik Bozuklukların Tanınması ve Tedavisi • Bireysel terapi -Bilişsel terapi -Sosyal Beceri Eğitimi -Kızgınlık Yönetimi (anger management) -Gevşeme ve Sakinleşme Teknikleri -Davranışsal Yöntemler (Mola Yöntemi) -Oyun Terapisi • Psikofarmakoloji • Aile, Okul Yaklaşımları, Grup Terapisi
ÖFKE KONTROL PROGRAMI Bilişsel Hazırlık Aşaması Farkındalık Düzeyini Artırma Aşaması Beceri kazandırma Gerçek yaşama transfer (aktarma)
Bilişsel Hazırlık ve Farkındalığın Artırılması Aşaması Kızgınlık ve öfke dahil genel duyguların tanıtılması ……………………………………………………………………………………………
Bilişsel Hazırlık ve Farkındalığın Artırılması Aşaması Kızgınlık dahil genel duyguların tanıtılması Kızgınlık ve öfke duygusunun tanıtılması • Öfkenin şeklini (resmini) çizmek • Öfkenin rengini belirleme (öfke rengi; kırmızı, siyah…). • Öfkeli insan nasıl yürür? • Öfkeli insan nasıl konuşur? göster.... • Öfkeli insan nasıl nefes alır? göster.... • Öfkeli insan nasıl görünür? göster.... • Bir insanın öfkeli olduğunu nasıl anlarız? Rol Oynama
Bilişsel Hazırlık ve Farkındalığın Artırılması Aşaması Kızgınlık dahil genel duyguların tanıtılması Kızgınlık ve öfke duygusunun tanıtılması Çocuğun kendisindeki kızgınlık ve öfke duygusunun farkına varması • Ben öfkeliyken nasıl yürürüm?.. • Ben öfkeliyken nasıl konuşurum?... • Ben öfkeliyken nasıl nefes alıp veriyorum?... • Ben öfkeliyken nasıl görünüyorum?...
DUR DÜŞÜN DAVRAN Beceri Kazandırılması Çocuklar için 3D kuralı
Beden Dili Konuşma Dili Beceri Kazandırılması Öfkesini duygu ve davranışla değil, “ben” dilini kullanarak sözel ifade etme (verbalize) öğretilmelidir.
Öfke Amaç Amaç Öfke Karşıdaki birey Karşıdaki birey DOĞRU DAVRANIŞ YANLIŞ DAVRANIŞ Beceri Kazandırılması Karşıdaki kişiye amaç iletilirken; ben dilini kullanarak ifade önemlidir (davranışının sizi etkileyen yönü, sizi kızdıran durumu ifade etme).
Beceri Kazandırılması • Grupta iletişim ve geri iletimin verilmesi • Alternatif düşünce ve davranış geliştirmeyi öğretme • Kontrol kimde alıştırmaları.. (kontrol bende alıştırması) • Solunumu düzenleme alıştırmaları • Relaks olmayla ilgili öyküler üretme ve anlatma • Gevşeme egzersizleri • İmajinasyon çalışmaları • Öykülerdeki kahramanları kullanarak öfke kontrol öyküleri anlatma • Okuma alıştırmaları ile konuşmanın renginin değiştirilmesinin öğretilmesi
Davranış kontrolü aşamaları: • Kendi kendine konuşma • Geçmişi dikkate alma • Geleceği öngörebilme ve planlayabilme • Gerçekle hissedileni birbirinden ayırt edebilmek
İç Konuşma • Birisi bizden bir şey yapmamızı istediğinde önce bunu kendimize sorar, sonra yaparız. DEHB olan çocuklar bir şey yapmadan önce duramadıkları için bu becerileri yeterince gelişmez ya da yaşıtlarından daha geç gelişir.
Geçmişidikkate alma • Bir davranışın uygun olup olmadığına karar verirken gerekli basamaklardan birisi de geçmişi hatırlama, göz önünde bulundurma becerisidir.
Geleceği öngörebilme ve planlayabilme • DEHB olan bireylerin akıllarına bir şey yapmak geldiğinde geleceği öngörecek zamanları olmadığından, yapacağı şeyin sonucu olumsuz bile olsa duramazlar.
Gerçekle hissedileni birbirinden ayırabilmek • DEHB olan bireyler kaç yaşında olurlarsa olsunlar olaylar karşısında hemen ilk duygusal tepkilerini gösterirler. Bu nedenle çok duygusal ve yaşıtlarına göre olgunlaşmamış bireyler olarak tanımlanırlar.
Temel Çocuk Yetiştirme İlkeleri • Empati • Etkili iletişim • Sevgi göstermek • Çocuğu tanımak ve kabul etmek • İşe yaramayan yaklaşımları değiştirebilmek • Başarı duygusunu yaşamasına yardım etmek • Hataları öğrenme fırsatı olarak görebilmesine yardım etmek • Sorumluluk ve yardımseverliğin gelişimini sağlamak • Problem çözme ve karar verebilme becerilerini geliştirmek • Disiplin
Empati • Anababanın çocuğun gözüyle dünyaya bakabilmesidir. • Çocuğa anababasının onu duyduğunu ve anladığını gösterir. • İlişkiyi sağlamlaştırır. Çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar. • Empatik olmak çocukla her konuda aynı düşüncede olmak ve her zaman onu mutlu edecek şekilde davranmak değildir.
İletişim Uygun iletişim davranış kontrolünün en önemli basamağıdır. **** Mesajı uygun biçimde vermeli ve ne kadarının alındığını kontrol etmelisiniz.
İletişimin Temel Basamakları Göz teması kurun, çocuğunuzun yüzüne bakarak ve onunda sizin gözlerinize bakmasını sağlayarak konuşun. Normal ses tonu ile konuşun, anlaşılır ve ciddi bir ifade kullanın (kızmak, yalvarmak yok!) Basit cümlelerle ne yapmasını istediğinizi belirtin. Gerekirse söylediğinizi tekrarlatarak doğru anlaşıldığınızdan emin olun.
ETKİN DİNLEME Suçlamadan, kızmadan, “ben söylemiştim...” le başlayan cümleler kurmadan, hemen bir çözüm önermeden, sadece durumu empatik olarak anlamak ve kendi sözlerinizle geri iletmek. Çocuk: “Ödevimi yazdığım kağıdı bulamıyorum” Anne: “Ödevinin ne olduğunu bilemeyeceksin”
“Ben” dilini kullanmak • Uygun olmayan davranış karşısında ne hissettiğini ifade etmektir. • “Yaramazsın”, “Dikkatsizsin”, “Beni yoruyorsun”, “Beni çok üzüyorsun” • “Gürültü yaptığın zaman rahatsız oluyorum”
Sorumluluk • Anababa sorumluluk alma konusunda çocuğa örnek olmalıdır. • Mümkün olan en erken yaşta çocuğun yapısı ve becerilerine uygun işler vermeye başlamak. • Başlangıçta daha fazla zaman ve sabır gerektirir. • Sorumluluk çanta taşımaya benzetilirse...
Disiplin • Disiplin acil durumlarda baş vurulması gereken bir yaklaşım olmamalıdır. • “Söz dinlemediği zaman ne yapalım” • “Bana vurduğunda ben de ona vurmalı mıyım ?” • “Hiç bir ceza ve ödül işe yaramıyor, ne yapacağımızı şaşırdık” • “Sorunları önceden önlememiz için ne yapmamız gerekiyor ?” • Disiplin yaşamın bir parçası olmalıdır.
Dur • Çatışma anında konuşmaya, söylenmeye, bağırmaya başlamadan önce 5-10 dk durun. Kendinize ve çocuğunuza sakinleşmek için zaman tanıyın. • “MOLA istiyorum” ,”Önce sakinleşelim, sonra konuşalım”
Mola Yöntemi Mola zamanı çocuğun olumsuz, istenmeyen bir davranışının hemen ardından belirli bir süre kendi başına sessiz bir ortamda tutulmasıdır.
Simgesel Ödül Yöntemi (Token Economy) Çocukla birlikte somut ödüllendirmenin söz konusu olduğu 4-8 yaş arasındaki çocukların olumlu davranışlar geliştirmesine yardımcı olacak bir sistemdir.
