SOCJOLOGIA ORGANIZACJI Wykład II

1. SOCJOLOGIA ORGANIZACJIWykład II Metafory organizacji Organizacja a otoczenie Organizacja formalna i nieformalna

2. Lektura podstawowa • Gareth Morgan: „Obrazy organizacji”

3. „Wszystko działa jak w zegarku”

4. Metafora • przedstawia specyficzny czy fundamentalny sposób postrzegania, myślenia i mówienia o organizacji; • ujmuje istotę utrwalonego typu doświadczenia porządkującego inne doświadczenia w postać jednej perspektywy;

5. maszyna organizm mózg kultura system polityczny więzienie psychiczne przepływ i transformacja instrument dominacji Metafory organizacji Organizacja jako:

6. Metafora maszyny: organizacje jako narzędzia zarządzania • perfekcyjna maszyna produkcyjna, złożona z ludzi i środków wytwórczych; • podejście mechanistyczne do zarządzania; • zakłada się możliwość przewidzenia przyszłych efektów i sposób ich mierzenia. Organizacja jako maszyna zaprojektowana i zbudowana przez kierownictwo w celu osiągania wcześniej określonych celów.

7. Metafora organizmu (organiczna): organizacje jako żywe organizmy • Organizacje zależą od otoczenia będącego źródłem potrzebnych im do życia zasobów; • Otoczenie dostarcza organizacji surowców, wiedzy, siły roboczej i kapitału; Podejście sytuacyjne: postrzeganie organizacji jako systemu otwartego

8. Metafora kultury podkreśla zwyczaje i tradycje, opowieści i mity, artefakty i symbole organizacji (np. gołębica symbolizuje pokój); wspólna wiedza kultura organizacyjna = system wyznawanych wartości i ich wspólne pojmowanie przez członków organizacji. Metafora kultury: organizacje jako kultury

9. Organizacja jest zdolna do rozumnego działania i uczenia się (organizacje uczące się) nacisk na gromadzenie i przetwarzanie informacji, będącej podstawą procesu uczenia się. Cechy wyróżniające organizacji uczącej się uczenie się na błędach, ciągły trening personelu oraz planowe szkolenia, rozwój personelu kierowany przez kierownictwo, delegowanie uprawnień i decentralizacja, podejmowanie ryzyka, zachęcanie do eksperymentowania, częste przeglądy procedur działania, poszukiwanie sposobów zwiększenia skuteczności pracy, podejmowanie decyzji na podstawie faktów, ścisła współpraca między wydziałami. Metafora mózgu

10. Organizacja jako luźna sieć ludzi mających sprzeczne interesy; Współdziałanie podejmowane jest dla osiągnięcia indywidualnych korzyści; Władza jest narzędziem rozwiązywania konfliktów lub koordynacji różnych interesów Metafora systemu politycznego

12. OTOCZENIE ORGANIZACJI

13. Otoczenie organizacji • Otoczenie zewnętrzne - Otoczenie zewnętrzne składa się z dwóch warstw: jednej nazywanej otoczeniem ogólnym i drugiej zwanej otoczeniem celowym. • Otoczenie wewnętrzne, w skład którego wchodzą pracownicy, zarząd i kultura organizacyjna. Wzajemne oddziaływanie

14. OTOCZENIE ORGANIZACJI OTOCZENIE WEWNĘTRZNE Pracownicy Zarząd Kultura organizacyjna OTOCZENIE ZEWNĘTRZNE OTOCZENIE OGÓLNE Wymiar ekonomiczny Wymiar techniczny Wymiar socjokulturowy Wymiar prawno-polityczny Wymiar międzynarodowy Wymiar środowiskowy OTOCZENIE CELOWE Konkurenci Klienci Dostawcy Kandydaci (potencjalni) do pracy Jednostki kontrolujące Właściciele

15. Sektor (wymiar) społeczny • Struktura klasowa • Względy demograficzne • Wzorce mobilności • Style życia • Systemy edukacji, praktyki religijne, handel • Struktura zawodów Np. starzenie się ludności, udział kobiet w rynku pracy, nowe formy pracy, etc.

16. Sektor (wymiar) kulturowy • Historia, tradycje, oczekiwania i wartości społeczeństwa, w którym działa dana organizacja; • Np. wzrost wartości praw człowieka.

17. Sektor (wymiar) prawny • Konstytucje i systemy prawne w krajach, w których działa dana organizacja: szczególnie ustawodawstwo dotyczące spółek, regulacje antymonopolowe, podatkowe, dotyczące inwestycji; • Trendy w sektorze prawnym

18. Sektor polityczny • Podział i koncentracja władzy • Charakter ustroju politycznego (rządy demokratyczne czy autokratyczne) •  silne powiązane z sektorem prawnym

19. Sektor ekonomiczny • rynki pracy • rynki finansowe • rynki towarów i usług • własność publiczna i prywatna • polityka fiskalna • system bankowości • wzorce konsumpcji • kwestie walutowe, kontrola cen.

20. Sektor technologiczny • Dostarcza wiedzy i informacji poprzez osiągnięcia naukowe • Nowoczesne technologie

21. Sektor środowiska naturalnego • Przyroda i jej zasoby (np. węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny, zatoki, poziom zanieczyszczeń, warunki pogodowe)

22. Organizacja formalna i nieformalna

23. DWA TYPY ORGANIZACJI • organizacje formalne, w której zarówno poszczególne pozycje (urzędy, stanowiska), jak relacje między nimi (droga służbowa, struktura dowodzenia) są bardzo dokładnie określone, a nawet skodyfikowane (w regulaminach, kodeksach, itp.); • organizacje nieformalne, czyli takie, w których wyróżnione są pozycje (przywódcy, eksperta, animatora), ale powiązane z nimi role są luźno zdefiniowane, a wzajemne relacje określone jedynie ramowo (lojalność, zaufanie, pomoc w potrzebie).

24. CECHY ORGANIZACJI FORMALNEJ • sztuczność - organizacja formalna jest stworzona zamierzonym a nie spontanicznym działaniem ludzi, • racjonalność - w organizacji formalizuje się tylko takie jej elementy, które są funkcjonalne z punktu widzenia celu organizacji, • modelowość - struktura formalna nie opisuje rzeczywistych stosunków w organizacji lecz stanowi dla nich wzór idealny, według którego są one kształtowane, • bezosobowość- - formalna struktura organizacji nie zależy od cech osobowości uczestników organizacji, jest ona bezosobowa i istnieje obiektywnie, ludzie się zmieniają a organizacja formalna pozostaje niezmieniona, o ile nie zostanie zmieniona w sposób formalny.

25. Elementy organizacji formalnej • struktura organizacyjna • hierarchia władzy • system łączności • system bodźców

26. Organizacja nieformalna • nieformalne grupy społeczne • przywództwo nieformalne • nieformalny system łączności • nieformalne cele grupowe • nieformalna kontrola społeczna

27. Konsekwencje istnienia struktur nieformalnych w organizacji

28. STRUKTURA SPOŁECZNA ORGANIZACJI

29. Struktura dotyczy stosunków zachodzących pomiędzy częściami zorganizowanej całości. Struktura społeczna organizacji oznacza stosunki między elementami społecznymi: ludzie, stanowiska i jednostki organizacyjne.

30. Rodzaje struktur organizacyjnych: • Struktura funkcjonalna • Struktura konglomeratowa • Struktura wielobranżowa • Struktura macierzowa • Struktury hybrydowe • Struktury sieciowe

31. Pytania kontrolne • Jakie są cechy i elementy organizacji formalnej? • Jakie są pozytywne i negatywne konsekwencje istnienia struktur nieformalnych dla uczestników organizacji? • Co to jest ogólne otoczenie organizacji? Wskaż i omów każdy z głównych wymiarów (sektorów) ogólnego otoczenia. • Co to jest celowe otoczenie organizacji? Jakie są główne wymiary tego otoczenia? • Czym jest struktura organizacji? • Jakie można wyróżnić struktury społeczne organizacji?