Efektywność organizacyjno-metodyczna procesu wychowania fizycznego a bezpieczeństwo uczniów

1. Efektywność organizacyjno-metodyczna procesu wychowania fizycznego a bezpieczeństwo uczniów Dr doc. Krzysztof Skalik Kierownik Zakładu Metodyki Wychowania Fizycznego Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach

2. Proces kształcenia i wychowania fizycznego przyniesie pełne efekty, jeżeli nauczyciel roztoczy opiekę nad wszystkimi podstawowymi sferami osobowości ucznia. Powinien on się wyrażać w trosce o stronę fizyczną wychowanka, jak również w zaspokojeniu jego potrzeb psychicznych takich jak: potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba dodatniej samooceny, potrzeba sukcesu, potrzeba samorealizacji, potrzeba uznania i prestiżu itp. (Stanisław Strzyżewski)

3. Diagnoza pedagogiczna podstawową powinnością nauczycieli w racjonalnym i bezpiecznym planowaniu procesu wychowania fizycznego • Diagnoza osobnicza (niektóre zakresy) • Stan zdrowia ucznia a jego bezpieczeństwo na zajęciach ruchowych: • Choroby układu krążenia i oddechowego a konieczność ograniczenia intensywności wysiłku fizycznego • Wady postawy ciała, zróżnicowany poziom sprawności fizycznej uczniów a konieczność indywidualizacji zadań w celu zapewnienia uczniom bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego na zajęciach (zasada przystępności)

4. Diagnoza pedagogiczna cd. • Diagnoza grupowa • Poznanie stosunków interpersonalnych w zespole klasowym punktem wyjścia do tworzenia właściwej atmosfery w zajęciach i redukowania zachowań agresywnych wśród uczniów poprzez integrację grupy

5. Niektóre sposoby integrowania grupy na lekcji wychowania fizycznego • Ćwiczenia w parach: • Współpraca w rozwiązywaniu zadań problemowych (uczniowie antagoniści razem) • Odpowiedzialność za bezpieczeństwo drugiego (np. asekuracja) • Ekspresja ruchowa w parach (zabawa – efekt katharsis) • Drużyny i rywalizacja (wspieranie słabszych w grze poprzez wprowadzanie dodatkowych przepisów) • Praca w zastępach stałych (taki podział umożliwia współpracę uczniów o różnym poziomie sprawności fizycznej, poprzez wzajemną kontrolę i asekurację; daje możliwość zaistnienia każdemu uczniowi w kierowaniu zespołem np. przy wyborze ćwiczeń)

6. Sprawna i bezpieczna organizacja zajęć wychowania fizycznego-niektóre uwarunkowania • Mniej urazów w zajęciach dzięki zdobywaniu przez uczniów umiejętności samoochrony czynnej (np. umiejętność upadania podczas rywalizacji w grach zespołowych) • Przydatność ćwiczeń gimnastycznych w celu zwiększenia bezpieczeństwa ucznia w zajęciach ruchowych (przewrót w przód, przewrót w tył, przerzut bokiem, ćwiczenia równowagi na przyrządach, skoki przez przeszkody)

7. Sprawna i bezpieczna organizacja cd. • Bezpieczne stosowanie wybranych form organizacyjnych prowadzenia zajęć wychowania fizycznego: • Tor przeszkód • Bezpieczne przenoszenie sprzętu • Bezpieczne odległości pomiędzy przeszkodami • Właściwy dobór ćwiczeń na przeszkodach znajdujących się blisko ścian (najlepiej ćwiczenia w miejscu) • Ćwiczenia na torach przeszkód powinny być możliwe do wykonania przez każdego ucznia (wprowadzać zadania łatwiejsze dla uczniów mniej sprawnych fizycznie)

8. Sprawna i bezpieczna organizacja cd. • Bezpieczne stosowanie wybranych form organizacyjnych prowadzenie zajęć wychowania fizycznego: • Zajęcia w zespołach w trybie zmiennym (przestrzeganie zasady jednego niebezpieczeństwa) • Nauczyciel musi znajdować się na stanowisku z uczniami, gdzie wykonywane jest ćwiczenie wymagające jego asekuracji, na pozostałych dwóch lub trzech stanowiskach uczniowie wykonują znane ćwiczenia lub też takie, przy których potrafią wzajemnie się asekurować • Formę zajęć w zespołach można stosować z uczniami zdyscyplinowanymi, odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo własne i swoich kolegów

9. Sprawna i bezpieczna organizacja cd. • Prowadzenie bezpiecznych zajęć wychowania fizycznego równolegle na dwóch połowach sali • Właściwa komunikacja wzrokowa pomiędzy nauczycielami • Używanie sygnałów wzrokowych podczas manewrowania grupą (nie rozpraszają ćwiczących po „drugiej stronie”) • Podczas rozgrzewki w ustawieniu w rozsypce uczniowie ćwiczący na dwóch połowach sali powinni być ustawieni tyłem do siebie • Przekazywanie informacji uczniom nie powinno zakłócać prowadzenia zajęć drugiej grupie (np. podczas nauki techniki odbić sposobem górnym w siatkówce (ćwiczenia w parach), należy gestem „zwołać” grupę na linię końcową i wyjaśnić niedociągnięcia) • Najlepiej aby zajęcia wychowania fizycznego na dwóch połowach sali były podobne organizacyjnie i dotyczyły tej samej formy aktywności fizycznej (jeśli to możliwe połączenie dwóch grup i prowadzenie wspólnych zajęć) • Podstawowe nawyki uczniów związane z bezpiecznym uczestnictwem w lekcjach na ograniczonej przestrzeni (sygnał STOP)

10. Sprawna i bezpieczna organizacja cd. • Aktywizacja uczniów niećwiczących do czynności pomocniczych (zabezpieczających) w lekcjach wychowania fizycznego istotnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo ćwiczących • Zabezpieczenie miejsca do ćwiczeń (np. siad na niestabilnej ławeczce) • Pomoc przy rozdawaniu przyborów itp.