Witam Państwa na wykładzie z MAKROEKONOMII II, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z MAKROEKONOMII II, :)…

2. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwi-czeń. ABY ZALICZYĆ ĆWICZENIA, musicie Państwo na ćwi- czeniach i na KOLOKWIUM zdobyć odpowiednią liczbę punktów.

3. Reguły gry (MAKRO II na studiach dziennych SGH)1. Aby zaliczyć semestr, wystarczy zebrać 50 ze 100 możliwych do zdobycia punktów. 100 punktów można zarobić, pisząc sprawdzian z wykładu i literatury, czyli tzw. KOLOKWIUM. Punkty czekają na Państwa również na ćwiczeniach. Prowadzący rozdaje je np. za: a/ celne wypowiedzi, b/ odpowiedzi na pytania, c/ rozwiązywanie zadań. Punkty przeliczane są na oceny zaliczeniowe wedle takiej oto tabeli:

4. 2. Zdobywaszy zaliczenie, można przystąpić do egzaminu… ABY ZDAĆ EGZAMIN, wystarczy zdobyć 50 punktów (do wzięcia jest znowu 100 punktów). Przelicza się je na ocenę wedle tej samej tabeli. W części ustnej egzaminu, która ma formę krótkiej roz-mowy, biorą udział studenci chcący poprawić swą ocenę (np. z 4 na 5). W wyniku tej rozmowy ocena może zostać podwyższona lub ob-niżona.

5. ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD

6. ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. ĆWICZENIA

7. ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. ĆWICZENIA3. SERWIS INTERNETOWY www.podstawyekonomii.pl/makroekonomia2/O konstrukcji serwisu…

8. O konstrukcji serwisu…

11. MAKROEKONOMIA II Wykorzystuję podręczniki: 1. R. Dornbusch, S. Fischer i R. Startz: Macroeconomics, McGraw-Hill 2003. 2. G. Mankiw: Macroeconomics, Worth Publishers 1994. 3. D. Miles, A. Scott: Macroeconomics, John Wiley & Sons, Inc. 2005. 4. M. Gärtner: Macroeconomics, Pearson Education Limited 2003. 5. M. Burda, Ch. Wyplosz: Macroeconomics. A European Text, Oxord University Press 2009 (5th edition). Zakładam opanowanie przez studentów podstaw makroekonomii (zob. np.: B. Czarny: Podstawy ekonomii, PWE 2010). Skrypt do wykładu jest dostępny w internecie. Spis treści: 1. RACHUNKOWOŚĆ SPOŁECZNA 2. KONSUMPCJA 3. INWESTYCJE 4. RYNEK PIENIĄDZA 5. WZROST GOSPODARCZY I 6. WZROST GOSPODARCZY II 7. MODEL IS-LM 8. ZAGREGOWANA PODAŻ, PŁACE, CENY I BEZROBOCIE 9. TEORIA PARYTETU SIŁY NABYWCZEJ 10. POLITYKA GOSPODARCZA W GO I 11. POLITYKA GOSPODARCZA W GO II 12. MAKROEKONOMIA NA PRZEŁOMIE WIEKÓW * Uwaga! Na ostatnim wykładzie w semestrze, czyli tuż przed egza-minem, :), odbędzie się kolokwium z makroekonomii II. Warszawa, 3 października 2010 r. Bogusław Czarny

12. UWAGA!Do kolokwium i do egzaminu obowiązuje znajomość CAŁEGO skryptu internetowego i – dodatkowo - INFORMACJI PRZEKA-ZANYCH LUB WSKAZANYCH NA WYKŁADZIE.

14. RACHUNKI MAKROEKONOMICZNE

15. Pamiętacie podział ekonomii na MIKROEKONOMIĘ i MAKRO-EKONOMIĘ? MIKROEKONOMIA zajmuje się gospodarowaniem jednostek lub niewielkich grup jednostek (konsumentów, producentów, instytucji państwowych). MAKROEKONOMIA zajmuje się zachowaniem całej gospodarki.

16. Pamiętacie podział ekonomii na MIKROEKONOMIĘ i MAKRO-EKONOMIĘ? MIKROEKONOMIA zajmuje się gospodarowaniem jednostek lub niewielkich grup jednostek (konsumentów, producentów, instytucji państwowych). MAKROEKONOMIA zajmuje się zachowaniem całej gospodarki. KOMENTARZ: Ten podział jest UMOWNY (np. czy analiza przemysłu w woj. Pod-laskim należy do makroekonomii?). W dodatku to, jak zachowują się zmienne makroekonomiczne, zależy m. in. od zachowań pojedynczych konsumentow i inwesto-rów. Makroekonomiści są zatem zainteresowani także MIKRO-EKONOMICZNYMI PODSTAWAMI MAKROEKONOMII (ang. microfoundations).

17. 1. „WYDATKOWA”, „DOCHODOWA” I „PRODUKCYJNA” METODA LICZENIA PKB. 1.1. PKB SUMĄ WYDATKÓW NA DOBRA FINALNE. Aby obliczyć wynik rocznej pracy społeczeństwa w gospodarce otwartej, sumujemy roczne wydatki na nowe dobra finalne. To się nazywa WYDATKOWA METODA (ang. expenditureapproach) liczenia PKB. Chodzi o: wydatki konsumentów na konsumpcję, C, wydatki firm na inwestycje, I, wydatki państwa na zakup dóbr, G, wydatki zagranicy na dobra wytworzone w naszym kraju, X. Pomniejszona o zakupy dóbr zagranicznych (import, Z) suma tych wydatków stanowi produkt krajowy brut-to (PKB, Y). Y = C + I + G + X - Z.

18. 1.2. PKB SUMĄ DOCHODÓW CZYNNIKÓW PRODUKCJI W danym okresie suma wartości kupionych przez konsumentów, firmy, państwo i zagranicę nowych dóbr finalnych równa się sumie dochodów właścicieli czynników użytych w celu wyprodu-kowania tych dóbr. A zatem PKB można również obliczyć, sumu-jąc te dochody. To się nazywa DOCHODOWA METODA (ang. income approach) liczenia PKB. Oto jej uzasadnienie.

19. Roczny utarg producentów dóbr finalnych składa się z: 1. zysku właścicieli kapitału rzeczowego; 2. płac pracowników; 3. kosztówrzeczowych. Te koszty rzeczowe stanowią utarg producentów dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”, potrzebnych do wytworzenia dóbr final-nychA. Jednak utarg ten również składa się z: 1. zysku właścicieli kapitału rzeczowego; 2. płac zatrudnionych pracowników; 3. kosztów rzeczowych, czyli utargu producentów dóbr pośrednich „drugiego rzędu”, zu-żywanych do produkcji dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”. Także ten utarg składa się z zysku, płac i kosztów rzeczowych „trzeciego rzędu”. Itd. ------------------------------- A Zakładam, że nie istnieją inne koszty rzeczowe.

20. Posuwając się „w głąb” procesu produkcji dowolnego dobra fi-nalnego, odkrywamy w końcu, że producent dóbr pośrednich kolejnego rzędu nie zużywa dóbr pośrednich. Wartość tych dóbr pośrednich „ostatniego rzędu” w całości składa się z dochodów właścicieli czynników.

21. W EFEKCIE KAŻDA CZĄSTKA WARTOŚCI DÓBR FINAL-NYCH JEST ZYSKIEM, PŁACĄ LUB WYNAGRODZENIEM WŁAŚCICIELI DÓBR POŚREDNICH OSTATNIEGO RZĘDU, CZYLI BOGACTW NATURALNYCH (ZIEMI).

22. Każda cząstka wartości dóbr finalnych jest zyskiem, płacą, czyli wynagrodzeniem pracy lub wynagrodzeniem właścicieli dóbr pośrednich ostatniego rzędu, czyli bogactw naturalnych (ziemi). U P D F Z PUPDP1 Z P UPDP2 Z P UPDP3 ......... Z P UPDPO Z P gdzie: UPDF - utarg producenta dobra finalnego. Z – zysk. P – płace. UPDP1 - utarg producentów dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”. UPDP2 - utarg producentów dóbr pośrednich „drugiego rzędu”. UPDP3 - utarg producentów dóbr pośrednich „trzeciego rzędu”. UPDP0 - utarg producentów dóbr pośrednich „ostatniego rzędu”, czyli bogactw naturalnych (ziemi).

23. 1.3. PKB SUMĄ WARTOŚCI DODANEJ W GOSPODARCE. PKB można także obliczyć metodą produkcyjną (ang. production approach), sumując powstającą w gospodarce wartość dodaną (ang. value added). WARTOŚĆ DODANA jest różnicą wartości sprzedanych dóbr i kosztu kupionych w celu ich wyprodukowania dóbr pośrednich. Na rysunku tworzonej przez kolejnych producentów war-tości dodanej odpowiadają zsumowane zysk i płace powstające przy produkcji, kolejno, dóbr finalnych, dóbr pośrednich pierwsze-go rzędu, dóbr pośrednich drugiego rzędu itd. Ponieważ utarg pro-ducentów dóbr pośrednich ostatniego rzędu, UPDPO, składa się wy-łącznie z wartości dodanej, to suma wartości wytworzonych na ry-sunku dóbr finalnych jest równa sumie wartości dodanej powstałej w trakcie tego procesu produkcyjnego. UPDF Z PUPDP1 Z P UPDP2 Z P UPDP3 ......... Z P UPDPO Z P

24. 2. PRZYPŁYWY I ODPŁYWY (ang. injections, leakages). Jak wiemy, zsumowawszy wynagrodzenia właścicieli czynników, powstałe przy produkcji dóbr finalnych i dóbr pośrednich, Y2, potrzebnych do produkcji dobr finalnych, otrzymamy wartość dóbr finalnych powstałych w tym okresie, Y1 : Y1=Y2. Obrazem powstawania i podziału PKB na dochody właścicieli czynników produkcji jest model RUCHU OKRĘŻNEGO WY-DATKÓW I DOCHODÓW W GOSPODARCE.

25. 2.1. RUCH OKRĘŻNY WYDATKÓW I DOCHODÓW W GOSPO- DARCE. X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d OZNACZENIA: C – wydatki na konsumpcyjne dobra finalne; S – oszczędności; Z – import; X – eksport; I – inwestycje; Td – podatki bezpośrednie; G – wydatki państwa na zakup dóbr; B – zasiłki wypłacane przez państwo; (NT = Td – B) – po-datki netto; Y1 – suma wydatków na dobra wchodzące w skład PKB; Y2 – równa wydatkom na dobra wchodzące w skład PKB suma dochodów właści-cieli czynników; Yd – dochód do dyspozycji gospodarstw domowych.

26. X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d S E K T O R P R Y W A T N Y Dochód ze sprzedaży czynników (Y2=Y1) gospodarstwa domowe przeznacza-ją na podatki netto (NT), na konsumpcje dóbr krajowych (C) – import (Z) i NA OSZCZĘDNOŚCI (S). Zakładam, że inwestycje (I) są finansowane oszczędnościami (S), za pośrednictwem systemu finansowego. S E K T O R P U B L I C Z N Y Państwo podatkami bezpośrednimi (Td) i pośrednimi (Te)zabiera właścicie-lom czynników część ich dochodów. (Zakładam, że państwo nie ma docho-dów z własności, D=0, i że podatki pośrednie są równe zeru, Te=0). Państwo kupuje dobra wytworzone przez firmy (G) i rozdaje pie-niądze zasiłkami (B). (Zasiłki są wypłacane tylko gospodarstwom domowym; NT=Td-Bto podatki netto, NT=t·Y, gdzie „t” to stopa opodatkowania netto). Z A G R A N I C A Zagranica kupuje dobra w naszym kraju; to jest eksport (X). Także my ku-pujemy dobra za granicą; to jest import (Z). (Zakładam, że import dotyczy tylko dóbrkonsumpcyjnych; Z=KSI·Y, gdzie KSI to krańcowa skłonność do importu).

27. X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d 1. Konsumenci nie wydają całych dochodów na konsumpcję dóbr wytworzonych w kraju... ODPŁYWY Z RUCHU OKRĘŻNEGO– dochody gospodarstw do-mowych, które nie są wydawane na krajowe dobra konsumpcyjne. 2. Produkty finalne od przedsiębiorstw kupują nie tylko gospodars-twa domowe za dochody ze sprzedaży czynników... PRZYPŁYWY DO RUCHU OKRĘŻNEGO- dochody przedsię-biorstw, które nie są wydatkami gospodarstw domowych sfinanso-wanymi dzięki sprzedaży czynników.

28. X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d ODPŁYWY: oszczędności (S), podatki netto (Td-B), import (Z). PRZYPŁYWY: inwestycje (I), wydatki państwa na dobra (G), eksport (X). Oczywiście istnieją inne odpływy (np. wysyłane do ojczyzny zarob-ki gastarbeiterów pracujących w naszym kraju) i przypływy (np. przesyłane do kraju zyski zagranicznych filii naszych firm). Pomi-jamy je, chcąc uprościć analizę.

29. 2.2. RÓWNOŚĆ PRZYPŁYWÓW I ODPŁYWÓW. Z naszego modelu ruchu okrężnegowynika, że odpływy ZAWSZE równają się przypływom. Przecież: X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d (1) Y1= C + I + G + X – Z. (2) Y1= Y2. → I + G + X = S+ NT + Z. (3) Y2 = S + C + NT.

30. W modelu ruchu okrężnego odpływy ZAWSZE równają się przypły-wom: (1) Y1= C + I + G + X – Z. (2) Y1= Y2. → I + G + X = S+ NT + Z. (3) Y2 = S + C + NT. Natomiast w modelu keynesowskim w stanie krótkookresowej nierównowagi gospodarki suma planowanych wydatków: Ipl + Gpl + XplMOŻE różnić się od sumy planowanych dochodów: Spl + NTpl + Zpl. (Ludzie chcą wydać mniej lub więcej, niż wynoszą ich dochody). Faktyczne inwestycje, I, i oszczędności, S, różnią się wtedy od plano-wanych, Ipl i Spl, co zapewnia równość odpływów i przypływów.

31. 3. ZASTOSOWANIA RÓWNANIA: I + G + X = S+ NT + Z. Z równości odpływów i przypływów, I+G+X=S+NT+Z, wynikająważne wnioski, dotyczącestosunku wielkości występujących w nim zmiennych, czyli STRUKTURYGOSPODARKI. Umożliwiają one interpretację tego, co dzieje się w gospodarce.

32. 3.1. BILANS WYDATKÓW I DOCHODÓW SEKTORA PRYWAT-NEGO, SEKTORA PUBLICZNEGO I ZAGRANICY. • I + G + X = S+ NT + Z (S – I) = (G – NT) + (X – Z)(1) • Posługując się nawiasami, pogrupowałem zmienne w pary. Oto ich interpretacja: • (G–NT) – różnica wydatków publicznych i wpływów z opodatkowa-nia netto (stan budżetu państwa). • (X–Z) - różnica eksportu i importu (stan bilansu handlowego). • (S–I) – różnica dochodów i wydatków sektora prywatnego.

33. DYGRESJA (S–I) – różnica dochodów i wydatków sektora prywatnego. Co to znaczy? Y2=C+S+NT to dochody sektora prywatnego (ich podział opisuje dolna część modelu ruchu okrężnego). C+I+NT to wydatki sektora prywatnego (raz jeszcze przyjrzyj się modelowi ruchu okrężnego...). Zatem różnica dochodów i wydatków sektora prywatnego równa się: (C+S+NT) - (C+I+NT) = (S-I). KONIEC DYGRESJI X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d

34. Czego dowiadujemy się z równania (1): (S – I) = (G – NT) + (X – Z)? Otóż ewentualnej nadwyżce dochodów nad wydatkami sektora pry-watnego (S-I) nad jego wydatkami ODPOWIADA nadwyżka wydatków sektora publicznego i (lub) zagranicy nad ich dochodami. To ustalenie pozwala lepiej zrozumieć procesy zachodzące w gospo-darce (zob. następne slajdy).

35. Informacji o zmiennych z równania (S–I)=(G–NT)+(X–Z) dostar-czają krajowe systemy rachunkowości społecznej (ang. national in-come accounts). Oto przykład z 1999 r.; poszczególne wielkości wy-rażono w % PKB: G-NT - - - - - - Np. pomyśl o Irlandii. Co właściwie działo się tu z nadwyż-ką dochodów sektorów prywatnego i publicznego nad ich wydat-kami?

36. A co powiesz o Francji i Hiszpanii? Jak kraje te finansowały deficyt budżetowy? G-NT - - - - - -

37. Jednak np. Portugalia i Grecja finansują deficyt budżetu środkami zagranicznymi... G-NT - - - - - -

38. DYGRESJA Skoro X<Z, to Grecja wydawała na import więcej PIENIĄDZA KRAJOWEGO (a więc i ZAGRANICZNEGO) niż krajowi ekspor-terzy uzyskiwali PIENIĄDZA KRAJOWEGO (a więc i ZAGRA-NICZNEGO z eksportu. Ten PIENIĄDZ ZAGRANICZNY musiał pochodzić z zagranicy. (Ewentualne krajowe zasoby pieniądza zagranicznego są zwykle niewielkie). Np. zagranica wymieniała swój pieniądz na grecki pieniądz w celu nabycia greckich aktywów. KONIEC DYGRESJI

39. Zaś Stany Zjednoczone, które również są dłużnikiem świa-taA, mają nadwyżkę, nie deficyt budżetu. Środki zagraniczne służą tu finansowaniu nadwyżki prywatnych inwestycji nad oszczędnoś-ciami obywateli. -------- AZ-X>0; zatem amerykański deficyt handlowy jest finansowany m. in. emisją krajo-wych papierów wartościowych dla zagranicy. G-NT - - - - - -

40. 3.2. OD CZEGO ZALEŻY WIELKOŚĆ INWESTYCJI W KRA-JU? I + G + X = S+ NT + Z → S + (NT – G) = (X – Z) + I. (2) Czego dowiadujemy się o gospodarce z równania (2)? Otóż, okazuje się, że wielkość inwestycji w kraju, I, zależy od wielkości tzw. osz-czędności narodowych [S+(NT–G)] i salda bilansu handlowego (X–Z).

41. S + (NT – G) = (X – Z) + I. TO ZASKAKUJĄCE: Poprawie bilansu handlowego (X-Z) – PRZY STAŁYCH OSZ-CZĘDNOŚCIACH NARODOWYCH, S+(NT–G)– towarzyszy zmniejszenie się inwestycji prywatnych, I. Natomiast pogorszeniusię bilansu handlowego– PRZY STAŁYCH OSZCZĘDNOŚCIACH NARODOWYCH – towarzyszy zwiększenie się prywatnych inwestycji. JAK TO MOŻLIWE?

42. S + (NT – G) = (X – Z) + I. Otóż np. pogorszenie się bilansu handlowego oznacza: 1. spadek eksportu, X, i (lub) 2. wzrost importu, Z. Ad. 1. Mniej niż do tej pory naszych oszczędności narodowych [S+(NT–G)] ucieka za granicę, finansując naszą nadwyżkę bilansu handlowego. Pozostając w kraju, te oszczędności powodują wzrost zapasów lub wzrost prywatnych inwestycji produkcyjnych (czyli wzrost inwestycji, I).A Ad. 2. Większa niż do tej pory część oszczędności narodowych [S+(NT–G)] zagranicy przybywa do kraju, finansując nasz rosnący deficyt bilansu handlowego, a „przy okazji” także rosnące inwes-tycje sektora prywatnego.B ------------------------- A Gdyby te krajowe oszczędności finansowały wydatki państwa, oszczędności narodowe – wbrew założeniu – nie byłyby stałe, lecz zmniejszyłyby się. B Gdyby te zagraniczne oszczędności finansowały wydatki państwa, oszczęd-ności narodowe – wbrew założeniu – nie byłyby stałe, lecz zmniejszyłyby się.

43. 3.3. ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY A ZALEŻNOŚĆ STRUK-TURALNA. Nie należy mylić zależności strukturalnej, która dotyczy względnej wielkości zmiennych, ze związkiem przyczynowym tych zmiennych. Powiedzmy, że: 0 < (S – I) = (G – NT) + (X – Z). Otóż do takiej sytuacji mogło dojść na różne sposoby... 1. Być może, w tym okresie państwo i (lub) zagranica wydawały więcej niż wynosiły ich dochody i ta nadwyżka tworzyła nadwyżkę dochodów sektora prywatnego nad jego wydatkami. (S – I) = (G – NT) + (X – Z), 2. A może sektor prywatny oszczędzał więcej niż wydawał. To te jego oszczędności, np. pożyczone, umożliwiły państwu i (lub) zagranicy wydawanie więcej niz wynosiły ich dochody. (S – I) = (G – NT) + (X – Z). Innymi słowy, za równaniem: (S – I) = (G – NT) + (X – Z) mogą się kryć różne zależności przyczynowe.

44. Mechaniczne posługiwanie się równaniem przypływów i odpływów skutkuje błędami. I + G + X = S+ NT + Z  I = S + NT – G + Z – X. (3) Czyżby zwiększenie podatków, NT, o 1 mld zł powodowało wzrost inwestycji o 1 mld zł? Wszak: I=S+NT–G+Z–X? Zwolennik takiego poglądu zakłada, że wzrost podatków NT o 1 mld nie zmieni innych niż inwestycje, I, przypływów i odpływów. Tymczasem popatrzmy na równanie (3) i obraz ruchu okrężnego...

45. I = S + NT – G + Z – X. (3) X Z I S Y1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWO DOMOWE Y Y = Y - NT NT=T – B 2 d 2 d Analiza równania (3) i rysunku ujawnia, że wzrost NT może skutko-wać np. takim samym wzrostem G (bez zmiany I) lub równym co do wielkości bezwzględnej spadkiem S (znowu bez zmiany I). W obu przypadkach równanie: I=S+NT–G+Z– X pozostanie prawdziwe, a inwestycje się nie zwiększą.

46. DEFICYTY BLIŹNIACZE (ang. twin deficits) to występujące jedno-cześnie deficyt budżetowy i deficythandlowy. Dyskusje o przyczynach powstania deficytów bliźniaczych w USA w końcu XX w. dostarczają przykładu, wynikających z mylenia zależ-ności strukturalnej i związku przyczynowego, sporów, towarzyszą-cych wykorzystaniu równaniaprzypływów i odpływów.

47. Dla jednych deficyt budżetowy w Stanach był przyczyną deficytu handlowego. Ich zdaniem zrównoważenie handlu zagranicznego wymagało usunięcia deficytu budżetowego. Wszak: I + G + X = S+ NT + Z  (X – Z) = (S – I) + (NT – G). (4) A zatem im mniejsze (NT–G), tym – ceterisparibus– mniejsze (X–Z)!

48. Inni sądzili, że to spowodowany protekcjonizmem Europy i Japonii deficyt handlowy był przyczyną deficytu budżetowego. Wszak: I + G + X = S+ NT + Z  (NT-G)=-S+I+(X–Z). (5) A zatem, im mniejsze (X-Z), tym – ceteris paribus – mniejsze (NT–G)!

49. Jeszcze inni uważali, że toniedostatek prywatnych oszczędności spowodował deficyt handlowy. Wszak: I + G + X = S+ NT + Z  (X – Z) = (S – I) + (NT – G). (6) A zatem, im mniejsze (S – I), tym – ceteris paribus – mniejsze (X – Z)!

50. Kto ma rację w takich sporach, zależy od natury związków przyczy-nowych zmiennych z równania przypływów i odpływów (np. związ-ków (X–Z), (S–I) i (NT–G).