Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony

1. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony Iwona Bubak Michał Behnke Elbląg, 16 stycznia 2014

2. Czym jest Natura 2000? • Sieć obszarów chronionych utworzona w Polsce w 2004 r. • Obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO);  • 2) specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO);  • 3) obszary mające znaczenie dla Wspólnoty.  • Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody

3. Wspólnotowe podstawy prawne • „dyrektywa siedliskowa” - dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory • „dyrektywa ptasia” - dyrektywa 2009/147/WEw sprawie ochrony dzikiego ptactwa • a także • dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (dyrektywa SEA/SOOŚ), • dyrektywa 2011/92/EU w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (dyrektywa EIA/OOŚ), • dyrektywa 2000/60/WE ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (WFD/RDW) • …

4. Cel ustanowienia europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 Celem tworzenia sieci jest umożliwienie zachowania siedlisk przyrodniczych oraz gatunków uznanych za ważne dla Wspólnoty we właściwym stanie ochrony (w ich naturalnym zasięgu) lub tam gdzie jest to stosowne – odtworzenie takiego stanu.

5. Procedura tworzenia obszarów Natura 2000 • Obszary wyznaczane wyłącznie na podstawie kryteriów naukowych: rozmieszczenia, stanu zachowania i liczebności gatunków i siedlisk zagrożonych wyginięciem w granicach Europy. • Uznanie danego obszaru za obszar proponowany do objęcia ochroną jest obowiązkowe, jeżeli obszar spełnia kryteria naukowe takiej kwalifikacji

6. Procedura tworzenia obszarów Natura 2000 • Państwo członkowskie nie może się powoływać się na interesy gospodarcze, społeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne jako powody wyłączenia obszarów spełniających kryteria naukowe z listy obszarów proponowanych do objęcia ochroną => ocena taka jest możliwa dopiero przy analizie planowanych programów i przedsięwzięć • Zmiana granic – jedynie w razie zaniku przedmiotu ochrony w wyniku zmian związanych z naturalnymi procesami, którym nie dało się zapobiec

7. Procedura tworzenia Obszar OSO („ptasi”) Obszar SOO („siedliskowy”) opracowanie krajowej listy obszarów OSO przez kraj członkowski opracowanie krajowej listy obszarów OSO przez kraj członkowski przesłanie listy do Komisji Europejskiej ustanowienie formalne –– rozporządzenia Ministra stworzenie przez KE projektu krajowej listy tzw. Obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW, zgodnie z art. 21 DS) przesłanie listy do Komisji Europejskiej państwo członkowskie formalnie wyznacza zatwierdzone przez KE obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW), nadając im status SOO

8. Nadzór nad obszarami • Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska • Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska - koordynują funkcjonowanie obszarów Natura 2000 na obszarze swojego działania, a także są dla większości obszarów sprawującymi nadzór. • Dyrektorzy parków narodowych – dla obszarów, które obejmują w całości lub w części teren parku narodowego • Dyrektorzy urzędów morskich - dla obszarów Natura 2000 lub ich części, które znajdują się na obszarach morskich.

9. Plan ochrony - elementy • Opis i ocena istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz opis sposobu ich eliminacji lub ograniczenia • Opis warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków • Wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji, na okres stosowny do potrzeb • Określenie zakresu monitoringu przyrodniczego • Opis przebiegu granic obszaru Natura 2000.

10. Szczegółowe prace nad planem ochrony Przedmioty ochrony (dla których wyznaczono obszar) - gatunki i siedliska, wskazuje tzw. „SDF”: Standardowy Formularz Danych obszaru Natura 2000 • Ocena oddziaływania dotyczy wpływu na: • przedmiot i cele ochrony obszaru Natura 2000 • integralność obszaru Natura 2000 • spójność sieci Natura 2000

11. Zalew Wiślany

13. Płaskonos

14. Szczegółowe prace nad planem ochrony Przedmioty ochrony Ustalenie przedmiotów ochrony - gatunki i siedliska z oceną A, B lub C z SDF, - gatunki i siedliska nowo znalezione, dla których obszar jest istotny (powinny być wpisane do SDF z oceną A, B lub C), - wyłączenie z prac planistycznych gatunków i siedlisk wpisanych do SDF w wyniku błędu - lista przedmiotów ochrony może ulec zmianie w toku prac nad planem ochrony

15. Szczegółowe prace nad planem ochrony Ocena stanu ochrony gatunków siedlisk parametr 1: • powierzchnia siedliska parametr 2: • struktura i funkcja parametr 3: • szanse zachowania siedliska parametr 1: • populacja parametr 2: • siedlisko parametr 3: • szanse zachowania gatunku Każdy z parametrów oceniany jest w skali: FV= właściwy, U1 = niezadowalający,U2= zły. W przypadku braku danych zapisuje się XX = nieznany.

16. Szczegółowe prace nad planem ochrony Zagrożenia Identyfikacja zagrożeń: • czynniki obecnie będącepowodem niewłaściwego stanu przedmiotów ochrony • czynniki zagrażające utrzymaniu właściwego stanu ochrony • czynniki, które potencjalnie utrudnią lub uniemożliwią osiągnięcie właściwego stanu ochrony

17. WŁAŚCIWY STAN OCHRONY (art. 5 pkt 24 i 25 ustawy o ochronie przyrody) gatunku siedliska • dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek jest trwałym składnikiem właściwego dla niego siedliska, • naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości • odpowiednio duże siedlisko dla utrzymania się populacji tego gatunku istnieje i prawdopodobnie nadal będzie istniało • powierzchnia siedliska nie zmniejsza się i nie jest sztucznie pofragmentowana, nie zmniejsza się zasięg geograficzny • struktura i funkcje ekologiczne są typowe dla danego typu siedliska, • typowe dla siedliska gatunki są we właściwym stanie ochrony

18. NATURA 2000 • integralność obszaru Natura 2000 = • „spójność czynników strukturalnych i funkcjonalnych warunkujących zrównoważone trwanie populacji gatunków i siedlisk przyrodniczych, dla ochrony których zaprojektowano lub wyznaczono obszar Natura 2000” (art.5 pkt 1d UOchrPrzyr.); spójność sieci Natura 2000 = - „(…) znaczenie obszaru dla spójności sieci jest funkcją założeń ochronnych obszaru, liczby i statusu siedlisk i gatunków rozpoznanych na danym obszarze, jak również roli, jaką odgrywa obszar w zagwarantowaniu odpowiedniego rozmieszczenia geograficznego w stosunku do zasięgu danych gatunków i siedlisk. Art. 6 ust. 4 wymaga „ochrony” ogólnej spójności sieci Natura 2000. A zatem, dyrektywa zakłada spójność sieci w momencie jej utworzenia.” (wytyczne KE art.6.4 Dyrektywy siedliskowej)

19. Szczegółowe prace nad planem ochrony • Ustalenie działań ochronnych zapewniających utrzymanie lub odtworzenie właściwego stanu przedmiotów ochrony, likwidację, ograniczenie zidentyfikowanych zagrożeń lub zapobieżenie im, oraz zachowanie lub poprawienie integralności obszaru i roli, jaką dany obszar pełni dla spójności sieci Natura 2000 • Ustalenie wskazań do zmiany studiów lub planów, w oparciu o analizę obowiązujących studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej,

20. Szczegółowe prace nad planem ochrony Określenie działań ochronnych zapewniających osiągniecie celów ochrony • prace przewidziane do realizacji: • zakres, • teren lub miejsce, • termin oraz częstotliwość, • podmiot odpowiedzialny za wykonanie i monitoring, • koszty realizacji działań, • techniczne uwarunkowania realizacji działań, • podmioty niezbędne przy realizacji działań ochronnych

21. PŁASZCZYZNY KONFLIKTÓW – pole dyskusji

22. Dziękuję za uwagę