Metody terapii behawioralnej w modyfikacji zachowań osób z niepełnosprawnością intelektualną.

1. Metody terapii behawioralnejw modyfikacji zachowań osóbz niepełnosprawnością intelektualną.

2. BEHAWIORYZM => (z ang. behavior – zachowanie się) Jest to kierunek w psychologii zajmujący się naukowym badaniem obiektywnie dostrzegalnych zachowań człowieka i zwierzęcia bez możliwości obserwacji zjawisk psychicznych (np. świadomości). Twórcą tego kierunku był John B. Watson, który w 1913 roku opublikował swoje głośne dzieło, pt. „Psychologia z punktu widzenia behawiorysty”. WPROWADZENIE

3. TERAPIA BEHAWIORALNA • Według behawiarostów uczenie się jest procesem prowadzącym do względnie trwałych zmian w zachowaniu człowieka albo w potencjale jego zachowania. • Obejmuje ono związek bodziec - reakcja.

4. Behawioralne teorie uczenia opierają się na dwóch zasadniczych prawach: TERAPIA BEHAWIORALNA

5. EksperymentynadwarunkowaniemprzeprowadziłjakopierwszyI. Pawłow. Stwierdził on, żepodaniepsupokarmu do pyskawywołuje u niegowydzielanieśliny. ReakcjętęPawłownazwałodruchemlubreakcjąbezwarunkową, ponieważwystępujeonabezuczeniasię, w sposóbniezmienny, utrwalonydziedzicznie. Dziękiwarunkowaniuklasycznemumożnauzyskaćreakcjęwydzielaniaślinynadowolnysygnałobojętny, wystarczytylkoregularnie go powtarzać w towarzystwiebodźcabezwarunkowego. WARUNKOWANIE KLASYCZNE

6. Procedura, w której bodziec warunkowy, po równoczesnym podaniu go z bodźcem bezwarunkowym odpowiednią ilość razy, może zastapić ten ostatni. WARUNKOWANIE KLASYCZNE

7. Desensytyzacja to najczęściej używana technika w terapii behawioralnej Dotyczy tego, co dzieje się z pacjentem = staje się coraz mniej wrażliwy na bodziec, który wyzwala strach Technika desensytyzacji:

8. Systematyczna desensytyzacja oznacza, że terapeuta stosuje określoną zasadę; tylko wtedy, gdy osiągnie desensytyzację na jednym poziomie lęku przechodzi do następnego poziomu. Polega na podawaniu małej ,,dawki” czegoś, co wywołuje strach pacjenta w czasie, gdy znajduje się on w stanie emocjonalnego wyciszenia. Technika desensytyzacji:

9. Celem jest wytworzenie uwarunkowanej odrazy w stosunku do zachowania, które chcemy wyeliminować. Polega na stosowaniu przykrych bodźców w czasie wykonywania czynności, będących przyczyną terapii, albo łączenie przykrych bodźców z takimi, które zazwyczaj wywołują zachowanie niepożądane. Technika awersyjnego przewarunkowania:

10. Burrhus Frederic Skinner => Jeden z najwybitniejszych psychologów na świecie przedstawiciel behawioryzmu, rozwijał teorię warunkowania instrumentalnego. WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE

11. Polega na tym, że określone zachowania są wzmacniane, czyli nagradzane lub karane. Nagrodą może być np. uznanie społeczne, premia a karą np. nagana. Zachowania nagradzane utrwalają się i występują częściej, natomiast zachowania karane występują coraz rzadziej, aż w końcu zanikają – czyli nagrody są skuteczniejsze niż kary. WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE

12. Są czymś, co następuje bezpośrednio po pewnym elemencie zachowania i zwiększa prawdopodobieństwo jego ponownego wystąpienia. WZMOCNIENIA

13. Polega na tym, że po danym zachowaniu następuje rzecz przyjemna. WZMOCNIENIE POZYTYWNE

14. usuwamy rzecz nieprzyjemną potęguje ono dane zachowanie i nie jest tym samym co karanie WZMOCNIENIE NEGATYWNE

15. Pierwotne (jedzenie, picie) Wtórne (pieniądze, żetony, gwiazdki) Społeczne (pochwały, uwaga, uściski, pocałunki) Stymulujące (zabawki, zabawy, interesujące opowiadania) Rodzaje wzmocnień

16. Używamy tylko tego co dziecko naprawdę lubi na tyle, aby chciało na otrzymanie tego pracować Wzmocnienie powinno następować tylko po tych zachowaniach, które są pożądane Wzmocnienia powinny być stosowane bezpośrednio po tym gdy dziecko zachowa się dobrze i w sposób wyraźny Główne zasady stosowania wzmocnień

17. Uczymy dziecko jedynie takich czynności, których obecnie jeszcze nie umie UCZENIE CZYNNOŚCI NOWYCH

18. Metoda podpowiadania - pomaganie dziecku w wykonywaniu czynności, a następnie nagradzanie go, gdy ją ukończy: podpowiadanie fizyczne (poruszamy kończynami dziecka); podpowiadanie przez gestykulację (np. wskazanie krzesła) podpowiadnie werbalne (powiedzenie dziecku co ma zrobić) UCZENIE CZYNNOŚCI NOWYCH

19. Łączenie „od końca”- to opanowanie ostatniego etapu, a następnie posuwanie się wstecz. UCZENIE CZYNNOŚCI NOWYCH

20. Modyfikacja otoczenia – bywa pomocna dziecku w nauce, gdyż stosujemy zmiany dotyczące przedmiotów z otoczenia UCZENIE CZYNNOŚCI NOWYCH

21. Naśladowanie – stosujemy tu wszystkie metody, a dodatkowo jeszcze modelowanie – demonstrowanie. Wykonujemy czynność, którą dziecko ma odtworzyć, nakłaniamy je do naśladowania oraz nagradzamy wykonanie UCZENIE CZYNNOŚCI NOWYCH

22. Niepożądane zachowania dziecka powinny być zwalczane, ponieważ sprawiają kłopot otoczeniu, nie sprzyjają nauce. Stosujemy dwie metody: odbieranie dziecku czegoś, co lubi, lub obdarzanie go czymś nieprzyjemnym. Oduczanie nieprawidłowych nawyków

23. Występuje, jeżeli po wystąpieniu określonego zachowania nie pojawiają się żadne konsekwencje, które dotychczas utrzymywały to zachowanie. Wygaszanie prowadzi do zanikania zachowania, zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia tego zachowania w przyszłości. WYGASZANIE

24. Polega na odebraniu dziecku w następstwie złego zachowania czegoś, co ma dla niego wartość. Unieruchomienie polega na ograniczeniu dziecku przez krótki czas swobody ruchów. Restytucja i nazwiązka polegają na tym, że dziecko musi odtworzyć sytuację, w której zachowało się niewłaściwie, ponadto zrobić jeszcze coś pozytywnego. STOSOWANIE KAR

25. Wzmacnianie Zachowań Alternatywnych – odbywa się nie przez bezpośrednie atakowanie problemu, lecz poprzez wyrabianie nowych pożądanych nawyków. Zmiana otoczenia – np. usuwanie przedmiotów, które dziecko chce zniszczyć. STOSOWANIE KAR

26. Ubieranie i rozbieranie dziecka. NAUKA WYBRANYCH UMIEJĘTNOŚCI

27. Przy nauczaniu ubierania się stosujemy metody: zachętę i wygaszanie, a także dzielenia zadania na drobne etapy. NAUKA WYBRANYCH UMIEJĘTNOŚCI

28. Naukę ubierania się należy rozpocząć od odzieży luźnej i nieskomplikowanej. Dziecko łatwiej uczy się nakładać odzież właściwą stroną do przodu, gdy z tyłu doszyjemy dla orientacji odpowiedni znaczek. Lepiej jest uczyć ubierania się od okazji do okazji lub tylko pojedynczych sztuk w danym czasie, niż w ogóle zaniechać nauki. NAUKA WYBRANYCH UMIEJĘTNOŚCI

29. Nauka samodzielnego mycia obejmuje: mycie rąk, twarzy, paznokci, zębów, głowy, a także samodzielnego oceniania, kiedy trzeba się umyć. NAUKA MYCIA

30. Myjka, ręcznik i szczoteczka do zębów dziecka powinny się wyróżniać od podobnego sprzętu innych domowników, aby mogło ono łatwo wybrać swoje przybory. NAUKA MYCIA

31. Jeżeli dziecko boi się kąpieli, można się uciec do metody stopniowego przyzwyczajania, a więc przechodzenia powolutku od sytuacji, która nie ma nic wspólnego z kąpielą, aż do pełnej kąpieli NAUKA MYCIA

32. Nauka oddawania moczu i stolca jest jednym z najważniejszych zadań stojących już w pierwszych latach życia przed każdym dzieckiem KONTROLA ZWIERACZY

33. Większość dzieci uczy się kontrolować zwieracze dzięki kombinacji naśladowania, obserwacji zadowolenia lub niezadowolenia ze strony rodziców oraz dzięki szczęśliwemu przypadkowi. KONTROLA ZWIERACZY

34. Najlepszą metodą jest nagradzanie dziecka za prawidłowe skorzystanie z nocnika oraz wstrzymanie nagród, gdy dzicko zmoczy się lub zabrudzi bieliznę. KONTROLA ZWIERACZY

35. Polegają one na: bardzo częstej kontroli bielizny, podsuwaniu dodatkowej ilości napojów, częstym wysadzaniu dziecka, intensywnym nagradzaniu za sukcesy i łagodnych karach za niepowodzenia. INTENSYWNE PROGRAMY NAUCZANIA

36. Nauka jedzenia dostarcza zwykle dziecku dużo radości, ponieważ dla większości dzieci jedzenie samo w sobie stanowi nagrodę Nauka jedzenia

37. Uczymy dziecko stojąc za jego plecami. Rozpoczynamy od potraw, które ono lubi. Stosujemy metodę nagradzania, wygaszania bodźców podpowiadających i łączenia etapów „od końca” Krojenia nożem uczymy poprzez zabawy, zachęcamy do wykonywania nim ruchów piłujących. Nauka samodzielnego jedzenia

38. Są jednym z najważniejszych elementów życia dziecka. Oprócz tego, że uczy ona dziecko pożytecznych umiejętności, jak przyjmowanie różnych pozycji ciała, utrzymywanie równowagi i obrotów ciała, poszerza wyobraźnię oraz stanowi zajęcie i rozrywkę dla dziecka. zabawy

39. Za pomocą zabawek. Towarzyska (zabawa z innymi dziećmi). Imaginacyjna (symboliczna) RODZAJE ZABAWY

40. Fobia jest rodzajem lęku, który jest większy niż niebezpieczeństwo, jakie dany przedmiot niesie za sobą. Najskuteczniejszą metodą terapii jest stopniowanie. FOBIE

41. Stopniowanie polega na ułożeniu hierarchii – stopniowanej skali – dotyczącej przedmiotu fobii. Gdy pierwszy punkt przechodzi bez strachu, przechodzimy do następnego. FOBIE

42. Metoda gwałtu stosowana jest wtedy, gdy nie można posłużyć się stopniowaniem. Polega ona na zaprezentowaniu sytuacji lękowej w całej okazałości, ze wszelkimi, denerwującymi okolicznościami i nie zezwoleniu dziecku na oddalanie się lub inny unik. FOBIE

43. Modelowanie można stosować w technice stopniowania jak i gwałtu. Inna osoba przedstawia dziecku jakiś model zachowania, pokazuje mu że się nie boi, może to pomóc dziecku w opanowaniu lęku. FOBIE

44. To przemożne i nawrotowe konieczności wykonywania pewnych niepotrzebnych działań. Są bardzo zbliżone do fobii. Dziecko z obsesją, zamiast unikać czegoś, wydaje się zmuszone do wykonywania czegoś, do przeprowadzenia jakiegoś działania. OBSESJE

45. Terapia polega na zapobieganiu spełnienia obsesyjnych rytuałów i równocześnie przekonanie dziecka, że to nie prowadzi do nieszczęścia. OBSESJE

46. Ewa Borecka Anna Baran Monika Ojrzyńska Dziękujemy za uwagę