180 likes | 312 Views
"Vous êtes invités à venir voir tourner la terre ...". Le Panth é on, Parijs. Foucault experiment, 1851, in het Panth é on, Parijs. een sensatie in 1851, maar in de 21 e eeuw? 100 jaar na Einstein? in het tijdperk van chips en ruimtevaart?. door fysici gekozen: Top-ten experimenten.
E N D
"Vous êtes invités à venir voir tourner la terre ..." Le Panthéon, Parijs Foucault experiment, 1851, in het Panthéon, Parijs een sensatie in 1851, maar in de 21e eeuw? 100 jaar na Einstein? in het tijdperk van chips en ruimtevaart? H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
door fysici gekozen:Top-ten experimenten September 24, 2002 H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
een van de 10 leukste wetenschappelijke experimenten: Jean-Bernard-Leon’s Foucault’s slinger! tetoongesteld 1855, daarna in "Saint Martin des champs" in Parijs, nu weer in het Panthéon. en de proef op de Zuidpool, 2001 H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
Martinikerk Groningen 2005 • wat trekt de bezoekers naar zo’n “low-tech” experiment? • harmonische beweging (rustgevend, boeiend) • tegen de intuïtie: wat draait er nu eigenlijk? • stimulerende ervaring met een echt “experiment” • dicht bij de belevingswereld • wetenschap in contact met jong en oud, en … • een heleboel zinnige vragen losgemaakt! H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
relatie met Groningen Heike Kamerlingh Onnes won de nobelprijs 1913 voor lage-temperatuur fysica Proefschrift Groningen 1879, gestimuleerd door Gustav Kirchhoff: “Nieuwe bewijzen voor de aswenteling der aarde” “Foucault’s experiment is slechts een zeer bizonder geval van eene geheele groep van voor het begrip der betrekkelijke bewegingen zeer leerzame verschijnselen die … de draaiing der aarde laten bewijzen”. precisie ca. 7 %! H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
constructie volgens model van de slinger in Elbauenpark Magdeburg vastzetten van de kabel, boven en beneden aan de 30 kg stalen bol … en Lutz Schön liet zich tillen naar het platfond op 17 m hoogte H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
zwaartekracht en traagheid een centrale elektromagneet compenseert wrijving zwaartekrachthoudt de slinger in beweging, traagheidhoudt het slingervlak stabiel H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
ophangpunt krachten balans resultaat: slinger periode (0.3%) H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
traagheid het vlak waarin de bol beweegt, het slingervlak, blijft stabiel voor een buitenaardse toeschouwer vanwege de traagheid van de massa het lijkt als of de aarde draait rond de ophanging van de slinger !! De aarde draait om Groningen … ? H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
G N Z N-Z draai as van de Aarde lokale draai as door G H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
locale draaisnelheid 54o 975 km/h 111 km 12o/h 53o G 25 km per uur 52o 1025 km/h H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
N ertussenin b.v. in Groningen (53oN): draaien en lopen N Z Z 53o op de evenaar: lopen met loopsnelheid 40.000 km / 24h sin(53o) op de Noordpool: draaien met draaisnelheid = 1 keer / 24 h hoe bewegen wij op de aarde H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
N Groningen 1/24 uur 0.8 / 24 uur = 1 draai per 30 uur 53o N O W 40.000 km/24 uur Z H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
het experiment H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
het spannend moment foto: C. Lohner, Delft foto: Han Kroon, Emmen het gevolg is: in Groningen (53oN) draait het vlak onder de slinger 1 keer / 30 h verplaatsing 0.4 mm per slinger periode van 8 s de “precisie”: op een gewone bezoekersdag: 2 h gemiddeld ca. 3 % meting locale rotatie = locatie GPS: 53.22o N H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
luchtstromingen Luchtstroming rond een lage druk gebied op het noordelijke halfrond: afbuiging naar rechts Hurricane Isabel ten oosten van de Bahamas 2003-09-15. H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
G N Z conclusie • een alledaagse ervaring: • de Aarde draait • een intrigerend experiment: • is aantrekkelijk door spannende beweging, • laat ons nadenken • hoe wij op de Aarde bewegen • wat de locale draaisnelheid is • wat de consequenties zijn • voor luchtstromingen H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault
Majesteit op bezoek inGroningen en een slinger nu ook in Nijmegen H. Löhner, KVI Groningen, De Slinger van Foucault