Core Training Resource for Children and Young People with Visual Impairments on CFVI Framework

1. Fframwaith Cwricwlwm ar gyfer Plant a Phobl Ifanc â Nam ar y Golwg (CFVI): Adnodd Hyfforddiant Craidd 5 Maes 4: Llythrennedd

2. Partneriaid y Prosiect Mae 4 sefydliad partner yn rhan o brosiect y CFVI. Arweiniwyd y gwaith o gynhyrchu’r deunyddiau hyfforddi / datblygiad proffesiynol parhaus hyn gan VIEW (Cymdeithas Broffesiynol y Gweithlu Addysg Nam ar y Golwg), ar y cyd â grŵp ymgynghori o randdeiliaid sy’n gweithio ym maes Addysg Nam ar y Golwg.

3. Fframwaith Cwricwlwm ar gyfer Plant a Phobl Ifanc â Nam ar y Golwg (2022, t.15)

4. Amcanion Hyfforddi (1) Dyma amcanion yr adnodd hyfforddi hwn: • rhoi cyflwyniad i Faes 4 y CFVI: Llythrennedd. • archwilio pam mae ffocws ar y maes hwn yn bwysig i ddysgwyr â nam ar eu golwg. • amlinellu rhai strategaethau a dulliau addysgu arbenigol. • archwilio rôl rhanddeiliaid allweddol wrth gefnogi datblygiad llythrennedd. • darparu dolenni i adnoddau / gwefannau defnyddiol.

5. Amcanion Hyfforddi (2) Sleid y mae posib ei haddasu os oes angen (edrychwch ar y nodiadau ar gyfer y sleid flaenorol sy'n rhoi enghreifftiau o amcanion hyfforddi y gallech eu hystyried, yn dibynnu ar natur eich cyflwyniad).

6. Nodi rhwystrau posibl i fynediad (1) Sefyllfa Beth mae golwg yn ei ddweud wrth y plentyn yn y sefyllfa yma? sut mae lluniau yn ategu cynnwys y stori ac yn cynorthwyo dealltwriaeth. • gwybodaeth am liw, siâp a gofod. • manylion y ffont a maint y print. • lle mae ei gyfoedion yn eistedd yn yr ardal Byd Stori. • lle mae'r athro yn eistedd. • sut mae'r llyfr yn edrych. • pa lyfrau eraill sydd ar y silffoedd yn yr ardal Byd Stori. • lle mae ei gyfoedion mewn perthynas ag ef ei hun. • iaith corff y rhai o'i gwmpas: ciwiau cymdeithasol • ? Plentyn heb nam ar y golwg yn gwrando ar stori yn y dosbarth. • Mae’r plant yn eistedd ar glustogau mewn ardal amlsynhwyraidd o’r ystafell ddosbarth o’r enw ‘Byd Stori’.

7. Nodi rhwystrau posibl i fynediad (2) Sefyllfa Strategaethau cynhwysol i leihau rhwystrau i ddysgu ? ? ? Plentyn gyda golwg pell llai yn gwrando ar stori yn y dosbarth. Mae’r plant yn eistedd ar glustogau mewn ardal amlsynhwyraidd o’r ystafell ddosbarth o’r enw ‘Byd Stori’.

8. Nodi rhwystrau posibl i fynediad (3) Sefyllfa Strategaethau cynhwysol i leihau rhwystrau i ddysgu ? ? ? Ychwanegwch yma Ychwanegwch yma

9. Pam mae ffocws ar y maes hwn yn bwysig? (1) • Mae llythrennedd yn sail i'r cwricwlwm cyfan ar gyfer pob plentyn a pherson ifanc. • Gall llythrennedd fod yn seiliedig ar brofiad gweledol iawn - mae dysgu digwyddiadol yn cael ei leihau i blant sydd â nam ar y golwg, felly llai o gyfle i weld llythrennau/geiriau yn eu hamgylchedd. • Mae nam ar y golwg yn creu rhwystrau posibl i ddatblygiad cysyniadau allweddol. • Gellir lleihau’r rhwystrau posibl i fynediad drwy – hyrwyddo amgylcheddau dysgu hygyrch (Maes 1) a defnyddio dulliau ymyrraeth wedi’i thargedu (Maes 4).

10. Pam mae ffocws ar y maes hwn yn bwysig? (2) • Gan gyfeirio at amgylchedd addysg penodol, rhestrwch rai rhwystrau posibl y gall nam ar y golwg eu creu i blentyn/person ifanc o ran cael mynediad at lythrennedd. • Ar gyfer pob rhwystr, nodwch ffyrdd y gallem addasu'r amgylchedd hwn i leihau'r rhwystr a hyrwyddo mwy o fynediad at lythrennedd.

11. Am y maes hwn: Llythrennedd • Mae’r maes hwn yn y fframwaith yn cydnabod pwysigrwydd gweithio gyda phlant a phobl ifanc i ddatblygu eu sgiliau llythrennedd a hyrwyddo amgylcheddau dysgu hygyrch. • Mae'r enghreifftiau'n cynnwys addasiadau a dulliau gweithredu arbenigol o ran, addysgu addasiadau amgylcheddol, mabwysiadu dulliau, codau a thechnoleg amgen neu bwrpasol. • Mae gan QTVI rôl bwysig o ran darparu addysgu arbenigol, hwyluso cydweithredu ac arwain y broses o wneud penderfyniadau mewn perthynas â llwybr llythrennedd plentyn/person ifanc.

12. Am y maes hwn: Enghreifftiau o lwybrau llythrennedd • Llythrennedd drwy brint (e.e. print mawr). • Llythrennedd drwy braille (darllen braille; ysgrifennu braille). • Llythrennedd drwy godau cyffyrddol amgen (e.e. cod Moon). • Llythrennedd drwy symbolau (e.e. symbolau cyffyrddol/gweledol). • Llythrennedd drwy dechnoleg lleferydd (e.e. switshys, darllenwyr sgrin).

13. Cynllun llwybr llythrennedd ar gyfer (enw’r plentyn/person ifanc) • Enw'r plentyn. • Natur y nam ar y golwg. • Yr hyn a wnaethom - anghenion mynediad yn y gorffennol. • Yr hyn rydym yn ei wneud - anghenion mynediad cyfredol. • Yr hyn rydym yn bwriadu ei wneud - anghenion mynediad yn y dyfodol

14. Enghreifftiau o ddulliau ymyrraeth wedi'i thargedu ar gyfer Maes 4 wedi'u rhestru yn y CFVI i leihau rhwystrau (1) • Cynllun llwybr llythrennedd clir sy’n datblygu, yn seiliedig ar asesiad. • Llythrennedd drwy brint: Optimeiddio cyflwyniad print. Defnyddio dyfeisiau golwg gwan. Teledu Cylch Cyfyng / chwyddo electronig. Cyfarpar electronig prif ffrwd, e.e. tabledi, byrddau gwyn rhyngweithiol dosbarth drwy ddefnyddio monitor neu ddrych sgrin. Meddalwedd chwyddo arbenigol. Hyfforddiant mewn darllen cyflym. Darparu profiadau bywyd real a diriaethol i ddatblygu cysyniadau

15. Enghreifftiau o ddulliau ymyrraeth wedi'i thargedu ar gyfer Maes 4 wedi'u rhestru yn y CFVI i leihau rhwystrau (2) • Llythrennedd drwy braille. • Llythrennedd drwy Moon. • Llythrennedd drwy straeon synhwyraidd, lluniau a symbolau gwrthrych. • Technoleg lleferydd. • Ysgrifennu a defnyddio technoleg briodol:  technoleg benodol i braille, cyfrifiadur, beiro, meddalwedd arddweud.  llawysgrifen, datblygu arddull llawysgrifen briodol sy'n cynorthwyo darllenadwyedd.  sgiliau cyffwrdd-deipio a mynediad at gyfrifiadur

16. Pam mae ffocws ar y maes hwn yn bwysig i (enw'r plentyn/person ifanc); pa ymyriadau sydd ar waith? • Manylion nam ar olwg disgybl. • Sut mae'n dylanwadu ar ei fynediad i’r cwricwlwm / rhyngweithio cymdeithasol. • Pa ymyriadau sydd ar waith i hybu datblygiad llythrennedd? Beth yw'r canlyniadau a ragwelir? • Pwy sy'n cyflawni/gweithio ar y canlyniadau hyn?

17. Crynhoi • Mae nam ar y golwg yn creu rhwystrau nodedig i fynediad, dysgu a chyfranogiad i blant a phobl ifanc. • Mae hefyd angen dulliau ymyrraeth wedi’i thargedu o fewn amgylcheddau dysgu cynhwysol (edrychwch ar CFVI, Maes 1) i hyrwyddo datblygiad llythrennedd effeithiol. • Mae angen cydweithio â'r plentyn/person ifanc, y teulu a'r addysgwyr er mwyn gwneud y defnydd gorau o'u sgiliau llythrennedd a'u datblygu. • Mae dealltwriaeth o sut mae’r sgiliau arbenigol sydd eu hangen yn berthnasol i’r cyfnod dysgu a’r cwricwlwm sy’n cael ei addysgu ynddo yn hanfodol i sicrhau bod sgiliau llythrennedd annibynnol myfyrwyr yn cael eu datblygu i gefnogi cynnydd ym mhob maes cwricwlwm.

18. Pa adnoddau sydd ar gael  Mae’r Hwb Rhannu Llyfrau sydd ag adnoddau i gefnogi darparu CFVI ar gael gan yr RNIB (Allanol)  Yn benodol berthnasol i’r maes hwn mae categori Llythrennedd Hwb Adnoddau CFVI  Mae’r CFVI yn darparu rhestr o ddulliau ymyrraeth wedi’i thargedu: Fframwaith Cwricwlwm ar gyfer Plant a Phobl Ifanc â Nam ar eu Golwg | Yr RNIB

19. Cyfeiriadau • Hewett, R., Douglas, G., McLinden, M., James, L., Brydon, G., Chattaway, T.,Cobb, R., Keil, S., Raisanen, S., Sutherland, C., Taylor, J., (2022) Curriculum Framework for Children and young People with Vision Impairment[CFVI]: Defining specialist skills development and best practice support to promote equity, inclusion and personal agency. Yr RNIB