ViA-Rondetafel 5 oktober 2010 De consument en de slimme energiemeter

1. VREG-enquête 2010 Hoe staan Vlaamse gezinnen tegenover slimme energiemeters? ViA-Rondetafel 5 oktober 2010 De consument en de slimme energiemeter Dirk Van Evercooren VREG Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt

2. Inhoud • Voorstelling ViA – Beleidsplatform slimme netten • Opzet enquête • Resultaten enquête • Focus op resultaten gezinnen • Vergelijking met bedrijven • Vergelijking met resultaten 2008 • Conclusies enquête

3. Voorstelling ViA – Beleidsplatform slimme netten Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt

4. Kader • Europese Elektriciteitsrichtlijn • Actieplan Vlaanderen in Actie (ViA) • Pact 2020 • Regeerakkoord • Beleidsnota Energie 2009-2014

5. Europese Elektriciteitsrichtlijn • De lidstaten waarborgen dat slimme metersystemen worden ingevoerd die actieve participatie van consumenten ondersteunen • De invoering van dergelijke metersystemen kan worden onderworpen aan een economische evaluatie van de kosten en baten voor de markten de individuele consument of onderzoek welke vorm van slim meten economisch haalbaar en kosteneffectief is en welke termijn haalbaar is • Een dergelijke evaluatie vindt uiterlijk plaats op 3 september 2012 • Wanneer ingebruikname van slimme meters positief wordt beoordeeld, wordt tegen 2020 minstens 80% van de consumenten voorzien van slimme meetsystemen

6. Vlaanderen in actie • Vlaanderen moet investeren in slimme energie en zich profileren als groen stedengewest • We zullen bestaande elektriciteitsinfrastructuur moeten ombouwen naar een intelligent netwerk of ‘smart grid’ • Dat betekent dat consumenten zelf meer elektriciteit moeten produceren • Het elektriciteitsnetwerk zal beter uitgerust worden om dat tweerichtingsverkeer te ondersteunen, en met behulp van een interactief systeem kunnen we de stroomproductie optimaal afstemmen op de vraag • Een intelligent elektriciteitsnetwerk moet de volgende positieve resultaten opleveren: • een betere prijs dankzij betere marktwerking • de impact van stroomopwekking op het milieu vermindert • we worden minder afhankelijk van energiebevoorrading uit het buitenland

7. Pact 2020 Doelstelling: Het elektriciteitsnet wordt tegen 2020 omgevormd tot een internationaal goed geïnterconnecteerd net waarop decentrale productie-eenheden en nieuwe toepassingen kunnen worden gekoppeld.

8. Regeerakkoord We maken op een economisch draagbare, gefaseerde en gecontroleerde manier werk van de modernisering van energiemeters en de optimalisatie van energienetten (smart meters en smart grids) Een grootschalig proefproject is operationeel in deze regeerperiode De meters moeten niet alleen een slim net mogelijk maken, met inbegrip van de aansluiting van decentrale elektriciteitsproductie-installaties, maar ook leiden tot meer comfort en minder verbruik voor de energiegebruikers Ze moeten ook bijdragen tot een betere werking van de energiemarkt

9. Beleidsnota Energie • Plannen netbeheerders in verband met slimme meters en slimme netten zullen worden opgevolgd • Cruciale criteria hierbij: • belang van de consument (kostprijs, gerealiseerde energiebesparing, invloed op gedrag, bruikbaarheid informatie, verbetering dienstverlening, privacy, sociale bescherming) • bevordering decentrale productie • In wetgeving gieten van principes werking slimme meter, minimale functionaliteiten hiervan, frequentie facturatie, tijdslijn voor uitrol,… • Breed maatschappelijk overleg • Samenwerking met privacycommissie

10. Slimme netten ViA • Oprichting beleidsplatform “Slimme netten” in kader van uitvoering ViA – doorbraak groen stedengewest – actie intelligente elektriciteitsnetten • Advisering aan de Vlaamse minister van energie met oog op opmaak nodige wetgeving • Kennisopbouw en opmaak regulering rond slimme netten en meters nodig voor uitvoering strategische doelstellingen VREG: • Verbetering van de werking van de elektriciteits- en gasmarkt • Kenniscentrum zijn van de vrijgemaakte energiemarkt

11. Al gezette stappen • Kennisopbouw – ook over situatie in buitenland • Al aantal jaren overleg met energiesector (en andere stakeholders) • Studie uitgevoerd naar mogelijke communicatiemiddelen voor slimme meters (2007) • Ontwikkeling kosten-batenmodel slimme meters (2008) • Deelname aan Voka Smart Grids Platform en project Linear binnen platform “Generaties” • Overleg opgestart met Privacycommissie • Bijdrage tot werking van ERGEG/CEER (Europese energieregulatoren) over deze thema’s • Website www.slimmemeters.be – www.slimmenetten.be

12. Allerhande initiatieven (o.a. Linear, Voka Smart Grids,…) Werking Beleidsplatform Gemeenschappelijke werkgroep

13. Opzet enquête Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt

14. Opzet enquête • Jaarlijkse telefonische enquête bij gezinnen en kleine professionele elektriciteits- en aardgasafnemers • Doel: hun gedrag en ervaringen op de vrijgemaakte energiemarkt leren kennen • Periode: midden juni tot midden juli

15. Opzet enquête • 1.000 gezinnen en 1.005 bedrijven (5-200 werknemers) • Vragen slimme meters voorgelegd aan ongeveer 50% steekproef gezinnen (bedrijven: 100%) • Presentatie gaat vooral over gezinnen, maar waar nuttig vergelijking met bedrijven én met 2008 (vorige enquêteresultaten slimme meters)

16. Resultaten enquête Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt

17. Kennis over slimme meter • Zonder voorafgaande uitleg heeft 36% al gehoord van een slimme meter (In 2008 werd deze vraag niet als dusdanig gesteld) • Meer mannen (42%) dan vrouwen (28%) • Beter bekend bij: • hoger opgeleiden (> 45%) • wie factuur grondig nakijkt (44%) • wie goed of globaal weet wat VREG doet (49%) • Minder bekend bij mensen: • zonder elektriciteitscontract (28%) • 38% bedrijven kent slimme meter • Beter bekend bij grotere bedrijven vanaf 50 WN (49%) en bedrijven met hoge energiekost (50%)

18. Energiebesparingspotentieel gezinnen • 63% van de gezinnen is (na een korte verduidelijking) van mening dat slimme meter nuttig is om energieverbruik te beperken door betere informatie over verbruik te geven. In 2008 was 77% van mening dat ze elektriciteit zouden kunnen besparen indien ze meer informatie kregen over hun verbruik (los van de slimme meter) • Voor gas is dit 64% • Vooral gezinnen die klant zijn bij een andere leverancier dan hun standaardleverancier (73%) en huurders (73%), ook gezinnen met kinderen (72%) • Ook 63% bedrijven gelooft in nut slimme meter om verbruik te doen dalen • Opnieuw vooral grotere (67%) en energieintensieve bedrijven (66%)

19. Besparingsmogelijkheden slimme meter gezinnen “Hoeveel % … zou u met een slimme meter kunnen besparen per jaar?” % elektriciteit % aardgas Base: Respondenten die slimme meter nuttig vinden (n=295) Base: Respondenten die slimme meter nuttig vinden en aardgas gebruiken (n=200)

20. Elektriciteitsbesparingspotentieel bedrijven • 31% van de bedrijven meent dankzij slimme meter jaarlijks tot 5% te kunnen besparen op elektriciteit • 30% verwacht tussen 5-10% per jaar minder te verbruiken • 11% meent tussen 10-20% te kunnen besparen • 3% zelfs > 20% • Slechts 3% van de bedrijven ziet geen enkele besparingsmogelijkheid • 22% heeft geen mening

21. Aardgasbesparingspotentieel bedrijven • 29% van de bedrijven meent dankzij slimme meter jaarlijks tot 5% te kunnen besparen op aardgas • 26% verwacht tussen 5-10% per jaar minder te verbruiken • 9% meent tussen 10-20% te kunnen besparen • 1% zelfs > 20% • 12% van de bedrijven ziet geen enkele besparingsmogelijkheid • 23% heeft geen mening

22. Informatie over verbruik • “Belangrijke meerwaarde van slimme meter voor de eindverbruiker: snellere, betere en meer gedetailleerde info over energieverbruik” • Welke informatie? • kWh of euro? • Welke vorm moet de informatie krijgen? • Via welk kanaal?

23. Welke informatie? • Feedback in euro versus kWh: • 63% verkiest informatie over het verbruik uitgedrukt in euro, opvallend meer vrouwen: 75% • Slechts 22% wenst verbruiksinformatie in kWh • 12% wil informatie zowel in euro als kWh • 3% weet niet • Gezinnen zijn vooral geïnteresseerd in vergelijking van huidige verbruik met dezelfde periode vorig jaar (84%) • 57% wil ook de impact van verbruik op milieu kennen • 44% wil een vergelijking met verbruik van andere gelijkaardige gezinnen (nvdr: volgens sociologisch onderzoek de grootste motivator voor energiezuiniger gedrag!)

24. Wijze waarop gezinnen informatie over verbruik wil ontvangen “Hoe zou u die informatie willen krijgen?” Base: 50% van totale steekproef excl. ‘Respondenten die niet geïnteresseerd zijn in het verbruik’ - resultaten 2010 (n=446)

25. Vergelijking met 2008 • Keuze voor papier is aanzienlijk afgenomen (91% -> 78%) • Voorkeur voor internet nam sterk toe (54% -> 72%) • Voorkeur voor apart scherm is verminderd (31% -> 24%) ten voordele van (digitale) TV (24% -> 31%) • Aantal dat voor GSM kiest, bleef gelijk • Leeftijd cruciaal: • jongeren (18-34 j): 84% internet • 55+: 86% papier

26. Privacy • Mogelijke inbreuk op privacy via/door slimme meter is in alle landen belangrijk discussiepunt • “Het energiebedrijf weet dus bijna op elk moment van de dag hoeveel energie u op dat moment verbruikt. Vindt u dat een inbreuk op uw privacy?”

27. Privacy • 86% van de gezinnen heeft er geen problemen mee dat energiebedrijf op bijna elk moment weet hoeveel ze verbruiken • Slechts 12% vindt dit wel inbreuk op privacy • Meer ouderen (15%) bezorgd dan jongeren (10%), meer alleenstaanden (16%) dan gezinnen met kinderen (9%) • Vooral laagst- en hoogstgeschoolden zien probleem

28. Facturatie “Slimme meter laat maandelijkse factuur op basis van werkelijke verbruik toe” • 47% wenst maandelijkse factuur op basis van reëel verbruik • meer bij universitairen (58%) en huurders (60%) • 50% verkiest vast maandelijks bedrag • 55+ verkiezen overwegend voorschotfacturen (64%), bij jongeren slechts 4 op 10

29. Innovatieve prijsformules “Via slimme meter kan leverancier tariefperiodes instellen om bijvoorbeeld elektriciteit goedkoper te maken tussen 10 en 11u ’s morgens” • Twee op drie gezinnen (67%) zou hiermee rekening houden om de energiekosten te drukken, vooral: • jongeren (76%) • huurders (77%) • mensen met contract bij andere dan hun standaardleverancier (75%) • mensen met een groen contract (74%)

30. Toelating om elektriciteit tijdelijk uit te schakelen “Zou u ermee akkoord gaan om als er een heel hoog elektriciteitsverbruik is, uw elektriciteit bijvoorbeeld gedurende enkele uren uit te laten schakelen tegen betaling van een beperkte vergoeding om de vraag naar elektriciteit beter te beheersen? Zegt u:” Base: 50% van de totale steekproef - resultaten 2010 (n=472)

31. Uitschakeling elektriciteit tijdens piekmomenten “Zou u akkoord gaan met het tijdelijk uitschakelen van elektriciteit, mits ontvangst van kleine vergoeding, om vraag naar elektriciteit beter te beheersen?” • 71% is sterk gekant tegen eventuele uitschakeling (laagst opgeleiden 84%) • 26% gaat akkoord met gedeeltelijke uitschakeling (huurders 33%, kleinste verbruikers 39%) • Slechts 2% zou volledige uitschakeling tijdens piekmomenten toestaan • Resultaten analoog met enquête 2008

32. Gebruik ‘slimme meter’ als voorafbetalingmeter “De slimme meter zou ook kunnen werken als een voorafbetalingmeter, vergelijkbaar met een oplaadkaart bij een GSM. Als u uw kaart oplaadt en in de meter stopt, dan kunt u verbruiken. Zou u deze functie willen gebruiken in uw hoofdverblijfplaats of bijvoorbeeld in uw vakantiewoning of op een studentenkot of niet?” Base: 50% van de totale steekproef - resultaten 2010 (n=472)

33. Interesse in voorafbetalingmeter “De slimme meter kan als voorafbetalingmeter werken: een kaart opladen, in de meter stoppen en dan verbruiken, naar analogie met oplaadkaart voor GSM” • Hiervoor is relatief weinig interesse: • 78% is niet van plan deze functie te gebruiken, noch in de hoofdverblijfplaats, noch in vakantiewoning of op studentenkot (2008: 81%) • voornamelijk 55+ (85%) en gezinnen met hoog inkomen (84%) hebben weinig interesse • 20% zou dit eventueel wel gebruiken, bij de laagste maandinkomens (netto < 1.500 euro) stijgt dit naar 25% • deze betalingsmethode wekt meer interesse bij huurders (30%) dan bij eigenaars (17%)

34. Conclusies Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt

35. Conclusies • 1 op 3 gezinnen en bedrijven kent slimme meter • Beter bekend bij actieve afnemers en hoger opgeleiden • 2 op 3 gelooft in besparingspotentieel • 2 op 3 kiest voor feedback over verbruik in € • 3 op 4 wil informatie via factuur en/of internet • 86% van de gezinnen ziet geen privacyprobleem

36. Conclusies 2 • 50/50 factuur op basis van voorschot versus reëel verbruik • 2 op 3 wil verbruik verschuiven in functie van innovatieve tariefperiodes • Tijdelijke uitschakeling, zelfs gedeeltelijk, ligt moeilijk bij 7 op 10 • Voorafbetaling wekt weinig enthousiasme, wel bij aantal huurders, meer bij laagste inkomens

37. Dank u voor uw aandacht www.vreg.be dirk.vanevercooren@vreg.be Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt