AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ

1. AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ

2. AİLE PLANLAMASI • Ailelerin İstedikleri zaman İstedikleri sayıda çocuk sahibi olmalarıdır. • Aile Planlamasında zorunluluk yoktur. Katılım gönüllüdür. • Aileler eğitilir ve isteyene çocuk sahibi olabilmesi için isteyene gebelikten korunmak için hizmet verilerek yardımcı olunur. • Genel danışmanlık verilerek başlanır • Seçilen yönteme özel danışmanlık yapılır.

3. KADINA AİT YÖNTEMLER • Gebeliği Önleyici Haplar • Rahim İçi Araç(RİA) • Gebeliği Önleyici İğneler (Aylık,3Aylık) • Deri Altı Kapsüller(İMPLANT-NORPLANT) • Kadın Kondomu(Diyafram) • Sperm Öldürücüler(Spermisitler) • Kalıcı Yöntem(Tüplerin Bağlanması)

4. ERKEĞE AİT YÖNTEMLER • KONDOM • GERİ ÇEKME • KANALLARIN BAĞLANMASI (VAZEKTOMİ)

5. GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ HAPLAR • Kadınlık hormonlarını Kombine Oral Kontraseptif (östrojen ve progesteron)içeren haplardır. • Mini Haplar (pregestron) içeren haplar. • Her gün düzenli olarak alındığında gebelikten korur.

6. NASIL KORUR • Ovulasyonu baskılar • Servikal mukusu kalınlaştırır • Ovumun transportunu yavaşlatır. • Endometriumu incelterek implatasyonu engeller

7. OLUMLU YÖNLERİ • Doğru kullanıldığında % 99 etkilidir. • Bırakıldığında tekrar gebe kalınabilir. • Cinsel İlişkiyi kesintiye uğratmaz. • Rahim ve yumurtalık kanserlerine karşı koruyucudur. • Kansızlığı azaltır. • Adeti düzene sokar.

8. OLUMSUZ YÖNLERİ • GEÇİCİ OLARAK BAZI SIKINTILAR YAŞANABİLİR.(Bulantı,başağrısı,adet kanamasında azalma) • Cinsel Yolla Bulaşan hastalıklardan Korumaz. • Emziren Annelerde Kullanılmaz.

9. KİMLER KULLANAMAZ • Meme kanseri,tanısı ve şüphesi olanlar. • Nedeni Bilinmeyen Vajinal Kanamalar. • 35 ve daha yukarı yaşta olup;günde 15’den Fazla sigara kullananlar. • Emziren anneler • Migren • Belirgin bir rahatsızlığı olanlar(Yüksek tansiyon,Şeker,damar sertliği,damar tıkanıklığı vs)

10. NASIL KULLANILIR • Hap adetin İlk 5 günü içinde alınmaya başlanır ise ek bir yönteme gerek yoktur. • 21 günlük haplarda 3 hafta kullanılır 7 gün ara verilir adet beklemeden 2.kutuya başlanır. • 28 günlük haplarda hiç ara vermeden paket bitene kadar her gün 1 adet hap alınır,paket bitince 2.kutuya başlanır.Adet beklenmez. • Hap unutulmamaya özen gösterilmelidir.

11. HAP UNUTULURSA • Bir hap unutulursa: Unutulan günün hapı hatırlandığında alınır , o güne ait hap da normal zamanında alınmalıdır. • İki hap unutulduğunda: İlk iki hafta içinde iki gün ikişer hap alarak eksik tamamlanır. Bir hafta süreyle ek yöntem kullanılmalıdır • Üç hap unutulduğunda: Paket atılır , yeni bir pakete başlanır. Bir hafta ek yöntem kullanılmalıdır.

12. HAP KULLANILIRKEN *KOK’lar, her kadın için uygun değildir. Sağlık personeli tıbbi kontrendikasyonları bilmelidir. *KOK’ların tam etkisi adetin herhangi bir gününde ilaca başlandığında hemen, ilaca siklusun herhangi bir gününde başlandığında ise 1 hf.sonra başlar.Bu arada ek bir korunma yöntemi kullanılmalıdır.

13. Yakında evlenecek olan ve KOK kullanmayı planlayan kişilerin evlenmeden en az 1 ay önce hap almaya başlamaları önerilir. • Bu süre içinde geçici yan etkilerin kaybolması ve hap alma alışkanlığının kazanılması sağlanmış olur.

14. Emzirmeyen kadınlar,doğum sonrası 3-6 hf.içinde KOK kullanımına başlayabilirler.İlk 6 hf.dan sonra başlanacaksa gebelik olmadığından emin olunmalıdır. • 1. ve 2. Trimesterde kendiliğinden yada istemli düşük sonrasında KOK kullanımına hemen yada 1 hf. İçerisinde başlanabilir.

15. KONTROL KB ölçülür,kilosuna bakılır. Aşağıdakilerin varlığı araştırılır • Bulanık görme,çift görme , görme kaybı • Göğüs ve kol ağrısı • Karın ağrısı • Sarılık • Bacaklarda şişme kızarıklık, ağrı >>>> • Daha önce geçirmediği türden baş ağrıları

16. Adetler arası lekelenme veya kanama • Adet gecikmeleri • Memelerde değişiklikler(ağrı,duyarlılık vs) • Mide bulantısı yada kusma • Kilo artışı yada kaybı • Mizaç değişiklikleri • Vaginal akıntı yada enfeksiyon • Sık sık hap almayı unutma • Bu tür şikayetlerde Kadın Doğum Uzmanına yönlendirilir

17. AYLIK ENJEKSİYON • Doğal öst. ve pro. içerir • 5 mg östradiol valerate • 50 mg noretisteron enantate (NET-EN)

18. AYLIK ENJEKSİYONKULLANIM KURALLARI • Ayda 1 kez uygulanır • ± 7 günde uygulanabilir ve EK yöntem O • 7 günden fazla geçmiş ise ve gebelik O ise • Enjeksiyon uygulanır ve 7 gün EK yöntem kullanılır yada koitus O • Koitus (+) ise; acil kontrasepsiyon

19. NE KADAR KORUR? • Düzenli kullanıldığında % 99.95 • Düzenli ve doğru kullanılmadığında % 97

20. NASIL KORUR? AYLIK ENJEKSİYON O vulasyon baskılanır S ervikal mukus kalınlaşır (Progesteron) E ndometrium incelir T uba motilitesi değişir

21. OLUMLU YÖNLERİ • Bırakıldığında hemen gebe kalınabilir • Menarşdan menopoza kadar kullanılabilir • Over kist ve kanserinden KORUR • Safra kesesi hastalığı olanlar da kullanabilir

22. OLUMSUZ YÖNLERİ • Adet düzensizliği • Kilo artışı • Baş dönmesi • Halsizlik ve yorgunluk • Memelerde hassasiyet • Baş ağrısı

23. 3AYLIK ENJEKSİYON • Sentetik etkili steroid • 150 mg Depo Medroksi Progesteron Asetat (DMPA)

24. KULLANIM KURALLARI • 3 ayda 1 kez uygulanır • ± 15 günde uygulanabilir ve EK Yöntem O • 15 günden fazla geçmiş ise ve Gebelik O ise • Enjeksiyon uygulanır ve 7 gün EK yöntem kullanılır yada koitus O • Koitus (+) ise; acil kontrasepsiyon

25. NE KADAR KORUR? • Düzenli kullanıldığında % 99.7 • Düzenli ve doğru kullanılmadığında % 99.7

26. NASIL KORUR? O vulasyon baskılanır S ervikal mukus kalınlaşır (Progesteron) E ndometrium incelir

27. OLUMLU YÖNLERİ • Bırakıldığında ort. 10 ay kadar gebelik gecikir • 18-45 yaş arasında kullanılabilir • Emzirenler ve sigara içenler güvenle kullanabilir • Pelvik enfeksiyon, over ve endometrium Ca’dan korur • Safra kesesi hastalığı olanlar da kullanabilir • Herhangi bir ilaçla etkileşimi yoktur

28. OLUMSUZ YÖNLERİ • Adet düzensizliği sıktır • Amenore • Lekelenme veya az kanama • Fazla veya uzamış kanama • Kilo artışı

29. DERİ ALTI ÇUBUK(İMPLANT) • İmplanon,deri altına yerleştirilen ve 3 yıl süre ile yüksek oranda doğum kontrolü sağlayan bir çubuktur.4cm uzunluğunda ve 0,2 cm çapındadır. • Eğitim almış hekim ve hemşire tarafından basit bir yöntemle üst kola yerleştirilir.

30. ETKİ MEKANİZMASI • Ovulasyonun inhibisyonu • Artmış servikal müküs vizkozitesi • Endometriumun baskılanması

31. DERİALTI İMPLANTLARI OLUMLU YÖNLERİ • Son derece etkilidir • Kullanıcı uyumundan bağımsızdır • Günlük aktiviteleri,cinsel isteği etkilemez • Geri dönüşlüdür (çıkarıldıktan 3 hafta sonra ovulasyon geri döner) • Dismenoreyi olumlu yönde etkiler • Normal endojen FSH ve E2 düzeyleri korunur

32. OLUMSUZ YÖNLERİ • Eğitilmiş personel gerektirir (uygulama ve çıkarma işlemleri için) • Hidantoin, barbitürat, karbamazepin, rifampisin, griseofulvin kullananlarda kullanım süresince ve 1 ay sonrasına kadar ek yöntem kullanmak gerekir

33. KİMLER KULLANABİLİR • Yaş menarş – menapoz • Sigara içenler • Geçirilmiş ektopik gebelik • Şiddetli dismenore • İyi huylu meme hastalıkları • Kontrol altındaki hipertansiyon • Yüzeyel tromboflebit • Migren dışı baş ağrıları

34. YAN ETKİLERİ • Kanama düzensizlikleri amenore lekelenme fazla kanama • Baş ağrısı • Akne • Meme hassasiyeti • Duygu dalgalanmaları

35. KONTRENDİKASYONLARI • Aktif venöz tromboembolik bozukluk • Karaciğer hastalıkları • Gebelik • Tanısı konulmamış vaginal kanama • Hipersensitivite

36. YERLEŞTİRME ZAMANI • Menstruasyon sırasında 1-5. günler • Düşükten sonra 1-5. günler • Doğumdan sonra emziriyorsa 6. Hafta emzirmiyorsa 21-28.günden itibaren • Diğer hormonal yöntemlerde; son alınan hapın ertesi günü, son enjeksiyonun etkinliğinin bitim gününde

37. YERLEŞTİRME YERİ • Dominant olmayan (daha az kullandığı) kolun dirsekten 6-8 cm proksimaline biseps ile triseps kası çukurluğuna deri altına yerleştirilir

38. NASIL UYGULANIR • İmplonan kullanmaya başlamadan önce bir sağlık kuruluşundan mutlaka danışmanlık alınmalıdır • Yerleştirme yaklaşık 1 dakika sürer, etkisi hemen başlar.Çıkarıldığında,doğurganlık geriye döner.

39. Norplant: • 3.4 cm X 2.4 mm” boyutlarında, herbiri 36 mg kristalize levonorgestrel içeren 6 ince ve esnek silikon kapsülden oluşur. • 5 yıl süre ile koruma sağlar. • Geri dönüşümlüdür. • Cilt altına uygulanır.

40. RAHİM İÇİ ARAÇÇEŞİTLERİ • İnert RİA’lar • Bakırlı RİA’lar(“T” iskeleti poliüretenden yapılmış olup,Bakır tel sarılıdır.Bakanlık tarafından temini yapılır. • Hormonlu RİA’lar:T” iskeleti polietilenden yapılmış olup,Levanorgestrol (LNg-20) içerir.Kişi doktor reçetesi ile dışarıdan alır.

41. ETKİ MEKANİZMASI • Bakırlı RİA’larda(TCu 380 A)Spermlerin üst genital sisteme ulaşmasını ve • Ovum transportunu , • Fertilizasyonu engeller • Mirena(progestron)içeren Rialar Rahim ağzı salgısını koyulaştırır. Endometriumu inceltir. Spermlerin hareket ve canlılıkları azalır. Hormonal dengeyi bozmaz. Lokal etkilidir.

42. OLUMLU YÖNLERİ(BAKIRLI RİA) • Etkinliği yüksek • Sistemik metabolik yan etki yok • Uzun etkilidir • Emzirenler için uygundur. • Doğurganlık hemen geri döner • Cinsel ilişkiden bağımsız • Güvenli • Kullanması kolay

43. OLUMLU YÖNLER(Mirena) *Kan kaybını azaltır. *Dış gebelik riskini azaltır. *Dismenore azalır. *Servikal salgının koyulaşması ile enfeksiyon riski azalabilir.

44. YAN ETKİLERİ: *Lekelenme,ara kanama(ilk3-6 ay) *Endometriumincelir.Adet kanamaları giderek daha kısa süreli ve daha az miktarda gerçekleşir. *Bezen hiç adet görmeyebilir. *Fiyatı?

45. OLUMSUZ YÖNLERİ • Eğitilmiş personel gerektirir • CYBH olanlarda pelvik enfeksiyon riski artar • Uygulama ağrılı olabilir • İlk üç ayda bazı yakınmalar olabilir • Kullanıcı kendi kendine bırakamaz • Spontan atılabilir

46. NE ZAMAN UYGULANIR Gebe olmayan kadına siklusun herhangi bir gününde Doğumdan sonra ilk 48 saatte Bakırlı RİA’larpostpartum 4. haftadan ProgestinliRİA’lar anne emziriyorsa 6. haftadan sonra Düşükten hemen sonra veya ilk yedi gün içinde UYGULAMA YAPILMADAN ÖNCE DİKKATLİ DANIŞMANLIK VERİLMELİDİR. KONTROLLERE ÇAĞIRILMALIDIR.

47. RAHİM İÇİ ARAÇ • Döllenmeyi engeller • %98 etkilidir. • Uzun süre gebelikten korur.(Bakır olanlar 10 Yıl,Hormon içeren RİA’lar 5 yıl) • Bir kez uygulandıktan sonra başka bir işlem gerekmez. • Çıkarıldığında geri dönüşümü hemen olur. • Cinsel ilişkiyi kesintiye uğratmaz.

48. DİKKAT • Gebelik belirtileriyle birlikte adet gecikmesi • Anormal (renkli kokulu)vajinal akıntı • Devam eden kramp tarzı alt karın ağrısı • RİA iplerinin bulunamaması • Aşırı kanama

49. TÜPLİGASYONU • Başka çocuk istemeyen ve tıbbi nedenlerle doğurganlıklarını sona erdirmek isteyen çiftler için uygulanan en güvenli yöntemlerden birisidir. • Eşlerin ikisi ile birlikte ve gerekirse teker teker görüşülmeli ve iyi bir danışmanlık verilmeli. • Kadında ve erkekte cinsel işlevde ve tatminde bir değişiklik yapmadığı ve Komplikasyonları konusunda aydınlatılmalı

50. ETKİ MEKANİZMASI *Fallop tüplerinin mekanik yolla kapatılmasıdır * Ovumun spermle karşılaşması engellenir ve döllenme olmaz * Başarısızlık oranı binde bir