عوامل کلیدی موفقیت در انتقال تکنولوژی Key success factors in technology transfer ارائه دهنده :

عوامل کلیدی موفقیت در انتقال تکنولوژی Key success factors in technology transfer ارائه دهنده : محسن شفیعی نیک آبادی Key success factors in technology transfer BY:M.Shafiei

مقدمه: بهره گیری مناسب از تکنولوژی مهمترین عامل در توسعه اقتصادی کشورهاست. این فرآیند پیچیده بوده و در صورت عدم تسلط طرفین بر اصول و رویه های صحیح فرآیند، می تواند به موضوعی چالش برانگیز مبدل گردد. انتقال تکنولوژی بایستی به گونه ای انجام پذیرد که تولید در حجم کوچک و آزمایشگاهی قابلیت تعمیم به تولید انبوه محصولات قابل ارائه به بازار را داشته باشد. به بیان بهتر انتقال دانش تئوریک به تنهایی کافی نخواهد بود.تجاری سازی امری مهمتر است. به منظور حرکت در جهت خوداتکایی تکنولوژیک، بایستی مشکلات و تنگناهای موجود در این زمینه مشخص گردند. سپس چگونگی ایجاد زمینه های لازم به منظور بومی کردن و توسعه تکنولوژی روشن شود. Key success factors in technology transfer نتیجه نهایی این فرآیند برای گیرنده تکنولوژی، نباید چیزی جز توان به کارگیری، تکرار، بهبود و حتی فروش مجدد تکنولوژی باشد.

اصول و مبانی موفقیت در انتقال تکنولوژی: در تعیین برنامه و اهداف طرح انتقال تکنولوژی توجه به عوامل زیر می تواند تاثیر گذار و به نوعی متضمن موفقیت طرح باشد: ١- تعریف فرآیند ٢- شناسایی کامل توانمندیهای فرآیند ٣- تناسب فرآیند با شرایط گیرنده ٤- مدیریت صحیح تغییرات فرآیند ٥- تنظیم و تدوین انتظارات و حرکت در جهت تامین ٦- اجرا و مدیریت طرح و فرآیند انتقال ٧- شناسایی و مدیریت تعاملات و روابط کاری انتقال تکنولوژی بر اساس اولویتها انتقال تکنولوژی به صورت کامل (رعایت کلیه قوانین فرآیند انتقال) انتقال تکنولوژی به صورت برنامه ریزی شده

مهمترین عوامل تعیین کننده سطح تکنولوژی در یک کشور : • سطح سواد مردم. • درصد بودجه تحقیقاتی به کل درآمد ناخالص ملی. • سهم ارزش افزوده صنایع سنگین به ارزش کل صنایع. • سطح آموزش عالی کشور یا نسبت کل دانشجویان به کل جمعیت. • سطح علمی کشور یا نسبت تعداد پژوهشگران در ده هزار نفر از جمعیت کل کشور.

مدل 7c در انتقال موفق تکنولوژی • ١- زمینه (context): • انتقال تکنولوژی در خلاء اتفاق نمی افتد. عملکرد یک تکنولوژی انتقال یافته به دامنه وسیعی از عوامل وابسته است: • عملکرد تکنولوژی به طور محسوسی تحت تاثیر زیرساخت های پشتیبانی و دسترسی به مهارت های مدیریتی، نظارت و تعمیرات قرار دارد. • تکنولوژیی که دریک دوره زمانی واجد شرایط است الزاماً برای دوره های دیگر مناسب نخواهد بود. • ضوابط عملکردی تکنولوژی ممکن است در نتیجه اطلاعات جدید و یا تغییر ارزش و نگرش، تغییر کند. • ٢- چالش ها(Challenges): • موانع زیادی بر سر راه انتقال تکنولوژی قرار دارد.طبیعت و شدت چنین چالش هایی به مواردی نظیر شرایط محیطی غالب، تنوع تکنولوژی، کاربردهای خاص آن و ویژگی های تامین کننده و گیرنده تکنولوژی بستگی دارد: • عدم منبع یابی مناسب برای تکنولوژی • موانع محیطی بر سر راه عملکرد بهینه تکنولوژی • اطلاعات ناکافی و غیرقابل اطمینان و... • شرکت های کوچک و متوسط بیشتر تحت تاثیر این چالش قرار دارند.

٣- انتخاب(Choice): • الزامات گوناگون در انتخاب تکنولوژی مناسب: • نیازها بایستی تعریف، ثبت و درک شوند. • گزینه های گوناگون برای تکنولوژی های مناسب (از لحاظ محیطی، اقتصادی و اجتماعی) بایستی مد نظر قرار گیرند. • روشهای منطقی و کاربردی جهت تسریع انتخاب تکنولوژی بهینه به کار گرفته شود. • توانایی لازم برای استفاده از تمام ظرفیت های بالقوه تکنولوژی بدون آثار مخرب جانبی بایستی وجود داشته باشد. • ٤- اطمینان(Certainty ): • پائین بودن سطح اطمینان و در پی آن افزایش ریسک، چه واقعی و چه درک شده، هر دو از موانع عمده بر سر راه انتقال تکنولوژی به شمار می روند. • عوامل کلان اقتصادی که نشان دهنده عدم قطعیت پایین می باشند ؛ • تورم پائین • نرخ پایدار و واقعی ارز و بهره • قیمت گذاری واقعی بر مبنای داده ها و فرآیند ایجاد تکنولوژی • حذف کنترل همه جانبه دولت • امکان انتقال آزاد سرمایه • بازار رقابتی • سیاست های شفاف سرمایه گذاری خارجی و تجارت آزاد

٥- ارتباطات(Communication ): • زنجیره انتقال تکنولوژی هم از لحاظ زمانی و هم فاصله عموماً بلند می باشد. بنابراین ارتباطات اثر بخش یکی دیگر از اجزای حیاتی در فرآیند انتقال موفق تکنولوژی به شمار می رود. • سیستم های مدیریت اطلاعات(IMSs) ابزارهای مدیریت دانش و شبکه های رسمی و غیر رسمی چه به صورت متمرکز و چه پراکنده همگی نقش موثری در این فرآیند ایفا می کنند. • ٦- ظرفیت(Capacity ): • میزان ظرفیت برای انتقال تکنولوژی تا چه حدی می باشد. ارتقا انتقال تکنولوژی که موجب توسعه پایدار می گردد به شدت وابسته به خلق شرایط مناسب است.مهمترین عوامل اثر گذار بر میزان ظرفیت در انتقال تکنولوژی به ترتیب عبارتند از ؛دولت ، موسسات مالی ، بیمه ، سازمانهای چند ملیتی و... • شرایط زیر نقش سازنده ای در انتقال تکنولوژی و تامین ظرفیت اثر گذارند : • بازار آزاد و رقابتی • خصوصیات عملکردی جامع و معتبر تکنولوژی • متخصصین بی طرف مسائل مالی • سیاست های مناسب برای کنترل ریسک

٧- تعهد: ارائه دهندگان تکنولوژی می بایست با تعهد کامل، در جهت غلبه بر چالش ها، فراهم آوردن تکنولوژی مناسب و شایسته برای کاربران، ایجاد اطمینان و کاهش ریسک، بهبود ارتباطات بین اعضای درگیر در فرآیند انتقال و تقویت زیرساخت های محیطی ظرفیت های لازم برای انتقال تکنولوژی را فراهم آورند.

فعالیت های کلیدی برای ایجاد بهتر مدل 7cعبارتند از: • برآورد نیاز ها و کاستی ها، شناسایی سازمان ها و نمایندگی های وابسته و حمایت آنان در جهت بهبود. • ارزیابی و تقویت سیاست هایی که موجب بهبود محیط انتقال می شوند. • ارتباطات و تعامل بهتر و اثربخش تر بین بخش های کلیدی دولت. • مساعدت، همکاری و هماهنگی درون و میان دولت ها. • محترم شمردن حقوق مالکیت و پایبندی به قراردادهای قانونی. • حمایت سیاسی از برنامه ها و سازمان های درگیر در انتقال تکنولوژی. • ایجاد انگیزه های اقتصادی و تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این زمینه. • بهبود ظرفیت های موجود. • ترسیم و تعیین نقش بخش خصوصی و دولتی گیرنده و انتقال دهنده تکنولوژی.

مدل 5 بعدی عوامل کلیدی موفقیت در انتقال تکنولوژی الف)کیفیت: تولرانس-قابلیت اطمینان-هزینه گارانتی-بازرسی-نرخ مواد و... ب)نقش زمان و خدمات:خدمات کنترلی-تحویل-زمان سفارش تا تحویل-حجمها-طیف محصولات-حداقل مقدارها-شناخت نیازهای مشتری-وابستگیها-زمانهای عکس العمل ج)هزینه ها:موجودی-کار در جریان-زمانهای توقف-نرخهای مطلوبیت-زمانهای اماده سازی-دورریز-کارگر مستقیم-هزینه های مواد-ابعاد فعالیتهای غیر ارزش افزوده ای-هزینه های حمل-زمانهای بالا سری مورد نیاز-صرفه جوییهای مقیاس د)قابلیت انعطاف:تعیین مسیر-انعطاف پذیری در ماشین و محصول و فرآیند-مهارتهای مورد نیاز در کارکنان تولیدی و تعمیرات و نگهداری- صرفه جوییهای منطقه ای ن)نوآوری:توسعه محصول جدید-نوآوری در فرآیند و تکنولوژی-پژوهش و توسعه در بیرون از موسسه-اتحادیه های استراتژیک

مهمترین موانع انتقال تکنولوژی در جهان سوم: ١- ساختار نامناسب سیاسی و اجتماعی ٢- کوچک بودن طبقه متوسط جامعه ٣- بی سوادی ٤- افزایش جمعیت و عدم استفاده بهینه از نیروی انسانی ٥- عوامل فرهنگی ٦- ضعف نظام آموزشی ٧- وابستگی ٨- غارت منابع کلیدی جهان سوم 9- عوامل زیر ساختاری: حمل و نقل ، ارتباطات ، تاسیسات مربوط به انرژی ، آموزشی و اطلاعاتی

عوامل کلیدی موفقیت در توسعه کشورهای شرق آسیا: • عوامل درونی: • عزم ملی برای توسعه تکنولوژی • آماده سازی کلیه بسترها و زیرساخت های برای توسعه • مدیریت کارا و موثر • همکاری نزدیک بین مراکز تحقیقاتی و صنایع • توجه به فعالیت های تحقیق و توسعه • قابلیت این کشورها در جذب تکنولوژی • سیاست توسعه صادرات • عوامل بیرونی: • تمایل سرمایه گذاران خارجی به همکاری مشترک و سرمایه گذاری در این کشورها بدلیل اشباع شدن فضای سرمایه گذاری در در کشورهای پیشرفته • در دسترس بودن بازار کافی

عوامل کلیدی موفقیت در انتقال تکنولوژی در ژاپن • اولویت واردات تکنولوژی با سرمایه گذاری در بخش هایی که قادر باشند با بهبود کیفیت کالا و تولید بیشتر منجر به صادرات و بهبود تراز تجاری گردند. • توجه به تکنولوژی هایی که در توسعه صنایع استراتژیک موثرند. • مشارکت فعال در کلیه مراحل فرآیند انتقال تکنولوژی از مذاکره و طراحی گرفته تا راه اندازی و تولید. • آشنایی کامل با تکنولوژی وارداتی، اصلاح معایب آن و تحول و بهبود تکنولوژی. • سیاست نامتمرکز انتقال تکنولوژی چه در سرمایه گذاری و چه در اجرا. • همیاری و انطباق تکنولوژی های جدید بویژه برای صنایع متوسط و کوچک توسط موسسات پژوهشی که هزینه های سرمایه ای آنها توسط دولت و نیز شرکت ها و مقامات محلی تامین می گردد. • توسعه ظرفیت های جذب و تجاری سازی تکنولوژی وارداتی. • انتقال تکنولوژی در مراحل اولیه (تحقیقات کاربردی و توسعه ای) و خرید حق اختراعات. • استفاده گسترده از روش های غیر رسمی انتقال تکنولوژی از جمله مبادلات علمی و فنی، بازدید از نمایشگاه ها و مراکز علمی و فنی و...

بیاموزیم هر آنچه را که پیشینیان ما تجربه کرده اند: • اتخاذ سلسله ای از راهبردها و سیاستهای موثر و مناسب مانند اتخاذ راهبرد برون نگر و متمایل به بازار و سیاست گسترش صادرات، سرمایه گذاری در توسعه منابع انسانی و راهبرد مناسب انتقال و توسعه فناوری. • رد زود هنگام سیاست جایگزینی واردات و تغییر آن به راهبرد گسترش صادرات، که موجبات تسریع جذب مقادیر زیادی سرمایه گذاری مستقیم خارجی را فراهم آورد. • ایجاد محیط پایدار اقتصادی، سیاسی و کنترل، اجرا و اداره صحیح این راهبردها توسط دولت. • سرمایه گذاری سنگین در آموزش و توسعه نیروی انسانی در تمام سطوح و ایجاد ارتباط نزدیک بین دانشگاهها و مراکز آموزش عالی با شرکتهای خصوصی و دولتی صنعتی

ایران چه باید بکند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ • به تقویت ساختار زیربنای صنعتی و بنیادین خود مانند نظام ارتباطات موثر، شبکه حمل و نقل مجهز، نظام اموزشی مبتنی بر معلومات وکاربرد عملی آنها اقدام نمایند. • راهبردی برای توسعه صنعتی و فناوری خود برگزینند که متناسب با نیازها، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و امکانات زیربنایی و روبنایی و در چارچوب رشد و توسعه کلان اقتصادی و ملی آنان باشد. • کمیت و کیفیت سطح آموزش و نیروی انسانی خود را با سرمایه گذاری گسترده در این امر تقویت نمایند. • برای هر چه نزدیکتر کردن آموزش در دانشگاه و موسسات آموزش عالی این کشورها با نیاز صنعت و شرکتهای صنعتی قدمهای موثری برداشته شود. • برای افزایش فعالیتهای تحقیق و توسعه و بالا بردن هزینه های تحقیقات کاربردی در بودجه عمومی خود نهایت تلاش خود را برای ارتقای تواناییهای جذب و تطبیق فناوریهای نوین خارجی با شرایط محلی به کار ببرند. • برای تشویق هر چه بیشتر موسسات تحقیق و توسعه به شرکت هر چه فعالتر در حمایت از توسعه صنعتی و فناوری اقداماتی موثری صورت دهند.

ایران چه باید بکند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ • با استفاده از طرق گوناگون و موثر انتقال و توسعه فناوری، مانند جذب هر چه بیشتر سرمایه گذاری مستقیم خارجی،واردات کالاهای سرمایه ای و واسطه ای، سرمایه گذاری مشترک و قرارداد حق امتیاز تواناییهای داخلی فناوری خود را افزایش دهند. • سیاستهای ناکارآمد و غیر موثر خود را فورا تشخیص داده و برای تغییر و تعویض آنها نهایت تلاش را به کار برند. • در زمینه های مهمی همچون تشخیص نیازها و ظرفیتهای بالقوه کشور، طرح ریزی و صورتبندی سیاستهای مناسب توسعه صنعتی و فناوری، شناسایی اولویتها و بالاخره طرح ریزی برای توسعه صنعتی و فناوری گام بردارند. • دولتها بایستی قوی، کارآمد، متمایل به بازار و کم مداخله گر باشند.

منابع: • UNEP-IETC, "Technology Transfer: The Seven Cs for the Successful Transfer and Uptake of Environmentally Sound Technologies" Osaka, Japan: The UNEP International Environmental Technology Centre, January 2004. • قربان پور، یوسف؛ "موانع انتقال تکنولوژی در جهان سوم"، فصلنامه سیاسی اقتصادی، شماره ١٥٣، ص٢٧٨. • سلامی، رضا؛ "بررسی علل و عوامل موفقیت در گسترش صادرات و تجارت کشورهای شرق آسیا"،ماهنامه رهیافت،شماره ٢٣،پائیز ١٣٧٩، ص٧٦ • علی احمدی، علیرضا؛ توکلی، علیرضا؛ "نگرش جامع به انتقال تکنولوژی"، ماهنامهتدبیر، شماره ١٠٩، دی ماه ٧٩، ص١٨ • اسماعیل زاده، نیما؛ "اصول و مبانی موفقیت در انتقال تکنولوژی"، ماهنامه رازی، سال شانزدهم، شماره ١٨٠، بهمن ٨٣، ص٤٣ • عابدی، زهرا؛ "تنگناهای ساختاری علمی-صنعتی تکنولوژیک کشور و راهبردهای لازم برای انتقال و توسعه موفق تکنولوژی"، ماهنامه رهیافت،شماره ٢٠،بهار١٣٧٨، ص٤٢ • حاج فتحعلیها،عباس؛“توسعه تکنولوژی“،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،چاپ اول • شهیدی،محمد تقی؛“انتقال تکنولوژی و صنعتی کردن کشورهای در حال توسعه“.انتشارات دانشگاه تهران.1371

عوامل کلیدی موفقیت در انتقال تکنولوژی Key success factors in technology transfer ارائه دهنده :