KÜRESEL TERÖRİZMİN TAŞIMACILIĞA ETKİLERİ Cahit SOYSAL UND İcra Kurulu Başkanı

1. KÜRESEL TERÖRİZMİN TAŞIMACILIĞA ETKİLERİ Cahit SOYSAL UND İcra Kurulu Başkanı

2. TERÖRİZM VE TAŞIMACILIK • TERÖRİZM, DİN, ULUS, SİYASAL VEYA SOSYAL GÖRÜŞ AYRIMI YAPMAYAN VE ŞİDDETİ ARAÇ OLARAK DEĞİL AMAÇ OLARAK KULLANAN BİR AKIMDIR. • TERÖRİZM ULUSAL SINIR TANIMAMAKTADIR • TERÖRİST EYLEM VE FAALİYETLER TEK BİR TAŞIMA MODUNA ODAKLANMAMAKTADIR

3. TAŞIMACILIKTA GÜVENLİK AMAÇ • Altyapının, araçların, çalışanların, yolcuların, yüklerin uluslararası terör eylemlerinden ve faaliyetlerinden korunması. ARAÇ • Önleyici tedbirler • İnsan kaynağı • Maddi kaynaklar

4. KÜRESEL TERÖRİZMİN DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ • ÜRETİM GÜCÜNÜN AZALMASI • FİNANS SEKTÖRÜNÜN ÇÖKMESİ • TAŞIMA SİSTEMİNİN ZARAR GÖRMESİ • DAHA YAVAŞ VE ÖNGÖRÜLEMEYEN TESLİMAT SİSTEMİ • ARTAN GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİN TAŞIMA MALİYETLERİNİ ARTIRMASI

5. MALİYET ARTIŞLARI • Artırılan güvenlik tedbirleri ve bir dizi sürşarj, özellikle deniz ve havayoluyla taşımaların maliyetini artırdı. • Ticari sigorta primleri %0.03-0.05 arttı. • Ortadoğu, Kızıldeniz, Süveyş Kanalı ve Doğu Akdeniz’den geçen okyanus yüklerinden savaş sürşarjları alınmaya başladı. Komşu ülkelerin yanında Avrupa-Uzakdoğu güzergahları da etkilendi.

6. KÜRESEL TERÖRİZMİN DÜNYA EKONOMİSİNE ETKİLERİ • Terörizm ve taşımacılıkta güvenlik uluslararası ticaret sisteminin işleyişini bütünüyle ve doğrudan etkilemektedir. • Herhangi bir taşıma ağındaki güvenlik açığı kişilerin, malların ve hizmetlerin serbest dolaşımına engel olmakta ve dünya ekonomisinin sürdürülebilir gelişimini engellemektedir.

7. TAŞIMACILIKTA GÜVENLİK • Farklı taşıma modları arasında haksız rekabetin önlenmesi için güvenliğe ÇOK MODLU YAKLAŞIM gereklidir. • Aksi takdirde, güvenlik tedbirlerini hayata geçiren taşıma modu ek maliyet yükü üstlenecek, bu da ilgili modu diğer taşıma modları karşısında zayıflatacaktır.

8. TEHDİTLER • Yasal taşımalar, yasadışı ticarette araç olarak kullanılabilir ( ör; uyuşturucu,silah ya da patlayıcı madde kaçakçılığı) • Taşıma araçları silah olarak kullanılabilir. • Uluslararası kaçakçılık faaliyetleri terörizmi finanse etmek için kullanılabilir.

9. SORUNLAR • EKONOMİ İÇİN KİLİT ÖNEM TAŞIYAN ALTYAPILARIN (terminaller, demiryolu hatları, köprüler, tüneller vb) GÜVENLİĞİ İÇİN KOORDİNELİ YAKLAŞIM EKSİKLİĞİ • TAŞIMACILIK ZİNCİRİNDEKİ FARKLI AKTÖRLERİN FARKLI GÜVENLİK TEDBİRLERİ UYGULAMASI • ULUSLARARASI NAKLİYECİLER İÇİN MİNİMUM GÜVENLİK STANDARTLARININ OLMAYIŞI • ETKİN RİSK YÖNETİMİ VE DENETİMİNİN OLMAYIŞI • YÜK ÜNİTELERİNİN VE ARAÇLARIN YETERLİ KONROLÜ İÇİN ORTAK PROSEDÜRLER VE DONANIMIN (KİLİTLEME, MÜHÜRLEME, NAKİL) OLMAYIŞI • ULUSLARARASI KOORDİNASYON EKSİKLİĞİ

10. ÜLKELERE DÜŞEN GÖREVLER • Ülkelerdeki ulaştırma sistemlerindeki güvenliğin arttırılması ve taşımacılığın terörist amaçlarla kullanılmasını ya da bu amaçlara hedef olmasının önlenmesi • Bu amaçla ulusal planların oluşturulması • Taşımacılıkta güvenliğin temininde stratejik liderliğin ve ulusal uyumun sağlanması • Farklı taşıma alanlarına yönelik önleyici uygulama çerçevelerinin oluşturulması • Taşımacılığın tüm alanlarında etkin ve birbirine uyumlu önleyici tedbirlerin uygulanması için kamu-özel sektör işbirliği • Taşımacılığı etkileyen terörist faaliyetlerin önlenmesi, gözler önüne serilmesi, bastırılması ve araştırılması için ulusal ve uluslararası düzeyde kapsamlı yasal tedbirler alınması • Terörizmle ortak mücadele için işbirliği tesis edecek uluslararası anlaşmaların imzalanması

11. DÜNYAYA DÜŞEN GÖREV Etkin bir uluslararası ulaştırma güvenliği sistemi oluşturmak için tüm ülkeler terörizme karşı güçlerini birleştirmeli, tecrübelerini paylaşmalıdır.

12. TERÖRİZMLE MÜCADELEYE İLİŞKİN AB DEKLARASYONU (25 MART 2004) • Tüm taşıma sistemlerinin güçlendirilmesi gereklidir • Vatandaşların ve hayati hizmetlerin daha güçlü korunması amaçlı politikalar geliştirilmelidir. Özel Ek: • AB üyesi olmayan ülkelerin uluslararası havacılık ve denizcilik standartlarına uymalarının sağlanması • Limanlarda, havaalanlarında ve sınır kapılarında teröristlerin ve terörist cihazların tanınması için gerekli teknik ve idari kapasitenin artırılması • Terör karşıtı planların AB organlarının çalışmalarına entegrasyonu (ulaştırma,sınır denetimleri, kimlik dokümantasyonu)

13. AB NELER YAPIYOR? • Haziran 2004, AB Konseyi terörizme karşı bir EYLEM PLANI oluşturdu. • Avrupa Polis Teşkilatı “EUROPOL” ve Avrupa Suçla Mücadele Örgütü “EUROJUST”ın yetkileri artırıldı • AB Konseyi,biyometrik göstergeli pasaport kullanımına ilişkin karara vardı. • Mayıs 2005’te AB’nin dış sınırlarının korunması amacıyla, “Avrupa Sınır Ajansı” (European Border Agency) faaliyete geçiyor. • Liman güvenliğinin artırılmasına ilişkin Konsey Direktifi (Haziran 2004: liman idarelerinin kurulması, liman güvenliğinin değerlendirilmesi, güvenlik planları) yürürlüğe girdi. • Kombine taşımacılıkta güvenlik, lojistik zincirinde güvenliğin artırılmasına ilişkin Konsey Direktifi yürürlüğe girdi.

14. AB NELER YAPIYOR? • Üçüncü ülkelerle işbirlikleri (savunmalarını güçlendirmeleri için terörizm karşıtı uzmanlar ağı, kapasitenin geliştirilmesi) • Birleşmiş Milletler ile işbirliği (uluslararası konvansiyonların onaylanması ve uygulanması) • ABD ile işbirliği : “Policy Diyalogue on Border and Transport Security” (Sınır ve Taşımacılık Güvenliğine ilişkin Politika Diyaloğu)

15. AB: 2005 YILI ÖNCELİKLERİ • Kritik altyapıların, özellikle sınırlar arası ağların korunmasına yönelik bir “Avrupa Programı” oluşturulacak • Kimyasal, biyolojik ya da nükleer saldırılardan doğacak kriz durumları ile başa çıkmak için doğru mekanizmaların kurulması, acil duruma yanıt verme kapasitesinin arttırılması. • Bilgi alışverişi : iletişim trafiğinin izlenmesi, verilerin korunması • Terörizmin finansmanına karşı mali istihbaratın güçlendirilmesi

16. DÜNYA NELER YAPIYOR? • UNECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) : tedarik zincirinin bütününe yönelik bir “güvenlik yaklaşımı” yönünde çalışmaları var. • WCO (Dünya Gümrük Örgütü ): “Resolution on Security and Facilitation of the International Trade Supply Chain” (Uluslararası Tedarik Zincirinin Güvenliği ve Basitleştirilmesine ilişkin Önergeyi) kabul etti. • ABD : “Container Security Initiative”-Konteyner Güvenliği Girişimi (2002 yılında dünyanın belli başlı limanlarından ABD’ye gelen ve yüksek risk arz eden gemilerin-konteynerlerin- daha sıkı izlenmesi, dış limanlardan çıkmadan kontrol edilmesi ve ön uyarı sistemi: bugüne dek Kanada, Almanya, İtalya, Belçika,Hollanda,Japonya, Singapur,Hong Kong gibi ülkeler taraf oldu)

17. ÖNERİLER • Uluslararası sözleşmelerin imzalanması • Uluslararası terörist kuruluşlara, teröristlere ilişkin ortak veri tabanlarının oluşturulması • Uluslararası nakliyecilere yönelik taşımacılık güvenliği sertifikasyonu ve lisans prosedürlerinin uygulanması • Yasaların uygulanmamasına karşı yaptırımların arttırılması

18. ÖNERİLER • Zorunlu sigorta prosedürlerinin sıkılaştırılması • Tehlikeli eşya taşımalarında daha sıkı denetim ve yeni düzenlemeler • Uluslararası konferanslar, seminerler • Medya ile işbirliği, terörizmin kınanması

19. IRU GÜVENLİK TALİMATLARI • IRU (Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği) tarafından yayınlanan “Güvenlik Talimatları” UND tarafından Türkçeleştirilmekte olup, Şubat ayında sektörün faydalanabileceği bir yayın olarak hizmete sunulacaktır. IRU Güvenlik Talimatları : • Nakliyecilere yönelik talimatlar • Yükleyicilere yönelik talimatlar • Sürücülere yönelik talimatlar • Resmi makamlara yönelik talimatlar • Sivil Toplum kuruluşlarına yönelik talimatlar

20. IRAK’TA GÜVENLİK AÇIĞI • Irak’ta tek bir otorite yoktur. • Irak’ta hukuk devleti oluşmamıştır. • Irak’ta yol güvenliği yoktur. • Irak’ta güvenli TIR Konaklama Tesisleri yoktur. • Irak’ta güvenliği sağlanmış eskort uygulaması sözden öteye gidememektedir. • Irak taşımaları sigorta edilmemektedir.

21. SONUÇLAR • Güvenlik, ulaştırma sistemlerinin gelişiminde hayati bir faktör haline gelmiş olup, hükümet politikalarının ve nakliye sektörünün normal faaliyetlerinin ayrılmaz bir parçası olmuştur. • Güvenli bir taşımacılık ortamının sağlanması için hükümetler, uluslararası kuruluşlar ve özel sektör arasında işbirliği kurulması “zorunludur” • Ülkeler bir yandan yasadışı faaliyetleri en aza indirmek için güvenlik rejimleri oluşturmak, diğer yandan lojistik sistemlerinin etkinliğini sağlamak konusunda ikilem yaşamaktadır. • Bu dengenin kurulması, insanların ve ekonomilerin yararına olacaktır.

22. Yasadışı Faaliyetler ve Terörizmle Mücadelede Yasal Ticaretin Kolaylaştırılması ve Teşvik Edilmesinin Önemi ve Gereği Unutulmamalıdır.

23. DÜŞMAN AYNI : TERÖRİZM • AMAÇ AYNI: TERÖRİZMLE MÜCADELE • ÇÖZÜM AYNI: İŞBİRLİĞİ

24. İzlediğiniz için teşekkür ederiz. cahit.soysal@und.org.tr