„Poradnik dla rodziców dzieci słabosłyszących i niesłyszących „

1. „Poradnik dla rodziców dzieci słabosłyszących i niesłyszących „

2. Drodzy Rodzice ! Obecność dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego wpływa na życie każdego członka rodziny. Większość rodziców w chwili rozpoznania uszkodzenia słuchu u ich dziecka reaguje rozpaczą i rozżaleniem. Dzieje się tak głównie dlatego, że nie wiedzą czy i jak można dziecku pomóc. Dziecko z wadą słuchu może, przy pomocy rodziny i przyjaciół, prowadzić aktywne, radosne życie, jak jego rówieśnicy. Uszkodzenie słuchu nie musi ograniczać jego rozwoju, możliwości komunikowania się, nauki i pełnego uczestniczenia w codziennym życiu. Jak możecie pomóc swojemu dziecku ? Możecie udzielić swemu dziecku pomocy i wsparcia różnymi sposobami. Bez wątpienia najlepszym sposobem jest pełna akceptacja i darzenie dziecka miłością. Innym ważnym krokiem jest zapewnienie mu dobrze dopasowanych, wysokiej jakości aparatów słuchowych. Nowoczesne aparaty słuchowe mają ogromne możliwości. Są produktem bardzo zaawansowanym technologicznie, stale doskonalonym, by dostarczać dźwięku o coraz czystszym brzmieniu, zapewnić komfort słuchania i rozumienie mowy. Dlatego większość dzieci może osiągać korzyść z ich stosowania.

3. Kto może Wam pomóc ? Jeśli macie dziecko z uszkodzeniem słuchu, możecie uzyskać pomoc różnych specjalistów. Radzimy zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego. Poinformuje Cię, co robić dalej. Poniżej wymieniliśmy specjalistów, którzy mogą pomóc Tobie i Twemu dziecku. Audiolog: lekarz specjalista zajmujący się diagnostyką i leczeniem zaburzeń słuchu. Surdologopeda, surdopedagog: specjaliści zajmujący się oceną i rehabilitacją zaburzeń głosu i mowy u dzieci z uszkodzeniem słuchu. Laryngolog: lekarz specjalista zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem, między innymi chirurgicznym, chorób uszu, nosa, gardła i krtani. Audiolog dziecięcy: audiolog specjalizujący się w diagnostyce i leczeniu zaburzeń słuchu u dzieci. Wybierze i ustawi aparaty słuchowe dla Twego dziecka. Przedstawi możliwości i potrzeby korzystania z innych urządzeń wspomagających słyszenie. Logopeda: specjalista zajmujący się oceną i rehabilitacją zaburzeń głosu i mowy. Psycholog: specjalista, który oceni rozwój Twego dziecka, udzieli wskazówek pomocnych w rehabilitacji, pomoże Tobie i Twemu dziecku przebrnąć przez trudne chwile.

4. Ja znowu słyszę !Wypowiedź osoby dorosłej korzystającej z implanta ślimakowego. Gdy miałam trzy latka, zupełnie dobrze słyszałam, ale zachorowałam na nieznany wirus grypy. Lekarz zapisał mi streptomycynę, lek, który przyniósł mi pogorszenie słuchu. Od tego czasu słuch pogorszył się do tego stopnia, iż bez aparatu słuchowego nie mogłam się obejść. Nigdy nie dopuszczałam do siebie myśli, że słuch mogę stracić całkowicie. A jednak tak się stało. Bez przyczyny, z dnia na dzień straciłam kontakt ze światem dźwięków. Były to dni ogromnej rozpaczy, bólu, łez i żalu do świata. Dlaczego właśnie ja? Jak mam dalej żyć? Co robić, by móc kontaktować się z otoczeniem? Te i inne pytania bez przerwy nie dawały mi spokoju. Pewnego razu moja siostra dowiedziała się o prof. Henryku Skarżyńskim i jego Instytucie w Warszawie. Zaistniała pewna nadzieja dla mnie. Po wielu przeszkodach udało mi się i przyjechałyśmy do Warszawy. Po wstępnych badaniach, które towarzyszą wizytom lekarskim, dowiedziałam się, że zostałam zakwalifikowana do wszczepienia implantu ślimakowego. Uczucia, które wtedy mną targały, są nie do opisania. Strach przed skutkami operacji, obawa, czy się uda, niepewność jutra powodowały, że byłam bliska rezygnacji. Z drugiej strony, bardzo chciałam znów usłyszeć szum morza, śpiew ptaków i głosy otoczenia. Co robić? Co wybrać? Długo się wahałam, zwyciężyła chęć normalnego życia. Poddałam się tej operacji. Miesiąc później pierwszy raz założyłam procesor mowy. Po dwuletniej ciszy znów usłyszałam dźwięki. To był cud! Cztery miesiące po operacji zdecydowanie mówię, że warto było poddać się temu zabiegowi. Chociaż powrót do normalnego świata dźwięków to żmudna i długa droga, to satysfakcja, że praca nie idzie na marne, jest ogromna. Mimo że przede mną jeszcze długa droga, mogę już prawie bez problemu porozumiewać się z otoczeniem, nawet rozmowa przez telefon jest czystą przyjemnością. Wierzę, że będzie jeszcze lepiej. Jola

5. Doświadczenia nauczyciela posiadającego niesłyszącego synka. Jestem nauczycielem nauczania początkowego, surdopedagogiem. O tym, że uczę dzieci niesłyszące w szkole masowej zdecydował los, który obdarzył mnie takim synem. Z konieczności podjęłam wszelkie możliwe działania, żeby jak najwięcej dowiedzieć się o metodach wychowania i nauczania dzieci niesłyszących. Prawdę mówiąc nie jest to łatwe. Jednak motywacja, jaką było szczęście mojego dziecka spowodowała, że trudności napotykane dały się pokonać. Obecnie Kamil kończy szósta klasę szkoły podstawowej, osiągając wiedzę i umiejętności na poziomie swoich możliwości. Cieszę się z tego bardzo, że znalazł kolegów, którzy akceptują Go takim, jaki jest i może dobrze czuć się w swojej klasie. Muszę zaznaczyć, że Kamil posługuje się w niewielkim stopniu mową (z czasem jednak Jego zasób słownictwa jest coraz bogatszy), a kontakt z Nim w dużej mierze ułatwia język migowy. Wprowadzenie tego języka w formie zabawy od klasy pierwszej (za zgodą rodziców) ułatwiło kontaktowanie się Kamila z kolegami. Dzieci z dużą radością przyswajały kolejne znaki i cieszyły się, że lepiej mogą komunikować się z niesłyszącym kolegą. Można stwierdzić, że w bardzo prosty sposób udało mi się zintegrować klasę. Najważniejsza dla dziecka z głębokim niedosłuchem jest rodzina, która stanowi oparcie i azyl bezpieczeństwa dla niego. Jak najszybsze wykrycie wady słuchu stwarza większe szanse na prawidłowy rozwój i rehabilitację. Pierwszym krokiem jest określenie stopnia ubytku słuchu i właściwe zaaparatowanie. Szybki rozwój technologii przyczynił się do udoskonalenia aparatów słuchowych w stopniu pozwalającym wykorzystywać najmniejsze resztki słuchowe.

6. Dzięki zastosowaniu dobrze dopasowanych aparatów dziecko ma szansę na w miarę harmonijny rozwój i osiągnięcie wiedzy i umiejętności porównywalny ze słyszącymi. Okupione jest to jednak ogromną pracą tak ze strony dziecka, jak i jego rodziny. Ćwiczenia słuchowe, wywoływanie dźwięków, łączenie głosek w sylaby, a następnie w wyrazy i zdania to proces długotrwały, nie zawsze kończy się sukcesem. Trzeba wiedzieć, że proces nauki mowy musi zawsze poprzedzać jej rozumienie, dlatego tak ważne jest posługiwanie się konkretem, wskazaniem na sytuację i wielokrotne powtarzanie. Potrzeba cierpliwości, gdyż proces ten jest bardzo długotrwały, jednak osiągnięte zostaną rezultaty, z których będziemy dumni i szczęśliwi.Praca z dzieckiem niesłyszącym jest żmudna i trudna, ale każdy krok do przodu to ogromny sukces dziecka i twój.

7. Aparaty słuchowe dla dzieci Przy wyborze aparatów słuchowych najbardziej odpowiednich dla Twego dziecka należy wziąć pod uwagę kilka czynników, m.in. wielkość i charakter ubytku słuchu, wiek, ogólne możliwości dziecka, stopień jego aktywności.Zaawansowanie technologii znacznie zwiększyło możliwości korygowania różnych rodzajów ubytków słuchu. Na proces doboru odpowiednich aparatów słuchowych składa się wiele czynników. Niezbędna jest pomoc doświadczonego audiologa, który wybierze aparaty najlepiej dopasowane do potrzeb Twego dziecka. Jak działają aparaty słuchowe ? Dzisiejsze aparaty słuchowe są lepsze niż kiedykolwiek. Przetwarzają dźwięk w sposób podobny do odtwarzaczy CD. Istotną różnicą jest to, że urządzenie musi być miniaturowe, by mogło się zmieścić w małym aparacie zausznym czy wewnątrzusznym. Aparat słuchowy składa się z trzech głównych elementów, umieszczonych w plastikowej obudowie. Pierwszy z nich to mikrofon. Mikrofon zbiera dźwięki i przetwarza je w sygnał elektryczny. Drugim elementem jest wzmacniacz, który wzmacnia sygnał elektryczny. Filtry we wzmacniaczu modyfikują sygnał tak, by dostosować go do potrzeb osoby z uszkodzeniem słuchu.

8. Aparaty słuchowe zauszne i wewnątrzuszne Dzieci mogą korzystać z dwóch rodzajów aparatów słuchowych: zausznych (BTE - ang.  Behind-The-Ear) i wewnątrzusznych (ITE - ang. In-The-Ear). Aparaty zauszne Zauszne aparaty słuchowe nadają się do korygowania wszystkich rodzajów ubytków słuchu od lekkich do głębokich. Dźwięk dociera do ucha przez plastikowy, przeźroczysty dźwiękowód wkładki usznej, która robiona jest na miarę.Aparaty zauszne mają smukły kształt, odpowiadający kształtowi małżowiny usznej. Są dostępne w szerokiej gamie kolorów, które można dopasować do koloru skóry, czy włosów. Szczególnie popularne wśród dzieci są aparaty w żywych, "wesołych" kolorach. Aparaty wewnątrzuszne Aparaty wewnątrzuszne nosi się wewnątrz małżowiny usznej. Są zalecane do korygowania ubytków słuchu lekkich i umiarkowanych, rzadziej ciężkich. Robione są na miarę. Gwarantuje to komfort korzystania z aparatów.Aparaty wewnątrzuszne robi się w kilku rozmiarach. Zwykle nie zaleca się ich dla małych dzieci, gdyż ich uszy są jeszcze małe i stale rosną. Jeśli ubytek słuchu Twego dziecka pozwala na zastosowanie takich aparatów, może z nich korzystać od 8-10 roku życia.

9. Aparaty analogowe i cyfrowe W analogowych aparatach słuchowych oryginalny sygnał akustyczny (taki jaki słyszymy) jest przetwarzany w sygnał elektryczny. W aparatach cyfrowych sygnał akustyczny jest zamieniany w ciąg cyfr (0, 1), które są odpowiednio przetwarzane i wzmacniane i z powrotem konwertowane na analogowy sygnał akustyczny, który trafia do słuchawki i jest słyszany przez osobę noszącą aparat. Cyfrowe przetwarzanie dźwięku Chociaż żaden aparat słuchowy nie jest w stanie przywrócić słuchu dziecka, to współczesne aparaty słuchowe pozwalają dziecku na słyszenie właściwego obrazu dźwiękowego, bez względu na głębokość ubytku. Słuchając dźwięku z płyty kompaktowej, usłyszysz niezwykle czysty i klarowny dźwięk. Nowoczesne aparaty słuchowe używają tego samego rodzaju cyfrowego przetwarzania dźwięku co odtwarzacze płyt CD .

10. Urządzenia wspomagające słyszenie Niektóre sytuacje słuchowe mogą okazać się dla dziecka zbyt trudne z powodu dużego hałasu otoczenia lub zbyt dużej odległości od źródła dźwięku. Dodatkowe urządzenia wspomagające słyszenie (współpracujące z aparatami dziecka) mogą być przydatne w przypadku: • Słuchania nauczyciela w szkole • Korzystania z telefonu • Oglądania telewizji • Słuchania muzyki • Podróżowania samochodem • Twój audiolog z pewnością doradzi, które z urządzeń będą przydatne Twemu dziecku. Jeśli zauważysz, że dziecko ma trudności w sytuacjach innych niż wymienione powyżej, zapytaj, które z nich może pomóc w rozwiązaniu problemu

11. JAK KUPIĆ APARAT SŁUCHOWY DLA TWOJEGO DZIECKA? – PIERWSZE KROKI: KROK 1 : WIZYTA U LEKARZA LARYNGOLOGA: Zanim zaczniesz myśleć o aparacie słuchowym dla Twojego dziecka, należy się zorientować czy w ogóle jest on potrzebny i czy może mu pomóc. Niedosłuch może być spowodowany wieloma czynnikami, z których wiele da się wyleczyć farmakologicznie lub operacyjnie. Pierwszym krokiem przed zakupem aparatu słuchowego powinno więc być udanie się do lekarz laryngologa w celu zbadania słuchu i sprawdzenia stanu przewodów słuchowych Twojego dziecka. Przed badaniem słuchu audiometrem, należy wyczyścić uszy (może to zrobić tylko lekarz!) gdyż zalegająca w przewodzie słuchowym woskowina może zafałszować wyniki badania. W żadnym wypadku nie należy próbować samodzielnie czyścić uszu dziecka tzw.„ patyczkami”.

12. KROK 2: Potwierdzenie wniosku w NFZ: Sam wniosek wystawiony przez lekarza laryngologa nie uprawnia do dofinansowania z Narodowego Funduszu Zdrowia. Aby zyskał on ważność należy go zarejestrować w oddziale NFZ właściwym dla miejsca zamieszkania. Jeżeli państwa dziecko posiada grupę inwalidzką lub orzeczenie o niepełnosprawności, możecie starać się o dodatkowe dofinansowanie. Wnioski potwierdzane są „od ręki” przez pracowników NFZ, jeżeli mają państwo problemy z dotarciem do siedziby NFZ, można wniosek wysłać pocztą (listem poleconym), po kilku dniach zostanie odesłany na państwa adres. Z potwierdzonym wnioskiem mogą już państwo umówić się na wizytę w dowolnie wybranym punkcie protetycznym. Ich pełna lista znajduje się w siedzibie NFZ właściwym dla państwa miejsca zamieszkania lub stronach internetowych oddziałów NFZ (www.nfz.gov.pl). Oczywiście wniosek nie jest konieczny, można zakupić aparat indywidualnie bez dofinansowania, będzie on jednak droższy, gdyż NFZ nie zapłaci za państwa części kwoty.

13. KROK 3 : WIZYTA W PUNKCIE PROTETYCZNYM: Wizyta u protetyka słuchu ma na celu dobranie konkretnego aparatu, odpowiadającego potrzebom dziecka zarówno od strony technicznej jak i finansowej. Może to potrwać nawet godzinę. Podczas wizyty protetyk zapozna państwa z możliwościami oferowanych aparatów, ich obsługą techniczną i udzieli odpowiedzi na wszelkie pytania i wątpliwości związane z tym zagadnieniem. Ostateczna decyzja co do wyboru aparatu należy do państwa, protetyk jest doradcą, który ma pomóc państwu w dokonaniu świadomego wyboru. Wizyta w punkcie protetycznym rozpoczyna się od badania słuchu, (jeżeli nie mają go Państwo ze sobą) oraz rozmowy, mającej na celu wstępne określenie typu problemu ze słuchem oraz oczekiwań związanych z aparatem słuchowym. Następnie protetyk przymierza dziecku kilka różnych aparatów (2-3 w odpowiednim zakresie częstotliwościowym, ale różniących się zarówno możliwościami technicznymi jak i ceną) oraz pomaga określić, w którym z nich dziecko osiągnie najlepsze korzyści w różnych warunkach akustycznych. Na koniec, jeżeli przewody słuchowe są dobrze oczyszczone, protetyk pobierze wycisk z ucha specjalną masą plastyczną - który posłuży do wykonania indywidualnej wkładki usznej lub aparatu wewnątrz usznego, co jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne. Odebranie aparatu, nie jest końcem kontaktu z protetykiem, przy odbiorze umawiamy się na następną wizytę, najczęściej za 3 lub 4 tygodnie. Ma ona na celu dokładne dostrojenie aparatu do potrzeb dziecka. Podczas pierwszej wizyty aparat programowany jest przez komputer. Podczas drugiej wizyty dziecko jest bogatsze o doświadczenia kilku tygodni użytkowania aparatu w różnych środowiskach akustycznych, dlatego specjalista może zmienić ustawienia aparatu kierując się subiektywnymi odczuciami pacjenta

14. Dofinansowanie na aparaty Dofinansowanie na aparat słuchowy z NFZ W Polsce aparaty słuchowe są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Drugą możliwością dofinansowania są fundusze PFRON  – przy czym dotyczy to osób których dochód nie przekracza ustalonego limitu. Dofinansowanie to dotyczy każdej ubezpieczonej w NFZ osoby. Czyli w praktyce dotyczy wszystkich osób pracujących, niepracujących ale zarejestrowanych w Urzędzie Pracy, niepracujących, ale płacących samodzielnie składki ZUS, prowadzących własną działalność gospodarczą oraz uczących się. Systemy FM wspomagające słyszenie refundowane są raz na dziesięć lat w przypadku wad słuchu utrudniających lub ograniczających nabywanie języka i naukę szkolną. Limit ceny określony przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynosi 5500 zł, refundacja 50%, czyli kwota refundacji = 2750 zł  

15. Dofinansowanie NFZ przyznawane jest raz na 5 lat W celu uzyskania dofinansowania należy: • udać się do lekarza rodzinnego i w celu otrzymania skierowania do lekarza laryngologa, • podczas wizyty u laryngologa poprosić go o wypisanie zlecenia na aparat słuchowy, • wysłać do oddziału NFZ wniosek uzyskany od laryngologa wraz z audiogramem (wynikiem badania słuchu), • po otrzymaniu poczta wniosku z przyznanym dofinansowaniem udać się do firmy oferującej aparaty słuchowe i mającej podpisaną umowę z NFZ w celu jego realizacji, • wniosek należy zrealizować w podanym terminie (zazwyczaj miesiąc).

16. Dofinansowanie na aparat słuchowy z PFRON/ MOPS/ PCPR Część osób może dodatkowo otrzymać dofinansowanie na zakup aparatu słuchowego od MOPS/PCPR (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej / Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie) które korzystają ze środków Państwowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych. Kwota dofinansowania jest różna w powiatach i zazwyczaj wynosi maksymalnie 150% limitu ceny określonego przez NFZ. Dofinansowanie jest przeznaczone wyłącznie dla osób poniżej określonego progu dochodów (zazwyczaj 1200 zł na członka rodziny bądź około 1600zł w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego). Aby otrzymać dofinansowanie z PFRON należy: • posiadać orzeczenie o niepełnosprawności (w przypadku dzieci dodatek pielęgnacyjny), • posiadać zatwierdzony wniosek na aparat słuchowy przez właściwy odział NFZ, • mieć dochód nie przekraczający kwoty na jednego członka rodziny ustalonej przez określony MOPR/PCPR, • złożyć stosowny wniosek w MOPR/PCPR, kosztorys lub fakturę za zakupiony aparat słuchowy.

17. Poniżej przedstawiamy godnych polecenia i sprawdzonych producentów aparatów słuchowych dostępnych na naszym rynku. • Widex • Phonak • Oticon • Siemens • Beltone • Geers • Audio-Service

18. Pomoc w życiu codziennym Masz wiele możliwości pomocy swemu dziecku z uszkodzeniem słuchu. Na przykład, kiedy rozmawiacie, możesz ułatwić mu rozumienie mowy przestrzegając pewnych zasad: • Niech Twoja twarz będzie zawsze widoczna. Jeśli dziecko widzi, co mówisz, łatwiej mu będzie usłyszeć co mówisz. Jeśli Twoja twarz jest dobrze oświetlona, dziecko widzi jej mimikę i ruchy warg. Unikaj więc podpierania twarzy ręką podczas rozmowy, rozmawiania w czasie czytania gazety. • Mów wyraźnie. Mów do swego dziecka wyraźnie, z normalną intonacją. Pamiętaj, że nie musisz krzyczeć. Jeśli dziecko Cię nie rozumie, nie powtarzaj wypowiedzi. Spróbuj powiedzieć to samo innymi słowami. • Unikaj rozmowy w hałasie. Staraj się unikać rozmowy w hałaśliwym otoczeniu. Ścisz telewizor, zamknij okno, by stłumić hałas uliczny. Możesz zbliżyć się do swego dziecka podczas rozmowy, mówić głośniej lub po prosu znaleźć inne miejsce do rozmowy.

19. PODSTAWOWE METODY POROZUMIEWANIA SIĘ DZIECI NIESŁYSZĄCYCH LUB NIEDOSŁYSZĄCYCH Czytanie z ust Ruchy warg obrazują artykulację słów, np. „malina” i „Halina”. . Dlatego czytanie z ruchu warg jest pomocne do pełnego rozumienia mowy, szczególnie dla dzieci niedosłyszących. Czytanie z ust wspiera więc rozumienie języka mówionego. Rehabilitacja mowy U wielu dzieci z uszkodzeniem słuchu występuje opóźnienie rozwoju mowy. Muszą one korzystać z pomocy logopedy, który pomoże im lepiej komunikować się z aparatem słuchowym. Metoda wyraźnej mowy Metoda wyraźnej mowy jest prostym sposobem mówienia. Uczy jak precyzyjnie i starannie wymawiać słowa i zdania bez gubienia końcówek. Poszczególne frazy i zdania w wypowiedzi są oddzielone odpowiednimi przerwami. Stosując metodę wyraźnej mowy automatycznie zwalniasz wypowiedź i mówisz głośniej. Dzięki temu, że akcentujesz słowa kluczowe i stosujesz szerszy zakres intonacji głosu, Twoja mowa jest bardziej ożywiona.

20. Fonogesty Fonogesty są techniką wspomagającą język mówiony.Najpierw musisz nauczyć się, w których miejscach narządu artykulacyjnego formowane są głoski. Z wypowiadaniem głosek połączone jest używanie odpowiednich znaków, które wspomagają język mówiony. Używanie tej techniki wymaga specjalnego szkolenia, ale jeśli potraficie ją opanować możecie pomóc swemu dziecku w nauce mowy. Język migowy Dzieci z głębokim uszkodzeniem słuchu lub całkowitą głuchotą uczą się zwykle od początku języka migowego. Uczenie się języka migowego nie oznacza przekreślenia możliwości nauki mowy. Wymaga to intensywnej pracy, ale wcale nie jest rzadkie, że dziecko z głębokim uszkodzeniem słuchu umie posługiwać się językiem migowym i mową. Jeśli zdecydujecie się na naukę języka migowego, musicie nauczyć się go wszyscy- dziecko i rodzina. Porozmawiaj z audiologiem, czy ten sposób porozumiewania się jest korzystny w przypadku Twego dziecka. Porozmawiaj też z innymi rodzicami, nauczycielami i dorosłymi osobami z uszkodzeniem słuchu.

22. EDUKACJA DZIECI Edukacja dzieci niesłyszących i niedosłyszących we wczesnym dzieciństwie Wczesna interwencja ma pozytywny wpływ na całe życie Twojego dziecka. Jej oczywistym warunkiem jest wczesne rozpoznanie. Ponieważ coraz częściej wykonywane są przesiewowe badania słuchu wszystkich noworodków, obietnica wdrożenia programów kształcenia dzieci z niedosłuchem we wczesnym dzieciństwie staje się coraz bardziej realna. Dlaczego wczesna interwencja i rozpoznanie są ważne dla Twojego dziecka: • Wczesne rozpoznanie pozwala wyposażyć dziecko w aparaty słuchowe tak wcześnie, jak to tylko możliwe. • Wczesna interwencja rozpoczęta przed ukończeniem 6 miesiąca życia, umożliwia osiąganie lepszych wyników w zakresie umiejętności czytania i mówienia w późniejszych latach. • Programy przedszkolne pozwalają dzieciom niesłyszącym i niedosłyszącym opanować język we właściwym dla rozwoju języka okresie życia. • Programy wczesnej interwencji pomagają rodzicom i całym rodzinom w lepszym rozumieniu niedosłyszących członków rodziny i efektywniejszym zaspokajaniu ich bardzo specyficznych potrzeb.

23. Dzieci z ubytkiem słuchu od 3 roku życia mogą uczęszczać do przedszkoli dla dzieci słyszących, dla dzieci głuchych i niedosłyszących. Idealnym rozwiązaniem byłoby, aby wszystkie dzieci z upośledzeniem słuchu korzystały z opieki przedszkolnej w miejscu swego zamieszkania pozostając w codziennym kontakcie z najbliższą rodziną. Dzieci w wieku szkolnym mogą uczęszczać do: • szkół masowych, • szkół dla dzieci niedosłyszących z prawidłowym rozwojem intelektualnym i z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, • szkół dla głuchych z normą intelektualną i z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.

24. Uprawnienia do kwalifikowania dzieci z uszkodzonym słuchem do odpowiednich typów szkół posiadają wojewódzkie poradnie psychologiczno-pedagogiczne. W ramach tych poradni praktyczną kwalifikację przeprowadza zespół orzekający lub komisja orzeczniczo - kwalifikacyjna. Członkowie komisji powinni osobiście poznać dziecko poddane postępowaniu orzeczniczo - kwalifikującemu. Kryteria kwalifikacyjne obejmują między innymi: • poziom rozwoju intelektualnego ze szczególnym uwzględnieniem pamięci wzrokowej, • stopień rozwoju mowy (zasób opanowanych słów, rozumienie mowy, zdolność odczytywania mowy z ust), • efektywność dotychczasowej rehabilitacji (częstość wizyt u logopedy, zaangażowanie środowiska rodzinnego w proces rehabilitacji), • stopień i charakter niedosłuchu, • cechy osobowości dziecka, • ogólny stan zdrowia według oceny pediatrycznej

25. Najbardziej korzystną formą kształcenia dzieci z uszkodzonym słuchem jest szkoła masowa. Przy kwalifikowaniu dzieci do normalnej szkoły masowej zespół orzekający przede wszystkim zwraca uwagę na stopień i charakter niedosłuchu oraz sprawdza, czy spełnione są następujące przesłanki: • wysoki stopień rozwoju intelektualnego, • opanowanie mowy czynnej i biernej, • prawidłowo i systematycznie prowadzone zajęcia rehabilitacyjne z właściwym zaangażowaniem rodziców, • wysoka motywacja do nauki szkolnej, • dobre opanowanie programu klasy zerowej, • właściwy rozwój społeczny i emocjonalny

26. Podjęcie nauki w szkole dla głuchych uniemożliwia dziecku pełną integrację ze społeczeństwem. Korzystną stroną kształcenia dziecka z uszkodzonym słuchem w szkole specjalnej jest jednak: • mała liczba klas i wyposażenie pomieszczeń w odpowiednią aparaturę akustyczną, • prowadzenie zajęć przez surpedagogów w oparciu o program dostosowany do potrzeb dziecka z uszkodzonym słuchem, • kontakt ze środowiskiem niedosłyszących rówieśników, co zapobiega powstawaniu zaburzeń emocjonalnych. Ujemne strony nauczania w szkołach specjalnych dla dzieci z wadami słuchu to: • pozostawanie dziecka w internacie z dala od środowiska rodzinnego. Większość absolwentów takich szkół jest nie tylko w znacznym stopniu wyobcowana z rodzinnego środowiska, ale również nie jest przygotowana do włączenia się w społeczeństwo ludzi mówiących

27. Korzystne jest również organizowanie dodatkowych zajęć edukacyjnych prowadzonych przez surpedagogów dla dzieci z wadami słuchu w szkole masowej. Powodzenie nauki dziecka z wadą słuchu w szkole masowej można zwiększyć przez: • wczesne opanowanie przez dziecko mowy artykułowanej i używanie jej w życiu codziennym, • rozwijanie u dziecka koordynacji ruchowo - wzrokowej, • odpowiednie zaangażowanie rodziców w naukę szkolną. Jakie dokumenty potrzebuje Twoje dziecko aby przyjęli je do szkoły? Orzeczenie do kształcenia specjalnego wydane przez poradnię psychologiczno - pedagogiczną.Odpis aktu urodzenia z numerem PESEL.Aktualny audiogram.Podanie o przyjęcie do przedszkola lub szkoły.Skierowanie wydane przez Zespół Kierowania do Placówek Specjalnych.2 fotografie.Podanie o przyjęcie do internatu.Orzeczenie o niepełnosprawności.

28. Literatura specjalnie dla rodziców dzieci z wadami słuchu • Cieszyńska J. Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego, Wydawnictwa Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2000. • Csanyi Y. Słuchowo-werbalne wychowanie dzieci z uszkodzonym narządem słuchu, WSiP, Warszawa 1994. • Góralówna M. Co robić? Moje dziecko nie słyszy... PZWL, Warszawa1962. • Góralówna M. Potrzeby wychowawcze małego dziecka głuchego, WSiP, Warszawa 1985. • Góralówna M., Domańska A. Dziecko niesłyszące w rodzinie, PZWL, Warszawa 1966. • Korzon A. (red.) Wychowanie słuchowe dzieci z wadą słuchu, Wydawnictwo „Intrograf”, Katowice 1994. • Kosmalowa J. Gdy już wiesz, że Twoje dziecko nie słyszy, Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszacych i Niedosłyszących „Człowiek – Człowiekowi” Warszawa 2000. • Schmid–Giovannini S. Rady i wskazówki dla rodziców i wychowawców dzieci z uszkodzonym słuchem, Polski Komitet Audiofonologii, Warszawa 1995. • Mamo naucz mnie rozumieć. Poradnik dla rodziców dzieci niedosłyszących, Okręgowa Poradnia Rehabilitacji Dzieci z Wadami Słuchu w Szczecinie, Szczecin 1974.

29. Wykaz placówek Polski Związek Głuchych. Specjalistyczny Ośrodek diagnozy i rehabilitacji dzieci i młodzieży z wadą słuchu. Ul. Bernardyńska 3, 85-029 Bydgoszcz Tel : 50 340 99 60 e- mail : poradnia.pzg.bydgoszcz@interia.pl Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabosłyszących nr 2. ul. Akademicka 3, 85-796 Bydgoszcz. (0 52) 343 15 83, 344 28 85 http://www.oswnr2wbydgoszczy.strona.pl/ Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabosłyszących. ul. Sobieskiego 279, 84-200 Wejherowo tel. (0 58) 672 23 41 Polski Związek Głuchych. Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia Społecznego Niesłyszących. Ul. Zygmunta Krasińskiego 70, 87-100 Toruń‎ Tel: 56 655 41 09‎ e-mail:pzgosrodektorun1@op.pl

30. Polski Związek Głuchych- Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia Społeczna Niesłyszących. Ul. Mickiewicza 2, 87-800 Włocławek Tel: 54 231 17 62 Polski Związek Głuchych- Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia Społeczna Niesłyszących. ul. Kościelna 10, 86-300 Grudziądz Tel: 56 462 17 22 Polski Związek Głuchych- Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia Społeczna Niesłyszących. Ul: Dworcowa 31, 88-100 Inowrocław Tel: 52 357 26 41e-mail:pzginowroclaw@o2.pl

31. LINKI / FORA • http://www.aparaty.acustic.com.pl/ • http://www.glusi.pl/index.html • http://forum.slaboslyszacy.pl/index.php • http://www.slownik.effatha.pl/

32. Doradztwo zawodowe i rehabilitacyjne Paulina Kraszewska Małgorzata Drewniak Marta Grudzińska