GENEL MUHASEBE 1

1. GENEL MUHASEBE 1 Yrd. Doç. Dr. Serhan Gürkan KBÜ İşletme Fakültesi serhangurkan@karabuk.edu.tr

2. DERSİN AMACI Öğrencilerin genel olarak muhasebe ve muhasebe kayıtlarına ilişkin bilgileri edinilmesi, kullanabilmesi ve Türkiye Muhasebe Standartları’na uygun raporlama yapabilmesini sağlamaktır.

3. DERS ÇIKTILARI • Muhasebe kavramının tanımlanabilmesi, • İşletme ile ilişkili çıkar grupları açısından muhasebenin öneminin anlaşılması, • Muhasebe sürecinin, çift taraflı kayıt sisteminin nasıl işlediğinin ve muhasebe eşitliğinin öğrenilmesi, • Finansal tablolar setinin neyi ifade ettiğinin öğrenilmesi ve bu tablolardan bilanço ile gelir tablosu hakkında temel bilgilerin kavranması, • Hesapların işleyişi ile ilgili temel bilgilerin edinilmesi.

4. MUHASEBENİN TANIMI Muhasebe, işletmeyle ilgili mali nitelikli olayları tespit eden, sınıflandıran, kayıt eden, raporlayan ve yorumlayanbilim dalıdır.

5. İŞLETMENİN FONKSİYONLARI

6. İŞLETMENİN FİNANSMANI İşletmenin kuruluş anından itibaren faaliyetlerini yerine getirebilmesi için kaynağa (finansman) ihtiyaç duymaktadır. İşletme sahip ve ortaklarının işletmeye sağladığı kaynağa özkaynak (sermaye); Üçüncü kişilerden ve kurumlardan alınan borç ise yabancı kaynakolarak adlandırılmaktadır.

7. KAYNAKLARIN KULLANIMI İşletmeler topladıkları kaynakların bir bölümünü kar elde edebilme amacıyla kısa veya uzun vadeli yatırıma dönüştürmekte; bir kısmını ise ödemeleri gerçekleştirebilmek amacıyla nakit veya nakit benzeri olarak elde tutmaktadır. İşletmenin kaynaklarını kullanarak elde ettiği şeylere varlıkadı verilmektedir.

9. MUHASEBENİN ÜRETTİĞİ BİLGİLERİ KİMLER KULLANIR?

10. MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Genel Muhasebe Genel muhasebe, işletme ile, işletme ilgilileri arasındaki mali ilişkiyi sağlayan muhasebe dalıdır. İşletmenin gerçekleştirdiği mali olayları ve bu olayların sonuçlarını sürekli olarak kaydederek saklayan yazılı bir hafıza niteliğindedir. Genel muhasebede mali olaylara ilişkin veriler, objektif belgelere dayanılarak, değiştirilmeden olduğu gibi kaydedilir.

11. MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Maliyet Muhasebesi Maliyet muhasebesi, üretim yapan işletmelerde, üretilen mamul ve/veya hizmetlerin birim maliyetin sağlıklı hesaplanması ile maliyet planlaması ve denetiminin etkin şekilde yapılması amacıyla kullanılan muhasebe türüdür. Üretim işletmelerinde, genel muhasebeye ek olarak kullanılır.

12. MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Yönetim Muhasebesi Yönetim muhasebesi, işletme yöneticilerinin, başta karar verme olmak üzere, diğer tüm yönetim işlevlerinde (yönetim sürecinde) ihtiyaç duydukları ayrıntılı bilgi ihtiyacını karşılamak için geliştirilmiş muhasebe türüdür.

13. MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Muhasebe Denetimi Tüm muhasebe türlerinin üretip sunduğu mali bilgilerin, önceden belirlenmiş ölçütlere uygunluk derecesini araştırmak ve sonuçları ilgi duyanlara bildirmek amacıyla, tarafsızca kanıt toplayan ve bu kanıtları değerleyerek, sonunda muhasebe veri ve bilgileri hakkında bir kanıya ulaşan muhasebe türüdür.

14. MUHASEBE SÜRECİ

15. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 1) Sosyal Sorumluluk Kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.

16. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI İşletme bir kredi kuruluşundan kredi talebinde bulunurken kârı yüksek göstermek, vergi beyannamesi verirken karı düşük göstermek muhasebecinin sosyal sorumluluğu ile çelişir. Bu durum işletme sahipleri yararına, vergi idaresi zararına bir sonuç doğurur.

17. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 2) Kişilik Kavramı, işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden (işletme ilgilileri) ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerini sadece bu kişilik adına yürütmesi gerektiğini öngörür.

18. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI İş adamı A, çocuğunun özel okul taksitini işletmesinin kasasından ödetebilir. Ödenen bu tutar, kişilik kavramı gereğince işletmenin giderleri arasında yer almaz. Bu ödeme söz konusu kişinin özel (cari) hesabına kaydedilir.

19. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 3) İşletmenin Sürekliliği Kavramı, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletmenin ömrü, sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir.

20. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 4) Dönemsellik Kavramı, işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve here dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Olağan koşullarda, vergi idaresi, bir muhasebe dönemini, bir takvim yılı olarak (1.1.X - 31.12.X) belirlemiştir.

21. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI İşletmenin 1 Kasım günü 5 aylık yakıt parası olarak 5.000 TL ödendiğini varsayarsak, bu ödemenin tamamı cari yıla gider yazılmaz. Yalnızca 2 aylık kısmı olan 2.000 TL cari yıla gider yazılır. Kalan 3 aylık kısmı ise gelecek yılın giderini oluşturur.

22. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 5) Parayla Ölçülme Kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır. Bu kavram ayrıca muhasebenin yalnızca, fiziki birimlerle (kg, ton vb.) kayıt yapamayacağını da ifade eder.

23. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI İşletmenin elindeki nakit fazlasını değerlendirmek için satın aldığı $ 100, satın alma günündeki cari kurdan TL’ye çevrilerek kayıtlara alınır. İşletme 10 adet X malı almıştır. Muhasebe, taşıma irsaliyesine istinaden X malını yalnızca adet üzerinden kayıtlara alamaz. Parasal tutar cinsinden kayıtlara alır.

24. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 6) Maliyet Esası, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetinin esas alınması gereğini ifade eder. Bazı durumlarda maliyet esası kavramından sapmalar olabilmektedir.

25. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 7) Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı, muhasebe kayıtlarının gerçek durumunu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.

26. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 8) Tutarlılık Kavramı, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur.

27. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Bir işletmede amortismanlar, bir dönemde sabit tutarlı yönteme, diğer dönemde ise azalan bakiyeler yöntemine göre hesaplanırsa, aynı işletmede, iki dönem arasında anlamlı karlılık değerlendirilmesi yapılamaz.

28. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 9) Tam Açıklama Kavramı, mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder.

29. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Varlıklar üzerinde bir ipotek varsa, bu durumun bilanço dip notunda belirtilmesi, bilgi kullanıcıları açısından oldukça önemlidir.

30. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 10) İhtiyatlılık Kavramı, muhasebe olaylarında temkinli davranılmasını ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder.

31. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI İşletmenin alacağını zamanında tahsil edememesi durumunda işletme için zarar olasılığı ortaya çıktığından işletme söz konusu tutarı zarar yazabilir.

32. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 11) Önemlilik Kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.

33. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 12) Özün Önceliği Kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

34. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Varlık, işletmenin kullanımına tahsis edilen fon kaynaklarının yatırıldığı alanları yani kullanım yerlerini tanımlamaktadır. İşletmenin sahip olduğu ve üzerinde hukuki haklarını kullanabileceği fiziki ve fiziki olmayan her türlü şey ile işletmenin alacakları, işletmenin varlıklarını oluşturmaktadır.

35. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Kaynak, bir işletmenin faaliyetini başlatması ve devam ettirebilmesi için gerekli para, kredi gibi fonlar, kaynak olarak adlandırılmaktadır. İşletmede kaynaklar, varlıkların elde edilmesi için kullanılmaktadır. Özkaynak – Yabancı Kaynak

36. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Gelir, varlık ve hizmet satışları ile faiz, kira gibi işlemlerden elde edilen brüt tutarı ifade etmektedir. Gelir elde edilmesi varlıklarda artışa neden olmaktadır.

37. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Maliyet, herhangi bir mal veya hizmeti elde etmek için katlanılan fedakarlıkların toplamını ifade etmektedir. Bu noktada elde etme, mal işletmeye gelinceye kadar veya mamul üretimi tamamlanıncaya kadar gerçekleşen süreç anlaşılmalıdır.

38. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Bir mal satın alındığında; malın satın alma bedeli, taşıma gideri (kargo gideri), sigorta gideri, kurulum gideri hepsi malın maliyetini oluşturmaktadır. Bu aşamada ödenen Katma Değer Vergisi maliyete dahil edilmez.

39. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Gider, hasılat elde etmek için tüketilen varlıklara denilmektedir. Giderler, varlıklarda azalmaya neden olmaktadır. Harcama, herhangi bir maksatla ödenen nakit, transfer edilen varlık ve katlanılan yükümlülüğün para cinsinden ifadesidir.

40. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR ÖRNEK: İşletme 50.000TL’ye ticari mal satın almıştır. Malın taşıması için 1.500TL nakliye, 750TL hamaliye ödenmiştir. Ayrıca, 9.000TL KDV ve 2.500TL komisyon ödenmiştir. İşletme mallarının muhafazası için ise bir depoya aylık 5.00TL kira ödemekte.

41. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Maliyet ? Fatura Bedeli + Nakliye + Hamaliye + Komisyon 50.000 + 1.500 + 750 + 2.500 = 54.750TL Harcama ? Fatura Bedeli + Nakliye + Hamaliye + Komisyon + KDV + Depo Kirası 50.000 + 1.500 + 750 + 2.500 + 9.000 + 5.000 = 68.750TL Gider ? Depo Kirası 5.000TL

42. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Kar, gelir ve gider arasındaki olumlu farkı ifade etmektedir. Kar, özsermayede artış yaratır. Zarar, gelir ve gider arasındaki olumsuz farkı ifade etmektedir. Bunun yanında karşılıksız varlık tüketimi de zarardır. Zarar, özsrmayede azalış yaratır. Gelirlerimizdeki artış, karı yükseltir veya zararı azaltır; giderlerimizdeki artış, karı azaltır veya zararı yükseltir.

43. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Tahakkuk Esası, işlemlerin ve olayların etkisinin nakit ve nakit benzeri alındığında veya ödendiğinde değil; bu işlem ve olaylar meydana geldiği zaman tahakkuk ettirilmesi ve ilgili dönemin muhasebe kayıtlarına kaydedilerek o dönemin finansal tablolarında raporlanmasını, ifade etmektedir. Veresiye satışlarda, satış gelirinin kaydını yapmak için tahsilata kadar beklenilmez.

44. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR Nakit Esası,Muhasebe sistemine göre gelirler hangi dönemde elde edilirse edilsinler tahsil edildikleri dönemin geliri ve giderler de hangi dönemde yapılırsa yapılsınlar ödendikleri dönemin gideri sayılması şeklindeki uygulama.

45. MUHASEBEDE KULLANILAN BAZI KAVRAMLAR İşletmemiz, 15 Aralık 2013 tarihinde 50.000TL değerinde veresiye satış yapmıştır, söz konusu 50.000TL’yi 05 Şubat 2014 tarihinde tahsil etmiştir. 50.000TL hangi yılın gelirleri arasına dahil edilmelidir? • 2013 ? Tahakkuk esasına göre 2013 • 2014 ? Nakit esasına göre 2014

46. FİNANSAL TABLOLAR İşletmenin muhasebe sürecinde kaydederek sınıflandırdığı mali bilgiler, finansal tablolar ile özetlenmekte ve raporlanmaktadır. İşletmenin belirli bir döneme ilişkin finansal durumu, bu tablolar ile yansıtılır ve işletmenin finansal performansı ölçülür.

47. FİNANSAL TABLOLAR SETİ • Dönem sonu finansal durum tablosu (bilanço), • Döneme ait kapsamlı (gelir tablosu), • Döneme ait öz kaynak değişim tablosu, • Döneme ait nakit akış tablosu, • Önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notlar

49. FİNANSAL DURUM TABLOSU (BİLANÇO) Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihtekivarlıkları ile bu varlıkların sağlanmış olduğu kaynakları gösteren finansal tablodur. Bilançonun sol tarafına “AKTİF”; sağ tarafına ise “PASİF” adı verilmektedir. Aktif tarafta varlıklar; pasif tarafta ise kaynaklar yer almaktadır.

50. FİNANSAL DURUM TABLOSU (BİLANÇO)