Voedselallergieën: Implicaties voor de voedingsindustrie

1. Voedselallergieën: Implicaties voor de voedingsindustrie Studieavond WAVFH-Flanders 16 juni 2005 Lutgart Hendriks AIB-Vinçotte Jan Olieslagerslaan 35, 1800 – Vilvoorde lhendriks@aib-vincotte.be

2. Inhoudstafel • Voedselallergieën • Relevante wetgeving • Voedingsindustrie Retailer & RL 2001/95 GFSI & goedgekeurde Standaarden • RL 2003/89 in deze Standaarden BRC IFS • Voorbeeld vertaling van de RL 2003/89 door een Klant • Enkele vragen uit de praktijk

3. Voedselallergieën http://www.efsa.eu.int/science/nda/nda_opinions/catindex_en.html Volledig en zeer gedetailleerd overzicht te declareren voedselallergenen: « Opinion of theScientific Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies ona request from the Commission relating to theevaluation of allergenic foods for labelling purposes. (Request Nº EFSA-Q-2003-016)(adopted on 19 February 2004) »

4. Voedselallergieën • Allergy to cereals • Allergy to crustaceans • Allergy to fish • Allergy to eggs • Allergy to peanuts • Allergy to soy • Allergy to milk and • dairy products including lactose • Allergy to nuts • Allergy to celery • Allergy to mustard • Allergy to sesame • Adverse reactions to sulphites 1. Background 2. Frequency 3. Clinical features 4. Identified allergens 5. Cross-reactivities 6. Possible effects of food processing on allergenicity and derived products 7. Threshold doses 8. Conclusion

5. http://www.allergenendatabank.nl/ De databank ALBA verzamelt en beheert gegevens van stoffen die voedselallergie kunnen veroorzaken. In samenwerking met het Voedingscentrum maakt zij deze informatie beschikbaar voor consumenten. Momenteel leveren ca. 140 fabrikanten en leveranciers gegevens over ruim 18.000 producten. De Allergenendatabank is gevestigd bij TNO Kwaliteit van Leven in Zeist.

6. Uit « Albaproductbladjuni2005.pdf » Melkeiwit Peulvruchten Lactose Noten Ei Notenolie Soja-eiwit Pinda Soja-olie Pinda-olie Gluten Sesam Tarwe Sesamolie Rogge Glutaminaat Rundvlees Sulfiet Varkensvlees Koriander Kippenvlees Selderij Vis Wortel Schaal- enschelpdieren Lupine Maïs Mosterd Cacao

7. Relevante wetgeving RICHTLIJN nr. 2000/13/EGVAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 20 MAART 2000betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgeving der lidstateninzake de etikettering en presentatie van levensmiddelenalsmede inzake de daarvoor gemaakte reclame Wijzigingen: RL 2001/101/EG van de Commissie van 26 november 2001 (PB L 310 van 28.XI.2001) RL 2003/89/EG van het Europees Parlement en de Raad van 10 november 2003 (PB L 308 van 25.XI.2003) RL 2005/26/EG van de Commissie van 21 maart 2005 (PB L 75 van 22.III.2005)

8. RL2005/26/EG BIJLAGE IIIbis-2 Lijst van voedselingrediënten of stoffen die tijdelijk (tot 25 november 2007) worden geschrapt uit bijlage IIIbis bij Richtlijn 2000/13/EG van het Europees Parlement en de Raad Glutenbevattende granen[glucosestroop op basis van tarwe, m.i.v. dextrose; maltodextrinen op basis van tarwe; glucosestroop op basis van gerst; granen gebruikt voor sterk alcoholische dranken] Eieren[lysozym (geproduceerd uit eieren) gebruikt in wijn; albumine (geproduceerd uit eieren) gebruikt als klaringsmiddel in wijn en cider] Vis[visgelatine gebruikt als drager voor vitaminen en smaakstoffen ; visgelatine of vislijm gebruikt als klaringsmiddel in bier, cider en wijn]

9. RL2005/26/EG BIJLAGE IIIbis-2 (vervolg) Soja [volledig geraffineerd(e) sojaolie en –vet; natuurlijke gemengde tocoferolen (E306), natuurlijk D-alfa-tocoferol, natuurlijk D-alfa-tocoferolacetaat, natuurlijk D-alfa-tocoferolsuccinaat van soja; fytosterolen en fytosterolesters van plantaardige oliën van soja; fytostanolesters geproduceerd uit fytosterolen van plantaardige oliën van soja] Melk [wei gebruikt in distillaten voor sterk alcoholische dranken; lactitol ; melk- (caseïne) producten gebruikt als klaringsmiddel in cider en wijnen] Noten[noten gebruikt in distillaten voor sterk alcoholische dranken; noten (amandelen, walnoten) gebruikt (als smaakstof) in sterk alcoholische dranken] Selderij[olie van selderijblad en –zaad; oleohars van selderijzaad] Mosterd[mosterdolie; mosterdzaadolie ; mosterdzaadoleohars]

10. « Voedingsindustrie » [in het kader van deze lezing] • Voedingsbedrijven die producten maken onder naam van de Klant: « Private Label » • Voedingsbedrijven die gecertificeerd worden tegenover Standaarden « van de Klant » • Klant: de Retailer • Standaarden zijn Standaarden goedgekeurd door GFSI: • The Global Food Safety Initiative, Guidance Document (4th Edition) • http://www.ciesnet.com/

11. Retailer & RL 2001/95 RICHTLIJN 2001/95/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 3 december 2001inzake algemene productveiligheid Het doel van deze richtlijn is ervoor te zorgen dat de op de markt gebrachte producten veilig zijn. « De distributeurs moeten ertoe bijdragen dat de toepasselijke veiligheidseisen worden nagekomen. De op de distributeurs rustende verplichtingen zijn naar evenredigheid van toepassing op hun respectieve aansprakelijkheden. »

12. GFSI & goedgekeurde Standaarden BRC GLOBAL STANDARD -FOOD (Issue 4) http://www.brc.org.uk/standards/about_food.htm International Food Standard: http://www.food-care.info/ EISEN voor een op HACCP gebaseerd VOEDSELVEILIGHEIDSSYSTEEM Samengesteld door het Centraal College van Deskundigen – HACCP, Nederland. ’s Gravenhage, Nederland: september 2002 (3e versie) SQF 2000 Code en SQF 1000 Code (primaire sector) http://www.sqfi.com/

13. RL 2003/89 in BRC versie 3 (van toepassing tot 30 juni 2005) 5.5 Specifieke behandeling Indien materialen een speciale aanpak nodig vergen (bijv. allergenen) dan moeten daarvoor procedures zijn, zodat de productveiligheid, wettelijke eisen en kwaliteit gehandhaafd blijven. 5.5.2 (B) Speciale aandacht moet geschonken worden aan het vermijden van kruisbesmetting door ingrediënten die een veiligheidsprobleem kunnen inhouden, bijv. pinda's, of ingrediënten die leiden tot grote klantontevredenheid, zoals vlees in een vegetarisch product.

14. RL 2003/89 in BRC versie 4 (van toepassing vanaf 1 juli 2005) 4.2 Eisen voor de behandeling van specifieke materialen Fundamenteel Indien materialen een speciale aanpak vergen (bijv. bekende allergenen, organisch gecertificeerde producten of een gegarandeerde kwaliteit) dan moeten daarvoor procedures zijn, zodat de productveiligheid, wettelijke eisen en kwaliteit gehandhaafd blijven. Vereisten 4.2.1 Het bedrijf dient een risicobeoordeling uit te voeren van grondstoffen om het risico van besmetting met specifieke allergenen, bijv. pinda’s en andere bekende allergenen, te analyseren, of om het verlies van een « identity-preserved » status, bijv. Organisch, te voorkomen en zal maatregelen implementeren voor het behoud van de veiligheid en de wettelijkheid van het product.

15. RL 2003/89 in BRC versie 4 (van toepassing vanaf 1 juli 2005) 4.2.2 Tijdens de opslag en bewerking moet in het bijzonder worden gelet op het risico van kruisbesmetting door ingrediënten die een veiligheidsprobleem kunnen inhouden, bijv. pinda’s, of ingrediënten die leiden tot grote klantontevredenheid, zoals vlees in een vegetarisch gerecht. 4.2.3 Indien herverwerking van toepassing is, of herbewerking wordt uitgevoerd, moeten er procedures zijn geïmplementeerd die de veiligheid, wettelijkheid en kwaliteit van het eindproduct garanderen.

16. RL 2003/89 in IFS versie 4 1.2.3.8 (B) De bereik van de HACCP-studie dient allergenen en andere parameters te omvatten die relevant zijn om te voldoen aan de verwachtingen van de afnemer met betrekking tot voedselveiligheid. (zie ook criterium 4.20) => Allergenen in de gevarenanalyse (naast biologische – scheikundige en fysische gevaren), in de risicobeoordeling, in de beheersmaatregelen…

17. RL 2003/89 in IFS versie 4 4.20 Allergenen risico 4.20.1 (B) De organisatie dient systemen en procedures in werking te hebben voor de identificatie van de meest gangbare voedselallergenen (zie IFS deel 2, bijlage 2 Definities: “allergenen”), inclusief additieven, hulpstoffen en andere stoffen die een mogelijk allergenenrisico vormen. => Procedure allergenenmanagement

18. RL 2003/89 in IFS versie 4 4.20.2 (B) De gedocumenteerde beheersing van traceerbaarheid van voedselallergenen houdt de relatie in stand tussen grondstoffen, tussenproducten, halffabricaten en eindproducten. Naspeurbaarheid van allergenen, inclusief herverwerk; recall procedure Voorbeeld: recall « ijsjes met gluten »

19. 4.20.2 (B) Auditbevindeningen, praktijkvoorbeelden http://www.agriholland.nl/nieuws/ Voorbeeld: recall « ijsjes met gluten » AH haalt Aardbei-choco ijsjes met gluten uit de schappen Albert Heijn heeft besloten om met onmiddellijke ingang AH Aardbei choco-ijsjes 4 x 90 ml. uit de winkels terug te halen. Klanten met een gluten-intolerantie wordt dringend verzocht het product niet te gebruiken. Voor mensen zonder gluten-intolerantie bestaat er geen enkel risico. De supermarkt neemt de maatregel omdat bij de allergie-informatie op de verpakking staat dat het product geen gluten bevat.

20. RL 2003/89 in IFS versie 4 4.20.3 (B) De grondstofspecificaties identificeren producten met een allergenenrisico (inkoopinformatie). Hiertoe behoort ook een gedocumenteerde verklaring van de leverancier met betrekking tot aan- of afwezigheid van allergenen. Er wordt een grondstoffenlijst bijgehouden, die alle geïdentificeerde, in de fabriek gebruikte allergenen bevat en de mixen of recepturen waarin deze voedselallergenen worden gebruikt. Deze lijst wordt geverifieerd, geactualiseerd en gevalideerd door degene, die daarvoor verantwoordelijk is. Inkoopinformatie over de producten; over het productieproces bij de leverancier http://www.allergenendatabank.nl/_Rainbow/Documents/ALLERGENEN%20NL2004.pdf

21. RL 2003/89 in IFS versie 4 4.20.4 (B) De productie van allergenenbevattende producten en producten zonder allergenen vindt zodanig plaats dat een mogelijke besmetting van (toevallige aanwezigheid in) allergeenvrije producten wordt geminimaliseerd. Er zijn procedures aanwezig om te waarborgen dat de productielijn afdoende wordt gereinigd, alvorens te starten met de productie van allergeenvrije producten. Adequate beheersmaatregelen worden genomen om kruisbesmetting te voorkomen. Maatregelen ter voorkoming van kruisbesmetting tijdens opslag en productie

22. RL 2003/89 in IFS versie 4 4.20.5 (B) Er is een programma voor om ervoor te zorgen dat etiketten de juiste informatie bevatten. Dit omvat de controle bij ontvangst van alle eindproductetiketten, waarop allergenen zijn vermeld om de juistheid te waarborgen. Registraties van de ontvangstcontroles en van de reguliere etiketcontroles van eindproducten worden bijgehouden. Etikettering en de controle hierop

23. Voorbeeld vertaling RL 2003/89 en RL 2005/27 door een Klant « Allergenen-beleid van een retailer: voorschrift voor producenten van private label » • Wettelijke etiketteringverplichtingen • De 12 vastgestelde allergenen, inclusief de verborgen allergenen => dragerstoffen in o.a.technische hulpstoffen, aroma’s, additieven • Voorbeeld: aroma (bevat soja) • 2. Hoe allergenen vermelden op het etiket? • De 12 vastgestelde: in de ingrediëntendeclaratie • De « verborgen » komen in een afzonderlijk infoblok: • Allergie-informatie

24. Voorbeeld vertaling RL 2003/89 en RL 2005/27 door een Klant « Allergenen-beleid van een retailer » - vervolg • 3. Contaminatie • « Gemaakt in een bedrijf waar ook pinda’s en / of noten worden verwerkt » • Vermelding enkel bij onbedoelde dwz onvermijdbare contanimatie met pinda’s en /of noten • Bij de overige allergenen doen we dit niet

25. Voorbeeld vertaling RL 2003/89 en RL 2005/27 door een Klant « Allergenen-beleid van een retailer » - vervolg • 4. Hoe omgaan met de te verwachten lijst van niet te declareren allergenen [RL 2005/26] • Arachideolie (pindaolie) opnemen in de allergie-informatie 5. Zwaveldioxide en sulfiet? Declareren indien toegevoegd én 10mg /kg of 10 ml/l uitgedrukt als SO2, in het eindproduct zoals verkocht

26. Enkele allergene-vragen uit de praktijk • Declaratie technische hulpstof transglutaminase (kleven gerookt vlees) met als drager caseïne? => melkeiwit: allergeen, dus declareren • Is knolselder een allergeen? => ja – zie ook • « Wijziging van de etiketteringvoorschriften ingevolge de publicatie van RICHTLIJN 2003/89/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 10 november 2003 tot wijziging van Richtlijn 2000/13/EG met betrekking tot de vermelding van de ingrediënten van levensmiddelen: • Een Handleiding »http://www.vwa.nl/download/infobladen/Voedselveiligheid/65_etiketteringsvoorschriften_allergenen.pdf

27. Allergene-vragen uit de praktijk • Zijn Kerimi-noten ook allergenen? • => ja • Gerookte sprot – vis (allergeen) nog afzonderlijk vermelden? Neen

28. Questions? Lutgart Hendriks, AIB-Vinçotte Jan Olieslagerslaan 35, 1800 – Vilvoorde lhendriks@aib-vincotte.be