Teknologji e pasvjeljes (postharvest) per mollen

1. Teknologji e pasvjeljes (postharvest) per mollen Principet, probleme, rekomandime

2. Hyrje • Nevoja e shtimit te prodhimit bujqesor rritet vazhdimisht me rritjen e nevojave te popullsise. • Rritja e prodhimit bujqesor me ane te shtimit te siperfaqes dhe rendimentit mund realizoje vetem pjeserisht keto objektiva. • Nje zgjidhje tjeter eshte ulja drastike e humbjeve te prodhimit gjate levizjes nga vjelja deri tek konsumatori. Humbjet ne vendet ne zhvillim arrijne ne 20 – 50 % te produktit. • Reduktimi i humbjeve te produktit siguron furnizim te rregullt te tregut pa shpenzime te medha ne burime energjie, toke dhe kapital. • Trajtimi i pershtatshem pas vjeljes siguron furnizimr te tregut gjate gjithe vitit dhe realizon te ardhura me te mira per prodhuesit.

3. Ndryshimet ne frutin e molles gjate pjekjes • Shperberja e klorofiles, zhvillimi i karoteneve dhe antocianeve (ngjyra) • Ulja e fortesise (zbutja) • Shnderrimi i amidonit ne sheqerna • Ndryshimet ne acidet organike, proteina, lipide, vitamina e substance aromatike • Rritje e etilenit

4. Shkaqet e humbjeveProceset fiziologjike • Frymemarrja • Etileni • Rritja dhe zhvillimi. • Transpirimi (humbje e lageshtise)

5. Demtime ne frut • Ngrirja • Temperatura e ulet • Demtimi nga temperaturat e larta • Demtime te tjera fiziologjike • Demtime mekanike • Demtimet nga patogjenet

6. Faktore e humbjeve te produktit • Temperatura e ruajtjes • Lageshtia relative • Perberja e atmosferes (O2 dhe CO2) • Etileni • Drita • Preparatet kimike • Procesi i vjeljes, (stadi i pjekjes, teknikat, mjetet) • Transporti • Konsumatori

7. Kufizimi i humbjeve para vjeljes • Material gjenetik rezistent (kultivaret) • Zgjedhje e kultivareve te hershem dhe te vone • Agroteknike e studjuar • Fitohigjena ne parcelen e prodhimit • Mbrojtja nga faktore te disfavorshem natyrore • Rregullim i infrastruktures per transport nga parcela

8. Gjate vjeljes • Organizimi i vjeljes, trajnimi • Materialet qe perdoren • Mjetet per transport ne parcele • Ulja e temperatures se produktit • Ruajtja e lageshtise • Trajtime te vecanta

9. Vjelja Mjete te thjeshta

10. Pas Vjeljes • Rujatje e lageshtise • Kontrolli i temperatures (paraftohje) • Pastrim, seleksionim, standarizim • Paketim te pershtatshem • Largim i etilenit, atmosfere e kontrolluar ajrimi • Kushte te pershtatshme fitohigjene • Informacion per origjinen, cilesite dhe trajtimin e produktit (etiketimi)

11. Prognoza (parashikimi i vjeljes) • Periudha e frutifikimit, numri i diteve nga lulezimi i plote deri ne pjekje, eshte nje kriter relativisht i qendrueshem • Data e vjeljes mund te parashikohet si rezultat i vrojtimeve shume vjecare por ky kriter nuk eshte shume i qendrueshem • Njesite termike (thermal units) nga lulezimi deri ne pjekje jane nje kriter i dobishem dhe i perdorshem ne praktike.

12. Kriteret e pjekjes per vjeljeKriteret Fizike • Madhesia e frutit (ne varesi te kultivarit • Forma • Shkeputja e frutit nga bima meme • Ngjyra baze dhe Mbingjyra (perdoret harte ose colorimeter. • Ngjyra e farave (e zeze) • Fortesia e tulit (9-10 kg ose 18-21lbs) • Pesha specifike e frutit

13. Kriteret kimike e metabolike • Sheqernat e tretshme • Amidoni • Aciditeti • Raporti sheqerna/acide • Intensiteti i frymemarrjes • Etileni

14. Molla (testi i amidonit)

15. Molla, fortesia e tulit

16. Molla, refraktometer optik

17. Cilesia • Pamja e pergjithshme (madhesia, forma, ngjyra) • Gjendja e siperfaqes (pamje e jashtme, morfologjia, demtimet) • Karakteristikat anatomike e fizike (fortesia, kristaliteti, turgori) • Shija dhe aroma • Vlera ushqimore

18. Siguria per shendetin e konsumatorit • Substanca natyrale toksike mykotoksinat • Infeksionet bakteriale • Mbetje kimike nga preparatet bujqesore te perdorura • Radioaktiviteti

19. Vleresimi i cilesise • Vleresimi subjektiv (test panel) • Kualifikohet dhe testohet grupi i testimit • Zgjidhen 12-15 persona te afte si testues • Pregatitet ambjenti i testimit (ndarje te vecanta, pastertia, qetesia, ndricimi etj.) • Ndiqet e njejta procedure per te gjitha mostrat • Vleresimi sipas shkalleve (pike)

20. Vleresimi i cilesise • Vleresimi objektiv • Matja e ngjyres • Fortesia e tulit (ose e produktit ) • Aciditeti • Substancat aromatike • Analiza te tjera kimike kur eshte e parashikuar

21. Njesia seleksionuese, paketuese, ftohese • Ambjent te bollshem per mjete dhe facilitete • Mundesi te rregullimit te shpejtesise se konvejerit dhe kontrollit te proceseve • Pergjegjesi te qarta (secili te dije cfare te beje dhe kohen e procesit) • Mundesi te survejimit te procesit • Kushte te mira pune • Trajnim te punonjesve

22. Transporti dhe dorezimi ne njesi • Arka plastike 50x40x30 (10-30 0se 200-500 kg) • Evitimi i shume transporteve • Evitim i goditjeve • Rruga te jete e shtruar • Shpejtesia e kufizuar • Automjeti te kete pajisje ngarkim-shkarkimi • Shfryrja lehtesisht e gomave • Veshja e pareteve me material te bute • Mjetet e transportit ne distance te jene te mbyllura e me ftohje

23. Proceset ne njesi • Larje, pastrimi nga lendet e huaja • Tharje, paraseleksionim, dezinfektim • Seleksionim-standartizim • Parafinim • Tharje • Seleksionim elektronik • Paketim • Paletizim • Ftohje –ruajtje ne frigorifer

24. Seleksionimi

25. Njesi e thjeshte

26. Njesi e plote

27. Ftohja – ruajtja e frutit • Ngadalesohet frymemarrja • Ngadalesohet pjekja • Kufizohet transpirimi • Evitohet infektimi nga patogjenet • Pengohen procese fiziologjike

28. Metodat e ruajtjes • Ruajtje me kushte natyrale • Ruajtja ne parcele • Kavaleta me kashte e dhe • Bodrume te fresketa • Magazina te thjeshta me ajrosje naten

29. Ruajtje ne frigorifer • Temperatura (0-4 grade ne varesi te kultivareve) normalizohet me sistem termostatesh (±1)C, dhe kerkohet izolimi i mire i dhomes se ftohjes dhe ngarkese e plote e frigoriferit. • Lageshtia relative eshte tjeter parameter i rendesishem (90-95%) dhe normalizohet me avullim te ujit, lages speciale, si dhe aparate sprucimi mjegulle kur lageshtia ulet teper. • Kompozimi i atmosferes ruhet me ajrim dhe qarkullim te ajrit.

30. Ngritja e njesive frigoriferike,vendi • Lehtesia ne transport (te jete afer vendit te prodhimit ose sistemi i transportit te jete i disponueshem per njesine) • Mundesia e lidhjes me KESH, ALBTELECOM • Vendi te jete i sheshte i kulluar (ujrat nentokesore >4m thellesi) • Madhesia te jete e tille qe te mbuloje nevojat e prodhimit • Skema e vendosjes

31. Ndertimi i fasilitetit • Panele te gatshme te parafabrikuar • Isolim termik i nderteses ekzistuese • Izolimi nga lageshtia e cila ul izolimin termik te materialit dhe demton pjeset metalike

32. Anomalite gjate ruajtjes • Djegia siperfaqesore (superficial scald) • Pikezimi i hidhur i molles (bitter pit) • Ndryshku • Qelqezimi molleve (Water Core) • Tapezimi i tulit • Kalbezim i qendres