“Het Gemeentedecreet, het Cultuurpact en het AGB: verzoenbaar binnen de Culturele Sector?”

1. “Het Gemeentedecreet, het Cultuurpact en het AGB: verzoenbaar binnen de Culturele Sector?” Studiedag 12 mei –Leuven - Griet De Wachter

2. …over deze sessie • Afstemming GD • Cultuurpactwetgeving • In context verzelfstandiging-AGB • Inspraak en advies • Statuten en beheersovereenkomst

3. …over het Gemeentedecreet • Wijzigingen met impact op verzelfstandigingsmogelijkheden • Ook voor vrijetijdssectoren • Nieuwe titel VII • Lokaal werken vergt maatwerk • Wijzigingen hebben ook invloed op decreten en besluiten voor de vrijetijdssectoren

4. …voorbeeld uit Decreet Lokaal Cultuurbeleid Artikel 28 § 1 Decreet Lokaal Cultuurbeleid anno 2001: (...) De Vlaamse Regering geeft subsidies aan gemeenten die: 3° beschikken over een beheersorgaan voor het cultuurcentrum, hetzij overeenkomstig artikel 9, b), van het decreet van 28 januari 1974 betreffende het cultuurpact, hetzij overeenkomstig artikel 9, b), van hetzelfde decreet waarbij het beheersorgaan ten bedrage van maximaal 1/3 van zijn ledenaantal deskundigen kan coöpteren, hetzij overeenkomstig artikel 9, c), van hetzelfde decreet; voortaan ziet datzelfde artikel er anno 2009 als volgt uit: 3°beschikken over een beheersorgaan voor het cultuurcentrum conform de bepalingen van het decreet van 28 januari 1974 betreffende het cultuurpact;

5. …over verzelfstandiging Artikel 225§2 GD = Centralisatiebeginsel “ Een gemeente kan • niet deelnemen aan, • zich niet laten vertegenwoordigen in, • geen middelen ter beschikking stellen aan een rechtspersoon die taken van gemeentelijk belang uitoefent, • tenzij die zich conformeert aan de regels bepaald in Titel VII van het Gemeentedecreet of tenzij er een andere grond voor bestaat.”

6. …over het AGB • AGB is geen nieuwe vorm van verzelfstandiging • Gemeentedecreet • neemt vorm AGB over • plaatst AGB’s onder algemene noemer « EVA » • AGB= belast met uitvoering taken van gemeentelijk belang, opgericht door de gemeente • gemeente = enige participant • Gemeentedecreet slaat nieuwe weg in

7. …over het AGB en de nieuwe weg in het Gemeentedecreet • De beperking van AGB’s tot activiteiten van industriële/commerciële aard wordt opgegeven • Het K.B. Van 10 april 1995 “enkel infrastructuur van Cultuur-sport-jeugdinstellingen kan door AGB beheerd worden” heeft rechtskracht verloren vanaf het in werking treden van het Gemeentedecreet

8. ...voortaan • Voortaan zullen AGB’s alle beleidsuitvoerende taken van gemeentelijk belang kunnen opnemen. • Infrastructuur = OK • Werking van een instelling = OK

9. ...maar... • Vlaamse Regering heeft bevoegdheid • Nader bepalen waarvoor een AGB kan opgericht worden • Niets wijst er op dat Vlaamse Regering dit zal doen • Zolang zij dit niet doet Zijn er geen sectorspecifieke beperkingen

10. AGB = EVA met publiekrechtelijk statuut Teugels worden niet volledig losgelaten Democratisch verkozen organen moeten finaal kunnen ingrijpen moeten hun verantwoordelijkheden dragen In BEHEERSOVEREENKOMST met het AGB staat altijd een duidelijke terugkoppeling naar de verkozen organen Politiek en financieel deficit wordt hiermee vermeden.

11. ...over de oprichting van een AGB Oprichting AGB • Gemeenteraadsbeslissing • Niet-delegeerbare bevoegdheid van GR • Toezichthoudende overheid = OK • Rechtspersoonlijkheid voor AGB

12. Oprichting AGB AGB kan enkel worden opgericht obv- een verslag van het CBSwaaruit - afweging zuiver gemeentelijke beheer, beheer met budgethouderschap en beheer als IVAblijktDe Nieuwe Gemeentewet voorzag niet in de verplichting van een beheersovereenkomst en een verslag met deze afweging. In die zin is het Gemeentedecreet strenger dan zijn voorganger.

13. …over Beheersovereenkomsten, de Statuten en de Raad van Bestuur De beheersovereenkomst • zet lijnen/grenzen uit • dient als controle-instrument • is resultaat van onderhandelingen tussen CBS en Raad van Bestuur AGB

14. ...over de oprichtingsbeslissing van het AGB Oprichtingsbeslissing • Is een GR beslissing, genomen obv. verslag CBS, na onderhandeling over Beheersovereenkomst tussen RVB van het AGB en het CBS Oprichtingsbeslissing • Bevat de statuten van het AGB

15. Zowel Statuten (die deel uitmaken van de oprichtingsbeslissing) alsBeheersovereenkomst moeten een aantal verplichte vermeldingen bevatten

16. ...over de minimale inhoud van de Statuten Artikel 233 GD • De naam en eventueel de afkorting • Het maatschappelijk doel, de omschrijving van de beleidsuitvoerende taken van gemeentelijk belang waarmee het AGB wordt belast • De maatschappelijke zetel, gevestigd in de oprichtende gemeente • De samenstelling, vergaderwijze, de werkingsvoorwaarden en de bevoegdheden van de organen • De wijze van opmaak van het budget, de rekeningen en het jaarlijkse ondernemingsplan • De wijze van ontbinding en vereffening van het AGB • Het goedkeuren van de statuten is een bevoegdheid van de Gemeenteraad

17. …over de minimale inhoud van de beheersovereenkomstArtikel 235 GD • Concretisering taakvervulling • Toekenning van middelen • Regeling rond presentiegelden • Voorwaarden verwerven en aanwenden van eigen inkomsten of andere financieringen • Wijze tariefzetting • Gedragsregels dienstverlening • Oprichting van participatie in filialen • Informatieverstrekking door AGB aan gemeente • Rapportering door AGB aan de gemeente op basis van beleids-en beheersrelevante indicatoren en kengetallen • Wijze waarop AGB zal voorzien in een systeem van interne controle • Geschillenregeling • Verlenging, wijziging, schorsing en ontbinding beheersovereenkomst

18. …over de samenstelling van de Raad Van Bestuur van een AGB Artikel 236 GD Hoofd van een AGB = Raad van Bestuur • Volheid van bevoegdheid voor alles wat niet uitdrukkelijk geregeld is bij • Decreet • in de Statuten • in de Beheersovereenkomst • Benoemd door GR • Moeten zelf geen deel uitmaken van GR

19. Mogelijkheden naast RVB Directiecomité Gedelegeerd bestuurder voor taken van dagelijks bestuur, vertegenwoordiging,voorbereiding en uitvoering van beslissingen ! moet in Statuten staan ! benoemd door RVB AGB (impact op samenstelling ~ moet niet volgens Cultuurpact) Andere dan Directiecomité/gedelegeerd bestuurder kàn voor zover in statuten opgenomen voor zover deze enkel NIET-BINDENDE adviezen kunnen formuleren

20. …over de samenstelling RVB AGB Volgens de Nieuwe Gemeentewet • Minstens de helft Gemeenteraadsleden • Maximum 18 • Elke politieke groep vertegenwoordigd Volgens het Gemeentedecreet • Maximum ½ van het aantal gemeenteraadsleden • Met een maximum van 12 leden in de RVB • Elke fractie mag vertgw. voordragen • VZ = Lid van CBS

21. Versoepeling in Gemeentedecreet: • Bestuurders KUNNEN, maar MOETEN GEEN deel uitmaken van de GR/CBS. • Opgelet! VZ. RVB moet lid zijn van CBS van de oprichtende gemeente!

22. AGB’s van vóór en na het GD AGB’s die na 1 januari 2007 worden opgericht voldoen aan de regelgeving van Gemeentedecreet AGB’s die werden opgericht vóór 1/01/2007 Vóór het hersteldecreet (Decreet van 23 januari 2009): “3 jaar tijd om zich in orde te stellen” Regel vanaf 1 juli 2009 (Decreet van 23 januari 2009+ Uitvoeringsbesluit 3 april 2009): - Werking en statuten dienen (~ Artikel 310 GD) uiterlijk op 1 januari 2013 in overeenstemming gebracht worden - GD treedt in werking na ontvangst van de ministeriële goedkeuring van de statutenwijziging

23. …over het Cultuurpact Cultuurpact • Ontstaan in tijden van federalisering • °autonome culturele gemeenschappen Wet van Openbare Orde Wet is uit zichzelf werkzaam

24. Principe Artikel 8 Cultuurpactwet: Art. 8 §1 “In toepassing van artikel 3 moeten de overheden de gebruikersgroeperingen en de ideologische en filosofische strekkingen volgens een billijke, democratische en werkelijke vertegenwoordiging met medebeslissende of adviserende stem betrekken bij het beheer van de culturele instellingen, opgericht door of ressorterend onder de overheid.” Dit principe wordt geconcretiseerd in artikel 9.

25. …over de 3 formules 9a, 9b en 9c 9a) Een beheersorgaan met vertegenwoordigers van de politieke fracties, bijgestaan door vaste commissie van advies met vertegenwoordigers van de gebruikers • In deze formule bestaat het beheersorgaan uit de evenredige vertegenwoordiging van de politieke strekkingen die bestaan in de betrokken overheid of overheden. • In dat geval moet het beheers- of bestuursorgaan bijgestaan worden door een vaste commissie van advies, waarin alle vertegenwoordigende verenigingen van de gebruikers en alle filosofische en ideologische strekkingen opgenomen zijn.  • Deze commissie van advies heeft het recht op een volledige voorlichting over de handelingen van het beheers- of bestuursorgaan.

26. 9b) Gemengd beheer: zowel vertegenwoordigers van de gebruikers als vertegenwoordigers van de politieke fracties in de gemeenteraad of 9b+, zoals 9b, maar aangevuld met maximaal 1/3 gecoöpteerde deskundigen In deze beheersformule zetelen afgevaardigden van de betrokken overheid samen met de vertegenwoordigers van de gebruikers en de strekkingen in één beheersorgaan. In dat geval moeten de regels inzake vertegenwoordiging het beginsel van de evenredige vertegenwoordiging in acht nemen wat de afgevaardigden van de overheden betreft.

27. 9c) Beheer alleen door vertegenwoordigers van de gebruikers Bij deze beheersformule is er geen vertegenwoordiging van de politiek voorzien. Het betreft een zogenaamde zelfstandige vereniging van specialisten of gebruikers. Deze vereniging is al dan niet voorzien van een rechtstatuut, waaraan de betrokken overheid het beheer opdraagt.

28. Conclusie: het Cultuurpact blijft overeind Hoe rijmen we de regels van het GD, met die van het Cultuurpact in de context van een AGB?

29. Eerste moeilijkheid:De omvang & samenstelling van de Raad van Bestuur Artikel 236§2 GD: “§ 2 Het aantal leden van de raad van bestuur bedraagt ten hoogste de helft van het aantal gemeenteraadsleden, maar met een absoluut maximum van twaalf. Ten hoogste twee derde van de leden van de raad van bestuur is van hetzelfde geslacht. (…) De leden van de raad van bestuur worden benoemd door de gemeenteraad. Elke fractie kan minstens één lid van de raad van bestuur voordragen en dit voordrachtrecht waarborgt elke fractie een vertegenwoordiging in de raad van bestuur. Indien de gewaarborgde vertegenwoordiging evenwel afbreuk zou doen aan de mogelijkheid voor de fracties die vertegenwoordigd zijn in het college van burgemeester en schepenen om minstens de helft van de leden van de raad van bestuur voor te dragen, worden de mandaten evenredig verdeeld over de fracties waaruit de gemeenteraad is samengesteld. (…)”

30. Hindernissen bij keuze voor 9c) 9c) Beheer alleen door vertegenwoordigers van de gebruikers Geen optie : bestuursmandaten worden wettelijk voorbehouden aan politieke fracties.

31. Hindernis bij keuze voor 9b) 9b) Gemengd beheer: zowel vertegenwoordigers van de gebruikers als vertegenwoordigers van de politieke fracties in de gemeenteraad of 9b+, zoals 9b, maar aangevuld met maximaal 1/3 gecoöpteerde deskundigen De beperkte omvang (12) van de RVB van een AGB bemoeilijkt de samenstelling volgens de formule 9b). Politieke fracties zullen hun mandaten opeisen en eens dat gebeurd is, blijft weinig ruimte voor de realisatie van een gemengd beheer.

32. 9a) een oplossing? 9a) Een beheersorgaan met vertegenwoordigers van de politieke fracties, bijgestaan door vaste commissie van advies met vertegenwoordigers van de gebruikers In dit geval treedt de RVB op als beheersorgaan, geflankeerd door een vaste commissie van advies (waarin de vertegenwoordigers van de gebruikers en de strekkingen kunnen zetelen) CONCLUSIE: Beheer volgens 9a) is wellicht de eenvoudigste oplossing voor het beheren van een cultuurpactinstelling als AGB.

33. ...een tweede moeilijkheid: De onverenigbaarheid van bestuurders: gedeeltelijk opgelost Artikel 229 stelde vóór het hersteldecreet hetvolgende: “De volgende personen kunnen niet worden voorgedragen of aangewezen als vertegenwoordiger of bestuurder in een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap: 4° de leden van een bestuurs- of controleorgaan van een rechtspersoon of de werknemer van een rechtspersoon waarin het agentschap niet deelneemt en die activiteiten uitoefent in dezelfde beleidsdomeinen als het agentschap.”

34. Artikel 229, 4° GD wordt als volgt gewijzigd: “De volgende personen kunnen niet worden voorgedragen of aangewezen als vertegenwoordiger of bestuurder in een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap: 4° de personen die op commerciële wijze of met een winstoogmerk activiteiten uitoefenen in dezelfde beleidsdomeinen als het agentschap en waarin het agentschap niet deelneemt, alsook de werknemers en de leden van een bestuurs-of controleorgaan van die personen.”

35. Geest van deze bepaling Vermijden van belangenvermenging Vooral vanuit de commerciële hoek De vroegere formulering was problematisch voor vrijetijdssectoren Verlies van waardevolle knowhow Bezorgdheid in niet-commerciële sector gaat niet onverdeeld op Gevaar om bij strikte interpretatie van vroegere art.229,4°GD geen geïnteresseerde/deskundige te vinden Ging in tegen de realiteit van de organisatie van het Vlaamse Vrijetijdsbeleid Hier is het Gemeentedecreet in die zin aangepast dat deze vroegere hindernis wordt uitgehold.

36. Privébestuurders die louter owv hun ervaring geslecteerd worden, worden voortaan niet langer automatisch uitgesloten van bestuursfuncties in EVA’s (waaronder het AGB)

37. griet.dewachter@locusnet.be