Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

1. Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis Tinus Jongert lector Haagse Hogeschool directeur NPi

2. van begeleid naar zelfstandig bewegen Innovatieve beweegstimulering in de praktijk en thuis 2

3. Uitdaging: langer gezond zelfstandig wonen Zelfmanagement Empowerment Technologische ondersteuning Bewegen als aangrijpingspunt

4. Bewegen is gezond: wetenschappelijke inzichten

5. Specifieke effecten bewegen voor ouderen • ↑ zelfredzaamheid (Barry& Carsson, 2004, Lathman, 2004) • ↑ participatie (Barry& Carsson, 2004, Lathman, 2004, Vreede 2005) • ↓valangst (Klieman, 2007) • ↑ cognitieve functies (Klieman, 2007) • ↓ depressies (Klieman, 2007)

6. Exergames als oplossing ??? • 48 miljoen uur gamen per week • 75% van bevolking speelt computergames • 57% vd ouderen speelt games • Plezier • Persuasive technology • Adherence

7. voorbeelden

8. voorbeelden

9. Games moeten functioneel zijn • geen technology push • Games moeten zinvolle bijdrage leveren • Beweegactiviteiten moeten zinvol zijn • Voldoende intensiteit • Gericht op de juiste grondmotorische eigenschappen • Functioneel • Juiste doelgroep bereiken • Structureel veranderen van gedrag: aansluiten op gedragsdeterminanten

10. Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) • Jongeren: - 1 uur/dag matig intensieve lichamelijke activiteit (5-8 MET), inclusief ≥ 2x/week activiteiten gericht op verbeteren/ handhaven van lichamelijke fitheid. • Volwassenen: - ≥ 30 min matig intensieve lichamelijke activiteit (4-6,5 MET) op ≥ 5 dagen / week. • 55-plussers: • ≥ 30 min matig intensieve lichamelijke activiteit (3-5 MET) op ≥ 5 dagen/week. • Trend: meer aandacht voor fitheid/vitaliteit, sedentair gedrag, normen voor specifieke groepen ouderen

11. Beweegnormen • Ned Norm Gezond Bewegen (NNGB): 30 minuten per dag tenminste matig intensieve lichaamsbeweging op tenminste 5 dagen van de week • Fitnorm: minimaal 3x/week 20 minuten intensieve lichaamsbeweging • Combinorm: voldoet aan NNGB en/of fitnorm • Specifiek voor ouderen: ≥ 2x/week krachtoefeningen

12. Actieve leefstijl (Bron: Department of Nutritional Sciences)

13. Plan van aanpak Maatschappelijk probleem: zelfredzaamheid ouderen Probleemanalyse: aard/omvang Oorzaken: gedragsdeterminanten Oplossingen: inventarisatie Plan van eisen en voorwaarden Interventie/innovatie : > ontwerpen, effectevaluatie > realisatie implementatie

14. Achtergronden beweeggedrag Ouderen blijven achter bij het landelijk gemiddelde Chorus, in Hildebrandt et al, 2010

15. Soorten activiteiten ouderen: gem 103 min /dag (alle activiteiten) Hildebrandt et al, 2010

16. Bewegingsarmoede: relatie met achtergrondkenmerken ouderen • Leeftijd : 75 + bewegen minder • Geslacht : vrouwen voldoen minder aan beweegnormen • Sporten : sporters voldoen vaker aan normen • Etniciteit : Nederlandse afkomst voldoen vaker aan normen • Chronische aandoeningen: mensen met chronische aandoeningen voldoen minder aan beweegnormen

17. Beweegstimulering: determinanten van beweeggedrag • Attitude tav bewegen is goed; zelfs bij inactieve ouderen bij 54% • De sociale omgeving is weinig stimulerend; bij inactieve ouderen is er slechts bij 6% veel stimulans uit directe sociale omgeving • Zelf effectiviteit is laag; 25% van de inactieve ouderen denkt dat het lukt om meer te gaan bewegen • Chronische aandoeningen leveren drempels/barrieres (door klachten, angst)

18. Beweegnormen en chronische aandoeningen 2006-2009, Chorus, in Hildebrandt 2010

19. Determinanten beweeggedrag chronisch zieken • Attitude tav bewegen is slechter • Meer bewegen wordt minder prettig ervaren • Eigen effectiviteit tav bewegen is laag • Ervaren sociale steun is relatief laag • Klachten symptomen agv aandoening vormen drempel • Idem tav (beweeg)angst

20. Registraties ouderen verpleeghuis : gem 5 min lich activiteit/dag(1953 counts= 3 MET’s) Bron: Leni de Ligny 2007

21. Krachtnorm :≥2x/week krachtoefeningen Belang krachttraining (Chorus in Hildebrandt, 2010, Nelson, 2007): • Tegengaan functionele achteruitgang • Tegengaan verlies aan zelfstandigheid • NB 23% van de ouderen • (65+) voldoet aan krachtnorm (Hildebrandt, 2010)

22. Trainingen om dagelijks functioneren te verbeteren zijn in te delen in (de Vreede, 2002, 2005): • Training voor basisfuncties (=motorische grondeigenschappen); 2. Training gericht op het verbeteren van handelingen uit het dagelijks leven, ofwel functionele trainingen;

23. Vergelijkend onderzoek (Skelton, 1995, Meijer, 1999, de Vreede, 2005): Trainen van motorische grondeigenschappen leidt: -Wel tot een verbetering van motorische grondeigenschappen; -Niet tot een verbetering van adl-functioneren. functioneel trainen is noodzakelijk voor verbetering in adl-functioneren (de Vreede, 2002,2005)

24. Gemiddelde Totaal score ADL (ADAP score) * p<0.05 vs baseline De Vreede et al, J Am Geriatric Soc 2005;53(1):2-10

25. Zelfmanagement: regie in eigen handen • Teamwork waarbij de cliënt stuurman is • Ondersteuning bij zelfmanagement: - aanmoedigen - aanreiken - adviseren - afspreken - assisteren

26. Zelfmanagement vraagt om • Kennis • Eigen aandeel • Self-efficacy • eigen doelen • actieplan • Vaardigheden om zelf problemen op te lossen • Leven met beperkingen

27. Bewegstimulering voor ouderen • Case finding / verwijzing / instroom • Intake • Doelen formuleren • In/exclusie • Plan van aanpak maken • Wegnemen drempels barrières • Structureel werken aan gedragsverandering rekening houdend met determinanten, individuele kenmerken, versterken zelfmanagement • Afbouw begeleiding / opbouw eigen activiteiten

28. Is innovatieve beweegstimulering / gaming een optie? • Beweeggames zijn leuk • Beweeggames kunnen leiden tot voldoende trainingsintensiteit • Ouderen kunnen games spelen • Games voor thuisgebruik zijn (steeds meer) beschikbaar voor ouderen • Effectiviteit voor specifieke doelen is onvoldoende bekend • Lange termijn effecten (tr effecten, adherence) zijn onvoldoende bekend

29. Goede games (plan van eisen) • Zijn praktisch bruikbaar (oa qua bedieningsgemak) • Zijn beschikbaar en betaalbaar voor de doelgroep • Sluiten aan op fysieke, mentale eigenschappen doelgroep • Richten zich op specifieke effecten bv vergroten spierkracht/ functioneel trainen, vergroten zelfredzaamheid, valpreventie • Zijn in staat om het gebruik, de belasting en prestaties te monitoren • Sluiten aan op gedragsdeterminanten zoals • Vergroten zelf effectiviteit • Vergroten sociale steun • Stimulerende omgeving

30. Toekomst (lectoraat IBS) Game toepassingen van bewezen effectieve programma’s die ouderen zelfstandig thuis kunnen uitvoeren en die monitoren oa • Functioneel trainen (Funtex-achtig) • Valpreventie (Vallen verleden tijd)

31. www.paramedisch.orgjongert@paramedisch.org Bedankt