Post- kolonyalizm Ali Balcı

1. Post-kolonyalizmAli Balcı Uluslararası İlişkilere Giriş: Tarih, Teori, Kavram, Konu, Der. Şaban Kardaş ve Ali Balcı, [İstanbul: Küre Yayınları, 2014]

2. Özet / İçindekiler • GİRİŞ • TANIM • POST-KOLONYAL TEORİNİN DOĞUŞU • POST-KOLONYAL TEORİNİN GELİŞİMİ • ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE POST-KOLONYAL TEORİ • ÖRNEK OLAY • SORULAR

3. Giriş / Tanım • Post-kolonyalizm bir teorik yaklaşım olarak Uluslararası İlişkiler disiplinine 1990’larda dâhil olmuştur. • Uluslararası İlişkiler teorilerinde yaşanan eleştirel kırılma ile birlikte disipline dahil olan bir teoridir. • Post-yapısalcı ve feminist teoriler ile yakın bir çizgi izler ve geleneksel uluslararası ilişkiler teorilerine yönelik eleştirel bir bakış sunar. • Temelde Batı’da ortaya çıkan ve dünyanın geri kalanını açıklama iddiasındaki teorilere (meta anlatılara) karşı çıkar. • Batı-merkezli teori ve analizlerin Batı’nın dünyanın geri kalanı üzerindeki mevcut iktidar ilişkilerini sürdürmede ne işe yaradıklarını göstermeye çalışır.

4. Post-kolonyal Teorinin Doğuşu • Sömürgecilik çağının sona erdiği 1950’li yıllardan sonra ağırlıklı olarak bir düşünce hareketi olarak doğmuştur. • Temelde Batı’nın sömürgeci söylemini hedef tahtasına koyarak ortaya çıkan Post-kolonyal teorinin öncül metinleri şunlardır: 1. Franz Fanon’unSiyah Deri, Beyaz Maskeler (1952) ve Yeryüzünün Lanetlileri (1961) başlıklı iki eseri 2. Edward W. Said’in Şarkiyatçılık (1978) başlıklı çalışması.

5. Post-kolonyal Teorinin Gelişimi • Post-kolonyalizm, GayatriChakravortySpivak, Homi K. Bhabha ve DipeshChakrabarty gibi düşünürlerle popülarite kazanmıştır. • Subaltern (madun) çalışmaları Post-kolonyal teorinin içinden çıkan en önemli alt çalışma alanı olmuştur. • Madun çalışmaları, sömürgeci, milliyetçi ve Marksist tarih çalışmalarında Batı-dışı toplumun elitlerine yapılan vurguya bir itiraz olarak ortaya çıkmıştır. • Madun çalışmaları, sömürge toplumlarında sürekli ihmal edilen alt sınıflar (madun) üzerinden yeni bir tarih yazmaya odaklanmıştır.

6. GayatriChakravortySpivak • Spivak’ın, post-kolonyal teoriye yaptığı en önemli katkı “Madun konuşabilir mi?” (1988) başlıklı makalesi olmuştur. • Ona göre, madunu konuşturmaya girişen her akademik çaba aslında onu susturan ve ortadan kaldıran bir çabadır. Resim; MehdyKavousi, Hollanda’dan sınırdışı edilme kararını protesto etmek için gözkapaklarını ve dudaklarını dikip açlık grevine başladı. Eylem 44 gün sürdü.

7. Çok Etniklik • Post-kolonyalizm Batı’nın Batı dışı dünyayı temsil ve tasvir etme biçiminin eleştirisi olduğu gibi aynı zamanda eski sömürgelerin Batı’ya yerleşmesi ile ortaya çıkan melez kimlikleri de ele alır. • Bu konuda önde gelen isimler Homi K. Bhabhave Paul Gilroy’dur. • GilroyBatı’nın etnik ve ırksal olarak homojen bir yapı olmadığını savunur ve onu Batı yapan şeyler arasındaki en temel unsurların sömürge dünyasından gelip Batı’ya dahil olan siyahlar olduğunu ileri sürer. • Net bir ayrıma giderek Doğulu ve Batılı özne tanımları yapılamaz, bugün için var olan melez kimliklerdir.

8. Uluslararası İlişkilerde Post-kolonyal Teori • 1990’lı yıllarda Üçüncü Dünya ülkelerinde, diğer bir ifadeyle madun toplumlarda, güvenlik algısının Batı’daki güvenlikten nasıl farklılaştığı konusuna odaklanan MohammedAyoob Batı’da üretilen teorik kavram ve tespitlerle Batı dışı toplumların anlaşılamayacağını savunmuştur. • 1990’lı yıllarda bir başka önemli çalışma RoxanneLynnDoty’nin Kuzey-Güney ilişkilerine odaklandığı ve Amerika’nın eski sömürge ülkeleri üzerinde nasıl yeniden bir sömürü ilişkisi kurduğunu analiz ettiği çalışmasıdır. • 11 Eylül terör saldırılarının ardından Batı ve Doğu arasındaki asimetrik ilişkide kültür ve ideolojinin etkisi gündeme gelince postkolonyal çalışmalara uluslararası ilişkiler disiplini içinde ilgi daha da artmıştır.

9. Uluslararası İlişkilerde Post-kolonyal Teori (Dev.) • 2000’li yıllarda post-kolonyalizm etiketi altında yapılan çalışmalar daha çok temsil, ırk ve cinsiyet gibi kavramlara odaklanmıştır. • Temsil, ırk ve cinsiyet analizleri yaparken post-kolonyal teorinin sürekli hatırda tuttuğu şey ise, Batı ve Batı dışı dünyanın arasındaki asimetrik ilişki olmuştur. • Post-kolonyal uluslararası ilişkiler teorisi yeni sömürgeciliği ve onun ekonomik temellerini yapılacak analizlerin merkezine taşır.

10. Örnek Olay

11. Örnek Olay (Dev.) • Bir önceki sayfada yer alan fotoğraf Amerika’da yayın yapan The Washington Post’un 3 Ocak 2004 tarihli bir haberinden alınmıştır. • Fotoğrafı aşağıdaki sorular etrafında tartışınız? • 1. Yazının başlığı [El-Kaide bağlantılı güçler Irak’ta artan şiddet ortamında Felluce’yi ele geçirdiler] ile yazıda kullanılan fotoğraf arasında nasıl bir ilişki vardır? • 2. Bu ilişki ile Doğulu özne Batılı izleyiciye nasıl sunulmaktadır? • 3. Bu fotoğraf Batı’nın Doğu üzerindeki iktidarı hakkında neler söyler?

12. Teşekkürler…..