Flitspresentatie interventies jeugd & overgewicht

1. Flitspresentatie interventies jeugd & overgewicht Rick Prins, MSc Nicole Ezendam, MSc Wilma Jansen, PhD Anke Oenema, PhD 28 april 2010

2. Opzet flitspresentatie • Doel: interventie projecten kort bespreken en delen van inzichten en aanbevelingen • YouRAction (Rick Prins, Anke Oenema, Pepijn van Empelen, Hans Brug) • Opzet interventie • Inzichten en aanbevelingen • VETisnietVET(Nicole Ezendam, Anke Oenema, Hans Brug) • Opzet interventie • Inzichten en aanbevelingen • Lekker Fit! (Wilma Jansen, Hein Raat, Hans Brug) • Opzet interventie • Inzichten en aanbevelingen

3. YouRAction - aanleiding Jongeren bewegen te weinig • 25-50% voldoet aan NNGB; • 34% sport minimaal 3 keer per week (fitnorm); • Cognities zoals attitude, eigen effectiviteit en intentie voorspellen gedrag; • Ecologische modellen suggereren ook invloed van omgeving op gedrag. Onderzoeksvragen Kan een webbased advies-op-maat programma beweeggedrag bij jongeren stimuleren; Is er een additioneel effect van een interventie die zich ook richt op jongeren bewust maken van de mogelijkheden om te sporten en te bewegen in de omgeving.

4. YouRAction - opzet • Webbased advies-op-maat voor gebruik in brugklas • Doel: bevorderen lichamelijke activiteit bij jongeren •  meer bewegen in vrije tijd, actief transport, sport • Ontwikkeling via Intervention Mapping (theory en evidence based) • Gebaseerd op zelf regulatie theorie: • Eerst bewust worden van gedrag • Dan positief staan t.a.v. verandering • Doel stellen en plan maken • Evalueren van vorderingen, eventueel doel bijstellen • Twee versies van YouRAction: • Reguliere versie, welke feedback geeft op risicogedrag, attitude, EE etc) • Omgevingsversie, welke zich ook richt op omgevingspercepties

5. YouRAction - opzet • Les 1 • Richten op determinanten: (kennis), bewustzijn, attitude • Methodieken: bijv. normatieve feedback op gedrag • Les 2 • Richten op determinaten: attitude, eigen-effectiviteit, waargenomen omgeving, goal setting • Methodieken: bijv. Modeling in webfilmpjes, bewust maken omgeving dmv GoogleMaps • Les 3 • Zie les 2 • Na les 3 • Lange termijn doel stellen, behavioural contract

6. YouRAction - onderzoeksopzet • Cluster randomized controlled trial (klas=cluster) • Korte termijn (1 maand) en lange termijn (6 maanden) nameting • Twee interventies worden vergeleken met controle groep (kennis over bewegen en voeding)  3 armen • Uitkomstmaten: fysieke activiteit (zelf-gerapporteerd en objectief gemeten), BMI, middelomtrek, cognities (attitude, eigen effectiviteit, intentie, bewustzijn), perceptie omgeving • Additionele analyses om na te gaan of interventie effectiever is in stedelijk vs landelijk gebied, bij lage/hoge opleiding, bij jongens/meisjes.

7. YouRAction – resultaten & aanbevelingen • YouRAction is nog in evaluatiefase  nog geen resultaten en aanbevelingen • Gedegen ontwikkelde, veel belovende, interventie. Innovatief omgevingsfeedback op maat. • Handleiding werd positief gewaardeerd; • Docenten willen graag meer eigen input tijdens uitvoer van lessen; • Technische interventie kan tot technische problemen leiden  pretesten • Goede implementatiemogelijkheden • Volgende stappen aanmelding bij CGL en overleg met GGD over implementatie in Gezonde school

8. VETisnietVET aanleiding • Steeds meer jongeren hebben overgewicht (in Nl 22% van meisjes, 18% van jongens) • Overgewicht ontstaat door disbalans energieinname en –verbruik • Interventie zou zich moeten richten op gedragingen die samenhangen met de energiebalans, zoals inname van snoep en snacks, frisdrank, groente en fruit, vezels, lichamelijke activiteit en zittend gedrag (TV, computeren). • Advies-op-maat een veelbelovende techniek om veel gedragingen te beïnvloeden bij jongeren • Interventie ontwikkeling via planmatige en stapsgewijze aanpak

9. VETisnietVET Opzet • Interactief advies-op-maat programma voor 12-13 jarigen, voor gebruik op school • Doel: onnodige gewichtstoename voorkomen • Gericht op aan overgewicht en obesitas gerelateerde gedragingen • Theory en evidence based ontwikkeling (Intervention Mapping) • Interventie componenten: • Bewustzijn: persoonlijke en normatieve feedback  suggesties verbetering in risicogedrag • Attitude, subjectieve norm en eigen effectiviteit  veranderd door op theory & evidence based technieken • Implementatie intenties  plan van aanpak om gedrag te veranderen

10. 10

11. VETisnietVET onderzoeksopzet • Evaluatie op korte (4 maanden) en lange (24 maanden) termijn • Cluster-randomized controlled trial (clusters: scholen) • Interventie vs controle (geen interventie) • Uitkomstmaten: individuele cognities, voedings- en beweeggedrag, sedentair gedrag, BMI, middelomtrek, fitheid • Er zal specifiek gekeken worden of de interventie verschillende effecten in verschillende demografische groepen (zoals opleiding, etniciteit, geslacht) heeft

12. VETisnietVET – resultaten BMI/middelomtrek Lange termijn: Geen effecten VOEDING VETisnietVET effectief in verbeteren voedingsgedrag (meer groente, minder snacks) op korte termijn Lange termijn: geen significante effecten; BEWEGEN Korte termijn: controle groep beter op sport en aantal stappen Lange termijn: interventie groep beter op aantal stappen

13. VinV – resultaten & aanbevelingen • Effecten op 2 jaar: meer stappen (stappenteller) • Op korte termijn effecten op voedingsgedrag  veelbelovende interventie • Effecten vergeleken met andere interventies (Do IT! En Krachtvoer) aanzienlijk • Mogelijk effecten op 2 jaar versterken door “boostersessie” • Goed gewaardeed docenten + leerlingen • In ontwikkeling van interventie zouden docenten en onderwijskundigen beter betrokken kunnen worden • Voor implementatie overleg met GGD / Gezonde School

14. Lekker Fit! • Interventie van Rotterdamse dienst Sport en Recreatie (regie) i.s.m. de twee gemeentelijke diensten Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) en GGD Rotterdam-Rijnmond en de schoolbesturen. • Doel: terugdringing van overgewicht en bewegingsarmoede door verandering van de leefstijl van kinderen • Doelgroep: leerlingen van basisscholen in Rotterdamse wijken waar overgewicht veel voorkomt • Start in 2005 met 30 scholen

15. Lekker Fit! – belangrijkste elementen • Vakdocent bewegingsonderwijs • 3 gymlessen per week in groep 3 t/m 8 • Sport en spel activiteiten na schooltijd • Lespakket ‘Lekker Fit!’ in groep 1 t/m 8 • Samenwerking met de sportverenigingen • EUROFIT test en Fitmeter • Hulp en advies door de jeugdverpleegkundige • Oudervoorlichting

17. Lekker Fit! onderzoeksopzet • Cluster randomized controlled trial • 27 scholen gepaard obv grootte, proportie migranten en buurt • Na randomisatie 10 paren over • Baseline begin schooljaar, (N=2622/95%respons) follow-up (N=2416/92% respons) einde schooljaar • Uitkomstmaten: BMI, middelomtrek en fitheid • Secundaire uitkomstmaten: gedrag, attitudes, intentie

18. Lekker Fit! – resultaten Lekker Fit! is effectief in de middenbouw (gr 5-6) van het basisonderwijs op: • prevalentie overgewicht (1,3% meer lf, vs 4,3% controle), • middelomtrek (1 cm verandering lf vs 2 cm controle) • Fitheid (1,3 trap verandering lf vs 0,5 controle)

19. Lekker Fit! –aanbevelingen • Gezien de hoge prevalentie van overgewicht bij kinderen in groep 3-5, zijn interventies op nog jongere leeftijd wellicht nodig • Wanneer evidence based interventies niet beschikbaar zijn, gebruik dan theory based interventies en bouw evaluatieonderzoek in • Verdere implementatie en intensivering van Lekker Fit! worden aanbevolen • Implementatie: reeds 88 basisscholen in Rotterdam • Samenwerking met schoolsportvereniging en schooldieetisten voor individuele counseling • Toekomst: gezinsaanpak (volgens JOGG methode)

20. Vragen?

21. YouRAction - opzet