Angststoornissen

Angststoornissen Kenmerken, oorzaken, behandeling

Inhoud • Angst • Angststoornissen volgens DSM IV • Ontstaan • Primaire en secundaire angst • Behandeling • Tien tips voor de omgang • Internetadressen

Angst • Angst is een diffuus, ongemakkelijk gevoel, waarvan de bron aspecifiek of onbekend is voor het individu. Hierin onderscheidt angst zich van vrees. Vrees is een gevoel van onbehagen en bedreiging, gerelateerd aan een identificeerbare oorsprong.

Functie • Nuttige emotie • Bescherming tegen dreiging • Harnas voor lichamelijke en geestelijke integriteit

Angststoornis • Als er geen logische of objectief verklaarbare oorzaakis; • Als de emotie een sterk inperkende invloed op het leven vormt.

Indeling angststoornissen 1. Paniekstoornis (al dan niet met agorafobie) 2. Fobieën: • Agorafobie • Specifieke fobie • Sociale fobie 3. Gegeneraliseerde angststoornis 4. Obsessief-compulsieve stoornis (v/h dwangneurose) 5. Andere angststoornissen • Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) • Acute Stress Stoornis (ASS)

1. Paniekstoornis • Onverwachte paniekaanvallen • Paniekaanval: een plotselinge hevige angst die gepaard gaat met tenminste vier van de volgende verschijnselen: hartkloppingen, transpireren, trillen, het gevoel te stikken, naar adem happen, pijn in de borststreek, misselijkheid, duizeligheid, depersonalisatie of derealisatie, angst om gek te worden, angst om dood te gaan, tintelingen, opvliegers of koude rillingen; • Angst voor implicaties (“Het gaat weer gebeuren”) • Vaak: vermijding • Met of zonder agorafobie (pleinvrees)

2. Fobieen Agorafobie • Vrees voor grote, open ruimtes, zoals pleinen, supermarkten, bioscopen etc. • Soms: plaatsen die oppervlakkig gezien geen relatie lijken te hebben, maar die vermeden worden na een paniekstoornis (door associatie) Specifieke fobie • Hevige, irrationele vrees voor een object • Zelfs de gedachte hieraan is angstaanjagend • Vermijding • Zeer veel typen, b.v. arachnafobie (voor spinnen), claustrofobie (voor nauwe ruimten), aerofobie (voor lucht), gymnofobie (voor naakt zijn); soms zeer ongewoon, b.v. arachibutyrofobie (voor tegen het verhemelte plakkende pindakaas) Sociale fobie • Vrees voor situaties waarin je wordt beoordeeld of met onbekenden in aanraking komt • Bang voor: hoe moet ik me gedragen? Wat zullen ze van me denken? • Vertonen van lichamelijke angstverschijnselen (zweten, blozen, hartkloppingen, onrustige bewegingen, droge mond, buikklachten) • Vermijding en mogelijk isolement

Gegeneraliseerde angst • Buitensporige bezorgdheid over vanalles en nog wat • In principe ongericht (de toekomst, welbevinden, gezondheid, veiligheid) • Kan zich echter ook hechten aan specifieke objecten • Minder hevig dan andere angststoornissen maar langduriger

Obsessief-Compulsieve a.s. Angststoornis met: Dwanggedachten • Vaak dezelfde vorm: • Ik ben (iets is) vies of besmet/er gaat iets vreselijks gebeuren; • Ik moet een bepaalde handeling uitvoeren om dit op te heffen; • Als ik dit niet doe berokken ik mezelf of anderen leed; • Achteraf: de bezweringshandeling is fout (uitgevoerd)/niet afdoende. En dwanghandelingen: • Controleren; • Poetsen en wassen; • Tellen; • Rituelen (vaste handelingen, specifieke volgorde)

5. Andere angststoornissen Post Traumatische Stress-Stoornis (PTSS) • Acute of langdurige periodes vol angstaanvallen/gevoelens van onbehagen/lichamelijke klachten en herbelevingen na een schokkende gebeurtenis of reeks gebeurtenissen • Gebeurtenis gaat op het moment zelf gepaard met intense angst • Voorbeelden: ernstig ongeluk, verkrachting, incest, oorlogstrauma, terroristische aanslag Acute Stress-stoornis (ASS) • Vorm van PTSS die optreedt binnen een maand na blootstelling aan een extreme, traumatische gebeurtenis • In principe zelfde kenmerken als PTSS, alleen minder en minder langdurig • ASS kan (bij voortduren) diagnostisch veranderen in PTSS

Ontstaan • Leertheorie • Cognitieve theorie • Biologische theorie

Primaire en Secundaire angst primaire angst • De angst staat centraal en er is sprake van een diagnose binnen het kader van de angsstoornissen. Secundaire angst • Een andere diagnose staat centraal (b.v. schizofrenie met paranoïde wanen), en de angst wordt gezien als een afgeleide van die diagnose. Binnen klinieken: voornamelijk secundaire angst. Waarom?

Behandeling • Makkelijkst te behandelen stoornis • Gedragstherapie • Cognitieve therapie • Biologische therapie

Tien tips voor de omgang • Neem de cliënt serieus, angst is een reëel gevoel; • Vraag altijd waarom en waarvoor iemand bang is; • Vraag welke interventies in het verleden hebben geholpen; • Vraag wat jij op dit moment, hier en nu kunt doen; • Gebruik eenvoudige, korte boodschappen; • Geef, indien mogelijk, aan dat angst een normale reactie is; • Respecteer het persoonlijk territorium van de cliënt; • Beperk het aantal keuzemogelijkheden voor de cliënt; • Bied de cliënt gelegenheid zich terug te trekken; • Zoek regelmatig contact met de cliënt.

Internetadressen Nederlands: • www.psychowijzer.nl • www.medischestartpagina.nl • (Link “psychiatrie” (staat in rechterkolom “Specialismen”), link“Angststoornissen” • www.hulpgids.nl Engels: • www.anxietynetwork.com • www.ocfoundation.org

Angststoornissen