Kyoto Proyokolü ve Türkiye

1. Kyoto Proyokolü ve Türkiye

2. Kyoto Protokolü • Kyoto Protokolü Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçevedir.Birleşmiş Milletler İklim değişikliği Çerçeve sözleşmesi içinde imzalanmıştır. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbon dioksit  ve sera etkisine neden olan diğer beş gazın salınımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa salınım ticareti yoluyla haklarını arttırmaya söz vermişlerdir..

3. Protokol,ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 1997'de imzalanan protokol, 2005'te yürürlüğe girebilmiştir. Çünkü, protokolün yürürlüğe girebilmesi için, onaylayan ülkelerin 1990'daki emilsiyonlarını (atmosfere saldıkları karbon miktarının) yeryüzündeki toplam emisyonun %55'ini bulması gerekmekteydi ve bu orana ancak 8 yılın sonunda Rusya'nın katılımıyla ulaşılabilmiştir

4. ALTI SERA GAZI • • Karbondioksit • • Metan • • Nitröz Oksit • • Kükürt Hekza Florür(SF6) • • Hidro Floro Karbonlar (HFC) • • Per Floro Karbonlar (PFC)

5. 2002 Yılı Ġtibariyle Kümülatif Sera Gazı Emisyonları

6. Kyoto protokolü • Sözleşmeye göre; • Endüstriden, motorlu taşıtlardan, ısıtmadan kaynaklanan sera gazı miktarını azaltmaya yönelik mevzuat yeniden düzenlenecek, • Daha az enerji ile ısınma, daha az enerji tüketen araçlarla uzun yol alma, daha az enerji tüketen teknoloji sistemlerini endüstriye yerleştirme sağlanacak, ulaşımda, çöp depolamada çevrecilik temel ilke olacak, • Atmosfere bırakılan metan ve karbon dioksit oranının düşürülmesi için alternatif enerji kaynaklarına yönelinecek, • Fosil yakıtlar yerine örneğin bio dizel yakıt kullanılacak, • Çimento, demir-çelik ve kireç fabrikaları gibi yüksek enerji tüketen işletmelerde atık işlemleri yeniden düzenlenecek, • Termik santrallerde daha az karbon çıkartan sistemler, teknolojiler devreye sokulacak, • Güneş enerjisinin önü açılacak, nükleer enerjide karbon sıfır olduğu için dünyada bu enerji ön plana çıkarılacak, • Fazla yakıt tüketen ve fazla karbon üretenden daha fazla vergi alınacaktır. • özellikle gelişmiş ülkelerin sera gazları emisyonlarını 2008-2012 yılları arasında 1990 seviyesinin ortalama %5 altına indirmesini öngörüyordu.

8. Devletler iki genel sınıfa ayrılmıştır: • Gelişmiş ülkeler, bu ülkeler Ek 1 ülkeleri olarak anılacaktır; ve gelişmekte olan ülkeler, Ek 1'de yer almayan ülkeler olarak anılacaklardır. Ek 1 ülkeleri sera gazı salınımlarını azaltmayı kabul etmişlerdir. Ek2 ise Ek 1'in alt kümesidir. Ek 2 ülkeler Ek 1'de yer almayan ülkelerin masraflarını ödemekle yükümlüdürler. Ek 2'de yer almayan Ek 1 ülkeleri 1992'de geçiş ülkesi olarak tanımlanan ülkelerdir. Ek 1'de yer almayan ülkelerin ise sera gazı sorumlulukları yoktur ve her yıl sera gazı envanteri raporu vermelidirler.

9. Kyoto temel prensipleri • Kyoto Protokolündeki hedeflerine uymayan herhangi bir Ek 1 ülkesi bir sonraki dönem azaltma hedeflerinin %30 daha azaltılması ile cezalandırılacaktır. • 2008 ile 2012 arasında, Ek 1 ülkeleri sera gazı salınımlarını 1990 yılı seviyesinden ortalama %5 aşağıya çekmek zorundadırlar (birçok AB üyesi ülke için bu 2008 için beklenilen sera gazı salınımlarının %15 aşağısına denk gelmektedir). Ortalama salınım azalmasının %5 olarak belirlenmesine rağmen AB üyesi ülkelerin salınım hedefleri %8 azaltma ile İzlanda tarafından hedeflenen %10 artırıma kadar değişmektedir. Bu azaltma hedefleri 2013 yılına kadar belirlenmiştir.

10. Kyoto Protokolü, Ek 1 ülkelerinin sera gazı salınımı hedeflerine ulaşmak için başka ülkelerden salınım azalması satın alabilmeleri esnekliğine imkân tanımıştır. Bu, çeşitli borsalardan (AB Salınım Ticaret Borsası gibi) veya Ek 1'de yer almayan ülkelerin salınımlarını azaltan Temiz Gelişim Tekniği (TGT) projeleri ile veya diğer Ek 1 ülkelerinden satın alınabilinir.

12. Karbon ticareti • Protokol, gelişmiş ülkelerin sera gazı emisyon azalması hedeflerineulaşabilmeleri için, emisyon satın alabilmelerine imkan tanımaktadır. • Pratikte, gelişmekte olan ülkelerin sera gazı sınırlamalarına tabi olmadıklarını ama sera gazını azaltan bir projenin uygulanması durumundaelde ettikleri karbondioksit kredisini gelişmiş ülkelere satabileceğini anlatmaktadır. • Protokol ayrıca, Japonya ve Hollanda gibi zaten az salınım yapan ve çevrestandartlarına saygılı ülkeler için, kendi sera gazı salınımlarını azaltmakyerine karbondioksit kredisi almalarını sağlar. • Bu şekilde gelişmekte olanülkeler de sera gazı salınımlarını azaltmak için teşvik edilmiş olurlar çünkükarbondioksit kredisi satarak bu projeleri için kaynak edinmiş olurlar

13. Karbon Ticareti • Kyoto Protokolü kriterleri, CO2 emisyon değerleri yüksek olanşirketlere/ülkelere CO2 kredisi kullanma zorunluluğu getirmiş ve bu durumCO2 emisyon ticareti ve borsasın ortaya çıkarmıştır. • Karbon ticareti, basit bir mekanizmadır. Belirlenen emisyon azaltımıhedeflerine hızla ulaşmak için, firmalara düşük maliyetli bir pazar çerçevesisağlayan bir sistemdir. • Buna göre, sera gazı emisyonunu belirtilen hedeften daha fazla azaltan birşirket/ülke, gerçekleştirdiği bu ek indirimi başka bir taraf şirkete/ülkeyesatabilmektedir.

14. Kyoto mekanizmaları • 1. Ortak Yürütmeme Mekanizması (JointImplementation): Protokolün 6.maddesinde düenlenmistir. Bu mekanizmaya göre emisyon hedefi belirlemis bir ülke, emisyon hedefi belirlemis diğer bir ülkede, emisyon azaltıcı projelere yatırım yaparsa emisyon azaltmakredisi kazanır vekazanılan bu krediler toplam hedeften düşülür.

15. 2. Temiz Kalkınma Mekanizması : Protokolün 12.maddesinde düzenlenmiştir. Bu mekanizmaya göre emisyon hedefi belirlemis bir ülke, emisyon hedefi belirlememis az gelismis bir ülke ile isbirliğine giderek, o ülkede sera-gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik projeler yaparsa sertifikalandırılmıs emisyon azaltma kredisi kazanır ve bukrediler toplam hedeften düşülür.

16. 3. Emisyon Ticareti Protokolün 17.maddesinde düzenlenmiştir. Bu mekanizmaya göre emisyon hedefi belirlemiş ülkelerin taahhüt ettikleri hedef indirimi tutturmak için, ilave olarak kendi aralarında emisyon ticareti yapabilmelerine imkan tanınmaktadır. Söz konusu madde uyarınca, sera-gazı emisyonunu belirlenen hedeften daha fazla miktarda azaltan bir Ek I ülkesi, gerçekleştirmiş olduğu söz konusu bu ekindirimi, baska bir taraf ülkeye satabilmektedir.Son yıllarda ülkelerin CO2 emisyonlarına bakıldığında emisyon ticareti bakımından enbüyük alıcılar ABD ,Japonya ve bazı AB ülkeleri, en önemli satıcılar ise Rusya ,Ukrayna ve bazı Doğu Avrupa ülkeleri olacaktır.

18. Kyoto Protokolünü imzalayan ülkeler arasında; “CER” - Certified Emission Reductions – Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltımı Üye ülkeler tarafından uyarlanan, yasallaştırılan ve kontrol edilen CDM (Clean Development Mechanism – Temiz Kalkınma Mekanizması) ile standartlaştırlan Sertifikalar CER Sertifikalar kendi arasında teslim edilme garantisi olan ve olmayan sertifikalar şeklinde 2’ye ayrılır. Kyoto Protokolü’ne üye olmayan ülkeler için – Türkiye ve ABD gibi- geçerli olan; “VER” – Voluntary Emission Reduction Certificates – Gönüllü Emisyon Azaltımı Kyoto Protokolü ve bölgesel çalışmalar ile harekete geçirilen ve gönüllü olarak kurulmuş ve izlenebilir programlara yönelik sertifikalar

19. KARBON TiCARETi SERTiFiKALARI 1 VER- 1 CER Sertifikası, salınmayan 1 ton CO2 eş değer (sera gazı) emisyon azaltımına karĢılık gelmektedir. 1 VER = 1 CER = 1 ton CO2

20. Kyoto Protokolü ve Türkiye • Türkiye'nin, Kyoto Protokolüne katılmasının uygun bulunduğuna ilişkin kanun tasarısı 05.02.2009 tarihinde, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. • 26 Ağustos 2009 tarihinde Kyoto Protokolü’ne taraf olmuştur. • Türkiye, Protokol kabul edildiğinde Sözleşmeye taraf olmadığı için Protokolün EK-B listesinde yer almamış ve ilk yükümlülük döneminde (2008- 2012) sera gazı emisyon azaltım veya sınırlama yükümlülüğü bulunmamaktadır.

22. Türkiye sera gazı emilsiyon durumu

23. Türkiye sera gazı emilsiyon durumu

26. Protokolün türkiye enerji sektörüne etkileri • Bu süreçte kendi şartlarını makul bir şekilde ortaya koyarak kendi şartlarına paralel yükümlülüklerin altına girmeyi başarabildiği takdirde, enerji başta olmak üzere herhangi bir sektörün aşırı bir zarara uğraması söz konusu olmayacaktır. Hatta sahipolduğu yenilenebilir enerji potansiyeli sayesinde Türkiye, Emisyon Ticareti’ndenbüyük kazanç sağlama imkanına sahiptir.

27. Protokolün Türkiye’ye sağlayacağı avantaj ve dezavantajı • Muhtemel Avantajlar: • - Protokolün onaylanmasıyla birlikte Türkiye, Avrupa Birliği müzakerelerinde çevre başlığı altında yerine getirmesi beklenen uygulamalar açısından önemli bir aşama kaydetmiştir. • - Birleşmiş Milletler’in kurucu üyelerinden olan Türkiye, Protokole taraf olmakla uluslar arası arenada en önemli konu başlıklarından biri olan iklim değişikliği konusunda işbirliğine dayalı çözüm odaklı anlayışını somut olarak ortaya koymuştur. • - 2012 sonrası yükümlülüklerin belirleneceği 15.Taraflar Konferansı’na söz ve oy hakkı olan bir taraf olarak katılma ve müzakerelerde ulusal çıkarları gözeten yönlendirmelerde bulunma fırsatı elde edilmiştir. • - Doğru politikalar uygulandığı takdirde, Protokolde öngörülen mekanizmalar doğrudan sermaye yatırımlarına ve teknoloji transferine, dolayısıyla istihdama büyük bir ivme kazandırabilir. Yenilenebilir enerji yatırımlarından elde edilecek Karbon Kredileri sayesinde Karbon Ticareti’nden ciddi miktarlarda gelir sağlanabilir.

28. Protokolün Türkiye’ye sağlayacağı avantaj ve dezavantajı Muhtemel Dezavantajlar: • - BM’ye sunulan Sera Gazı Envanteri Raporları’na göre Türkiye’nin sera gazı emisyonu oranı, 1990 ile 2005 yılları arasında %83,6 oranında artmıştır. Bu hızlı artış oranı, kalkınma hamlesi yapan Türkiye’nin Protokolde 2012 sonrası için öngörülecek yükümlülükleri karşılayamaması, bunun sonucunda da ağır yaptırımlara maruz kalması riskini taşımaktadır.