Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Gimnazjum w Lichnowach • ID grupy: • 96/70_MP_G2 • Kompetencja: • Matematyczno - przyrodnicza • Temat projektowy: • „Obszary zlodzone a zmiany klimatu” • Semestr/rok szkolny: • Semestr V, rok szkolny 2011/2012

3. Czym zajmowaliśmy się przez cały semestr • Przygotowaliśmy prezentację o wybranych regionach świata (Grenlandia, Arktyka, Antarktyda, Wyspy Arktyczne Ameryki Północnej), • Gromadziliśmy informacje o stacjach badawczych na obszarach okołobiegunowych, • Zebraliśmy informacje o lokalnych i globalnych problemach środowiska oraz o zagrożeniach współczesnego świata, • Przeprowadziliśmy ankietę, która miała na celu zbadanie świadomości ekologicznej społeczności szkolnej, • Opracowaliśmy kartki z kalendarza wielkich podróżników i badaczy obszarów okołobiegunowych,

4. GRENLANDIA autonomiczne terytorium zależne Danii położone na wyspie o tej samej nazwie Język urzędowy – grenlandzki, Język używany – grenlandzki, angielski, duński Stolica – Nuuk, Powierzchnia całkowita - 2 166 086 km², Klimat – subpolarny, Liczba ludności - 57 564 os/km² Wyznanie – luteranizm, Flora – uboga, Fauna - uboga

5. ARKTYKA obszar Ziemi otaczający biegun północny. Jej granice określa się w różny sposób. Klimat - zróżnicowany Flora – lasy borealne, tundra, Fauna – uboga, chociaż bogatsza niż na Grenlandii,

6. ANTARKTYDA Antarktyda – kontynent o powierzchni około 14,0 mln km², znajdujący się na półkuli południowej Ziemi, prawie w całości w strefie podbiegunowej. Większa część kontynentu pokryta jest polarną czapą lodową, jest on praktycznie niezamieszkany przez ludzi, nie licząc personelu 37 stacji badawczych. Antarktyda jest jedynym kontynentem, na terenie którego nie ma żadnego państwa. Statut Antarktydy jest regulowany przez traktat antarktyczny, który zamroził roszczenia terytorialne.

7. WYSPY ARKTYCZNIE AMERYKI PÓŁNOCNEJ Grenlandia - 2175,6 tys. km² (największa wyspa na świecie) Ziemia Baffina - 507 tys. km², Wyspy Królowej Elżbiety - 419 tys. km², Wyspa Wiktorii - 217 tys. km², Wyspa Ellesmere'a - 196 tys. km²

8. Alfabetyczny spis stacji badawczych na obszarach okołobiegunowych • Alfred Faure (Base Alfred Faure) - francuska na Wyspach Crozeta • Amundsen-Scott (Amundsen-Scott South Pole Station) - amerykańska • Arctowski (Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego) - polska na Wyspie Króla Jerzego • Artigas (BaseArtigas) - urugwajska na Wyspie Króla Jerzego • Belgrano II (BaseAntárticaBelgrano II) - argentyńska

9. Bellingshausen (naučnajastancijaBellinsgauzen) - rosyjska na Wyspie Króla Jerzego • Bird Island - brytyjska na Georgii Południowej • Capitan Arturo Prat (Base Naval AntarticaCapitán Arturo Prat) - chilijska • Casey - australijska • ComandanteFerraz - brazylijska na Wyspie Króla Jerzego • Concordia - francusko-włoska

10. Davis - australijska • Dumont-d'Urville (Base Dumont-d'Urville) - francuska • Escudero (Base Profesor Julio Escudero) - chilijska • Esperanza (BaseAntárticaEsperanza) - argentyńska • General Bernardo O'Higgins (Base General Bernardo O'Higgins) - chilijska • Gough Island (Gough Island Wheather Station) - południowoafrykańskanawyspie Gough • Halley - brytyjska

11. Jubany (Base Antártica Jubany) - argentyńska na Wyspie Króla Jerzego • King Edward Point - brytyjska na Georgii Południowej • King Sejong - południowokoreańska na Wyspie Króla Jerzego • Macquarie Island - australijska na wyspie Macquarie • Maitri - indyjska • Marambio (Base Antártica Marambio) - argentyńska • Marion Island (Marion Island Wheather Station) - południowoafrykańska na Wyspach Księcia Edwarda

12. Martin de Viviès - francuska na wyspie Amsterdam • Mawson - australijska • McMurdo (McMurdo Station) - amerykańska • Mirnyj (naučnaja stancija Mirnyj) - rosyjska • Neumayer (Georg von Neumayer) - niemiecka • Nowołazariewskaja (naučnaja stancija Novolazarevskaja) - rosyjska • Orcadas (Base Antártica Orcadas) - argentyńska na Orkadach • Palmer (Palmer Station) - amerykańska

13. Port-aux-Français (Base de Port-aux-Français) - francuska na Wyspach Kerguelena • Presidente Eduardo Frei (Base Aera Presidente Eduardo Frei Montalva) - chilijska na Wyspie Króla Jerzego • Progress (naučnaja stancija Progress) - rosyjska • Rothera – brytyjska • San Martin (Base Antártica San Martín) - argentyńska • SANAE IV (South African National Antarctic Expeditions IV) - południowoafrykańska • Scott Base - nowozelandzka

14. Syowa - japońska • Troll - norweska • Vernadsky (Akademik Vernads’kyi) - ukraińska • Wielki Mur (Great Wall; Chang Cheng) - chińska • Wostok (naučnaja stancija Vostok) - rosyjska • Zhongshan - chińska

15. Zjawiska związane ze zmianami klimatu • Topnienie lodowców – znikają lodowce w różnych częściach świata: w Andach, Himalajach, na Alasce, w Nowej Zelandii. W Glacier National Park w Montanie ze 150 lodowców (1850 rok) pozostało zaledwie 27 a w 2030 prawdopodobnie nie będzie ani jednego; • Zanik rzek, kryzys wody – spowodowany jest zmniejszeniem się powierzchni lodowców, które pełnią stabilizującą rolę w gospodarce wodnej. Lodowce gromadzą wodę w porze wzmożonych opadów, a oddają ją intensywniej w porze ciepłej, co sprawia, że rzeki, mimo braku deszczy, nie wysychają. • Topnienie lodów Arktyki, Antarktydy i Grenlandii – lód odbija ~90% światła, a pochłania 10% energii. Następuje sprężenie zwrotne: otwarte wody pochłaniają coraz więcej promieni słonecznych, co przyspiesza tempo ocieplania się morza i topnienia się lodu, sprężenie pogłębia efekt sadzy z kominów i rur wydechowych. Jeśli obecny trend się utrzyma, w ciągu kilu lat Biegun Północny uwolni się od lodu.

16. Rozmarzanie wiecznej zmarzliny – wieczna zmarzlina pokrywa ok. 10 mln km.2 , w znacznej części zamrożony od tysięcy, a nawet milionów lat. Jej rozmarzanie powoduje uwolnienie drzemiących w torfie bakterii, które przez ten czas wyprodukowały miliardy ton metanu i CO2. Uwolnienie tych gazów przyczyni się do dalszego ocieplania klimatu. Kolejne sprężenie zwrotne. • Wzrost poziomu oceanów – spowodowany jest przez topnienie lodowców (Antarktyda, Grenlandia), z których woda spływa do oceanu, oraz przez termiczne rozszerzanie się wody wywoływane przez wzrost jej temperatury; • Zmiany w oceanach – wzrost ilości CO2 w atmosferze powoduje rozpuszczanie się gazu w wodzie. Tym samym zwiększa się kwasowość oceanicznej wody, co zagraża wielu żyjącym w niej organizmom;

17. Wzrost mocy huraganów; • Zmiany w opadach, susza i pustynnienie– przesuwają się strefy klimatyczne, zmieniają się okresy deszczowe i obszary opadów, • Globalne ocieplenie to także: fale upałów, zmiany prądów oceanicznych, powodzie, burze, lawiny błotne, pożary, ekspansja szkodników i chorób, konflikty o zasoby, zniszczenie infrastruktury, setki milionów uchodźców, wymieranie całych gatunków.

18. Zagrożenia współczesnego świata • Dziura ozonowa, • Kwaśnie opady, • Efekt cieplarniany, • Zmiany klimatu a lody Arktyki i Antarktydy.

19. Dziura ozonowa • Jest to zjawisko polegające na zmniejszaniu się ilości ozonu w ozonosferze (część stratosfery o podwyższonej ilości ozonu). Jest to zjawisko niebezpieczne, ponieważ ozon jest odpowiedzialny za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego docierającego do Ziemi ze Słońca. Promieniowanie to jest szkodliwe dla organizmów żywych. Powstała ona przez używanie dezodorantów z freonem, lodówek z freonem, i nie zakładaniem na kominy filtrów to największe zagrożenia.

20. Kwaśne opady • to kwaśne zanieczyszczenia powietrza, które mogą znajdować się w kwaśnym deszczu ale mogą również występować w postaci kwaśnej mgły lub śniegu. Ich źródłem są zanieczyszczenia atmosfery. Powodują je przede wszystkim związki siarki z tlenem (szczególnie dwutlenek siarki, który w Europie jest w 60% sprawcą kwaśnych opadów), tlenki azotu, siarkowodór, dwutlenek węgla chlorowodór. Kwaśne deszcze (tak popularnie nazywamy cały zakres efektów kwaśnych opadów) powstają w wyniku łączenia się kropelek wody z gazowymi zanieczyszczeniami powietrza.

21. Efekt cieplarniany • Przyczyną efektu cieplarnianego jest nadmierne gromadzenie się gazów cieplarnianych w atmosferze Ziemi, spowodowane między innymi przeszło stuletnim rozwojem przemysłu i spalaniem paliw kopalnych - węgla i ropy naftowej, emisją metanu (rolnictwo, odpady) i freonów (całkowicie pochodzą z przemysłu), a takaż wypalaniem lasów (wylesienia i pożary) oraz jednym z największych źródeł dwutlenku węgla - motoryzacją. podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza na Śląsku jest tzw. emisja niska stąd wyższe zanieczyszczenie obserwuje się zimą. W ostatnich latach szczególnie negatywny wpływ na stan powietrza maja spaliny samochodów, których wciąż wzrasta, zawierające dużo CO2.

22. Zmiany klimatu a lody arktykii antarktydy Rys. Porównanie intensywnego pochłaniania energii promieni słonecznych przez odsłoniętą wodę i ziemię z odbijaniem energii przez lód i śnieg. • Arktyka to relatywnie niewielki obszar oceanu otoczony największymi masami lądów. Lądy w lecie ogrzewają się coraz bardziej wraz ze wzrostem koncentracji dwutlenku węgla. Na oceanie unosi się cienka, licząca do kilku metrów grubości, warstwa lodu. Wraz z dodatnim sprzężeniem zwrotnym wzrost temperatury - topnienie lodu - większe pochłanianie energii -wzrost temperatury czyni z Arktyki system bardzo wrażliwy na zmiany temperatury.

23. Rys. Względna zmiana rejestrowanych temperatur na różnych szerokościach geograficznych. • Arktyka to relatywnie niewielki obszar oceanu otoczony największymi masami lądów. Lądy w lecie ogrzewają się coraz bardziej wraz ze wzrostem koncentracji dwutlenku węgla. Na oceanie unosi się cienka, licząca do kilku metrów grubości, warstwa lodu. Wraz z dodatnim sprzężeniem zwrotnym wzrost temperatury - topnienie lodu - większe pochłanianie energii -wzrost temperatury czyni z Arktyki system bardzo wrażliwy na zmiany temperatury.

24. Pomiędzy lodami Arktyki a Antarktydy są olbrzymie różnice. Antarktyda to kontynent położony wokół bieguna południowego, na którym grubość lądolodu sięga kilku kilometrów. Do tego cyrkulacja powietrza w komórce okołobiegunowej, zachodnie wiatry okrążające Antarktydę i prądy oceaniczne Dryfu Wiatrów Zachodnich skutecznie izolują wnętrze Antarktydy od dopływu ciepłych mas powietrza z północy. W dodatku istniejąca nad Antarktydą dziura ozonowa powoduje obniżenie temperatury troposfery. • Wyraźnie ogrzewają się za to obszar półwyspu Antarktycznego i Antarktydy Zachodniej, temperatura Antarktydy Wschodniej wzrosła jedynie nieznacznie.

25. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczniów naszego gimnazjum

26. Ewaluacja ankiety Przeprowadziliśmy ankietę, która miała na celu zbadanie świadomości ekologicznej uczniów gimnazjum. W ankiecie uczestniczyło 59 gimnazjalistów. Wśród ankietowanych 76% segreguje śmieci, ponad połowa wyłącza urządzenia elektroniczne, jak wychodzi z pomieszczenia, u 75% stosuje się żarówki energooszczędne, a 85% oszczędza wodę. Wnioski: • nasze koleżanki i koledzy dbają o środowisko.

27. Wielcy podróżnicy i badacze obszarów okołobiegunowych • Henryk Arctowski, • Antoni Bolesław Dobrowolski, • Robert Scott, • Roald Amundsen, • Robert Edwin Peary, • Marek Kamiński, • Jan Mela

28. 1. HENRYK ARCTOWSKI Polski geograf, geofizyk, geolog, podróżnik, związany z badaniami krajów polarnych. W 1895 Arctowski poznał belgijskiego podróżnika, Adriena de Gerlache de Gomery'ego, przygotowującego wyprawę antarktyczną na statku Belgica i został wicedyrektorem wyprawy ds. naukowych. Trwała ona w latach 1897-1899, wśród uczestników byli m.in. Roald Amundsen, Frederick Cook i Antoni Bolesław Dobrowolski. Podróżnicy po raz pierwszy zimowali wówczas w Antarktyce, na statku uwięzionym w lodach. Podczas dryfowania statku uzyskano cenne obserwacje morskich lodów oraz gór lodowych.

30. 2. ANTONI BOLESŁAW Dobrowolski • Polski geofizyk, meteorolog i podróżnik. Stworzył odrębną dziedzinę wiedzy - kriologię. • Uczestniczył w belgijskiej wyprawie antarktycznej Adriena de Gerlache'a w latach 1897-1899 (wraz z Henrykiem Arctowskim). W marcu 1898 roku statek wyprawy, Belgica, został uwięziony przez lody na Morzu Bellingshausena; uczestnicy wyprawy dokonali pierwszego, trzynastomiesięcznego zimowania na Antarktydzie • Dobrowolski jest autorem jedynej oryginalnej pracy polskiej o wyprawach polarnych oraz monografii lodu (1923). Jako pierwszy też ustalił symetrię krystalograficzną kryształków lodu.

31. 3. Robert Falcon Scott Oficer Royal Navy oraz badacz Antarktydy. Robert Scott, oficer brytyjskiej marynarki wojennej zdobył rozgłos jako badacz Antarktydy. W 1900 roku został dowódcą angielskiej wyprawy antarktycznej, a w 1901 roku, na pokładzie statku Discovery, wyruszył na południe ze szkockiego miasta Dundee.

33. 4. Roald amundsen • Norweski badacz polarny, pierwszy zdobywca bieguna południowego. W latach 1903-1906 Amundsen jako pierwszy przebył drogęłączącą Ocean Atlantycki i Spokojny tzw. Przejściem Północno-Zachodnim, prowadzącym przez Ocean Arktyczny wzdłuż północnego wybrzeża Kanady. W 1910 roku planował wyprawę na biegun północny. Gdy okazało się, że jako pierwszy dotarł tam Amerykanin Robert Peary, Amundsen zmienił plan i postanowił zdobyć drugi z biegunów. Ta wyprawa była wyścigiem z ekspedycją brytyjską, której przewodził porucznik Robert Falcon Scott. Amundsen dotarł do bieguna południowego jako pierwszy, 14 grudnia 1911 roku.

34. 5. Robert edwinpeary • Amerykański podróżnik i odkrywca; najprawdopodobniej był pierwszą osobą, która dotarła do geograficznego bieguna północnego. Peary wyruszył na biegun wraz z 23 podróżnikami z Nowego Jorku na pokładzie okrętu "Roosevelt" 6 lipca 1908 i przezimował w pobliżu przylądka Sheridan na wyspie Ellesmere. Wyruszył stamtąd na biegun 1 marca 1909. W swoim pamiętniku (w rzeczywistości pisanym dużo później, kiedy przygotowywał do druku książkę o swojej podróży), pod datą 7 kwietnia napisał "Obóz Jesup – nareszcie na biegunie! Moje marzenie i ambicja od 23 lat wreszcie spełnione."

36. 6. Marek kamiński • Polski polarnik, podróżnik, przedsiębiorca. Pierwszy i jedyny człowiek na świecie, który zdobył oba bieguny Ziemi w ciągu jednego roku bez pomocy z zewnątrz: 23 maja 1995 roku wraz z Wojciechem Moskalem dotarł na biegun północny, a 27 grudnia 1995 roku zdobył samotnie biegun południowy.

38. 7. Jan mela • Polski polarnik, najmłodszy w historii zdobywca biegunów (północnego i południowego) w ciągu jednego roku. Jest jednocześnie pierwszym niepełnosprawnym, który dokonał takiego wyczynu.