Zarządzanie projektami SIP/GIS Józef Woźniak Zakład Geodezji i Geoinformatyki

1. Podstawy GIS Wydział 3G Zarządzanie projektami SIP/GIS Józef Woźniak Zakład Geodezji i Geoinformatyki Politechniki Wrocławskiej jozef.wozniak@pwr.wroc.pl gis@pwr.wroc.pl

2. Struktura Informacji Przestrzennejraster - wektor

3. Struktura Informacji Przestrzennejtransformacje • Punkty powinny być rozmieszczone na obrzeżach „digitalizowanego” fragmentu mapy a ich liczba powinna zapewnić możliwość wyznaczenia parametrów transformacji metodą najmniejszych kwadratów. • Najczęściej stosowanymi modelami transformacji są metody: • Helmerta, • afiniczna • biliniowa

4. Struktura Informacji Przestrzennejtransformacje Metoda Helmerta – metoda dostosowania stosuje się na niewielkich obszarach, gdy nie jest znany charakter odwzorowań. Do ich wykonania potrzeba jest kilku punktów łącznych (co najmniej 2), dla których znane są współrzędne w układzie pierwotnym i układzie wtórnym. Transformacje tego typu można geometrycznie zinterpretować w ten sposób, że zespół punktów układu pierwotnego zostaje skręcony o pewien kąt, a wszystkie długości zostają wydłużone lub skrócone w pewnym stałym stosunku.

5. Struktura Informacji Przestrzennejtransformacje Metoda afiniczna Transformacją afiniczną współrzędnych x’, y’ układu pierwotnego na współrzędne x’’, y” układu wtórnego określa się przekształcenie oparte na założeniu, że współrzędne jednego układu są ogólnymi funkcjami liniowymi współrzędnych drugiego układu: x” = A0 + A1x’ + A2y’ y” = B0 + B1x’ + B2y’ Transformacja afiniczna wymaga minimum trzech, nie leżących na jednej prostej, punktów łącznych. Sens jej stosowania dotyczy pozyskiwania danych z materiałów analogowych, jak mapy, zdjęcia itp. Związki liniowe pomiędzy dwoma układami pozwalają bowiem na uwzględnienie różnej zmiany skali w dwóch kierunkach, co pozwala wyeliminować liniowy skurcz poddawanych digitalizacji materiałów.

6. Struktura Informacji Przestrzennejtransformacje Transformacja biliniowa Model w którym współrzędna w nowym układzie wynika z zależności przedstawionej poniżej. Minimalna liczba potrzebnych punktów aby rozwiązać układ równań wynosi 4. Transformacja ma szczególne znaczenie ze względu na przekształcanie czworokąta w czworokąt co znakomicie nadaje się do transformacji „fragmentami”.

7. Pytania • orientacje projektów SIP/GIS • specyfika projektów/programów SIP/GIS • najważniejsze czynniki decydujące o sukcesie projektu SIP/GIS • główne, decydujące fazy projektu SIP/GIS • elementy analizy środowiska projektu SIP/GIS • zalety warsztatowego definiowania projektu SIP/GIS

8. Oprogramowanie - straty W USA większość z 250 mld $ wydawanych rocznie na tworzenie oprogramowania jest tracona na opóźnione, niedokończone i przerwane projekty 27% projektów powstaje w założonym czasie, budżecie i funkcjonalności 33% projektów przekracza czas, budżet i ma mniejszą funkcjonalność 40% projektów jest przerwanych 53% projektów przekracza koszty o 51% i więcej 68% projektów przekracza czas o 51% i więcej

9. Measuring Geospatial Investments During a U.S. House of Representatives hearing on geospatial planning and programs (U.S. House 2003), Mark Forman, then the Administrator of the Office of Electronic Government and Information Technology in the Office of Management and Budget, “estimated the annual expenditure to be in the range of $4 billion dollars and offered the opinion that as much as 50 percent of that annual investment may be wasted, due at least in part to duplication of effort by agencies”and other redundancies and failures to cooperate.

10. Orientacja projektów SIP/GIS • IIP/SIP/GIS • Paradygmatyczna orientacja projektów IIP/SIP - określone najważniejsze pojęcia, normy, akty prawne oraz standardy technologiczne i organizacyjne (top down) • Kontekstowa orientacja projektów (SIP/GIS) –zakres, technologie i organizacja ustalane są w drodze porozumień (konsensusu) między udziałowcami (akcjonariuszami) projektu • Projekty publiczne • Projekty/programy?

11. Problem standaryzacji • Nie stosowanie standardów – straty około 25% kosztów budowy IIP/SIP! • istniejące standardy: branżowe: prawo geodezyjne, wodne, górniczo-geologiczne.., regionalne i lokalne: DSIP,MSIP,WSIP...,krajowe: TBD, BDO, KSIP, europejskie (CEN, Inspire), globalne (ISO i Open GIS) • brak prac wdrożeniowych i administracyjnych dotyczących struktur organizacyjnych i zarządzania projektami GIS • brak instytucji, zespołów, komitetów i grup ekspertów do koordynacji i nadzoru w przygotowaniu i realizacji projektów GIS • zespoły konsultacyjne to: • - wiedza • - nadzór • - koordynacja • - odpowiedzialność

12. Problem standaryzacji SYSTEM METADANYCH (CLEARINGHOUSE) • Głównymi zadaniami systemu jest umożliwienie użytkownikowi wyboru z katalogów metadanych tych metadanych, które dotyczą interesujących go danych przestrzennych oraz udzielenie użytkownikowi pomocy w pozyskaniu tych danych • Metadane podobnie jak dane są objęte standaryzacją. Obecnie do zapisu metadanych stosuje się następujące normy: • - ISO 19115 i 19139 Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej • - OGC (Open Geospatial Consorcium) • - Normę Federalnego Komitetu Danych Geograficznych Stanów • Zjednoczonych – FGDC (Federal Geographic Data Comittee). • - Polski standard metadanych – Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie (KSIP)

13. Założenia strategiczne systemów GIS • szeroka współpraca w realizacji projektu z Gminami, Urzędami Miast, Urzędem Marszałkowskim, uczelniami oraz firmami geoinformacyjnymi, • weryfikacja i rozwój systemu (zespół konsultantów, wdrażanie nowych technologii, nowe moduły SIP), • ocena efektywności wdrożenia (określenie kosztów, szacowanie zysków bezpośrednich i pośrednich), • zdefiniowanie źródeł finansowania projektu.

14. Specyfika projektów SIP/GIS • wysoki poziom technologiczny - potrzeby integracji najnowszych technologii informatycznych, telekomunikacyjnych oraz nowoczesnych metod pozyskiwania i przetwarzania danych przestrzennych • interdyscyplinarność i wielopodmiotowość • dynamicznie rozwijający się komponent systemów informatyzacji zarządzania (MIS) do celów wspomagania decyzji • ważny składnik rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy • brak krajowych doświadczeń (dobrych przykładów) w organizacji i zarządzaniu • niska popularność i brak wiedzy na temat możliwości SIP/GIS • orientacja na integrację i współpracę administracji publicznej z sektorem prywatnymi i ośrodkami naukowo-badawczymi • kształcenie jako element krytyczny w realizacji przedsięwzięć SIP/GIS • ukierunkowanie SIP/GIS na usługi internetowe, oprogramowanie Open Source oraz popularyzację systemów geoinformacyjnych

15. Główne zagrożenia w projektach SIP/GIS(słabe strony) • brak jasno zdefiniowanych celów projektu • przyjmowanie nierealnych celów - przecenianie korzyści z wdrożeń SIP/GIS • brak pełnego zrozumienia celów projektu (uzasadnienia biznesowego projektu) • brak wsparcia w podejmowaniu i realizacji projektów przez najwyższą kadrę zarządzającą • niewystarczające kompetencje w zakresie zarządzania projektami • struktura organizacyjna projektu niedostosowana do potrzeb projektu • błędy w szacowaniu czasu i kosztów zadań projektowych • brak dostatecznego raportowania (sprawozdań) uzyskiwanych wyników na wszystkich poziomach zarządzania projektem • brak umiejętności przyszłych użytkowników systemów SIP/GIS pozwalających na osiągania zamierzonych korzyści • brak dostatecznej popularyzacji możliwości systemów SIP/GIS • traktowanie SIP/GIS jako eksperyment/moda • brak wspomagania w zakresie prac naukowo-badawczych w zakresie wdrażania i rozwoju systemów SIP/GIS • brak planowania rozwoju i doskonalenia systemu.

16. Sukces projektu informatycznego w terminie, w ramach budżetu, zgodnie z wymaganiami

17. Czynniki sukcesu projektu IT wg badań Standish Group

18. Czynniki sukcesu projektu SIP/GISwartości szacunkowe

19. Motto.... Pokaż jak zaczynasz projekt, ... powiem Ci jak go skończysz

20. Główne szanse w projektach SIP/GIS(mocne strony) • coraz większe zainteresowanie możliwościami systemów GIS jako strategiczne narzędzie informatyczne do wspomagania projektowania i zarządzania • rynek GIS zwiększa się rocznie ponad 20% • duże możliwości pozyskiwania funduszy ze środków krajowych i unijnych • znaczące możliwości zaangażowania ośrodków naukowo-badawczych • coraz większe możliwości redukcji kosztów realizacji SIP/GIS z wykorzystaniem bezpłatnych narzędzi geoinformatycznych

21. Cykl życia projektu Przygotowanie projektu Inicjowanie projektu Zamknięcie projektu Ocena projektu Koordynacja projektu 1 Koordynacja projektu 2 Procesy biznesowe organizacji Projekt Procesy zarządcze Potrzeba biznesowa Wytwarzanie produktów specjalistycznych Procesy główne i pomocnicze Wg. GET Manager, Materiały szkoleniowe

22. Przygotowanie założeń projektu Proces przygotowywania założeń projektu(faza przedprojektowa) wyzwalany jest po określeniu: powodów uruchomienia projektu i spodziewanych wyników, typu projektu, jego skali i złożoności, właściciela uzasadnienia biznesowego projektu (decydent). Podstawowe Założenia Projektu (PZP) mają udzielić odpowiedzi na pytanie, czy projekt jest wykonalny i opłacalny, obejmują: określenie celów projektu i warunków realizacji, zaprojektowanie struktury i mianowanie członków zespołu zarządzającego projektem, wstępną ocenę korzyści i ryzyka projektu wstępny plan procesu inicjowania projektu PZP, razem z planem etapu inicjowania projektu, stanowią podstawę do decyzji o ustanowieniu projektu

23. Makrozarządzanie (wg. PRINCE 2) Poziomy zarządzania: Komitet Sterujący Kierownik projektu Kierownicy zespołów realizacyjnych Komitet Sterujący zarządza projektem na poziomie strategicznym: Monitorowanie przez raporty (od kierownika projektu i opcjonalnie od nadzoru projektu) kontrolowanie w punktach decyzyjnych sterowanie rozpoczęciem i zakończeniem kolejnych etapów zarządczych

24. Analiza środowiska Analiza interesariuszy/udziałowców i innych składników środowiska Analiza SWOT projektów SIP/GIS Analiza problemów/potrzeb, celów i strategii Analiza istniejących zasobów SIP/GIS Główne zagrożenia projektów SIP/GIS

25. Analiza środowiskaIdentyfikacja elementów środowiska Uwarunkowania prawne: Strategia Lizbońska, INSPIRE, ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej….. Strategia rozwoju kraju, strategia rozwoju województwa/powiatu,… Nauka, technologia Interesariusze (udziałowcy) Administracja publiczna (rządowa i samorządowa, zarządy, inspektoriaty i inne) Gospodarka narodowa (przedsiębiorstwa, agencje......) Uczelnie wyższe, ośrodki naukowo-badawcze Firmy komercyjne Organizacje non-profit (stowarzyszenia, szkolnictwo, służba zdrowia i inne) Społeczeństwo

26. Analiza środowiskaAnaliza potrzeb/problemów - przykład Informatyzacja zasobów danych przestrzennych i nieprzestrzennych. Wspomaganie zarządzania w realizacji bieżących i planowanych zadań administracji publicznej, podmiotów zarządzających infrastruktura techniczną i innych podmiotów, Integracja i koordynacja gospodarki przestrzennej (prezentacje mpzp, promocja możliwości inwestycyjnych, infrastruktury technicznej i komunikacyjnej, itp.) Zarządzanie nieruchomościami (w tym udostępnienie informacji o gruntach, budynkach, infrastrukturze technicznej, itp.) Prowadzenie rejestrów podmiotów i działalności w zakresie ochrony środowiska i zarządzania kryzysowego. Udostępnianie informacji przestrzennej bieżącym i przyszłym użytkownikom Rozwój kadry w zakresie administrowania i użytkowania, jak również zarządzania projektami SIP/GIS

27. Główne cele IIP w Polsce(wg. Uzasadn. GUGiK do projektu ustawy o IIP) wprowadzenie mechanizmów prawnych, które pozwolą na zapewnienie interoperacyjności i współdziałania w zakresie danych przestrzennych, metadanych, usług elektronicznych, koordynacji budowy i rozwoju infrastruktury, ujednolicenie terminologii z zakresu informacji przestrzennej (np. wprowadzenie definicji pojęć: dane przestrzenne, informacja przestrzenna, temat danych przestrzennych, obiekt przestrzenny, usługa danych przestrzennych, metadane, infrastruktura informacji przestrzennej, geoportal infrastruktury), realizacja przyjętego przez Sejm i rząd planu działania w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce, zmiana wielu przepisów prawa zawartych w obowiązujących aktach prawnych, (ustawach i rozporządzeniach), w tym m.in. w ustawie z dnia 17 maja 1989 r.- Prawo geodezyjne i kartograficzne i przepisach wykonawczych do tej ustawy oraz w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej.

28. Cele strategiczne projektów IIP/SIP(przykład) Utworzenie bazy materialnej do koordynacji i współpracy między administracją publiczną, sektorem prywatnym, instytucjami i organizacjami w zakresie realizacji przedsięwzięć geoinformacyjnych w celu osiągnięcia wspólnych korzyści poprzez ograniczenia redundancji inwestycji w informację przestrzenną i poprawienie integracji i interoperacyjności. Przygotowanie podstaw organizacyjnych i technologicznych informatyzacji zarządzania i internetowych usług publicznych w ramach budowy infrastruktury społeczeństwa informacyjnego w zakresie związanym z informacją (gospodarką) przestrzenną miast, gmin, powiatów oraz województwa.

29. Zakładane korzyści(uzasadnienie GUGiK do projektu ustawy IIP w Polsce) zwiększenie efektywności wykonywania bieżących i planowanych zadań. Infrastruktura umożliwi szybki dostęp do danych, pozwoli także na analizę wielu zestawów danych dając możliwość znalezienia najlepszego rozwiązania oraz stworzenia strategii alternatywnych bez konieczności używania drogich pakietów narzędziowych GIS eliminowanie zjawiska gromadzenia tych samych danych przez różne organy administracji zmniejszenie nakładów na ochronę środowiska oraz implementacji prawa wspólnotowego odnośnie do środowiska zmniejszenie kosztów działalności i utrzymania poprzez zwiększenie wydajności pracy związanej m.in. z automatyzacją procesów analizowania i wizualizacji danych przestrzennych promowanie współpracy i efektywnego komunikowania się pracowników budowanie zasobu wiedzy przejrzystość procesów podejmowania decyzji odnośnie do środowiska

30. Warsztatowe definiowanie projektu Warsztaty przygotowujące / uruchamiające projekt(project start-up workshops / project initiation workshops) Warsztaty planistyczne Spotkanie inaugurujące projekt (kick-off meeting) Okresowe spotkania nt. stanu projektu Warsztaty specjalistyczne Konferencje nt. sytuacji wyjątkowych Przegląd na koniec etapu / projektu Przegląd partnerski (peer review) Przegląd kontynuacyjny (gate review) Przegląd poprojektowy Przeglądy jakości Negocjacje nt. kontraktu i roszczeń

31. Warsztatowe definiowanie projektu Zalety warsztatowego definiowania projektu Rozwijanie ciągłej, operacyjnej współpracy między interesariuszami. Tworzy forum dialogu między wszystkimi grupami interesariuszy. Sprzyja lepszej harmonizacji zasobów geoprzestrzennych w zasięgu oddziaływania projektu. Stwarza możliwości szybszej edukacji poprzez częste warsztaty, seminaria i spotkania oraz konferencje. Powszechny udział społeczeństwa w zdobywaniu wiedzy geoinformacyjnej (geoportal jako element krytyczny).

32. Warsztatowe definiowanie projektu Faza inicjacji programu/projektu Spotkanie zapoznawcze (kick-off meeting). (z udziałem interesariuszy) zapoznanie interesariuszy z charakterystyką i podstawowymi celami projektu, przedstawienie zalet i korzyści biznesowych, przedstawienie struktury organizacyjnej projektu/ programu oraz czynników gwarantujących bezpieczeństwo realizacji, przedstawienie elementów krytycznych projektu, propozycja podstaw prawnych umów instytucjonalnych do realizacji, utrzymania i rozwoju projektu

33. Spotkanie udziałowców SDI

34. Spotkanie udziałowców SDI

35. koszty budowy i wdrożenia (w tym koszty organizacji i zarządzania) koszty utrzymania koszty rozwoju systemu Grupy tematyczne kosztów

36. Koszty wdrożenia systemu

37. Koszty wdrożenia systemu Koszty sumaryczne wdrożenia systemu Koszty skumulowane

38. Szacowanie zysków wydatki UE na prace związane z organizacją informacji przestrzennej wynosiły w latach 90-tych – 100€/rok/osobę (30 mld €), w latach 2005 do 2010 – 500 €/rok/osobę optymalizacja zarządzania poprzez skrócenie czasu w procesach decyzyjnych, to redukcja o 1 – 2% wszystkich kosztów funkcjonowania instytucji w logistyce (głównie transport ludzi i towarów, usługi publiczne) oszczędności mogą być rzędu do 20% kosztów

39. Szacowanie zysków zmniejszenie o 50% czasu operacyjnego związanego pozyskiwaniem, przetwarzaniem i udostępnianiem danych geograficznych zwiększenie efektywności w windykacji należności (nawet do 30%) Ordnance Survey osiąga 75% wpływów ze sprzedaży danych cyfrowych (ponad 100 mln £/rok) W USA 1$ zainwestowany w GIS daje do 5 $ zysku

40. Przykładowe efekty ekonomiczne wdrożenia