BAB 6

1. BAB 6 STRUKTUR PASARAN: PASARAN PERSAINGAN SEMPURNA MONOPOLI

2. KANDUNGAN BAB 6.1 PENGENALAN 6.2 PASARAN PERSAINGAN SEMPURNA (PPS) 6.2.1 CIRI-CIRI PPS 6.2.2 KELUK PPS 6.2.3 KESEIMBANGAN JANGKA PENDEK 6.2.4 KESEIMBANGAN JANGKA PANJANG

3. KANDUNGAN BAB 6.3 MONOPOLI 6.3.1 CIRI-CIRI PASARAN MONOPOLI 6.3.2 KELUK PERMINTAAN MONOPOLI 6.3.3 FAKTOR KEWUJUDAN MONOPOLI 6.3.4 PENENTUAN HARGA DAN OUTPUT 6.3.5 KESEIMBANGAN JANGKA PENDEK 6.3.6 KESEIMBANGAN JANGKA PANJANG 6.3.7 DISKRIMINASI HARGA

4. 6.1 PENGENALAN • Matlamat firma: Memaksimumkankeuntungan. • Firma: Sebuah unit yang membuatkeputusanberkaitanperuntukansumberuntukmenghasilkanbarangdanperkhidmatan. • Industri/pasaran: Satukumpulan firma yang mengeluarkanbarangdanperkhidmatan. • Tingkahlaku firma bergantungkepadajenispasaran; pasaranpersaingansempurna (PPS), monopoli, monopolistikdanoligopoli.

5. 6.2PASARAN PERSAINGAN SEMPURNA

6. 6.2.1 CIRI-CIRI PPS • Ramaipembelidanpenjual • Produkbersifat homogeneous • Firma bebaskeluarmasukpasaran • Pembelimempunyaimaklumat yang sempurna.

7. Ramaipembelidanpenjual: • Terdapatbanyak firma/pengguna yang mengeluarkan/membeliproduk yang samajenis. • Setiapfirma/penggunahanyamengeluarkan/membelisebahagiankecilsahajadarikeseluruhanjumlah output dalampasaran. • Maka, firma danpenggunamasing-masingtidakberupayauntukmengubahhargabarangan yang dihasilkan. • Firma danpenggunadianggapsebagai “penerimaharga”.

8. Produkbersifat homogeneous: • Produk yang dihasilkansetiap firma bersifat homogeneous; barangbersifatpenggantisempurna. • Barangandanperkhidmatan yang dihasilkanolehsetiap firma tidakmempunyaiciri-ciritersendiri, justerutidakdapatmembezakandanmengetahuisiapasebenarnyapengeluarbarangantersebut.

9. Firma bebasmasukdankeluarpasaran: • Tiadahalanganuntuk firma barumemasuki PPS, dantidakadahalanganbagi firma dalam PPS untukkeluardaripasaran. • Contoh: Jika firma yang terdapatdalam PPS memperolehkeuntungan, iniakanmenarikminat firma baruuntukmemasukipasaranini. • Kebebasanuntuk firma keluar/masukpasaranmenyebabkan firma dalam PPS hanyaakanmemperolehuntung normal dalamjangkapanjang.

10. Pembelimempunyaimaklumat yang sempurna: • Firma (sebagaipembelifaktorpengeluaran) mempunyaimaklumat yang sempurnatentangpasaran. • Pengguna (sebagaipembelibarangdanperkhidmatan) jugamempunyaimaklumat yang sempurnatentangpasaran. • Contoh: Maklumattentanghargabarangan.

11. 6.2.2 KELUK PPS • Firma dalam PPS tidakberupayamenentukantingkatharga; maka firma akanmenerimaharga yang telahditetapkanolehpasaran, iaitumelaluiinteraksiantarapermintaandanpenawarandalampasaran. • PPS mempunyaikelukpermintaan (harga) yang mendatar.

12. Harga (RM) Harga (RM) S 4 D 4 D Output Output RAJAH 1: KELUK PERMINTAAN FIRMA DAN INDUSTRI DALAM PPS Firma Industri 100

13. 6.2.3KESEIMBANGAN PPSDALAM JANGKA PENDEK • Dalamjangkapendek, bilangan firma diandaikantetapmanakaladalamjangkapanjang firma mempunyaimasa yang cukupuntukmasuk/keluarindustri. • Keseimbangandicapaiapabilakossut (KS) menyamaihasilsut (HS), penentuantingkatkuantiti yang akandikeluarkanuntukmemaksimumkankeuntungan. • Syaratpemaksimumankeuntungan: (KS = HS)

14. JADUAL 1: PEMAKSIMUMAN KEUNTUNGAN JANGKA PENDEK Dalam PPS; (P = HS)

15. Price MC P=D=MR=AR 5.00 Output q* =7 RAJAH 2: KESEIMBANGAN FIRMA JANGKA PENDEK P =MR=MC Untungmaksimumapabila MR = MC Jika MR > MC; ↑ output JikaMR < MC; ↓ output q*: MR = MC

16. KEUNTUNGAN DAN KERUGIAN JANGKA PENDEK • Keuntungan (π) = JumlahHasil (JH) – Jumlah Kos (JK) • Firma mendapatkeuntunganapabila; • JumlahHasil > Jumlah Kos; atau: • Harga (P) > kospurata (AC). • Firma mengalamikerugianapabila; • JH < JK; atau: • Harga (P) < kospurata (AC)

17. KEUNTUNGAN JANGKA PENDEK Harga/Kos MC Untunglebih normal MR=AR=P RM5 AC RM4.22 JH = (P x Q) = (5 x 7) = 35 JK = (AC x Q) = 4.22 x 7 = 29.5 π = (JH – JK) = 35 -29.5 = 5.5 π Per Unit: π/Q = 5.50/7 =0.78 Titik AC yang minimum Kuantiti 7 17

18. KERUGIAN JANGKA PENDEK Harga/Kos MC Kerugian JH = (P x Q) = (5 x 4) = 20 JK = (AC x Q) = 6 x 4 = 24 π = (JH – JK) = 20 -24 = -4 π Per Unit: π/Q = -4/4 =-1 ATC RM6 MR=AR RM5 4 Kuantiti

19. 6.2.4 KESEIMBANGAN JANGKA PANJANG DAN UNTUNG NORMAL • Dalamjangkapanjang, firma mempunyaimasa yang cukupuntukmembuatperubahanpadatingkat input dan output. • Kebebasankeluarmasukindustrimenyebabkan firma hanyaakanmemperolehuntung normal dalamjangkapanjang. • Untung normal; jumlahhasil = jumlahkos. • ( = JH – JK = 0)

20. KeuntunganJangkaPendek → Untung Normal JangkaPanjang; • Apabila firma memperolehkeuntunganjangkapendek, iaituapabilaπ>0; • Mendorong firma barumemasukipasaran, • Penawaran output dalampasaranbertambah (kelukpenawaranberalihkekanan), • Tingkat hargapasaranjatuh; sebagaipenerimaharga, firma akanmengalamikejatuhanharga. • Hargajatuhsehinggamenyamaikospuratayang minimum [P= AC]→[TR = TC]→untung normal.

21. KEUNTUNGAN JANGKA PENDEK → UNTUNG NORMAL JANGKA PANJANG Harga Harga S0 S1 MC AC P0 P1 P0 P1 MR0 MR1 D Untung Normal Q0 Q1 Kuantiti Kuantiti Q* Industri Firma 21

22. KerugianJangkaPendek → Untung Normal JangkaPanjang; • Apabila firma memperolehkerugianjangkapendek, iaituapabilaπ<0; • Mendorong firma untukkeluardaripasaran, • Penawaran output dalampasaranberkurang(kelukpenawaranberalihkekiri), • Tingkat hargapasarannaik; sebagaipenerimaharga, firma akanmengalamikenaikanharga. • Harganaiksehinggamenyamaikospuratayang minimum [P= AC]→[TR = TC]→untung normal.

23. KERUGIAN JANGKA PENDEK → UNTUNG NORMAL JANGKA PANJANG Harga Harga S1 S0 MC ATC P1 P0 P1 P0 MR1 MR0 D Untung Normal Q1 Q0 Kuantiti Kuantiti Q* Industri Firma 23

24. 6.3 PASARAN MONOPOLI

25. 6.3.1 CIRI-CIRI PASARAN MONOPOLI • Penjualtunggal • Hasilkeluarantidakmempunyaipenggantihampir • Firma merupakan ‘penentuharga’. • Tiadakebebasankeluarmasukpasaran.

26. 6.3.2 KELUK PERMINTAAN MONOPOLI • Olehkerana firma monopoliadalahpengeluartunggal, makakelukpermintaanbagiindustrijugamerupakankelukpermintaanbagi firma. • Firma berupayamempengaruhitingkathargapasaran. • Kelukpermintaanbersifatcerunkebawahdarikirikekanandantidakanjal.

27. 6.3.3 FAKTOR KEWUJUDAN MONOPOLI • Undang-undangdanperaturan • Hakcipta • Kawalankeatasbahanmentah yang terhad • Kelebihanteknologi • Ekonomiskala

28. Undang-undangdanperaturan: • Penguatkuasaanundang-undang yang menghalang firma lain masukkedalampasaran. • Contoh: Undang-undangmenghalangkontraktorbukanbumiputeramemasukiPersatuanPerniaagaanBumiputera. • Hakcipta: • Pemberianhakkeluarankhasolehkerajaankepadapencipta @ firma yang mengeluarkanproduktertentu. • Contoh: DBP diberihakpengeluaranbahanpenulisandanbuku. • Kawalankeatasbahanmentah yang terhad: • Firma mempunyaikawalansecaralansungkeatassumberbahanmentah yang terhad. • Contoh: Petronasmempunyaikuasamonopolidalampengeluaranminyakdi Malaysia.

29. Kelebihanteknologi: • Kelebihanteknologi yang dimilikisesebuah firm. • Contoh: TNB, Telekom yang mempunyaikelebihandalamkonteksteknologielektronikdankomunikasi yang kompleks. • Ekonomiskala: • Ekonomi yang beroperasipasaskalabesarmembelanjakankospurata (AC) yang relatifnyalebihrendah, seterusnyamembolehkan firma mengeluarkan output yang lebihbanyakdanmenjualpadaharga yang lebihkompetitif.

30. 6.3.4 PENENTUAN HATGA DAN OUTPUT • Firma monopoliakanmemaksimumkantingkatkeuntunganapabilamenghasilkankeluaranpadahasilsutbersamaankossut (MR = MC). • Jika MR > MC; firma akanmengeluarkanlebihbanyak output. • Jika MC > MR; firma akanmengurangkanpengeluaran output.

31. 6.3.5 KESEIMBANGAN MONOPOLI DALAM JANGKA PENDEK • Keseimbanganmonopolijangkapendekbolehwujuddalamtigakeadaan; (i) Untunglebih normal; • (JH > JK) @ (P > AC), makaπ > 0. (ii) Untung normal; • (JH = JK) @ (P = AC), makaπ = 0. (iii) Untungkurang normal (rugi); • (JH < JK) @ (P < AC), makaπ < 0.

32. UntungLebih Normal Harga MC • JH > JK • P > AC • π > 0 P AC UNTUNG AC JH JK MR DD = AR QM Kuantiti

33. Untung Normal Harga MC AC • JH = JK • P = ATC • π = 0 P = AC JK JH MR DD = AR Kuantiti QM 33

34. UntungKurang Normal (Rugi) Harga MC AC AC RUGI • JH < JK • P < ATC • π < 0 P JK JH MR DD = AR Kuantiti QM 34

35. 6.3.6 KESEIMBANGAN MONOPOLI JANGKA PANJANG • Firma monopolimerupakanpengeluartunggaltanpakebebasankeluarmasuk. • Jika firma monopolimemperolehuntungdalamjangkapendek, makaiaakanmeneruskanoperasinyadalamjangkapanjangdenganmenggunakansaizloji yang lebihbesarsupayamemperolehuntung yang lebihbanyak. • Jika firma monopolimengalamikerugianjangkapendek, iaakanmembuatpenyesuaiankeatassaizloji yang sekurang-kurangnyamendatangkanuntung normal dalamjangkapanjang. Jikatidak, iaperlumenutupoperasinya.

36. 6.3.7 DIKRIMINASI HARGA • Diskriminasihargaberlakuapabilamonopolimenetapkantingkatharga yang berbezakepadapelanggan yang berbeza. • Diskriminasihargahanyabolehdilakukanapabila firma mempunyaikuasapasaranyang bolehmeletakkanharga yang berbeza. • Tujuan: Menambahkankeuntungan. • Syaratuntukmelakukandiskriminasiharga: (i) Mempunyaikuasamonopoli-bolehmengawalharga (ii) Dapatmengelakkanpenjualansemulabarangan (ii) Membezakanpenggunamengikutjeniskeanjalan permintaanharga– anjaldantidakanjal.

37. HARGA DAN OUTPUT DI BAWAH DISKRIMINASI HARGA Pengguna Kumpulan X Pengguna Kumpulan Y Harga(P) Harga(P) 60 40 100 40 MC DX MR MR DY 0 5 Kuantiti(Q) 0 5 Kuantiti(Q)

38. Andaikan firma tidakmelakukandiskriminasihargadanmengenakanharga yang sama (RM60) kepadasetiappengguna (10 orang), makajumlahhasil = (P x Q) = (60 x 10) =RM600. • Jika firma melakukandiskriminasimengikutkumpulanpenggunasepertijadualdibawah, maka: Kumpulan X Kumpulan Y Jumlahpengguna (Q)= 5 orang Tingkat harga yang dikenakan (P) = RM60/seorang. Jumlahhasil = (P x Q) = (5 x 60 = 300). • Jumlahpengguna (Q)= 5 orang • Tingkat harga yang dikenakan (P) = RM100/seorang. • Jumlahhasil = (P x Q) = (5 x 100 = 500). • Jumlahhasildaripelaksanaandiskriminasihargaialah: • = (JHX + JHY )= (500 + 300) = 800

39. TERIMA KASIH