Współczesne konflikty - ani na chwilę nie ustaje wojna

Współczesne konflikty - ani na chwilę nie ustaje wojna Florian Plit Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski

Klasyfikacja • Współczesne konflikty: • Konflikty międzynarodowe (między państwami, a nie między narodami) • Konflikty wewnętrzne (w granicach państw) • Granica ta nie jest ostra, gdyż konflikty wewnętrzne często inspirowane są z zewnątrz, mogą przekształcić się w międzynarodowe.

Specyfika regionalna • Najspokojniejsza jest Ameryka, trochę partyzantki, niekiedy grożą sobie wojną (np. Ekwador/Peru), ale spokojnie • W Europie konflikty gł. na Bałkanach, ale w porównaniu z innymi regionami świata – spokojnie • Afryka „Czarna” (Subsaharyjska) – „zapomniane wojny” (np. Kongo, Sudan, przedtem Angola, Czad), nikogo prawie nie obchodzą • Azja – tu są wielkie mocarstwa, zatem i groźba wybuchu konfliktu światowego • Bliski Wschód - konflikt z Izraelem jako najistotniejszy, ale nie jedyny; Bliski Wschód a terroryzm

Podłoże ekonomiczne • Podłoże konfliktów: • Ekonomiczne – niegdyś uznawane były za najważniejsze, dziś też dzielnice nędzy pozostają obozem rekrutacyjnym • Ale podłoże ekonomiczne to także konkurencja o zasoby ograniczone: np. wody (Nil – Egipt/Sudan, Eufrat – Turcja/Syria/Irak, a może i Iran, o wody Jordanu: Izrael/Jordania/Liban/Autonomia Palestyńska), pastwisk (konflikty między pasterzami) • Konflikt o prawo do nieograniczonego korzystania z „nieograniczonych” zasobów, np. separatystyczne ruchy we wschodniej Nigerii (delta Nigru)

Wojny XX w. o ropę, XXI w. – o wodę • Woda stała się już produktem deficytowym, konflikty o nią coraz powszechniejsze, zarówno między państwami jak i wewnątrz państw. Deficyt wody daje się odczuć nawet w regionach uznawanych za bardzo wilgotne (Indie/Bangladesz o wody Gangesu)

Wojny religijne wciąż (coraz bardziej?) aktualne • Religijne • islam/judaizm – Bliski Wschód, ale zamachy przenoszą ten konflikt na inne regiony świata (np. Bombaj, Bali, Dżerba) • islam/chrześcijaństwo (np. Nigeria, Irak północny, Timor Wschodni, któremu nie chciała dać niepodległości Indonezja) • islam/hinduizm (Indie/Pakistan, w tym Kaszmir) • hinduizm/chrześcijaństwo (pogromy chrześcijan w Orisie w Indiach, 2008) • wewnątrz islamu (np. szyici/sunnici), wewnątrz chrześcijaństwa (niedawno w Irlandii Północnej, wewnątrz hinduizmu (Indie)

Inne źródła • Etniczne np. Syngalezi/Tamilowie na Sri Lance, Baskowie w Hiszpanii, Berberowie/Arabowie w Algierii, Kurdowie (nie tylko Irak i Turcja, także Iran, Syria) • Kulturowe – np. w Indiach – podłożem jest stosunek do kast, ale też zamachy przeciw turystom w krajach islamu; stosunek do kobiet w krajach islamu (przenikają wzorce europejskie) • Rasowe – np. w południowym Sudanie, echa wciąż widoczne w RPA

Różnorodność przyczyn • POSZCZEGÓLNE CZYNNIKI CZĘSTO WSPÓŁWYSTĘPUJĄ, trudno je niekiedy rozdzielić. • Najlepiej pamięta się własne krzywdy, nawet te sprzed wieków (czynnik historyczny)

Żądania • ŻĄDANIA: • Niepodległości: to było na Bałkanach, także Baskonia, Kurdystan, Kaszmir, Palestyna, Casamance… • Autonomii: Baskonia, Kurdystan, Kaszmir, Casamance… • Zmiany granic: Kaszmir (Indie/Pakistan) • Zmiany wewnętrznych stosunków w danym państwie, a także po prostu władzy

Terroryzm • Żądanie zmiany ładu światowego – TERRORYZM ISLAMSKI • Za wrogów uznano Izrael, Stany Zjednoczone, ale też kraje NATO, Unii Europejskiej, Amerykanów i Europejczyków na całym świecie. • Miejsca rekrutacji – często muzułmanie w Europie

Piractwo • Istniało od tysiącleci, nie jest od niego wolna nawet Europa (napady na barki na Dunaju), ale najwięcej Zat. Gwinejska, cieśnina Malakka, wewnętrzne wody Indonezji, Filipin i Morze Południowochińskie, obecnie – Zatoka Adeńska – ataki z Somalii – zagrożony najważniejszy morski szlak handlowy świata • Piraci na Morzu Karaibskim

Indie/Pakistan/Bangladesz/Chiny/Afganistan/Iran/Irak/Syria/Turcja/Izrael/Sri Lanka/…………… • Przykłady konfliktów • INDIE/PAKISTAN • Początek wcale nie za czasów brytyjskich, dużo wcześniej – państwa islamskie w Indiach (sułtanat delhijski w XII, XIII w. Mogołowie XVI-XIX w.), w państwach muzułmańskich większość mieszkańców stanowią hinduiści • Rządy Brytyjczyków konserwują stare struktury • Walka o niepodległość – od początku różnice w metodach działania

Niepodległość - 1947 • Podział Indii wg kryteriów religijnych oznacza konieczność ustalenia granicy • Starcia hindusów z muzułmanami już od 1945 • 1947-48 wzajemne pogromy, nie zakończona delimitacja, migracje, 1948 śmierć Gandhiego • 1948-49 wojna o Kaszmir

Spokojniej • W Kaszmirze przez dziesięciolecia partyzantka i zamachy • 1960 – zakończono spór o podział wody w dorzeczu Indusu

Znów wojna • 1962 – Chiny zajmują terytoria pograniczne Indii • Problemy wewnętrzne w Indiach – 1965 Pakistan próbuje wojny o Kaszmir i Kaćch • 1971 rozpad Pakistanu, niepodległość Bangladeszu po wojnie indyjsko-pakistańskiej (także w Kaszmirze), zmiana linii zawieszenia ognia w Kaszmirze • 1974 Indie mocarstwem nuklearnym

Lata 80. i 90. XX w., początek XXI w. – cisza (?) przed burzą • Nasilenie w Indiach postaw nacjonalistycznych i fundamentalistycznych • Ruchy separatystyczne w Pendżabie, Kaszmirze i na pn. wschodzie (w latach 80. powstają nowe stany) • 1987, 1990 wzrost napięcia na granicy z Pakistanem • Od XII 1980 r. (wojska radzieckie wchodzą do Afganistanu) Pakistan staje się strategicznym sojusznikiem Stanów Zjednoczonych • Pakistan ma sojusznika, czuje się pewniejszy, od 1998 on tez ma broń atomową • W Indiach spory: o świątynię w Ajodhji, nasilenie walk w Kaszmirze (1999-2000 w zasadzie regularna wojna), zamachy w Indiach • Społeczności pozakastowe szukają awansu społecznego przechodząc na chrześcijaństwo bądź na islam • Nasilają się ataki na chrześcijan w Indiach • Atak na Bombaj XI 2008

Współczesne konflikty - ani na chwilę nie ustaje wojna