Atatürk İlkeleri ve İnkıl â p Tarihi I

1. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I Bölüm – 13

2. Bölüm-13 • Büyük Taarruz Ve Mudanya Mütarekesi • Büyük Taarruz’a Hazırlık • Büyük Taarruz ve Sonuçları • Mudanya Mütarekesi (Ateşkes Antlaşması)

3. Büyük Taarruz • Sakarya Savaşı’ndan sonra bir yıllık savaşsız dönem yaşandı. Bu dönemde hazırlıklar yapıldı. • Yunan Ordusunun saldırma ve ilerleme gücünün büyük ölçüde yok edilmesiyle henüz yurdu kurtarma işi bitmiş değildi. Bu ordunun Anadolu içinden tamamen sökülüp atılması gerekiyordu. Bunun başarılabilmesi için de Türk Ordusunun güçlendirilmesi, saldırıya hazırlanması en önemli koşuldu. Sakarya Savaşı gibi çok ağır bir çarpışmadan çıkan ordu, saldırı işine derhal girişemezdi. İyi hesaplanılmadan ve hazırlanılmadan bu işe girişilirse, başarılı olamamak büyük bir ihtimaldi. Böyle bir sonuç ise binbir zahmet ve acı ile erişilen iyi durumun, elde edilen olanakların yok olması demekti. Bu nedenle Başkomutan ve çevresindeki çok deneyimli askeri kadro bütün açık kapıları kapamak, her bakımdan son derece üstün bir hazırlık yapmak zorunda idiler. Ama bu çok önemli olan noktayı bazı çevrelere kabul ettirmek kolay değildi. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

4. Büyük Taarruz • Gazi Mustafa Kemal Paşayı kişisel nedenlerle çekemeyenler veya Onun siyasetini hiçbir zaman desteklememiş olanlar, TBMM'de ve dışarıda olumsuz bir tutum sürdürüyorlardı. Gazi Mustafa Kemal Paşa TBMM'yi oyalamakla suçlandırılıyordu. Askerlik sanatının gereklerini anlamayan bazı iyi niyetli kişiler de bu çevrelere katılıyorlardı. • Gazi Mustafa Kemal Paşanın Başkomutanlık süresi 31 Ekim 1921 ve 4 Şubat 1922 tarihlerinde iki kez uzatılmıştı. Bu süre içinde Başkomutan ve TBMM Hükümeti yoğun çalışmalar içindeydiler. • TBMM, 20 Temmuzda, Başkomutan'ın görev süresini zamanla sınırlamadan uzattı. Bu karar ile Gazi Mustafa Kemal Paşa, Cumhurbaşkanı seçileceği 29 Ekim 1923 tarihine kadar Başkomutanlık görevini yürütmüştür. Bütün bu olaylar sırasında ordunun saldırı hazırlıkları dikkatli, titiz ve gizli bir biçimde yürütülüyordu. Ankara'daki siyasal çekişmeler Başkomutan'ın işini bir ölçüde kolaylaştırıyordu.

5. Büyük Taarruz • Düşmanın haber alma örgütleri Ankara'daki bu gelişmeleri, Türklerin saldırı yapabilecek bir moral gücü içinde bulunmadığı izlenimini veriyordu ki, bu elbette onları rahatlatıyor ve karşı önlemler alma yolunda tembelliğe itiyordu. Batı Cephesine kapanmış diğer cephelerden yapılan birlik kaydırmaları, geceleri gerçekleştiriliyordu. Düşmana en küçük bir kuşku vermemek için gizliliğe büyük özen gösteriliyordu. Ordunun saldırıya hazır olduğuna karar verilince, 26 Ağustos sabahı Büyük Taarruzun başlaması, Başkomutan tarafından gizli bir buyrukla yetkililere bildirildi. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

6. Büyük Taarruz • Gemlik Körfezinden Çivril dolaylarına kadar uzanan 700 kilometrelik Yunan Cephesinde asıl büyük kuvvetler Eskişehir-Afyon- Kütahya Bölgesinde bulunuyordu. Düşman güçlerinin o bölgedeki birlikleri ani bir saldırı ile yok edilirse, Yunan Ordusu çökerdi. Bu nedenle 26 Ağustos sabahı baskın biçiminde başlayan Büyük Taarruzda ağırlık noktası o bölüme verildi. Ama cephenin diğer yanları da başıboş bırakılmadı. 26 Ağustos akşamına kadar düşmanın bir yıldan beri büyük bir etkinlikle tahkim ettiği yerlere askerlerimiz girmişti. Yunan birlikleri hızla çekilmek zorunda kaldılar. Ama çekilme yönleri, Türk birlikleritarafından tutuldu. • Yunan Ordusu'nun büyük bir bölümü, 29 Ağustos akşamına kadar Aslıhanlar-Dumlupınar Bölgesinde kuşatıldı. 30 Ağustos günü doğrudan doğruya Başkomutan tarafından yönetilen bir büyük meydan savaşı sonunda Yunan Ordusunun asıl güçleri yok edildi. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

7. Büyük Taarruz • 31 Ağustos günü düşmanın artık karmakarışık bir biçimde geri çekildiğini anlayan Başkomutan, bu birliklerin aman verilmeden izlenmesini buyurdu ve şu ünlü emri verdi: "Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri." Bu emir üzerine düşman cephenin her yerinden hızla kovalanmaya başlandı. Bu hıza ihtiyaç vardı. Düşmanı çekilmekten bile alıkoymak gerekiyordu. Çünkü Yunanlılar kaçarken, geçtikleri bütün yerleşme bölgelerini yakıyorlar, önlerine çıkan suçsuz Türkleri, kadın, erkek, yaşlı, çocuk demeden insafsızca öldürüyorlardı. • Türk Ordusunun hızlı hareketi karşısında binlerce Yunanlı teslim olurken, kaçabilenler bu yıkıcı eylemlerini sürdürüyorlardı. Sonunda 9 Eylülde İzmir, 11 Eylülde ise Bursa kurtarıldı. Yunan Donanmasının Ege'deki çabaları da hiçbir sonuç vermedi. 18 Eylülde Anadolu'da bir Yunan eri bile kalmamıştı. Büyük Taarruz, üstün bir başarı ile sonuçlandı. • Büyük Taarruzdan sonra, Anadolu Yunan işgalinden kurtuldu. Kurtuluş Savaşı'nın asker cephesi kapandı, siyasi cephesi açıldı.

8. Mudanya Mütarekesini Hazırlayan Nedenler • Yunan kuvvetlerinin 9 Eylül 1922 tarihinde T.B.M.M. Ordusu tarafından Anadolu’dan çıkarılmasından sonra Türk orduları Bursa’yı ele geçirmiş ve Çanakkale’ye kadar gelmiş ve Müttefik kuvvetleri ile karşı karşıya gelmiştir. Bu karşılaşma iki kuvvet arasında çatışma tehlikesini gündeme getirmiştir. • Bunun üzerine çatışmayı önlemek için bir mütareke yapılması isteği İngiliz komutanı General Harrington tarafından T.B. M. M’ ne iletilmiştir. General Harrington İstanbul’u terk etmeden önce Selahattin Adil Paşa ile birlikte Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

9. Müttefiklerin Mütareke Teklifi • Müttefik Devletler, 23 Eylül 1922 tarihinde İngiltere, Fransa ve İtalya Dışişleri Bakanlarının imzasını taşıyan bir nota ile İzmit yada Mudanya’da bir toplantı yapılmasını teklif etmişlerdir. • Toplantının 3 Ekim 1922 tarihinde Mudanya’da başlatılması kararlaştırılmıştır. Mudanya Mütarekesi’nin imzalandığı oda Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

10. Mudanya Mütarekesi Toplantısı • Toplantıda Türkiye’yi Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa, • İngiltere’yi General Harrington, Fransa’yı General Charpy, İtalya’yı General Mombelli temsil etmiştir. • Yunanlılar toplantıda temsil edilmemiştir. • Toplantıda sonuca ulaştırmak istenen konu; Doğu Trakya’nın Yunan kuvvetlerinden temizlenerek T.B.M.M. Hükümetine teslimi ve barışın imzalanmasına kadar Boğazlar ve İstanbul’un statüsüdür. • Toplantı 11 Ekim 1922 tarihinde sonuçlanmıştır. Toplantıya katılan Charpy, Harrington, İsmet Paşa ve Mombelli Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

11. Mudanya Mütarekesi’nde Alınan Kararlar • Trakya’daki Yunan kuvvetleri 15 gün içinde Meriç Irmağı’nın sol kıyısına çekilecektir • Trakya’daki sivil yönetim, önce İtilaf Devleti görevlilerine ve Yunanlılar çıktıktan sonra 30 gün içinde T.B.M.M hükümetine devredilecektir. • Güvenlik için 8.000 subay ve eri aşmayacak bir Türk jandarmasının Doğu Trakya’ya geçmesine izin verilecektir. Mudanya Mütarekesi’nin imzalandığı tarihi bina Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

12. Mudanya Mütarekesi’nin Önemi • Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nın ardından imzaladığı ve koşulsuz teslimini ifade eden Mondros Mütarekesi’nin aksine Türk ordularının büyük zaferini ve bağımsız Türkiye Cumhuriyeti’nin habercisidir. • T.B.M.M Hükümeti, savaş yapmadan Doğu Trakya ve Edirne’yi almıştır. • İngiltere bu mütareke ile birlikte T.B.M.M. Hükümeti’ni resmen tanımıştır. Mudanya Mütarekesi’nin imzalandığını duyuran Yeni Şark Gazetesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

13. BÖLÜM ÖZETİ • İnönü Savaşları’yla hem Anadolu’nun dirayeti, gücü ortaya çıkmış, hem de Türk ordusunun ve Milli Mücadele’nin kendine olan güveni artmıştır. Bu gelişmeler şüphesiz Milli Mücadele’ye halkın katılımını da olumlu yönde etkilemiştir. Yunanlılar tekrar harekete geçtiklerinde artık son defa İngiliz desteğini alıyorlardı. Anadolu zor şartlar içinde iken Yunan saldırısı başlamıştı. Yunanlıların taarruza geçmeleri üzerine, Türk birlikleri Mustafa Kemal’in emriyle hızlı, düzenli ve kayıpsız olarak önce Eskişehir’e sonra Sakarya’nın doğusuna çekilmişti. Mustafa Kemal’in amacı orduyu iyice geri çekerek Yunanlılarla Türk ordusu arasındaki mesafeyi açmak ve bu süreden istifade ederek hazırlık yapmaktı. Mustafa Kemal üç ay süre ile Meclis’in tüm yetkilerine sahip olarak 5 Ağustos’ta başkumandan seçildi. 8 Ağustos günü hemen Tekalif-i Milliye emirlerini yayınlayarak hazırlıklara başladı. Tekalif-i Milliye çerçevesinde hazırlıklar tamamlandıktan sonra taraflar Sakarya’da karşılaştılar. 23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihleri arasında Yunan saldırısı ile başlayan savaş aralıksız 22 gün ve 22 gece devam etmiştir. Alan savunması ile Yunan saldırısı durdurulmuştur. • Sakarya Savaşı sonrasında 19 Eylül tarihinde Mustafa Kemal’e Meclis tarafından Mareşallik rütbesi ve Gazi ünvanı verilmiştir. 1922 yılına gelindiğinde İtilaf Devletleri ile yapılan görüşmeler neticesiz kalınca, Mustafa Kemal’in gözetiminde son darbeyi vurmak için hazırlanmış olan harekat planının hayat geçirilmesi ile 26-30 Ağustos 1922 tarihlerinde Başkumandanlık Meydan Muharebesi kazanılmıştır. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

14. BÖLÜM ÖZETİ • Türk kuvvetleri Yunanlıları yenilgiye uğrattıktan sonra 11 Ekim 1922 tarihinde Müttefik devletleri temsilcileri ile Mudanya’da ateşkes anlaşması imzalamışlardır.Bu anlaşma ile daha sonra yapılacak barış antlaşmasının zemin oluşturulacaktır20 Kasım 1922 tarihinde Lozan’da T.B.M.M Hükümeti ile I. Dünya Savaşı’ndan beri devam eden savaş durumunu bitirmek için Müttefik devletlerle Türk heyeti arasında barış görüşmeleri başlamıştır.24 Temmuz 1923’de imzalanan antlaşma ile yeni kurulacak tam bağımsız Türkiye’nin temelleri atılmıştır. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I