1 / 48

Pracoholizm

Pracoholizm. WYPALENIE ZAWODOWE. Pracoholizm/zespół uzależnienia od pracy - definicja.

patrice
Download Presentation

Pracoholizm

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Pracoholizm WYPALENIE ZAWODOWE

  2. Pracoholizm/zespół uzależnienia od pracy - definicja • To „odchylenie od równowagi między pracą a innymi istotnymi stronami codziennego życia człowieka”, polegające na wysokim zaangażowaniu w pracę, poczuciu wewnętrznego przymusu jej wykonywania oraz (b. często) – niskim z niej zadowoleniu. • To tzw. nowe uzależnienie, w którym – przynajmniej na początku – substancje odurzające nie odgrywają żadnej roli.

  3. Pracoholizm/zespół uzależnienia od pracy - definicja • Pracoholizm to zaburzenie przejawiające się przymuszaniem samego siebie do pracy, niemożnością regulowania własnych nawyków związanych z pracą, nadmiernym zaangażowaniem się w nią, aż do zaniechania innych czynności życiowych • Pracoholizm powoduje, że osoba uzależniona, gdy pozostaje bez pracy odczuwa napięcie, rozdrażnienie lub apatię i zniechęcenie

  4. Pracoholizm - uwarunkowania • Zewnętrzne (obiektywne): • kultura (praca, sukces zawodowy wartościami naczelnymi – zob. USA, Japonia) • uwarunkowania społeczno-ekonomiczne (potrzeby pracodawców, trudny rynek pracy – bezrobocie: konieczność poszanowania miejsca pracy, nieraz emigracji zarobkowej) • uwarunkowania mikrospołeczne (problemy życia rodzinnego i ucieczka od nich; status cywilny – singiel musi coś zrobić z czasem) – zazębiające się z subiektywnymi (kolejny slajd)

  5. Pracoholizm - uwarunkowania 2.Wewnętrzne (osobowościowe, subiektywne) • ludzie nazbyt ambitni („wewnątrzsterowni”) • przekonanie o niezastępowalności, o poradzeniu sobie z obowiązkami bez względu na ich liczbę • potrzeba doznań/adrenaliny, • potrzeba awansu społecznego - aspirowanie do wyższej klasy/warstwy – czyt. „Tańczący jastrząb” Juliana Kawalca lub zob. film; uwaga na mikro- i makroekonomiczne uwarunkowania stresu i chorób

  6. Pracoholizm - uwarunkowania • ludzie niepewni siebie, potrzebujący uznania, potwierdzenia ich wartości („zewnątrzsterowni”) • w obu przypadkach, zarówno ludzi nazbyt ambitnych, jak i niepewnych - oprócz podłoża psychosomatycznego: • nastawienia rywalizacyjnego • potrzeby realizacji zamiłowań można dopatrywać się wpływów socjalizacyjnych: • wzorców zachowań przejawianych przez najbliższych • oczekiwań formułowanych przez otoczenie

  7. Pracoholizm – uwarunkowania • Przyczyny osobowościowe • kluczowe wydarzenia z dzieciństwa (wzorce, oczekiwania, wymagania otoczenia) • zaburzenia poznawcze (kompulsywny [natręctwo, obsesja] bądź narcystyczny aspekt osobowości) • praca źródłem stresu wyzwalającego adrenalinę • ucieczka od problemów osobistych • Przyczyny społeczne • uwarunkowania aktywności zawodowej • stan cywilny (status rodzinny) • wzorce spędzania czasu wolnego

  8. Inna klasyfikacja przyczyn i uwarunkowań • predyspozycje wrodzone • wychowanie w rodzinie • sytuacja rodzinna • życie uczuciowe (zob. film „Social network”) CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE • uwarunkowania rynku pracy • wymagania stawiane przez pracodawcę • postawa otoczenia • nowe technologie informatyczne

  9. Fazy rozwoju pracoholizmu • Faza początkowa • utrata poczucia czasu spędzanego w pracy • zaniedbywanie najbliższych (dotychczasowych zajęć sprawiających przyjemność) • zaburzenia fizyczne i psychiczne • Faza krytyczna • wycofanie z życia społecznego (także porzucenie hobby, odstawienie zajęć rekreacyjnych) • pojawienie się poczucia winy • pojawienie się dolegliwości zdrowotnych (np. nadpobudliwości, problemów ze snem, trawieniem)

  10. Fazy rozwoju pracoholizmu • Faza chroniczna • permanentne zmęczenie • spadek wydajności pracy (jak w alkoholizmie: coraz mniejsze dawki wystarczą do upojenia) • zespół abstynencyjny (nieprzyjemne doznania psychiczne i fizyczne, które pojawiają się po odstawieniu środka uzależniającego, tu: pracy) • poważne choroby somatyczne i psychiczne (z japońskim karoshi włącznie)

  11. Fazy rozwoju pracoholizmu (6 faz) • Faza stosowania (inaczej – wypróbowywania nowego zachowania, tu – intensywnej pracy) • Faza nadużywania (odnajdywanie zadowolenia, uzyskiwanie satysfakcji z takiej formy aktywności) • Faza dominacji (praca pochłania bez reszty, staje się priorytetem) • Faza używania problemowego (pracoholizm spowodował już tyle złego w życiu osobistym, rodzinnym człowieka, że staje się lekarstwem na nie) • Faza kryzysu (faza przemęczenia, wycieńczenia, ale bez recepty innej niż praca) • Faza wymuszonej abstynencji (próba zmiany zachowania, ale kończąca się porażką)

  12. Typologie pracoholików • Wg Barbary Killinger: • Kontrolerzy (jednostki przejawiające zachowania typu A, w przeciwieństwie do zachowań typu B; typ A to najczęściej mężczyźni, zasadniczy, sztywni w poglądach, niecierpliwi, reagujący agresywnie; typ B to ludzie nieagresywni, mniej napięci, nienastawieni na współzawodnictwo) • Narcystyczni kontrolerzy (w odróżnieniu od kontrolerów – przede wszystkim dbają o własny interes, chronią mniemanie o sobie) • Zadowalacze (sprawiają wrażenie zadowolonych, działają, by zadowolić innych, szanują pracę)

  13. Typologie pracoholików • Wg Lucyny Golińskiej: • Pracoholik „do szpiku kości” (można powiedzieć - urodzony; tak już ukształtowany, perfekcjonista) • Pracoholik sytuacyjny (poszukuje pracy, rzuca się w wir pracy, bo w niej czuje się bezpieczny; pracowitość nie jest jego cechą „przyrodzoną”) • Pracoholik uciekinier (jest podobny do sytuacyjnego, tyle że ucieka w pracę, aby zapomnieć o kłopotach domowych, osobistych) • Pracoholik nawrócony (jak alkoholik – abstynent) • Pseudopracoholik (eksponuje swoją pracowitość instrumentalnie - by awansować, zyskać uznanie…)

  14. Typologie pracoholików • Wg Diany Fassel • Kompulsywny pracoholik („do szpiku kości”, traktujący pracę jak rytuał, coś przymusowego) • Okresowy pracoholik (pracujący nieraz bez opamiętania, ale nie non stop; poniekąd pracoholik sytuacyjny) • Ukryty pracoholik (to taki zadowalacz; sprawia dobre wrażenie do coraz gorszej gry) • Anorektyczny pracoholik (unika pracy, rzucenia się w jej wir, bo boi się tego, czego doświadczył)

  15. Typologie pracoholików • Pracoholik nieustępliwy (to taki typ stereotypowy, taki „do szpiku kości”, kompulsywny) • Pracoholik bulimiczny (ma problem z rozpoczęciem pracy, kiedy zaś czas nagli, pracuje jak szalony, przemęcza się, znów zniechęca – czyli „pożera” pracę, a potem niż „wymiotuje”) • Pracoholik z deficytem uwagi (jego gotowość do pracy jest wykorzystana w zbyt małym stopniu; świetny w sytuacjach kryzysowych, nuda go wypacza, staje się nieznośny) • Pracoholik delektujący się pracą (poukładany jak szwajcarski zegarek, jak praca, którą sobie planuje i którą systematycznie, inaczej niż „bulimiczny”, wykonuje)

  16. Negatywne skutki pracoholizmu • Dla samego pracoholika • wypalenie psychiczne, choroby somatyczne, nałogi • utrata więzi towarzyskich, zubożenie egzystencji • Dla jego rodziny • niezaspokajanie potrzeb rodziny i jej członków • sieroctwo społeczne dzieci i „dziecięce rodzicielstwo” • nadmierne oczekiwania wobec dzieci, infekowanie pracoholizmem • rozpad więzi rodzinnych, rozpad małżeństwa, rodziny • Dla organizacji zatrudniającej pracoholika • arogancja, konfliktowość, brak współpracy z zespołem • wskutek wypalenia - niska wydajność pracy

  17. Pozytywne skutki pracoholizmu • Dla samego pracoholika • awans, wyższe uposażenie, prestiż • Dla jego rodziny • większe możliwości materialne, szanse edukacyjne dzieci, prestiż • Dla organizacji zatrudniającej pracoholika • organizacja ma oddanego i/lub wydajnego pracownika – co prawda do czasu, ale przecież zawsze można go zastąpić kimś niewypalonym

  18. Społeczne skutki pracoholizmu • W społeczeństwach o – by tak rzec – rozdymanej etyce pracy konsekwencje mogą być dotkliwe biologicznie (Japonia i ok. 10 tys. ofiar rocznie z przepracowania, a śmierć nie jest tam przecież jedynym skutkiem przepracowania; warto też przypomnieć, że w Polsce na drogach ginie 4,5 – 5 tys. osób) • Za konsekwencjami biologicznymi idą koszty finansowe (leczenia, zasiłków, z czasem małej wydajności, bezrobocia) • Konsekwencje prawne (rozwody – co czwarty w USA) i demograficzne (migracje, które – wraz z towarzyszącym im pracoholizmem - mogą być także przyczyną rozwodów) i idące za nimi koszty społeczne, ekonomiczne…

  19. Pracoholizm – leczenie/metody • Podobnie, jak w przypadku przestępcy, niezbędna jest swoista resocjalizacja (powrót do wachlarza wartości obejmującego więcej pozycji niż tylko praca); • Niezbędne jest nabranie dystansu do pracy, nauczenie się właściwego planowania czasu, pozbycie się poczucia winy z powodu zażywanego relaksu, czasu poświęconego i spędzonego wraz z rodziną, oddania się zamiłowaniom innym niż praca. • Metody • psychoterapia indywidualna (bez komórki, komputera) • psychoterapia rodzinna (wspólnota musi się odnaleźć) • grupy wsparcia (doświadczenie innych może być cenne)

  20. Czy jestem pracoholikiem – odpowiedz „tak” lub „nie” na każde z pytań • Czy jesteś bardziej podekscytowany myśląc o swojej pracy niż o rodzinie, dzieciach, przyjaciołach, hobby czy też innych pozazawodowych przyjemnościach? • Czy przeżywasz momenty, w których potrafisz wykonywać swoją pracę błyskawicznie, a innym razem takie, w których nie możesz zrobić nic, choćbyś chciał? • Czy pracujesz leżąc w łóżku tuż przed snem, podczas weekendów, na wakacjach, w święta? • Czy praca jest tym rodzajem aktywności, który lubisz najbardziej i to o niej najchętniej opowiadasz? • Czy bywasz zniecierpliwiony w stosunku do ludzi, którzy mają inne priorytety niż praca?

  21. Czy jestem pracoholikiem – odpowiedz „tak” lub „nie” na każde z pytań • Czy traktujesz wszystko, w tym zabawę, jako okazję do rywalizacji? • Czy irytujesz się, kiedy inni proszą Cię, żebyś przestał pracować i zajął się czymś innym? • Czy Twój długi czas pracy odbija się niekorzystnie na Twojej rodzinie lub przyjaźniach? • Czy myślisz o swojej pracy, kiedy zasypiasz, prowadzisz samochód lub gdy inni do Ciebie mówią? • Czy pracujesz lub czytasz w trakcie jedzenia? • Jak interpretować wynik testu? • 1-3 pkt.: masz zdrowe podejście do pracy • 4-6 pkt.: jesteś zagrożony pracoholizmem • 7-10 pkt.: wizyta u psychologa jest konieczna

  22. Wypalenie zawodowe

  23. Definicja • „Zespół fizycznego i emocjonalnego wyczerpania, którego rezultatem jest rozwój negatywnej samooceny i negatywnego nastawienia do pracy oraz spadek zainteresowania problemami pacjenta” (petenta) Christina Maslach (ona i Herbert Freudenberger użyli jako pierwsi terminu „burnout”) • „San fizycznego, emocjonalnego i umysłowego wyczerpania spowodowany przez długotrwałe zaangażowanie się w sytuacje emocjonalnie obciążające” Pines, Aronson, Kafry • Stan ten ujawnia się również nadmiernym dystansowaniem się w relacjach zawodowych, a obniżone poczucie osiągnięć osobistych wyraża się spadkiem poczucia własnych kompetencji, zadowolenia i efektywności w pracy!

  24. Wypalenie zawodowe - uwarunkowania • Uwaga - helping proffessions • Wypalenie zawodowe występuje głównie wśród tych grup zawodowych, których istotą jest bliski, angażujący kontakt interpersonalny, bezpośrednia praca z ludźmi, emocjonalnie nasycone interakcje • Wypalenie zawodowe jest efektem doświadczenia przewlekłego, specyficznego stresu (emocjonalnego i interpersonalnego), wynikającego z natury zawodów społecznych.

  25. Syndrom wypalenia • Składają się nań 4 podstawowe symptomy: • Wyczerpanie; • Rozczarowanie i nieuzasadnione poczucie niedoceniania; • Zanik autentyczności; • Uczucie słabnącej efektywności.

  26. Przyczyny wypalenia zawodowego • Najczęściej wyróżniamy dwie grupy zmiennych charakteryzujących relacje człowiek - praca: • Czynniki zewnętrzne, środowiskowe (związane ze strukturą pracy, zawodu, organizacji) • Czynniki wewnętrzne, indywidualne (usposabiające lub uodporniające wobec wypalenia cechy podmiotu)

  27. Czynniki zewnętrzne • Ch. Maslach wykazuje następujące obszary niedopasowania między osobą a środowiskiem pracy: • Zbyt duże obciążenie pracą • Brak kontroli i współdecydowania • Niedostateczne wynagrodzenie • Rozpad wspólnoty • Brak sprawiedliwości • Konflikt wartości

  28. Czynniki wewnętrzne • Zalicza się do nich: • Wrażliwość na otaczające bodźce, • Lękliwość, • Kontrolę emocjonalną, • Samoocenę, • Poczucie własnej skuteczności, • Możliwość sprawowania kontroli nad sytuacją, • Umiejętność radzenia sobie ze stresem.

  29. Grupy/osoby ryzyka • Perfekcjoniści i osoby biorące na siebie więcej, niż mogą udźwignąć, • Kobiety spełniające 2 lub 3 role jednocześnie, np. aktywnej zawodowo gospodyni domowej i matki, • Osoby wysoko stawiające poprzeczkę sobie i innym, • Osoby wykonujące każde zadanie z najwyższym zaangażowaniem, • Osoby konserwatywne i dogmatyczne,

  30. Grupy/osoby ryzyka 6.Osoby niepotrafiące odmówić i poświęcające się dla innych (nieasertywne), 7. Osoby ze skłonnością do idealizmu, przesadnego perfekcjonizmu i stosowania przymusu wobec siebie i innych, • Osoby, które nie są w stanie dzielić się pracą i chcą wszystko robić same, • Osoby definiujące się tylko poprzez pracę, traktujące firmę jako zastępcze zaspokojenie innych potrzeb, • Osoby, które robią wszystko dla innych, tłumiąc przy tym własne potrzeby,

  31. Grupy/osoby ryzyka 11.Osoby niedoceniające własnego wkładu w przedsięwzięcia, które jednocześnie zbyt wiele spraw uważają za ważne i nie pozwalają sobie na dystans wobec problemów zawodowych, 12.Osoby patrzące w przyszłość zbyt optymistycznie i przeceniające szanse na sukces, bez realnej oceny stopnia ryzyka, 13.Partnerzy, którzy w swoim związku nie są w stanie odróżnić bliskości od zniewolenia.

  32. wspólne cechy osobowości osób podatnych na wypalenie zawodowe • Wygórowane oczekiwania wobec siebie (wobec kariery i własnej efektywności) i innych, • Duże zaangażowanie, • Niezaspokojona potrzeba miłości, • Pragnienie zdobycia pochwał, uznania (dowartościowania) • Obniżone zdolności do radzenia sobie ze stresem, frustracją, • Niewystarczający w subiektywnej ocenie czas na odpoczynek i regenerację, • Złe nawyki ograbiające organizm z zasobów energetycznych, • Odbieranie świata jako kształtowanego przez innych.

  33. Inne ważne czynniki zewnętrzne i wewn. sprzyjające procesowi wypalenia • Ilościowe i jakościowe przeciążenie pracą (konflikt kompetencyjny, nadmiar biurokracji), • Wykonywanie czynności rutynowych bez możliwości dalszego rozwoju osobistego, • Jednostronność kontaktów (JEDNOSTRONNOŚĆ ZADAŃ, CZYNOŚCI) • Nadmierna kontrola przez przełożonych (zarządzani w skali mikro), • Brak jednoznacznych celów pracy i możliwości utożsamiania się z nimi, • Duża presja z zewnątrz przy nikłych własnych możliwościach wpływania na wykonywanie zadania,

  34. Inne ważne czynniki zewnętrzne i wewn. sprzyjające procesowi wypalenia • Złe zarządzanie (przez przełożonych), • Niedostateczne wsparcie ze strony kolegów, • Zła atmosfera w zespole – szczególnie ważna dla ludzi ceniących harmonijne kontakty z innymi, • Napięcie i pośpiech, • Niestabilny związek, • Stres w rodzinie, • Brak przyjaciół.

  35. Schematy/stadia/etapy wypalenia zawodowego Stadia wg Ch. Maslach: • Wyczerpanie emocjonalne • Depersonalizacja • Brak poczucia osobistych osiągnięć i kompetencji w związku z wykonywaniem pracy, wręcz poczucie braku kontroli nad nią, niechęć do jej wykonywania

  36. Schematy/stadia/etapy wypalenia… • Badania m.in. R. Gołębiewskiego i T. Marka doprowadziły do następujących konstatacji: • depersonalizacja, brak poczucia osiągnięć, wyczerpanie emocjonalne to wymiary, które z różną siłą i w różnym zestawie mogą pojawiać się • w różnych fazach (od I do VIII), • na różnych etapach (od A do D) • etap A (brak wypalenia zawodowego) • etap B (średni stopień wypalenia) • etap C (umiarkowane wypalenie zawodowe) • etap D (wysokie wypalenie w każdym z wymiarów)

  37. Spirala wypalenia zawodowego ijej fazy • Idealistyczny zapał • Dystans • Emocjonalizacja • Rozpad • Zobojętnienie • Depersonalizacja i objawy fizyczne • „Rien ne va plus!”

  38. Cztery fazy – etapy wypalenia jako procesu narastającego rozczarowania • Entuzjazm, • Stagnacja, • Frustracja, • Apatia. UWAGA! – porównanie pracoholizmu z wypaleniem

  39. Skutki wypalenia zawodowego Wymienia się osiem sygnałów wskazujących na zjawisko wypalenia zawodowego: • Niechęć towarzysząca wychodzeniu do pracy; • Ciągłe skargi na odczuwany brak chęci do pracy bądź przepracowanie; • Poczucie izolowania przez otoczenie; • Ogólny pesymizm życiowy, systematyczny przyrost negatywnych kontaktów z klientami; • Poirytowanie, brak cierpliwości i ogólna drażliwość; • Częste choroby, zaburzenia ze strony układu wegetatywnego bez rozpoznawalnych przyczyn (STRES); • Skłonności samobójcze

  40. Ofiary wypalenia zawodowego cierpią na: • Wyczerpanie fizyczne, • Wyczerpanie emocjonalne, • Wyczerpanie nastawieniowe (depersonalizacja). PRZEJAWEM DEPERSONALIZACJI SĄ: • Obojętność i dystansowanie się wobec problemów klienta/pacjenta/petenta. • Powierzchowność kontaktu, • Skrócenie czasu i sformalizowanie kontaktów, np. traktowanie przez lekarzy pacjentów jako przypadków.

  41. Najczęściej występującymi objawami obniżonego poczucia dokonań osobistych są: • Spostrzeganie swojej pracy z klientem w negatywnym świetle, • Niezadowolenie z osiągnięć w pracy, • Przeświadczenie o braku kompetencji, • Utrata wiary we własne możliwości, • Poczucie niezrozumienia ze strony przełożonych, • Stopniowa utrata zdolności do rozwiązywania pojawiających się problemów, • Niemożliwość dostosowania się do trudnych warunków zawodowych.

  42. Sposoby przeciwdziałania zjawisku wypalenia zawodowego • W profilaktyce wypalenia zawodowego powinno się stosować: • Strategie negatywne, • Strategie pozytywne.

  43. poziomy działań prewencyjnych i zaradczych wobec zespołu wypalenia zawodowego • Indywidualny (przez odwoływanie się do jednostkowych zasobów), • Indywidualno - instytucjonalny (przez wzmocnienie odporności pracownika na stresy zawodowe), • Instytucjonalny (skupione na podniesieniu jakości pracy i obniżeniu jej kosztów).

  44. Koncepcja sześciofazowej przemiany wewnętrznej • Odciążenie. • Odczarowanie. • Odkrycie. • Decyzja. • Rozwinięcie. • Odprężenie.

  45. ZAPOBIEGANIE WYPALENIU - NIEZBĘDNIK • Zaakceptuj stan faktyczny. „Jest jak jest.” Zmniejsz obroty, pozwól sobie na przerwę i zdobycie dystansu. Sprawdź, jak bardzo jesteś zagrożony wypaleniem: naucz się rozumieć własne ciało. Potraktuj poważnie bóle fizyczne, przestań zaprzeczać sytuacji. Tabletki nie są rozwiązaniem. • Spójrz inaczej na swoją osobowość, uświadom sobie własne cele, wartości, wyobrażenia. • Zastanów się nad możliwościami radzenia sobie z obciążeniami, oczekiwaniami i wypaleniem – najlepiej nie w samotności. Unikaj izolacji, znajdź partnera do rozmowy na ten temat.

  46. ZAPOBIEGANIE WYPALENIU - NIEZBĘDNIK • Naucz się stawiać siebie na pierwszym miejscu, unikaj zbytniego zaangażowania w sprawy innych ludzi. Naucz się konsekwentnie mówić „nie”, zrelatywizuj swoje wymagania i oczekiwania. • Żyj i pracuj we własnym tempie, w rozsądnym wymiarze czasowym i z indywidualnie określoną częstotliwością. Nie spiesz się, nie bądź niecierpliwy, nie stosuj wobec siebie presji. • Bądź autentyczny, aktywnie przejmuj odpowiedzialność za wszystko, co robisz, i za siebie, a więc za własne życie. To ty jesteś twórcą swojego szczęścia w życiu.

  47. ZAPOBIEGANIE WYPALENIU - NIEZBĘDNIK • Podejmuj decyzje zgodnie ze swoimi wartościami, intuicją i potrzebami, nie próbuj przeskoczyć samego siebie. • Ustal priorytety i zorganizuj siebie, swoje otoczenie i dzień powszedni, planując porządkując oraz ustalając stopnie ważności. Nie rozmieniaj się na drobne i spraw, by twoje życie było czymś więcej niż ciągłym „gaszeniem pożarów”. • Nie wytężaj się za bardzo, unikaj przesadnego zaangażowania. Dbaj o siebie, pamiętaj o relaksie, troszcz się o równowagę ciała, umysłu i ducha.

  48. ZAPOBIEGANIE WYPALENIU - NIEZBĘDNIK • Nie walcz ze swoimi obciążeniami. Profilaktyka i zapobieganie są najważniejsze w zachowaniu zdrowia. Obchodź się ze sobą, swoim ciałem i duszą z miłością: stosuj medytację i techniki relaksacyjne, uprawiaj sport, pamiętaj o zbilansowanej diecie i dostarczaniu organizmowi wystarczającej ilości płynów, witamin oraz światła. • Zatrzymaj błędne koło złych myśli, lęków, frustracji, zamartwiania się. To blokuje umysł. Zatroszcz się lepiej o sprawy naprawdę ważne. • Żyj „tu i teraz”, bądź tolerancyjny, spokojny. I myśl o tym, że z uśmiechem na twarzy wszystko idzie łatwiej.

More Related