KRZYWDZENIE DZIECI W RODZINIE

1. KRZYWDZENIE DZIECI W RODZINIE

2. O czym będzie mowa? • Współczesne przemiany rodziny. • Nowa matka, nowy ojciec. • Społeczne aspekty zjawiska przemocy w rodzinie. • Wyniki badań malborskich. • Rekomendacje.

3. Współczesne przemiany rodziny w Polsce. Kryzys czy transformacja?

4. Rodzina w ujęciu tradycyjnym • Patriarchalny podział ról w rodzinie. • Rodzina wielopokoleniowa. • Rodzina wielodzietna (rodzina pełni przede wszystkim funkcję ekonomiczną). • Silny wpływ norm obyczajowych i religijnych na zachowania członków rodziny. • Naturalne planowanie (?) rodziny. • Silne więzi rodzinne.

5. Rodzina w ujęciu nowoczesnym • Egalitarny podział ról w rodzinie. • Rodzina dwupokoleniowa. • Rodzina nuklearna - małodzietna. • Coraz słabszy wpływ norm obyczajowych i religijnych na zachowania członków rodziny. • Nowoczesne planowanie rodziny. Rozpowszechnienia procesu świadomego planowania rodziny. • Rodzina nie jest ośrodkiem produkcyjnym. • Osłabienie więzi rodzinnych.

6. Rodzina w ujęciu nowoczesnym • Podstawowe funkcje dawnego związku rodzinnego (np. zawodowe przygotowanie potomstwa, socjalne zabez­pieczenie na starość) przeszły całkowicie lub w znacznej części na inne in­stytucje socjalne. • Nowe możliwości wyboru: małżeństwo i rodzicielstwo traktowane nie jako „naturalna” fazy życia człowieka, lecz jako jedna spośród kilku opcji życiowych, które w zindywidualizowanym społeczeństwie można po prostu wybierać.

7. Zmienia się rodzina zmieniają się jej główne problemy • Nietrwałość instytucji małżeństwa – wzrost liczby rozwodów. • Emigracja zarobkowa – problem eurosieroctwa. • Stres w rodzinie. • Problemy ekonomiczne. • Problemy alkoholowe. • Przemoc w rodzinie.

9. Nowe cechy nowych rodzin • Równość członków, • współczesna rodzina ulega procesom demokratyzacji. Demokratyzacja rodziny przebiega w zakresie oficjalnej równości, praw jednostki, publicznej dyskusji nad różnymi sprawami bez uciekania się do przemocy • demokratyzacja rodziny zakłada równość, wzajemny szacunek, autonomię, podejmowanie decyzji poprzez komunikowanie się, wolność od przemocy (Giddens, 1999) • dziecko jest istotą autonomiczną i ma swoje prawa,

10. Gdyby przyjąć dwa proste założenia, że: • u źródeł przemocy w rodzinie leży brak równości między członkami rodziny, • istotą przemocy jest wykorzystywanie przez sprawcę przemocy swojej przewagi fizycznej bądź psychicznej nad ofiarą • to można stwierdzić, że • DALSZE PRZECHODZENIE RODZINY Z PATRIARCHALNEGO UKŁADU RÓŁ W UKŁAD EGALITARNY JEST SZANSĄ NA ZMNIEJSZENIE SKALI ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE

11. Nowe cechy nowych rodzin • Rodzina złożona z indywidualności, • jeszcze na początku XX wieku idealny związek zmieniał „dwie osoby w jedną”, podczas gdy na końcu wieku stał się relacją dwóch, zupełnie odrębnych osobowości, • członkowie nowej rodziny są przede wszystkim i na pierwszym miejscu jednostkami, oddzielnymi osobami, które mają swoje plany i aspiracje, dążą do własnego szczęścia, a dopiero potem są członkami większej całości – rodziny. • zmiana w stopniu decydowania o swoim losie jest o wiele większa w przypadku kobiet niż mężczyzn.

12. Nowe cechy nowych rodzin • Wolność członków, • wolność w aspekcie pozytywnym: wolność do wyboru spośród wielu, niemalże na równi akceptowanych społecznie ról, które można realizować w ramach życia rodzinnego, • wolność w aspekcie negatywnym: wolność od instytucji społecznych. Do założenia rodziny coraz mniej jest potrzebna legitymizacja instytucjonalna – państwowa lub kościelna.

13. Rodzina? Jestem na „tak”! • Pomimo tego, że instytucja rodziny jest coraz mniej trwała oraz pomimo tego, że współcześni małżonkowie są w większym stopniu samowystarczalni ekonomicznie, indywidualistyczni można powiedzieć, że wciąż wiele par decyduje się na zawarcie małżeństwa!!!

14. Rodzina? Jestem na „tak”! • Bezzasadne jest zatem mówienie, że instytucja małżeństwa i rodziny przeżywa kryzys. Mówić raczej należy o tym, iż małżeństwo i rodzina przechodzi transformację. • Jeśli można mówić o kryzysie rodziny i małżeństwa to tylko i wyłącznie w kontekście tradycyjności owych instytucji. • W Polsce na 1000 osób zawieranych jest 6,52 małżeństwa i jest to najwyższy wynik na przestrzeni ostatnich 10 lat. (punkt zwrotny w 2005 roku!)

15. Rodzina? Jestem na „tak”! • Zjawisko swobody seksualnej, • epidemii rozwodów (w latach 70-tych) • i tak zwany kryzys wartości rodzinnych warto traktować jako jeden z etapów w procesie transformacji życia rodzinnego a nie jako nieodwołalną zapowiedź katastrofy rodziny.

16. Ponowoczesna kobieta – ponowoczesna seksualność. • Wzrost aktywności zawodowej kobiet. • Wieloetatowość pracy kobiet (etat „domowy” i zawodowy”. • Osłabienie rygorystycznego wzorca czystości seksualnej kobiet. • Postęp w zakresie antykoncepcji i technologii reprodukcyjnych. • Posiadanie dziecka nie jako wartość ekonomiczna ale jako wartość autoteliczna. • Dobrowolna bezdzietność.

17. Nowa MATKA. • JEJ miłość do dziecka nie jest czymś naturalnym tzn. instynkt macierzyński nie jest czymś wrodzonym. • Ma ONA wiele wzorów macierzyństwa do wyboru. • Jest ONA niepewna w swoim macierzyństwie. • Ma ONA prawo do niedoskonałości i coraz mniej poczucia winy.

18. Nowy OJCIEC. • Coraz częściej zajmuje się ON dziećmi, ma z nimi bezpośredni kontakt. • Powinien ON robić to, co matka, a nawet więcej. • Jest ON zagubiony i niepewny.

19. Przemoc w rodzinie. Wybrane aspekty o charakterze społecznym.

20. Stosunek Polaków do bicia dzieci. • Od 1994 roku do 2005 wzrasta liczba Polaków, którzy deklarują, że w ogóle nie biją swoich dzieci (z 46% do 62%) (CBOS, 2005). • Bicie jako metoda wychowania postrzegana jest przez Polaków jako coraz mniej właściwa. • Przyzwolenie na bicie dzieci z powodów „wychowawczych” jest wciąż wysokie (51%) - CBOS 2008. • O zmianie podejścia do bicia dzieci świadczyć może fakt, iż rodzice wymierzający karę fizyczną coraz częściej mają wysokie poczucie dyskomfortu.

21. Przemoc w rodzinie. • Stereotyp zjawiska • „Pierzmy własne brudy we własnym domu”. • Przemoc zdarza się tylko w rodzinach z marginesu społecznego. • Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol. • Przemoc domowa to przede wszystkim przemoc fizyczna. • Przemoc domowa dotyczy jedynie kobiet. • „Nieś swój krzyż, cokolwiek by się nie działo” • „To był jednorazowy incydent, który się nie powtórzy” • Ofiary przemocy w rodzinie akceptują przemoc

22. KRZYWDZENIE DZIECI W RODZINIE WYNIKI BADAŃ

23. Założenia metodologiczne • Badaną populację stanowiła młodzież klas gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. • Ogółem przebadano 301 uczniów. • Metoda badawcza: kwestionariusz ankiety audytoryjnej. • Czas realizacji badania: styczeń – luty 2010. • Do badań wykorzystano w pełni doświadczenia gdyńskie.

38. REKOMENDACJE • PRZEŁAMYWANIE STEREOTYPU • Zmiana charakteru kontaktu z osobami uwikłanymi w przemoc – hipoteza kontaktu. • Ukazanie różnorodnych oblicz przemocy domowej – hipoteza rekategoryzacji. Zwrócenie uwagi nie tylko na ofiarę przemocy ale również na sprawcę przemocy. • Wzrost podstawowej wiedzy o zjawisku przemocy w rodzinie – hipoteza wiedzy. • Wzbudzenie wartości prospołecznych wśród obywateli – hipoteza socjalizacji. • Nagłośnienie problematyki przemocy domowej w środowisku lokalnym – hipoteza medialnego wpływu.

39. REKOMENDACJE SYSTEMOWE • Profesjonalizacja pomocy niesionej osobom uwikłanym w przemoc poprzez instytucje i osoby prywatne w oparciu o rzetelną diagnozę. • Pojmowanie problemu przemocy w rodzinie jako problemu interdyscyplinarnego w wymiarze praktycznym(koalicja instytucji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie). • Bezpieczne odizolowanie osoby uwikłanej w przemoc od sprawcy przemocy: hostel dla ofiar przemocy i sprawców. • Powstawanie ośrodków nie tylko dla ofiar przemocy (CIK, OIK, SOW) ale również dla sprawców przemocy. stworzenie miejsca do ich edukacji i pracy psychologicznej. • Szkolenia dla specjalistów w zakresie przemocy w rodzinie celem ciągłego podnoszenia ich kwalifikacji merytorycznych.

40. REKOMENDACJE„SZKOLNE” • Praca szkoleniowa z rodzicami w aspekcie problemu „bezsilności wychowawczej”. • Szkolenia dla pedagogów, psychologów oraz nauczycieli w kwestii rozpoznawania pierwszych objawów stosowania przemocy (nie tylko fizycznej). • Znajomość instytucji, osób odpowiedzialnych oraz procedur wykorzystywanych w przypadku podejrzenia bądź zdiagnozowania przemocy w rodzinie. • Zajęcia edukacyjne skierowane do dzieci przedszkolnych, uczniów klas podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimanzjalnych w zakresie problematyki przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki asertywności, umiejętności rozmowy z rodzicami, budowania relacji między dzieckiem a środowiskiem szkolnym.

41. REKOMENDACJE„SPOŁECZNE” • Uświadomienie społeczności lokalnej faktu, iż przemoc w rodzinie jest przestępstwem i jako taka przestaje być sprawą prywatną samej rodziny. • Zwiększenie wiedzy w zakresie istnienia i funkcjonowania instytucji pomocowych w przypadku stosowania przemocy w rodzinie.