T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü asm .tr

1. T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEğitim Şube Müdürlüğüwww.asm.gov.tr

2. MENOPOZ DÖNEMİNDE ve YAŞLILIKTA BESLENME

3. AMAÇ • Menopoz döneminde ve yaşlılıkta beslenme konusunda bilgi ve tutum kazandırmak.

4. ÖĞRENİM HEDEFLERİ: • Menopoz döneminin özelliklerini açıklayabilmeli, • Menopozda görülen sorunları söyleyebilmeli, • Menopoz döneminde beslenmede dikkat edilmesi gereken ilkeleri söyleyebilmeli. • Yaşlılığın tanımını ve yaşlılık döneminde beslenmenin önemini açıklayabilmeli, • Yaşlılıkta beslenmeyi etkileyen etmenleri açıklayabilmeli, • Yaşlılık döneminde beslenmede dikkat edilmesi gereken ilkeleri söyleyebilmeli.

5. Menopoz Döneminin Özellikleri • Menopoz, kadın yaşamının yumurtlama fonksiyonlarının (âdet görme) sonlandıktan sonraki doğal bir aşamasıdır. • Menopozdaki temel değişiklik, kadınlık hormonu olan östrojenin, yumurtlamanın durması sonucu azalmasıdır.

6. Menopoz Döneminin Özellikleri • Ülkemizde kadınların menopoza girme yaşı ortalama 45–49 yaşları arasında değişmektedir. • 40 yaşından önce:Erken Menopoz • Menopoz dönemimde yeterli ve dengeli beslenme ve fiziksel aktivitenin artırılması ile yaşam kalitesi artırılabilir, beslenmeye bağlı sağlık sorunları önlenebilir.

7. Menopozda Görülen Sorunlar-I • Ateş basması, terleme, çarpıntı, • Uykusuzluk, sinirlilik (ruhsal çöküntü), depresyon, unutkanlık, hâlsizlik, çabuk sinirlenme, • Bazen cinsel istekte (libido) azalma, • İdrar kaçırmaya kadar varan idrar yollarında sıklıkla ortaya çıkan değişiklik, • Şişmanlık.

8. Menopozda Görülen Sorunlar-II • Kemik erimesi (osteoporoz), • Damar sertliği (ateroskleroz), • Cinsel organlarda çekilme (atrofi), kuruluk, ağrılı ilişki, Menopozda görülen en önemli sorun osteoporozdur.

9. Osteoporoz • Menopozla beraber hızla artan kemik erimesi, kemiklerin güçsüzleşmesi (delikli, zayıf olmasına) ve kırılmaya eğilimli hale gelmesine neden olacak şekilde kemik yoğunluğunun azalmasıdır. • Osteoporozda kemiklerin içi kalsiyum kaybı nedeniyle boşalır, vücudun kemik çatısı zayıflar.

10. Osteoporoz • Altmış beş yaş üzeri kadın ve erkeklerde kalça, omurga, el bileği ve diğer kemiklere ait kırıklara, boyda kısalmaya, kamburluğa rastlanmaktadır. • Kemik yapısının bozulması sonucu solunum sıkıntısı ortaya çıkar. • Osteoporoz, kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.

11. Osteoporoz • Osteoporoz; • Sağlıklı beslenme, • Egzersiz, • Doktorun önerdiği ilaçların kullanılması ile tedavi edilebilir.

12. Osteoporozda En Önemli Risk Etmenleri-I • Kadın olmak, • 50 yaşın üzerinde olmak, • Menopoza girmiş olmak, • Erken menopoza girmek veya yumurtalık ameliyatı ile menopoza girmek, • Erkeklerde erkek cinsiyet hormonunda azalma, • Düşük kalsiyum içeren diyetle beslenmek, • D vitamini yetersizliği (güneş ışınlarından yeterince yararlanmamak),

13. Osteoporozda En Önemli Risk Etmenleri-II • Ailede osteoporoz olması, • Kısa boylu, ince yapılı olmak, • Beyaz tenli, açık renk gözlü olmak, • Sigara içmek, • Alkol, kolalı içecek, çay ve kahveyi fazla tüketmek, • Bazı ilaçları uzun süre kullanmak, • Bazı hastalıkların varlığı (şeker hastalığı, tiroit bezinin fazla çalışması vb.). • Fiziksel aktivitenin az olması,

14. OSTEOPOROZ(ÖNLENEBİLİR!) • Süt ürünleri tüketilmeli! • Yeterli güneş ışığı! • Yeterli protein tüketimi! • Yeterli fosfor tüketimi! • Fiziksel aktivite! • Alkol,sigara yok! • Bunlara ek olarak:diyetin enerji ve yağ oranına da dikkat edilmeli!

15. Menopoz döneminde beslenme neden önemlidir?

16. Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Yeterli ve dengeli beslenme • Kalsiyum tüketimi: • Her yaş döneminde yeterli kalsiyum tüketilmeli, • En iyi kaynak süt ve süt ürünleridir. • Yeşil yapraklı sebzeler,kurubaklagiller ve pekmez de kalsiyumdan zengindir.

17. Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • İçme suları: • İçme ve kullanma sularında yeterli düzeyde flor olması,kemik ve diş sağlığını olumlu yönde etkiler. • D vitamini ihtiyacı: • Güneş ışınlarından uygun ve düzenli yararlanılmalı • Kış aylarında:öğle vakitleri, • Yaz aylarında:kuşluk ve ikindi vakti güneşlenilmeli

19. Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Menopozda yağ tüketimine dikkat edilmelidir. • Aşırı protein tüketiminden kaçınılmalıdır. Balık, hindi ve tavuk eti tercih edilmelidir.

20. Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Posa tüketimi: • Orta düzeyde olmalı(20-25 g/gün) • Aşırı posa tüketiminden kaçınmalı. • Aşırı tuz ve tuzlanmış besin tüketiminden sakınılmalı, • Çünkü aşırı tuz idrarla kalsiyum atılımını artırır.

21. Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Düzenli fiziksel aktivite yapılmalıdır. • Sigara içilmemelidir. • Alkolden sakınılmalıdır. • Aşırı zayıflıktan kaçınılmalıdır. • Şişmanlıktan kaçınılmalıdır. • Aşırı kafein tüketilmemelidir.

22. YAŞAM BİR SÜREÇTİR! BEBEKLİK ÇOCUKLUK GENÇLİK GEBELİK EMZİKLİLİK MENOPOZ YAŞLILIK

23. YAŞLILIKTA BESLENME

24. YAŞLILIK • Anne karnından başlayarak yaşamın sonlanmasına kadar devam eden doğal bir süreçtir.

25. YAŞLILIK • YAŞLANMA:Organların işlevlerinde,hücrelerin, dokuların veorganizmaların fizyolojik işlevlerinde oluşan çoklu değişikliklerdir. • 65 yaş ve üzeri bireyler “yaşlı” olarak tanımlanmaktadır.

26. Yaşlılıkta beslenme neden önemlidir?

27. Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi • Yaşlı bireylerin beslenmesi düzenlenirken; etkileyen etmenler göz önünde bulundurularak enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasına dikkat edilmelidir. • Böylece, yaşlıların çoğunluğunun enerjik, yaşam dolu ve bağımsız bir yaşam sürdürmeleri kolaylaşır, sağlığı korunur, yaşam kaliteleri ve beklenen yaşam süresi artar.

28. Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi • Beslenme; hastalıkların önlenmesinde, geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde, sakatlıklardan korunmada ve kronik hastalıkların önlenmesinde önemlidir.

29. Yaşlılıkta Beslenmeyi Etkileyen Etmenler-I • Vücutta meydana gelen değişiklikler • Tat ve koku duyusunda, • Tükürük salgısında, • Mide ve bağırsak fonksiyonlarında vb. azalma. • Hastalığa bağlı kullanılan ilaçlar • Sosyal ve ekonomik durum • Fiziksel ve psikolojik durum

30. Yaşlılıkta Beslenmeyi Etkileyen Etmenler-II • Kronik hastalıklar • Hipertansiyon, • Osteoporoz, • Diyabet (şeker), • Kanser, • Unutkanlık ve bunama, • Kalp-damar hastalıkları,

31. YAŞLILIKTA DİYET • Yaşlılıkta diyet bireye özeldir. • Yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite, alkol ve sigaradan kaçınma yaşam kalitesini artırır.

32. Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Besin çeşitliliği artırılmalı • Öğün sayısı artırılıp,yenen miktar azaltılmalı(az az sık yemeli)böylece sindirim güçlükleri önlenir. • Diyetin enerji içeriği vücut ağırlığını koruyacak şekilde olmalı

33. Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Sıvı miktarı artırılmalı • Tuz miktarı azaltılmalı(böbreklerin yükü hafifletilmiş olur.) • Düşük yağlı ve düşük kolesterollü besinler tüketilmelidir.

34. Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Taze sebze ve meyve • tüketimi artırılmalıdır. • Şeker tüketimi azaltılmalıdır. • Posa tüketimi artırılmalıdır.Yeterli posa kabızlığı önler.

35. Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Kalsiyum içeren süt ve süt ürünlerinin tüketimi artırılmalıdır. • Kızartmalardan kaçınılmalı(kızartmak diyetin enerjisini artırır;sindirimini güçleştirir.)Yemekler suda,fırında veya ızgarada pişirilmeli. • Çay ve kahve tüketimine dikkat,

36. Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler • Çiğneme güçlüğü olanlara gıdalar yumuşak ve sulu hazırlanmalı. • Ihlamur,taze meyve suları ve ayran tercih edilmeli. • Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.

37. Yaşlılık döneminde önerilen besin grupları ve günlük alım miktarları • Et, yumurta ve kurubaklagiller • Süt ve ürünleri • Taze sebze ve meyveler • Ekmek

38. Et, yumurta ve kurubaklagiller • Et (tavuk ve balık tercih edilir) veya Yumurta • 1 porsiyon kurubaklagil yemeği Her gün 2 porsiyon tüketilmelidir.

39. Süt ve ürünleri • 2-3 su bardağı süt veya yoğurt (az ağlı/yağsız) • 1-2 kibrit kutusu beyaz peynir (tuzu alınmış) Her gün 3-4 porsiyon tüketilmelidir.

40. Taze sebze ve meyveler • 3-4 adet meyve • 3 porsiyon sebze yemeği Her gün en az tüketilmelidir.

41. Ekmek • 4 orta dilim ekmek (kepekli) • 1-2 porsiyon pilav- makarna Her gün 5-6 porsiyon tüketilmelidir.

42. ÖZET OLARAK; • Yeterli ve dengeli beslenme önemlidir! • Amaç kişilerin enerjik,yaşam dolu ve bağımsız bir hayat sürmesi • KISACA yaşam kalitesini artırmak!

43. ÖZET OLARAK; • Fizyolojik değişiklikler, fiziksel, sosyo-ekonomik ve psikolojik nedenler, kronik hastalıklar, ilaç-besin etkileşimi yaşlı bireyin besin tüketimini etkileyebilecek etmenlerdir.

44. ÖZET OLARAK; • Osteoporoz; menopoz ve yaşlılık dönemi hastalıklarının başında gelmektedir. • Osteoporoz, yaşam kalitesini bozan bir sorundur. • Menopoz ve yaşlılık döneminde yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine dikkat edilmelidir.