Individuele en kleinschalige waterzuivering

2. Inleiding Dagelijks verbruikt Vlaming +/- 120 L leidingwater: - 3 L als drinkwater - rest afkomstig van: spoel- en kookwater wasgelegenheid schoonmaak WC-spoeling Bij gebruik van water => afvalstoffen toegevoegd. Deze afvalstoffen mogen, net zoals vast huishoudelijk afval, niet in de natuur terecht komen.

3. Kleinschalige waterzuivering Landelijke gebieden: afvoer afvalwater via riolerings-stelsel niet economisch verantwoord lozingen in grachten (+/- 8 % Vlaamse bevolking) moet via Individuele Behandelingen van Afvalwater (IBA, 1-20 IE) verantwoordelijkheid voor de bouw van IBA ligt bij de burger

4. Kleinschalige waterzuivering Bestaande woningen: minimale zuivering genoeg (bv:septische put) (ver)Nieuwbouw: uitgebreidere zuivering nodig =>IBA gescheiden afwateringssysteem in en rond het huis (geen regenwater in septische put of IBA )

5. Afvalwaterzuivering = behandeling van afvalwater Opgedeeld in 3 stappen: 1. Voorbehandeling of primaire zuivering 2. Biologische zuivering of secundaire zuivering 3. Nabehandeling of tertiaire zuivering

6. 1. Voorbehandeling = Fysische afscheiding van vaste stof en bezinkbaar materiaal Systemen: 1. Voorbezinktank 2. Vetafscheider 3. Septische put In sommige systemen: voorbehandeling deel van biologische zuivering

7. 1. Voorbehandeling1.1. Voorbezinktank Doel: grove bezinkbare bestand-delen verwijderen bezinken van zwevende stoffen piekbelastingen van influentafvlakken Min. vereiste voor voorbezinktank => V=125L/IE met min. van 1000L²

8. 1. Voorbehandeling 1.2 Septische tank Doel: minimale biologische zuivering Toepassing: als voorbehandeling of secundaire zuivering

9. 1. Voorbehandeling 1.3 Vetafscheider Doel: Drijvende lagen (vetten + oliën) verwijderen Toepassing: voor water waar veel vet in zit meeste IBA’s: voorbezinkkamer=vetafscheider vetafscheider op afvoer keukenafvalwaters zodicht mogelijk bij bron zetten regelmatige controlevet en oliën moeten verwijderd worden telkens drijflaag bepaalde dikte bereikt heeft

10. 2. Biologische zuivering Wat: afbraak van organische stoffen + verwijde-ring nutriënten door middel van micro-organismen (m.o.) m.o. org. stof + O2 CO2 + H2O + mineralen Systemen: Compactsystemen of technische IBA’s Plantensystemen

11. 2. Biologische zuivering2.1. compactsystemen Biorotor Aërobe biofilter (oxidatiebed) Ondergedompelde beluchte filter (vastbed) Actief-slibsysteem

12. 2.1.CompactsysteemBiorotor Aëroob slib-op-drager-systeem Systeem omvat 3 stappen: voorbehandeling biologische zuivering nabehandeling Dragermateriaal = gegolfde schijven met hoog specifiek oppervlak Dragermateriaal op roterende as Rotor: 40 % ondergedompeld en draait continu rond aan lage snelheid => biofilm afwisselend blootgesteld aan afvalwater en zuurstof in de lucht Ontstaan slibvlokken => verwijderd in nabezinktank

13. Voordelen: * goed bestand tegen piekbelasting * compact systeem - Nadelen: * hoge investeringskost * geluidshinder mogelijk * hoog energieverbruik t.o.v. de andere systemen 2.1.CompactsysteemBiorotor

14. 2.1.CompactsysteemAërobe biofilter (oxidatiebed) Slib-op-drager-systeem 3 stappen: voorbehandeling biologische zuivering nabehandeling Afvalwater over biofilter verdeeld en stroomt door filterpakket => onderaan gezuiverde water verzameld of gerecirculeerd Drager: lavasteen, grind, kunststof enz. Filter nooit onder het vloeistofoppervlak => voortdurend in contact met buitenlucht Dragermateriaal gelijkvormige structuur => water en lucht gelijkmatig doorstromen

15. 2.1.CompactsysteemAërobe biofilter (oxidatiebed) Voordelen * laag energieverbruik - Nadelen * verstoppingsgevaar filterpakket * kans op geurhinder bij hoge belasting

16. 2.1.CompactsysteemOndergedompelde beluchte filter (vastbed) Aëroob slib-op-drager-systeem 3 stappen: voorbehandeling biologische zuivering nabehandeling Drager: bacteriënfilter Ondergedompelde filter => compartiment volledig gevuld met afvalwater Onder dragermateriaal zijn beluchtingselementen aangebracht voor zuurstofvoorziening Dragermateriaal moet water en lucht doorlaten

17. Voordelen: * goed bestand tegen piekbelasting en perioden van nulbelasting * lage slibproductie in vergelijking met actief-slibsysteem - Nadelen: * relatief hoog energieverbruik * kans op verstopping van de filter 2.1.CompactsysteemOndergedompelde beluchte filter (vastbed)

18. 2.1.CompactsysteemActief-slibsysteem Bioreactor = intensief beluchte, open reactortank waarin mengsel van biomassa en afvalwater Biomassa = slibvlokken die zich in het afvalwater ontwikkelen

19. 2.1.CompactsysteemActief-slibsysteem - Voordelen: * lage slibproductie * compacte installatie - Nadelen: * relatief hoog energieverbruik (intensieve beluchting)

20. 2. Biologische zuivering 2.2. Plantensystemen Zuivering door planten: - wortelstelsel aanhechtingsplaats micro-organismen blijvende doorlatendheid bodem stengels bevorderen inbreng luchtzuurstof in bodem planten nemen sommige elementen op als voedingsstof (nitraat, ammonium, fosfaten) Basis = ondoorlatende folie => contact met grondwater vermijden => voldoende verblijftijd garanderen

21. 2.2.PlantensystemenPercolatierietveld Filterbed beplant met riet Zuivering => filterende werking zand + werking bodembacteriën Planten zorgen voor extra zuivering Afvalwater infiltreert vertikaal Drainageleiding op bodem filterbed Intermitterende bevloeiing => afwisselend aërobe en anaërobe condities => goede nutriëntverwijdering Hoger zuiveringsrendement dan andere plantensystemen Filtermateriaal: uniforme korrelverdeling (hoe fijner, hoe beter zuivering maar hoe groter kans op verstopping)

22. 2.2.PlantensystemenPercolatierietveld Voordelen: - goede zuiveringsresultaten eenvoudige exploitatie minimaal verbuik energie beperkte slibproductie bestand tegen sterk wisselende belastingen totale oppervlaktebehoefte lager dan andere plantensystemen hoge levensduur Nadelen: - na een tijd kan bodemfilter verzadigd raken met sommige minerale stoffen => zuiveringscapaciteit verschijnselen op relatief lange termijn en hun invloed op zuiveringsrendement zijn nog onvoldoende gekend seizoensgebonden rendement bij stenge winters hoge oppervlaktebehoefte t.o.v. compactsystemen mogelijke verstopping bodemfilter bij hoge belasting

23. 2.2.PlantensystemenWortelzoneveld Zuivering door bacteriën op wortels van planten - door filterwerking bodem - door planten zelf Afvalwater stroomt onder het oppervlak door beplante filter Aangevoerd op geringe diepte Planten=meestal moeras- of waterplanten Kiezelbed aan in- en uitgang om water te verdelen Korrelverdeling niet te fijn Wortels moeten doorlatendheid filter verbeteren Biologische zuivering + nutriëntverwijdering treedt op

24. 2.2.PlantensystemenWortelzoneveld Voordelen: wortels verhinderen dichtslibben bodem wortels bieden groot vasthechtingsopp. voor zuiverende organismen planten transporteren O2 naar bodem planten nemen nutriënten op plantenzuivering bevordert verwijdering ziekteverwekkende kiemen eenvoudige constructie zeer beperkte slibproductie hoge levensduur lage investerings- en exploitatiekost bestand tegen wisselende belastingen geen lawaaihinder weinig of geen geurhinder Nadelen: seizoensgebonden rendement filterverstopping mogelijk regelmatige controle en onderhoud nodig grote oppervlakte behoefte

25. 2.2.PlantensystemenVloeiveld Zuivering door micro-organismen: - in water - op bodem - vooral op stengels van planten Afvalwater stroomt horizontaal, bovengronds over een licht hellend terrein met een weinig doorlatende bodem Perceel beplant met 1 of meerdere plantensoorten (mattenbies, riet, lisdodde, gele lis, rietgras, liesgras) Voorbehandeld afvalwater verdelen via - ondiepe verdeelgracht - met pompsysteem Aan afwaartse zijde van veld water opvangen en afleiden Eerder geschikt als nazuivering

26. 2.2.PlantensystemenVloeiveld Voordelen: eenvoudige uitvoering, controle en onderhoud lage investerings-en onderhouds-kost door het groot buffervolume goed geschikt om schomme-lingen van debiet en piek-belastingen op te vangen zeer beperkte slibproductie broed-en rustplaats voor vogels laag energieverbruik hoge levensduur geen lawaaihinder Nadelen: sterk seizoensgebonden rendement kans op muggen en ratten grote grondbehoefte en terrein moet licht hellen geurhinder is mogelijk veld kan pas gebruikt worden wanneer volledig begroeid is lager rendement dan wortel-zoneveld of percolatierietveld

27. 3. Nabehandeling Nog aanwezig zwevende stoffen in het gezuiverde water verder verwijderen door bezinking of filter Slib afvoeren door erkend verwerver voor septisch materiaal Sommige systemen: biologische zuivering en nabehandeling in één proces

28. Systeemkeuze Keuze IBA best in 3 stappen maken Wat is mogelijk en wat niet? Waar moet je nog aan denken? Wat is de kostprijs?

29. Wat is mogelijk op basis van: Ruimtebehoefte Draagvermogen en stabiliteit installatie Capaciteit Gewicht en afmetingen installatie Inbouwdiepte Diepte influentbuis

30. Inwendig verval Foutdetectiesysteem Bijsturingsmogelijkheden in de proces-voering Gebruikscomfort Afwerking installatie Geluidsproductie Externe randapparatuur Wat is mogelijk op basis van (vervolg):

31. Waar moet je nog aan denken? In huidige code van de goede praktijk zijn een aantal zuiveringsmethoden, dimensioneringsparameters, technische bepalingen en bouwvoorschriften opgenomen Code sluit andere systemen niet uit indien hiermee minimaal eenzelfde graad van zuivering wordt behaald Wendt u tot erkende en ervaren installateurs Effluent moet minimaal aan lozingsnormen Vlarem II voldoen Bouwvergunning of gemeentelijk lozingsreglement kan bijkomende voorwaarden opleggen

32. Wat is de kostprijs? Prijs IBA valt op te delen in 3 delen: - de investering - de exploitatie - de verwerking van de installatie op einde van haar levenscyclus

33. Investeringskosten Aanschaf installatie - aankoopprijs varieert tussen 1750 € en 6250 € - opties mogelijk => hiermee rekening houden bij vergelijking van verschillende toestellen

34. Investeringskosten Installatiekosten hangen af van: 1. Type toestel - gewicht en volume - mate waarin het is voorgemonteerd - aantal te installeren putten 2. Locatie-afhankelijke factoren - bereikbaarheid site - aanwezigheid kabels en leidingen - peil grondwater - …

35. Exploitatiekosten Energiekosten - voor aan- of afvoer afvalwater: laag - procesvoering compactsystemen: grote verschillen, afhankelijk van aantal pompen, motoren,… - meeste plantensystemen: energievrij Toevoegproducten - bij aantal systemen entstoffen nodig om biologische activiteit te verbeteren

36. Exploitatiekosten Ruimings-en slibverwerkingskosten - afhankelijk van: ruimingskost afzetkost van het slib ruimingsfrequentie - ruimingsbeurt kost +/- 150 € - ruimingsfrequentie hangt af van type installatie Onderhouds- en controlekosten - onderhoudscontract met leverancier mogelijk: kosten tussen 75 € en 450 € per jaar - algemeen: kosten mechanische systemen hoger dan niet-mechanische systemen

37. Lozingsnormen op de geloosde vloeistof BZV effluent: ?25 mg/l CZV effluent: ?125 mg/l Zwevende stof: ?60 mg/l Totaal N: ? 15 mg/l Totaal P: ? 1 mg/l

38. Wat mag niet? Er zijn producten die schadelijk zijn voor de bacteriën die het water zuiveren. Loos dus nooit: farmaceutische producten chemische producten (ammoniak, aceton, verven, …) hygiënische artikelen (maandverbanden,...) biologisch niet-afbreekbare stoffen (olie, plastiek, karton, …)

39. Besluit De keuze van een IBA is afhankelijk van verschillende factoren Om een beeld te krijgen van de totale kostprijs moet de exploitatie en de afschrijving over de hele levensduur berekend worden Systemen die in aankoop duur zijn kunnen uiteindelijk de meest economische investering blijken