FROG – EXTERNAL FEATURE, SKELETON AND MUSCLE

FROG – EXTERNAL FEATURE, SKELETON AND MUSCLE

กบ ( FROG ) • กบเป็นสัตว์ที่แพร่กระจายทั่วโลกแต่มีมากในเขตร้อน กบมีลักษณะผิวหนังเรียบลื่นและเปียกชื้น สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ทั้งในน้ำและบนบกและสามารถปรับสีผิวให้กลมกลืนไปกับธรรมชาติเพื่อป้องกันตัว • กบบางชนิดมีขนาดใหญ่มาก เช่น Bull frog ตัวยาวจากหัวไปจนถึงปลายขาประมาณ 20 เซนติเมตร กระโดดได้ไกล 2-3 เมตร และมีเสียงร้องดังมาก

ภาพ Bull frog

ลักษณะภายนอกของกบ

ผิวหนัง • ผิวหนังกบมีหน้าที่ในการป้องกันตัวโดยการปรับสีให้กลืนกับที่อยู่เมื่อพรางตัวและมีการแลกเปลี่ยนแก๊สที่ผิวหนังด้วย ( cutaneous respiration ) • ผิวหนังกบไม่ได้ติดกับกล้ามเนื้อจึงเป็นชั้นที่ลอกออกได้ง่ายมีเพียงเนื้อเยื่อเกี่ยวพันสองข้างตัวเป็นเยื่อบางยึดติดอยู่ ผิวหนังมีเส้นเลือดฝอยกระจายอยู่มากเห็นได้จากผิวหนังด้านใน ด้านนอกมีรงควัตถุสีน้ำตาลเข้มหรือสีดำอยู่ภายในเซลล์พิเศษคือโครมาโทเฟอร์( chromatophore) หรือเซลล์รงควัตถุ ( pigment cell ) เซลล์เหล่านี้ส่วนใหญ่อยู่ในผิวหนังชั้นเดอร์มิส

ระบบโครงร่าง

Appendicular skeleton Axial skeleton Skull Pectoral girdle Sternum Fore limb Vertebral column Hind limb Pelvic girdle

Nasal Maxilla Sphenethmoid Frontoparietal Pterygoid Squamosal Exoccipital Occipital condyle Pro-otics Foramen magnum Quadratojugal

premaxilla vomer palatine Y parasphenoid pterygoid

กระดูกขากรรไกรล่าง

แท่งกระดูกสันหลัง (vertebral column) แท่งกระดูกสันหลังประกอบด้วย- กระดูกสันหลัง (vertebrae) 9 ข้อ - กระดูก urostyle เชื่อมต่อกันด้วย ลิกะเมนต์ (ligament)

ลักษณะโดยทั่วไปของกระดูกสันหลังแต่ละข้อประกอบด้วยลักษณะโดยทั่วไปของกระดูกสันหลังแต่ละข้อประกอบด้วย neural arch prezygapophysis neural spine prezygapophysis Transverse process centrum dorsal posterior

กระดูกสันหลังบางข้อมีลักษณะที่ต่างออกไป • กระดูกสันหลังข้อที่ 1คือ atlas ไม่มี transverse process และ prezygapophysisมีขนาดเล็กด้านหน้ามีแอ่งซึ่งจะสวมเข้ากับ occipital condyle ของกะโหลกศีรษะ • กระดูกข้อที่ 9คือ sacral มี transverse process ใหญ่และแข็งแรงต่อกับกระดูกเชิงกราน รอยต่อนี้ทำให้เกิดปุ่ม (hump) ทางด้านหลังเวลาดูจากภายนอก sacral ไม่มี postzygapophysis centrum นูนทั้งด้านหน้าด้านท้าย ด้านท้ายเป็นปุ่มสองปุ่มเกาะกับ urostyle

กระดูกสันหลังบางข้อมีลักษณะที่ต่างออกไป • กระดูกข้อที่ 8 เนื่องจาก centrum ด้านหน้าของ sacral นูน ดังนั้นcentrum ของกระดูกข้อที่ 8 จึงเว้าทั้งหน้าและท้าย • กระดูกข้อที่ 2-7มีลักษณะปกติดังได้กล่าวมาแล้ว • urostyleเป็นกระดูกสันหลังต่อจากข้อที่ 9 มีหลายข้อมาเชื่อมติดกันเป็นกระดูกยาวชิ้นเดียวคือ urostyle

กระดูกรองรับแขน (pectoral girdle) 1. clavicleเป็นกระดูกตามขวาง ชิ้นเล็กเรียวอยู่ด้านหน้าตั้ง ฉากกับmesosternum 2. coracoidเป็นกระดูกตามขวางชิ้นหนาอยู่ตอนท้ายตั้งฉากกับ mesosternum ปลายกระดูก coracoid กับ ciavicle เชื่อมต่อกัน 3.scapulaเป็นกระดูกที่ต่อมาจากปลาย coracoid และ clavicle เป็นกระดูกที่ตั้งฉากขึ้นไปทางด้านหลัง 4. suprascapulaเป็นแผ่นกระดูกอ่อนต่อจาก scapula

กระดูกเชิงกราน (pelvic girdle) กระดูกเชิงกรานเป็นกระดูกบริเวณสะโพก ประกอบด้วย กระดูก 3 คู่ที่แบบและแนบติดกันตอนท้ายทำให้มีลักษณะเป็นรูปตัว V ได้แก่ iliumมีแขนง 2 แขนงตามแนวแกนของลำตัว ischiumเป็นกระดูกแบนประกอบกันแน่นอยู่ตอนท้ายของกระดูก pubisเป็นกระดูกทางด้านท้องระหว่าง ilium และ ischium ลักษณะกระดูกแผ่ออกคล้ายพัดกึ่งกลางของกระดูกมีลักษณะเป็นแอ่งรูปถ้วยประกอบด้วยขอบด้านในของกระดูกทั้งสามชิ้น

กระดูกแขนและขา (fore limb and hind limb) กระดูกแขนขาประกอบด้วยกระดูกชิ้นต่างๆซึ่งเทียบเคียงกันได้และเปรียบเทียบกับกระดูกของคนเราได้ด้วย คือ ขาหน้า ขาหลัง กระดูดต้นแขนและต้นขา humerus femur กระดูกแขนและกระดุกแข้ง radioulna tibiofibula กระดูกข้อมือและข้อเท้า carpal tarsal กระดูกฝ่อมือ และฝ่าเท้า metacarpal metatarsal นิ้วมือและนิ้วเท้า phalange phalange

ภาพ A. ขาหน้า B. ขาหลัง

ระบบกล้ามเนื้อ (muscular system ) • กล้ามเนื้อมี 3 ชนิด • กล้ามเนื้อเรียบพบในอวัยวะภายใน • กล้ามเนื้อหัวใจ พบที่ผนังภายในของหัวใจ • กล้ามเนื้อลายเป็นกล้ามเนื้อที่เกาะกับโครงร่างซึ่งเป็นระบบ กล้ามเนื้อที่ทำให้เกิดการเคลื่อนที่ โดยอยู่ในอำนาจ จิตใจ

มัดกล้ามเนื้อ (belly ) มีสองปลาย คือ จุดต้น ( origin ) ซึ่งมักจะติดอยู่ที่กระดูกแกน จุดปลาย (insertion ) ซึ่งมักจะเกาะที่กระดูกรยางค์ เวลาที่กล้ามเนื้อทำงาน ปลายของกล้ามเนื้อที่เป็นจุดต้น (origin ) จะอยู่กับที่ ปลายที่หดเข้ามาคือจุดปลาย (insertion )

กล้ามเนื้อท้องของกบ rectus abdominisเป็นกล้ามเนื้อกึ่งกลางด้านท้อง มีลักษณะเป็นรูปตัว U หัวกลับ กึ่งกลางของกล้ามเนื้อตามแนวแกนกลางตัวมีเส้นเอ็นสีขาวผ่าน เรียกว่า linea alba ( linea = เส้นตรง, alba = สีขาว )

กล้ามเนื้อท้องของกบ obliquusexternusเป็นกล้ามเนื้อแผ่นบางอยู่ด้านข้างของลำตัว ระหว่างขาหน้าและขาหลัง ใยกล้ามเนื้อทแยงเฉียงจากด้านหลังมายังด้านท้อง transversusเป็นกล้ามเนื้อที่อยู่ด้านในของ obliquusexternusเวลาดูจึงต้องฉีกกล้ามเนื้อแผ่นนอกออกโดยสังเกตดูลายกล้ามเนื้อที่ตัดกับ obliquusexternus

กล้ามเนื้อขาหลัง กล้ามเนื้อขาหลังที่ศึกษามีสองส่วนคือ กล้ามเนื้อต้นขารอบfemurและกล้ามเนื้อแข้งรอบtibiofibulaดูกล้ามเนื้อต้นขาควรจะดูเป็นวงรอบกระดูกโดยเริ่มจากขอบด้านหน้าของขาขึ้นมายังด้านหลังและอ้อมกล้ามเนื้อด้านท้ายไปยังด้านท้องของขา

กล้ามเนื้อต้นขารอบ femurและกล้ามเนื้อแข้งรอบtibiofibula

ภาพตัดตามขวางแสดงกล้ามเนื้อต้นขาหลังที่เรียงตัวรอบกระดูก femur

อุปกรณ์ เครื่องมือ เตรียมอุปกรณ์ เครื่องมือให้พร้อม • ชุดเครื่องมือผ่าตัด ถาดพาราฟิน ถุงมือ ผ้าปิดจมูก เข็มหมุด กระดาษทิชชู • ตรวจสอบความพร้อมในการใช้งาน วางอุปกรณ์เรียงให้เรียบร้อยใส่ถุงมือ สวมผ้าปิดจมูก • เตรียมอุปกรณ์บันทึกภาพหรือวีดิโอ

ขั้นตอนวิธีการน๊อคกบ น๊อคกบโดยการใช้เข็มสำหรับการน๊อคแทงบริเวณหัวส่วนใกล้คอของกบ เพื่อทำให้เส้นประสาทรับความรู้สึกของกบไม่ทำงานแต่กบยังไม่ตาย(ถ้ากบยังดิ้นอยู่ควรน๊อกใหม่อีกครั้ง)

ขั้นตอนวิธีการผ่ากบ 1. ศึกษาลักษณะภายนอก เช่น ขนาด สีลำตัว หัว ปาก ตา ขา 2. นำกบที่จะศึกษาวางหงายบนถาดพาราฟิน กางแขน – ขา กบเพื่อที่จะตรึงด้วยเข็มหมุด ที่ฝ่ามือฝ่าเท้า

ขั้นตอนวิธีการผ่ากบ 3. ใช้ปากคีม คีบหนังที่ท้องช่วงล่างขึ้นมา แล้วใช้กรรไกรตัดเป็นช่องเล็กๆ พอให้สอดกรรไกรเข้าไปในรู และตัดหนังกบไล่ขึ้นมาส่วนบน สังเกตผิวหนังกบจะแยกจากกล้ามเนื้อ และมีเส้นเลือดจำนวนมากมาเลี้ยงด้านใน ตัดหนังกบไล่ขึ้นมาส่วนบน

4. เมื่อเปิดชั้นผิวหนังกบแล้วให้ตรึงหนังกบ กางออกไปด้านข้าง แล้วพยายามซับเลือด หรือของเหลวออกไปโดยใช้สำลีวางไว้ข้างลำตัวกบ สามารถสังเกตเห็นเส้นสีขาว (linear alba) กลางลำตัวกบ ซึ่งด้านล่างของเส้นนี้จะเป็นเส้นเลือด ventral abdominal vein ซึ่งควรเลี่ยงการตัดขาด การผ่าตัดชั้นกล้ามเนื้อเพื่อเปิดช่วงตัว จึงขยับมาด้านข้างของเส้นกลางตัว

5.ศึกษากล้ามเนื้อส่วนต่างๆและโครงร่างของกบ5.ศึกษากล้ามเนื้อส่วนต่างๆและโครงร่างของกบ 6. หลังจากขั้นตอนที่5 ผ่าบริเวณเนื้อท้องดึงเนื้อให้อยู่บริเวณด้านข้างแล้วใช้เข็มหมุดปัก 7. ศึกษาอวัยวะภายในของกบ

ขอบคุณค่ะ/ครับ

FROG – EXTERNAL FEATURE, SKELETON AND MUSCLE