KAPITAŁ RYZYKA JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Marek Dondelewski

1. KAPITAŁ RYZYKA JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Marek Dondelewski Ekspert Rady Fundacji, Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych, Warszawa ul. Żurawia 6/12 www.ines.org.pl Bydgoszcz 30.01.2013r.

2. Potrzeby kapitałowe IPO Private Equity Venture Capital Business Angels LUKA KAPITAŁOWA Znajomi, przyjaciele, rodzina, Ekspansja Seed Start-up Wczesny wzrost Czas

3. ZMIENNOŚĆ ZARZĄDZANIA AKTYWAMI

4. CZYM JEST KAPITAŁ RYZYKA Kapitał ryzyka, jest to średnio - i długoterminowy kapitał inwestycyjny charakteryzujący się dużym stopniem ryzyka, ale mogący w przyszłości przynieść wysokie zyski. Jest to forma finansowania innowacyjnych (a przez to obarczonych ryzykiem) projektów inwestycyjnych.

5. RODZAJE KAPITAŁU WYSOKIEGO RYZYKA • PRIVATE EQUITY • VENTURE CAPITAL • BUSINESS ANGELS

6. PRIVATE EQUITY A VENTURE CAPITAL • Pojęcia PE i VC często stosuje się zamiennie, mimo, że jest to pewne uproszczenie. Pojęcie PE jest szersze i zawiera w sobie pojęcie VC. Generalnie: • Kapitał inwestowany we wczesne fazy rozwoju spółki to VC, • Kapitał wysokiego ryzyka obejmujący wszystkie fazy rozwoju spółki to PE.

7. PRIVATE EQUITY I VENTURE CAPITAL – ZALETY • Nie wymaga posiadania wysokich zabezpieczeń, • Inwestorzy PE/VC poza samym kapitałem oferują cenne wsparcie doradcze, • Akceptacja wyższego ryzyka inwestycji inna niż np. banki, • Poprawa wizerunku firmy, • Poprawa struktury bilansu firmy i przez to jej zdolności kredytowej, • Brak wymogu podania do publicznej wiadomości informacji, które spółka stara się zachować w tajemnicy.

8. Venture Capital Zalety Problemy • szansa na pozyskanie środków na ryzykowne projekty • transfer wiedzy i dobrych praktyk • brak kosztów finansowych kapitału • uwiarygodnienie projektu • utrata części władzy w spółce • wymuszone zmiany kadrowe • trudne negocjacje • luka kapitałowa

9. Venture Capital Fundusze zalążkowe(seed capital) oraz wczesnego rozwoju (early stage) inwestują w: • Komercjalizacja wyników badań naukowych • Nowo powstające spółki (start- ups), spinn off • Spółki na wczesnym etapie rozwoju (early stage) Fundusze venture capital / private equity - faza ekspansji inwestują w: • Spółki będące w fazie wzrostu (ekspansja i rozwój) • Spółki dojrzałe (finansowanie pomostowe, wykup udziałów przez menedżerów, restrukturyzacja)

10. - przedsiębiorcy którzy odnieśli sukces w prowadzeniu własnej firmy i obecnie poszukują ciekawych okazji inwestycyjnych,- interesują się małymi przedsiębiorstwami, dysponującymi dobrym pomysłem na biznes i zaangażowaną kadrą zarządzającą, które jednak nie posiadają odpowiednich środków na rozwój.,-inwestycje Aniołów Biznesu nie są atrakcyjne dla funduszy VC (za mała skala działalności) czy dla banków (za duże ryzyko udzielenia kredytu). ANIOŁOWIE BIZNESU

11. Business Angels Zalety Problemy • kapitał możliwy do uzyskania nawet na sam pomysł (bardzo wczesna faza) • inwestor akceptuje duże ryzyko • praktyczna determinacja inwestora do osiągnięcia sukcesu • szansa na aktywny udział doświadczonego inwestora w działalności spółki • przedsiębiorca godzi się na dodatkowego wspólnika • mozolne negocjacje i autoprezentacja przed inwestorem • ograniczone środki którymi dysponuje Anioł Biznesu • dotarcie do Anioła Biznesu

12. - Sieć aniołów biznesu jest platformą zrzeszającą indywidualnych aniołów biznesu;- Głównym celem istnienia sieci AB jest zniwelowanie luki finansowej i kompetencyjnej dotyczącej w szczególności MSP;- Poprzez wspólne działanie w ramach sieci, aniołowie biznesu ograniczają swoje ryzyko inwestycyjne, są w stanie skumulować większe środki finansowe i mają również dużo większe możliwości dotarcia do grupy docelowej sieci. ANIOŁOWIE BIZNESU INWESTOR KAPITAŁOWY I JEGO CELE

13. PROCES INWESTYCYJNY

14. Analiza inwestycyjna

15. SIECI ANIOŁÓW BIZNESU W POLSCE

16. Celem głównym ABAN jest rozwój polskiego rynku early-stageinvestments poprzez integrację inwestorów oraz sieci Aniołów Biznesu, współpracujących przy inwestycjach kapitałowych na rzecz rozwoju przedsięwzięć we wczesnych etapach rozwoju.Misją ABAN jest stworzenie platformy wymiany doświadczeń, dobrych praktyk, wiedzy i kontaktów na rynku early-stage, a także inicjowanie oraz realizacja działań służących rozwojowi instytucji oferujących kapitał zewnętrzny dla przedsiębiorstw we wczesnych fazach rozwoju. ASSOCIATION OF BUSINESS ANGELS NETWORKS

17. Główne źródła i kierunki finansowania kapitałowego

18. INWESTYCJE ANIOŁÓW BIZNESU WEDŁUG BRANŻ

19. Ogólne kryteria inwestycyjne • Innowacyjność technologii, danego rozwiązania, produktu (Zdolność do zaspokojenia potrzeb rynkowych) • Możliwość wyjścia z inwestycji • Poziom zmotywowania i zaangażowania twórców i osób uczestniczących w przedsięwzięciu • Wielkość rynku • Prawa do własności intelektualnej

20. Mechanizm finansowania INWESTYCJA/PROJEKT SIEĆ BAN np. przy dokapitalizowaniu: (EBI, BŚ, EBOiR) System finansowania z budżetu przy wsparciu środków funduszy europejskich  EWT, współpraca regionalna, Inicjatywy UE, programy horyzontalne IEE, klastry INSTRUMENTY FINANSOWE Fundusze kapitałowe Finansowanie prywatne –indywidualne instrumenty kapitałowe

21. Model inwestycji BAN Źródło danych: opracowanie własne

22. Ponadregionalna Sieć Aniołów Biznesu – Innowacja (PSAB-I) Stowarzyszenie inwestorów, reprezentujące interesy sieci aniołów biznesu i innych podmiotów zaangażowanych w działania związane z likwidowaniem luki kapitałowej. Powstanie PSAB-I zainaugurował Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych.

23. PONADREGIONALNA SIEĆ ANIOŁÓW BIZNESU - INNOWACJA Zasięg terytorialny – obejmujący 5 województw: śląskie, lubuskie, dolnośląskie, mazowieckie oraz podlaskie; 350 zarejestrowanych projektów; 100 zarejestrowanych inwestorów; 10 zrealizowanych z powodzeniem przedsięwzięć; Łączna wartość zrealizowanych projektów: blisko 10 mln

24. PSAB-I – aktywność • Aktywne poszukiwanie i pozyskiwanie obiecujących projektów; • Poszukiwanie inwestorów poprzez promocję danego projektu i bezpośrednie kontakty; • Organizacja konferencji poświęconych inwestycjom kapitałowym oraz informacyjno-naukowych; • Organizacja kompleksowych szkoleń z zakresu pozyskiwania kapitału; • Wstępna weryfikacja nadesłanych biznes planów.

26. PSAB-I PROCES INWESTYCYJNY Karta Projektu Pozytywna weryfikacja Proces negocjacji 6 tygodni, kolejne 3 tygodnie – podpisanie umowy Przedstawienie projektu Inwestorom Biznesplan Wsparcie przy tworzeniu biznesplanu

27. Proces wyboru pomysłodawcy dla inwestycji Anioła Biznesu – ETAP I • Przekazanie streszczenia projektu – formularz „Karta projektu”; • Wstępna analiza nadesłanych informacji dotyczących przedsięwzięcia; • Opracowanie lub weryfikacja biznesplanu; • Wewnętrzna prezentacja projektu przez Pomysłodawcę w ramach sieci aniołów biznesu.

28. Proces wyboru pomysłodawcy dla inwestycji Anioła Biznesu – ETAP II • Podpisanie umowy o poufności; • Prezentacja projektu przez Pomysłodawcę; • Opracowanie term sheet i negocjowanie warunków współpracy; • Projekt umowy inwestycyjnej oraz innych dokumentów prawnych; • Podpisanie dokumentów potwierdzających udział PSAB-I w pozyskaniu finansowania dla Projektu.

29. Proces wyboru pomysłodawcy dla inwestycji Anioła Biznesu – ETAP III • Podpisanie umowy inwestycyjnej przez strony; • Przekazanie środków finansowych; • Realizacja i monitoring przebiegu projektu; • Wycofanie się Anioła Biznesu.

30. PRZYKŁAD WSPARCIA INWESTYCJI PRZEZ SIEĆ PSAB-I – BIOGAZOWNIE CELULOZOWE Zespół pod kierownictwem dr. Andrzeja Vogt z Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego opracował nowatorską metodę oczyszczania gazów stanowiących paliwo do napędu silników gazowych, które z kolei produkują energię elektryczną wpinaną do sieci przesyłowych. Zainwestowana kwota to 1 mln PLN.

31. Seryjna obróbka części maszyn i urządzeń z wykorzystaniem technologii CNC (ComputerizedNumericalControl – komputerowe sterowanie www.makpol-recykling.pl www.pilab.pl

32. Nowe instrumenty wsparcia kapitałowego przedsiębiorstw 2014-2020 • Nowa polityka spójności Strategia Lizbońska – po roku 2010, Europe 2020 • Pakiet klimatyczno-energetyczny UE • Społeczeństwo wiedzy i informacji • Gospodarka oparta na wiedzy • Europejska przestrzeń badawcza • Regiony wiedzy i innowacji - potrójna spirala rozwoju(triplehelix) – współdziałanie władz publicznych, uczelni i przedsiębiorstw

33. Klasyfikacja systemu wsparcia zwrotnego 2014-2020

34. Nowe formy wsparcia finansowego • Programy i inicjatywy klastrowe • Platformy Technologiczne • Finansowanie instytucjonalne • Vouchery innowacji /badawcze • B2B • Granty rozwojowe – udział środków publicznych i prywatnych np. NCBiR • PPP • Europejska Sieć Instrumentów Finansowania: JEREMIE, JESSICA, JASPERS and JASMINE; • Programy ramowe CIP, RiskSharing Instrument, BIF, EFI • Mechanizmy finansowe np. Josefine

35. Mechanizmy Finansowe • JOintSmEFinance for INnovation, czyli Wspólne Fundusze na rzecz innowacji MŚP) jest pilotażowym instrumentem, realizowanym w ramach Programu Regionu Morza Bałtyckiego na lata 2007-2013 Europejskiej Współpracy Terytorialnej, współfinansowanym przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. JOSEFIN utworzony został przez 23 partnerów z Regionu Morza Bałtyckiego • Cel: ułatwienie dostępu do finansowania innowacyjnym i/lub międzynarodowym przedsiębiorcom z sektora małych i średnich przedsiębiorstw poprzez udzielenie poręczenia kredytu, udzielenie pożyczki na innowacje. Dodatkową usługą przy oferowanych instrumentach finansowych jest coaching w zakresie, którego przedsiębiorcy mogą skorzystać z bezpłatnych konsultacji finansowych • Instrument przeznaczony jest dla przedsiębiorstw zatrudniających nie więcej niż 250 pracowników, których obrót roczny nie przekracza 50 milionów EUR rocznie a/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów EUR. • Inicjatwy UE: JEREMIE i JESSICA • EFI RiskSharing Instrument

36. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Marek Dondelewski INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH ul.Żurawia 6/12, 00-503 Warszawatel: 22/  420 32 58fax: 22/ 420 32 58 mdondelewski@op.pl Kontakt tel: 608 451 406