URGE Projelerinin Küme Yönetimi Anlayışı ile Yönetilmesi

1. Sertifikalı Küme Yöneticileri Eğitim Programı - 2 Yeliz Çuvalcı-Kısa Dönem Uzman 20 Kasım 2013 ANKARA URGE Projelerinin Küme Yönetimi Anlayışı ile Yönetilmesi

2. 18 Kasım Pazartesi 2013

3. Küme Geliştirme Kılavuzları T.C. Ekonomi Bakanlığı ve T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen "KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi" KOBİ'lerin uluslararası piyasalardaki rekabet gücünü kümelenme anlayışıyla geliştirmeyi hedeflemektedir. Kümelere yol göstermek ve gelişimlerine katkı sağlamak amacıyla Proje kapsamında hazırlanan Kümelenme Rehberi dokuz kılavuzdan oluşmaktadır. Bunlardan biri de “Küme Geliştirme Sürecinde UR-GE Projesi Hazırlama ve Uygulama Kılavuzudur. Kılavuz işbirliği kuruluşları, proje yöneticileri ve küme yöneticileri olmak üzere, firmaların ihracat ve rekabet gücünü geliştirmek için çalışmalar yürüten tüm kişi ve kurumlar için hazırlanmıştır.

4. UR-GE Projesi Hazırlama ve Uygulama Kılavuzu Kılavuzda yer verilen kümelenme tanımlarından UR-GE Tebliği kapsamında yer alan projelerin küme olduğu, ya da UR-GE Tebliği’nin yürütülmesi için küme olma şartı arandığı sonucu çıkarılmamalıdır. Kümelenme tanımına girmeyen, coğrafi olarak yakın olmasa da sektörel bir birliktelik oluşturabilen, organizasyonel olarak yakınlığı olan firmalar ihracat vizyonu ile birlikte hareket ederek bağlı oldukları işbirliği kuruluşunun liderliğinde UR-GE Tebliği’nden yararlanabilmektedir. Kılavuz UR-GE Tebliği’nin kümelenme süreçlerinin etkin yürütülmesinde küme yönetimleri tarafından da kullanılabilecek, proje yaklaşımı ile özgün bir şekilde tasarlanabilecek bir devlet desteği olduğu vurgusunu yapmayı hedeflemektedir.

5. Yaklaşım her şeydir.

6. Küme Yığın Sektör Network Küme Girişimi Küme Yönetimi Küme Analizi Birlikte Rekabet İşbirliği Kuruluşu

7. Sektör Nedir?

8. Sektörün Yapısı ve Rekabet İkame Ürünler Potansiyel Girişimciler Firmalar Müşteriler Tedarikçiler Bu beş faktör sektörün yapısını oluşturur ve rekabeti belirler.

9. Sektörün Yapısını Belirleyen Güçler • 1. pazara yeni girenler için engellerin seviyesi, • 2. alternatif ürün ve servislerin mevcudiyeti, • 3. alıcıların ve satıcıların pazarlık gücü • 4. pazardaki oyuncular arasındaki rekabet seviyesi olarak sıralanır. Firmalar, stratejilerini belirlemeden önce bu güçleri anlamalı, sektördeki ortalama pazar kârlılığını ve zaman içerisindeki değişimini izlemelidir. Yeni Girişimcilerin Tehdidi Sektör Rekabetini Şekillendiren Faktörler Alıcıların Pazarlık Gücü Tedarikçilerin Pazarlık Gücü Mevcut Rakipler Arasında Rekabet İkame Ürün ve Hizmet Tehdidi

10. Rekabeti Belirleyen Güçler Küme içinde yer alan bir firma için iyi bir sektör analizi yapılmalı sektörün sınırları ne çok dar ne de çok geniş olarak tanımlamalıdır. Bu sınırlar da iki ana boyuttan incelenebilir. İlki ürün veya hizmetlerin kapsamı, ikincisi de coğrafi kapsam.

11. Küme Nedir?

12. Kümelerin Tanımlanması Kümelenme belirli bir alanda birbirine ortak ve tamamlayıcı unsurlarla bağlı şirketlerin ve ilgili kurumların oluşturduğu coğrafi açıdan yakın bir gruptur. “Kümeler özellikle de aynı faaliyet alanında hem rekabet içinde olan hem de birbiriyle işbirliği yapan şirketlerin, belli bir alanda uzmanlaşmış tedarikçilerin, hizmet sağlayıcıların, ilgili sektörlerdeki firmaların ve ilgili kurumların coğrafi yoğunlaşmalarıdır.” (M. E. Porter)

13. Kümelerin Tanımlanması Belirli bir faaliyet alanında uzmanlaşmış bir grup firmanın, değer zincirinde yer alan diğer firmalar ve kurumlarla (kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler gibi) birlikte oluşturduğu coğrafi yoğunlaşma, “yığın” olarak tanımlanmaktadır. Bu yığınlar arasından, firmaların rekabet gücünü geliştirmek amacıyla bilinçli bir işbirliği yaratabilen gruplara ise “küme” denir. Küme girişimi ise iş kümesinin gelişimini mevcut aktörler arasındaki ilişkileri düzenleyerek ve/veya işbirliği potansiyelini güçlendirerek arttırmayı hedefleyen organize bir çaba olarak tanımlanmaktadır. Örjan Sölvell, Göran Lindqvist & Christian Ketels

14. Doğal Bir Oluşum Olarak Kümeler... Kümeler, sektörlerin belirli bölgelerde, çeşitli faktörlere bağlı olarak kendiliğinden yoğunlaşmasıyla ortaya çıkan doğal oluşumlardır. Ancak bu oluşumlar, daha sonra dışarıdan destekle entegre hale getirilerek rekabetçi özellikleri arttırılabilir. Dünya çapında tanınan Kaliforniya’daki iki küme, 7.000’den fazla ileri teknoloji şirketine ev sahipliği yapan Silikon Vadisi (San Francisco),dünya film endüstrisinin başkenti haline gelen Hollywood (Los Angeles) buna örnektir. Avrupa’da, dünya genelinde de sektör mensupları tarafından bilinen kümeler yer almaktadır: Montebelluna, İtalya: Nüfusu yalnızca 25.000 olan bu yerleşim yerindeki firmalar dünya kayak botu üretiminin %75’ini karşılamakta ve “dünyanın spor ayakkabı başkenti”olarak anılmaktadır;

15. Kümeler...

17. Kamu Kurumları Firma Stratejisi ve Rekabet Bağlamı -Uygun yatırım ve sürekli iyileştirme biçimlerini teşvik eden yerel bir bağlam -Yerel rakipler arasında şiddetli rekabet Faktör Girdi Koşulları Talep Koşulları Girdi niceliği ve maliyeti -Doğal kaynaklar -İnsan kaynakları -Sermaye kaynakları -Fiziksel altyapı -İdari altyapı -enformasyon altyapısı -bilimsel ve teknolojik altyapı Faktör Kalitesi Faktör Uzmanlaşması -Gelişmiş ve talepkar yerel müşteriler -Başka yerlerdeki ihtiyaçlara öncülük eden müşteri ihtiyaçları -Küresel olarak hizmet edebilecek uzman segmentlerde alışılmadık yerel talep -Yetkin, yerel tedarikçilerin varlığı -Rekabetçi ilgili sektörlerin varlığı İlişkili ve Destekleyici Sektörler İşbirliği Kuruluşları

18. Küme Hayat Döngüsü Yığın Yeni Oluşan Gelişen Olgun Değişen Küme aktörleri mevcut ancak aralarındaki iletişim yok, çok zayıf ve etkin değil. Küme aktörleri arasında iletişim oluşmaya başlıyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim artıyor ve derinleşiyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim güçlü ve kümeye yeni aktörler eklenmeye başlıyor. Belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra küme şekil değiştirmeye başlıyor. Kaynak: Ulusal Kümelenme Politikasının Oluşturulması Projesi, Yol Haritaları Sunum, 2008

19. Örnek Çalışma: İtalyan Fayans Kümelenmesi

20. İtalyan Seramik Kümesinin Kapsamı • Bölge: 10 küçük şehri kapsamaktadır, • Nüfus: 160.000 • Üretim: 540 milyon metrekare • Ciro: 4.1 milyar dolar • İstihdam: 25.000 • İhracat: 3 milyar dolar • Firma sayısı: 185 • İtalya toplam üretiminin %80’ni • AB toplam üretiminin % 46’sı • Dünya üretiminin % 18’i • Dünya ihracatının % 43’ü

21. Küme Stratejisi Başarı Faktörleri • Ürün çeşitliliği, • Sürekli yeni tasarım ve inovasyon • Yüksek kalite • Hizmet, teslimat ve bilgi ile donatılmış güçlü dağıtım kanalları, • İşbirliği ağları • Girişimci ruh, • Firmalar arasında yüksek rekabet • Üretimde verimlilik • Teknik liderlik • Bilgi ağları • Çalışanların tecrübesi • Yeniliğe açık olmak • Sinerji

22. Küme Başarısı • Başarıya giden yaklaşım; • Bilgi birikimi, girişimci ruh ve üretimde verimliliği birleştirmek, • Firmalar arasındaki rekabet ile dinamizmi canlı tutmak, • Küresel rekabet ve yerel rekabet avantajları arasında ilişki kurabilmek, • Problemleri aşmak için bireysel ve kolektif bakış açısına sahip olmak, • Kamu politikalarının birleştirici ve destekleyici rolü • Kümeler sadece KOBİ’ler içindir yaklaşımını benimsememek

23. Küme Geliştirme Süreci “Kümelenme”

24. Küme Hayat Döngüsü Yığın Yeni Oluşan Gelişen Olgun Değişen Küme aktörleri mevcut ancak aralarındaki iletişim yok, çok zayıf ve etkin değil. Küme aktörleri arasında iletişim oluşmaya başlıyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim artıyor ve derinleşiyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim güçlü ve kümeye yeni aktörler eklenmeye başlıyor. Belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra küme şekil değiştirmeye başlıyor. Kaynak: Ulusal Kümelenme Politikasının Oluşturulması Projesi, Yol Haritaları Sunum, 2008

27. Entegre Strateji ve Uygulama Planı Analiz Sektörel Analiz Pazar Fırsatları Stratejik Konumlanma Bölgesel Küme Eylem Planı Vizyon ve Rekabet Unsurları Küme Çalışma Grubu Süreçleri İşbirliğine Dayalı Küme Eylemleri Küme Analizi Bölgesel “Ürün ve Marka” oluşturulması ve Uygulama Mekanizması Bölgesel Öncülük Süreçleri Özel-Kamu Katılımının Yaygınlaştırılması Küme Gruplarının Organizasyonu Kesişen İhtiyaçlar Analizi Küme Analizine İlişkin Geniş Katılımlı Toplantı İletişim ve Destekler Fırsatlar konusunda tanıtım süreci Uygulama için Bölgesel Toplantılar Projenin Duyurulması Küme Stratejisi ve Uygulama

28. Küme Geliştirme Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar 1.Küme tanımlamasının ve küme sınırlarının gerek coğrafi, gerekse sektör açısındanuygun şekilde yapılamaması (gerekenden daha geniş veya daha dar sınırlarda belirlenen kümeler, ilerleyen aşamalarda büyük zorluklarla karşılaşmaktadır);2.Küme analizinin gerekenden daha geniş veya daha dar kapsamlı yapılması, mevcut kısıtlamaları ve fırsatları tanımlamakta yetersiz kalması (gerekenden daha geniş kapsamlı analizler bilgi karmaşasına yol açarak kritik bilgilerin ön plana çıkarılmasını zorlaştırır/geciktirir);3.Kümenin nihai hedefine ve izleyeceği yola dair ortak bir bakış açısının oluşturulamaması; küme gelişimi için önceliklerin belirlenememesi; ve bu alanlarda görev üstlenmesi gereken ana paydaşlarının (iş dünyası, kamu kurumları, üniversiteler) bir araya getirilememesi;

29. Küme Geliştirme Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar 4.Özel sektörün güçlü ve diğerlerine göre daha baskın olduğu bir küme yönetişim yapısı kurulamaması; 5.Kamu kurumlarının tamamının, kümenin öncelikleri çerçevesinde uyumlu şekilde işler hale getirilememesi; ve6.Zaman içindeki ilerlemeyi değerlendirecek uygun performans göstergelerinin belirlenememesi. 7. Özellikle KOBİ’lerin ağırlıklı olduğu kümelerde başlatılacak olan kümelenme girişimleri için belirli bir finansman kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır.

31. Bölüm Sonu www.smenetworking.gov.tr