Bilkent Üniversitesi’nde Çekirdek M ü fredat Programı

1. Bilkent Üniversitesi’nde Çekirdek Müfredat Programı Varol Akman Bilgisayar Mühendisliği ve Felsefe

2. Core Curriculum • Core: öz, esas, nüve, iç, çekirdek. • Core Curriculum: Okutulan muhtelif derslerin ana bir tema etrafında birleştiği müfredat programı. • “Harvard’da lisans eğitimi için çekirdek müfredat programı hem bir koşuldur hem de bir felsefedir.” • “Çekirdek program diğer genel eğitim programlarından farklıdır.”

3. Amaç • “Her Harvard mezunu, belirli bir akademik özelleşmeye ek olarak geniş anlamda da eğitilmiş olmalıdır.” • Entelektüel genişliğin tanımı: • X Bir dizi Temel Eser okunmuş. • XBüyük Ölü Felsefeciler biliniyor. • X Birçok önemli alanda çağdaş bilgiler gözden geçirilmiş.

4. Alanlar • Yabancı Diller. • Tarihsel Araştırma. • Edebiyat ve Sanat. • Ahlaki Akıl Yürütme. • Nicel Akıl Yürütme. • Fen. • Toplumsal Tahlil.

5. Bilgiye Yaklaşımlar • Adı geçen alanlarda ne tür bilgi ve ne gibi araştırma biçimleri vardır? • Bu alanlarda çeşitli çözümleme araçları nasıl kullanılır ve bunların değeri nedir? • NOT: Bu alanları lisans eğitimi açısından vazgeçilmez kılan şey: öğretim üyeleri arasında oluşmuş genel kanı.

6. Beklentiler • Doğa, toplum ve kendimizle ilgili bilgiyi toplayabilmek ve uygulayabilmek. • Başka kültürleri tanımak suretiyle onları ve kendimizi daha iyi anlayabilmek. • Ahlaki boyutu olan sorunlar hakkında nesnel bir tarzda eleştirel düşünebilmek. • Bu alanlardaki uzmanlar neler yapıyorlar? • Kazandığımız analitik yetenekleri nasıl başka alanlara transfer ederiz?

7. Bilkent’ten Üç Örnek Program • Kültürler, Uygarlıklar ve Fikirler (Cultures, Civilizations and Ideas - CCI) • Uygarlık Tarihi (History of Civilization - HCIV) • Siyasal Düşünce Tarihi (History of Political Thought - POLS)

8. Kültürler, Uygarlıklar ve Fikirler

9. Genel Yapı • Cultures, Civilizations, and Ideas I (HUM 111) • Kültür nosyonu.Kültürlerin kurulması: epik. “Ben” ve “Onlar”. Toplum ve düzen: Trajedi. Toplum ve düzen: Felsefe. Çeviri ve imparatorluk. • Cultures, Civilizations, and Ideas II (HUM 112) • Doğu Batı’yla karşılaşıyor. “Barbarlar”. Sömürgecilik ve milliyetçilik. Aklın geleneğe galip gelmesi. Ütopyalar. Kapitalizm ve devrim. Erkeksi ve kadınsı. Şehir: müze, kütüphane, alışveriş merkezi. Emperyalizm. Anarşi. Küreselleşme.

10. Hangi Bölümlere? • Mühendislik • Bilgisayar • Elektrik • Endüstri • İletişim ve Tasarım • İngiliz Dili ve Edebiyatı

11. Hocalar • Doktora, Karşılaştırmalı Edebiyat, Harvard. [Dersin Koordinatörü] • Doktora, Karşılaştırmalı Edebiyat, Cornell. • Doktora, Fransız Edebiyatı, Emory. • Doktora, Karşılaştırmalı Edebiyat, Emory. • Doktora, Felsefe, SUNY Buffalo. • Doktora, Kültürel Tarih, Duke. • Doktora, Felsefe, Warwick.

12. Kaynaklar (Sonbahar) • Freud, Civilization and Its Discontents. • The Epic of Gilgamesh. • Homer, Odyssey. • Sophocles, The Theban Plays. • Plato, The Republic. • Augustine, Confessions.

13. Kaynaklar (İlkbahar) • Song of Roland (Penguin). • Shakespeare, Tempest (Pelican). • Descartes, Discourse on Method and Meditations on First Philosophy (Hackett). • Flaubert, Three Tales (Penguin). • Marquez, Of Love and Other Demons (Penguin). • Woolf, A Room of One’s Own (Harcourt).

14. İlave Materyal (Fotokopi) • Homer, Iliad. • Said, Orientalism. • Dante, Inferno. • Boccaccio, Decameron. • Montesquieu, Persian Letters. • Marx, Manifesto; Capital; Theses on Feuerbach. • Darwin, Origin of Species. • Kafka, Metamorphosis.

15. Uygarlık Tarihi

16. Genel Yapı • History of Civilization I (HCIV 101) • Eski Yakın Doğu’dan başlayarak Batı Uygarlığının klasik dönem ve ortaçağ Avrupa’sında gelişimi. Siyasal, toplumsal, iktisadi ve dini yaşam. • History of Civilization II (HCIV 102) • Çağdaş Batı uygarlığının kökenleri. M.S. 1500’den başlayarak Avrupa toplumunun gelişimi.

17. Hangi Bölümlere? • İktisat • Siyaset Bilimi • Uluslararası İlişkiler • İşletme

18. Hocalar • Doktora, Tarih, Cambridge. [Dersin Koordinatörü] • Doktora, Amerikan Edebiyatı, Hacettepe. • Doktora, Orta Doğu, Manchester. • Doktora, Orta Doğu/Yakın Doğu, Bamberg. • Master, Felsefe, Exeter.

19. Kaynaklar (Sonbahar) • İlk Uygarlıklar ve Mitleri • Sümer: Epic of Gilgamesh. • Babil: Enuma Elish. • Hitit: ‘Kumarbi Cycle’. • Hint: Rg-Veda. • Yunan: Hesiod,Theogony.

20. Kaynaklar (Sonbahar) devam • Eskiçağ Uygarlıkları ve Felsefeleri • Yunan: Plato, Meno. • Yunan: Aristotle,Ethics. • Roma: Cicero,Cato the Elder On Old Age. • Çin: Confucius,Lun Yu. • Çin: Mencius,Meng Tzu.

21. Kaynaklar (Sonbahar) devam • Tektanrılı Dinlerin Kökenleri • Zoroasterianism: Avesta. • Musevilik: Torah. • Hıristiyanlık (1): The New Testament. • Hıristiyanlık (2): the ‘non-canonical texts’. • İslam: Qur’an.

22. Kaynaklar (Sonbahar) devam • Ortaçağ Uygarlığı ve Edebiyatı • BatıAvrupa: Chaucer,Canterbury Tales. • OrtaDoğu: Alf Laylah wa Laylah. • İçAsya: Kitab-i Dede Korkud. • Çin: Shui-hu Chuan. • Japonya: Tsutsuni Chunagon Monogatari.

23. Kaynaklar (İlkbahar) • Akıl Çağında Bilgi ve İnanç • Bacon, Novum Organum. • Descartes, Discours de la Méthode. • Locke,Essay Concerning Human Understanding. • Berkeley,Principles of Human Knowledge. • Hume,Inquiry Concerning Human Understanding.

24. Kaynaklar (İlkbahar) devam • Mutlakiyet ve Devrim Çağında Siyasal Düşünce • Robert Filmer,Patriarcha. • Jacques-Bénigne Bossuet,Politique Tirée des Propres Paroles de l’Ecriture Sainte. • Hobbes,The Leviathan. • Locke, Second Treatise of Government. • Rousseau,Du Contrat Social.

25. Kaynaklar (İlkbahar) devam • Endüstri ve Reform Çağında Siyasal İktisat • Smith,The Wealth of Nations. • Malthus,Principles of Political Economy/An Essay on the Principle of Population. • Ricardo,Principles of Political Economy and Taxation. • Mill,Principles of Political Economy. • Marx,Das Kapital/Grundrisse.

26. Kaynaklar (İlkbahar) devam • 20. Yüzyıl • Irkçılık ve Sivil Haklar. • Feminizm. • Çevrecilik. • Küreselleşme.

27. Başlangıçta • 1999 Sonbaharı öncesinde ders umumiyetle yarı-zamanlı hocalarca veriliyordu. • Tüm sınıflar aynı ders programını izliyordu. • Ders kitabı: MarkKishlansky, Patrick Geary ve Patricia O’Brien, Civilization in the West(Longman, 1997) • 2 ara-dönem sınavı (belki bir dönem ödevi) + final

28. Gözlenen Olumsuzluklar • Ezbercilik: Kitapta ne diyorsa sınavlarda aynen yazmaya çalış. • Düşünce tembelliği. • Moral bozukluğu (hem öğrencilerde hem de hocalarda). • Bürokratik zorluklar: 500 kişiye nasıl final sınavı verilir? Derse devamın kontrolü?

29. Yenilikçi Yaklaşım • “Merkeziyetçiliğe son!” sloganı ile işe başlandı. • Artık ortak final sınavı olmasın. • Dersin kronolojik çerçevesi içerisinde, her hoca kendi ders programını yaratacak ve final sınavını yapacak. • Ders kitabı yerine özgün kaynaklar okutulacak.

30. Amaçlar • Öğrenciler tarihsel öneme haiz kaynakları ve yazarları (felsefi, dini, siyasal, bilimsel, iktisadi konularda) okuyup analiz edebilecekler. • Ezber yerine eleştirel düşünmeye (critical thinking) ve tartışılan konulardan gerçekten haberdar olmaya davet edilecekler.

31. Araçlar • Sunumlar: Kendi başına veya sınıfın büyüklüğüne göre gruplar halinde. • Sınıf içi tartışma ortamı ve derse etkin katılımın teşvik edilmesi. • Ev ödevleri. • Denemeler, dönem ödevleri, kısa sınavlar, ara-dönem sınavları hocanın takdirine bağlı olarak hala olabilir.

32. Pürüzler • Hocalar: “Çok fazla ödev okumak zorunda kalıyoruz. Ama yine de yeni yaklaşım eskiye göre çok daha zevkli dersler yapmamızı sağladı.” • Herkes çok iyi sunum yapamayabilir. İlgi ve dikkatin devamını sağlamak zor. • Kopya ve çalıntı yazıların oranında artış olasılığı. (İnternet’ten doğrudan indirmeye karşı basit önlemler var ama ya yazıları başkası yazıyorsa?)

33. Siyasal Düşünce Tarihi

34. Genel Yapı • History of Political Thought I (POLS 207) • Özel mal/mülk; insan eşit(siz)liği; bireysel özgürlük; siyasal sorumluluk ve ödevler gibi konulardaki felsefi argümanları inceleyen ve başlangıçtan 17. yüzyıla dek uzanan bir ders. • History of Political Thought II (POLS 208) • POLS 207 ile neredeyse aynı konular ama kapsanan dönem 17. - 20. yüzyıl.

35. Hangi Bölümlere? • Uluslararası İlişkiler • Siyaset Bilimi • Hukuk

36. Yeni Gelişme • Social and Political Philosophy I (PHIL 240) • Social and Political Philosophy II (PHIL 241)

37. Hocalar • Doktora, Siyasal Felsefe, LSE. [Dersin Koordinatörü] • Doktora, Siyaset Bilimi, Queen’s. • Doktora, Siyaset Bilimi, Queen’s. • Doktora, Ahlaki Felsefe, St. Andrews. • Doktoraadayı, Siyasal Felsefe, Oxford.

38. Amaçlar • Sınıf tartışmaları ve yazılı ödevleri öne çıkarmak suretiyle ahlaki ve siyasal felsefede iz bırakmış yapıtları incelemek. • Böylece, mesleki becerileri tamamlayan ve onların kullanımına temel oluşturan öğeleri geliştirmek. • Kendine güven duyma, karar verme sürecinde olayları iyi değerlendirme, v.b.

39. Siyasal Okuryazarlık Dersi • Aynı kitaplar üzerine yoğunlaşan eşzamanlı/eşgüdümlü bir ders (Political Literacy I ve II: ELS 207 ve 208). • Zor anlaşılır kitapların nasıl okunması gerektiğini tartışmalar ve yazılı yorumlarla öğretmeye yönelik bir yaklaşım. • Felsefi söylem, retorik araçları, yazma/okuma stratejileri, v.b. (Bu sayede kitaptaki argüman ve fikirlerin anlaşılması kolaylaşır.)

40. Kaynaklar (Sonbahar) • Plato, The Republic (Penguin, 1987) • Aristotle, Politics (Penguin, 1981) • Cicero, On Duties (Cambridge University Press, 1991) • Aquinas, On Politics and Ethics (Norton, 1988) • Machiavelli, Selected Political Writings (Hackett, 1994)

41. Kaynaklar (İlkbahar) • Hobbes, The Leviathan (Penguin, 1985) • Locke, Political Writings (Penguin, 1993) • Rousseau, Political Writings (Norton, 1988) • Mill, On Liberty (Hackett, 1978) • The Portable Marx (Penguin, 1983) • Nietzsche, On the Genealogy of Morality (Cambridge University Press, 1994)

42. Kendine Güven Duygusu • Öğrenciye kolayca okunabilen bir ders kitabı vermek yerine esas kaynakları göstermek. • Kaynaklardaki fikir ve argümanlar genelde son derece çetrefil olduğu için bunları anlayınca oluşan kendine güven duygusu. (Halihazırda öğrencilerin felsefe bilgileri son derece sınırlı.) • Kaynaklar anadilde olmadığı için özellikle takdire şayan bir durum.

43. Kaygan Zemin • Her kaynak öğrenciyi bir başka yöne fırlatıyor. Demir atılabilecek güvenli bir kıyı yok. • Sığınılabilecek sabit bir yanıtlar kümesi olmadığı için belki de sinir bozucu. • Gerçek yaşama benziyor, çünkü: • Karşılaştığım sorunun basit bir çözümü yok. • Bugüne dek öğrendiklerim, sorunu nasıl çözmem gerektiğini pek söylemiyor.

44. Sorgulanan Yaşam • Birbirlerini sorgulayan, eleştiren felsefi yapıtları okudukça öğrenci kendi yaşamını ve içinde bulunduğu toplumun gelenekleri eleştirel olarak düşünmeye zorlanır. • Karar verme süreçleri iyileşir, çünkü kabul görmüş yaklaşımlar sorgulanmakta ve olağan dışı yaklaşımlar ciddi şekilde düşünülmektedir. • Haklı gösterilebilir olmadıkça ve karşılaştığı eleştirilere dayanıklılık göstermedikçe bir fikir ancak geçici olarak kabul görebilir.

45. Etkin Öğrenme • Ders etkileşimli bir tarzda yürütüldüğü için tek-yönlü öğrenmenin (ezberin) ortadan kalkması. • “Hoca ne diyorsa o!” değil. • Her öğrenci kendi öğreniminden sorumlu. Kaynaklardaki argümanları daha ilginç veya anlaşılabilir kılmak için öğrenciler birbirleriyle yarışabilirler. • Bir “gerçekler kümesinin” edilgen alıcıları olmaktan çıkış.

46. Teşekkürler... • Matthew Gumpert (CCI) • http://www.bilkent.edu.tr/~gumpert • David Thornton (HCIV) • http://www.bilkent.edu.tr/~tdavid • Simon Wigley (POLS, PHIL) • http://www.bilkent.edu.tr/~wigley