Natuurkijk op Langetermijnvisie Schelde-estuarium

1. Natuurkijk op Langetermijnvisie Schelde-estuarium

2. Werkgroep Schelde-estuarium • Cluster van Vlaamse en Nederlandse natuurbeschermingsorganisaties in de regio van het Schelde-estuarium Bond Beter Leefmilieu, Het Zeeuwse Landschap, Natuurreservaten, Natuurmonumenten, Zeeuwse Milieufederatie Werkgroep Schelde-estuarium

3. Indeling presentatie • Beschrijving gebied, waarden en bedreigingen  Thijs Kramer (ZMF) • Historisch passief + overstromingsrisico  Peter Symens (Natuurreservaten) • Afwegingskader eventuele verdere verruiming  Bart Martens (BBL) Werkgroep Schelde-estuarium

4. Kenmerken estuarium • Ontmoeting rivier en zee • Veelzijdige dynamiek: • Permanente invloed van getij • Geleidelijke overgang tussen zoet en zout, die ook nog eens heen en weer beweegt met het getij • “Wandelend” systeem van geulen en platen Werkgroep Schelde-estuarium

5. Natuurwaarden • Zeer specifieke levensgemeenschappen in verschillende delen van het estuarium (zoet, brak en zout) • Schorren, platen, slikken en ondiep-watergebieden • Veel gasten in deze gebieden: • kraamkamer voor vissen • foerageer- en/of broedgebied voor vogels Werkgroep Schelde-estuarium

6. Vogels in Westerscheldegebied Soort % populatie • Grauwe gans  57000 (29) • Pijlstaart  10000 (16) • Lepelaar  200 (6.3) • Zilverplevier  3300 (2.3) • Scholekster  18000 (2.0) • Sternsoorten  belangrijk broedgebied Werkgroep Schelde-estuarium

7. Mening over LTV • Positief: erkenning streefbeeld van belang voor behoud natuurwaarden en meergeulenstelsel • Negatief: • scenario’s onduidelijk over natuurverliezen • morfologische onzekerheden weggemoffeld Werkgroep Schelde-estuarium

8. Bezwaar tegen verdieping • Verdiepen = verstarren  dynamiek (hèt kenmerk van estuaria) wordt beperkt • Verlies aan schorren, platen en slikken en ondiep-watergebieden • Toename stroomsnelheid  beperking bodemorganismen • Toename vertroebeling  effect op bodemdieren, vogels en vissen. Werkgroep Schelde-estuarium

9. Historisch passief • Natuurherstelplan Westerschelde  lege doos • enkel binnendijkse maatregelen • bekritiseerd door EC • Ontwerp natuurherstelplan Zeeschelde in koelkast • geen compensatie voor areaalverlies • geen vermindering overstromingsrisico • geen verbetering slibhuishouding Werkgroep Schelde-estuarium

10. Overstromingsrisico • In Nederland  1/4000 • In Vlaanderen langs Zeeschelde: • Volgens Sigmaplan  1/10000 • Na KBR  1/350 • Momenteel  1/70 Citaat uit AWZ nota van november 1996: “Een stormtij als die van 1953 zou niet gekeerd kunnen worden, terwijl de kans op voorkomen van een dergelijk getij 4,5 maal groter geworden is” Werkgroep Schelde-estuarium

11. Oorzaken • Vermindering komberging (inpolderingen, dijkverhogingen, …) • Verhoogde getij-indringing door vermindering weerstand (kanalisatie, verlaging drempels, …) • Zeespiegelrijzing Werkgroep Schelde-estuarium

12. Oplossingen • Westerschelde: • ontpoldering • inrichting van gebieden met gecontroleerde getij-invloed • verbinden Wester- en Oosterschelde(?) • In Zeeschelde: • inrichting van gebieden met gecontroleerde getij-invloed • meest landinwaartse dijkvarianten volgens Sigmaplan Werkgroep Schelde-estuarium

13. Tussenliggend besluit (1) • Als gevolg van... • uitblijven van herstel verlies intergetijdegebieden Westerschelde & Zeeschelde • grote onzekerheden voor morfologie (behoud meergeulenstelsel en dynamiek) • plicht tot natuurherstel i.k.v. Vogel- en Habitatrichtlijn • onaanvaardbaar hoog overstromingsrisico Werkgroep Schelde-estuarium

14. Tussenliggend besluit (2) • Dient eerst werk gemaakt te worden van: • evaluatie effecten vorige verdieping  MOVE-project • herinvulling natuurherstelplan Westerschelde met buitendijkse maatregelen • uitvoering toekomstschets A (ruimte voor het estuarium) met natuurherstelplan Zeeschelde i.k.v. geactualiseerd Sigma-plan Werkgroep Schelde-estuarium

15. Tussenliggend besluit (3) • Inhaaloperatie omvat: • wegwerken historisch passief • verkrijgen van juridisch propere lei door conformering dossier huidige verdieping aan Vogel- en Habitatrichtlijn • overstromingsrisico verkleinen • vergroting kennis van effecten van ingrepen op estuarium  input voor MER Werkgroep Schelde-estuarium

16. Afweging vervolgingrepen • De Werkgroep Schelde-estuarium eist dat de volgende toetsingen zullen worden uitgevoerd Werkgroep Schelde-estuarium

17. Vogel- en Habitatrichtlijn • Voorafgaande inschatting ecologische gevolgen • Indien geen onomkeerbare en wel compenseerbare effecten: • alternatieven ontbreken • zwaarwegend maatschappelijk belang aantonen • natuurschade herstellen of compenseren Werkgroep Schelde-estuarium

18. Ecologische gevolgen • Inzicht middels grensoverschrijdende MER • effect morfologie + vertaling naar ecologie • effect op overstromingsrisico • effect op nautische veiligheid + vertaling naar risico’s voor op het land • Compensatiemaatregelen vooraf uitwerken Werkgroep Schelde-estuarium

19. Voorwaarden inschatting • MOVE-resultaten moeten duidelijkheid verschaffen over gevolgen vorige verdieping • Alsnog uitgevoerde compensatieprojecten vorige verdieping op hun effectiviteit beoordelen Werkgroep Schelde-estuarium

20. Nut-noodzaakdiscussie • Maatschappelijke Kosten Baten Analyse • vanuit internationaal perspectief • openbaar t.a.v. richtlijnen en resultaten • onafhankelijk peer-review • kosten en baten over volledige transportketen berekenen Werkgroep Schelde-estuarium

21. Baten en Kosten • Baten • tijdwinst • lagere kosten achterlandverkeer • Kosten • baggerwerken • natuurcompensatiemaatregelen Werkgroep Schelde-estuarium

22. Extra input MKBA • Alternatieven Zeebrugge en Vlissingen • Inschatting schaalvergroting containervloot • Maritieme toegankelijkheid Antwerpen in internationaal verband • Antwerpen 12.3 meter getij-onafhankelijk • Hamburg 12.8 meter getij-onafhankelijk • Bremen 12.0 meter getij-onafhankelijk Werkgroep Schelde-estuarium

23. Rekeningvaren • Kosten verdieping doorrekenen aan havengebruikers  vereist wijziging Vlaams Havendecreet • Bovenstaand principe reeds voorgesteld door EC in “Groenboek Havens en Maritieme infrastructuur” Werkgroep Schelde-estuarium

24. Kostprijs vergroten diepgang Kostprijs Diepgang baggerkosten scheepskosten totale kosten Economisch optimum Werkgroep Schelde-estuarium

25. Herstel en compensatie • Indien toch verder verdiept wordt  compensatiemaatregelen vooraf vaststellen en geïntegreerd uitvoeren met verdieping zelf Werkgroep Schelde-estuarium

26. Algemeen besluit (1) • Nu beslissen tot verdere verdieping is onverantwoord vanwege gebrekkige kennis over gevolgen voor natuurlijkheid en veiligheid • Indien MOVE-project ruimte laat voor verder verdieping  Vogel- en Habitatrichtlijn als leidraad Werkgroep Schelde-estuarium

27. Algemeen besluit (2) • Onze aanpak gebaseerd op: • voorzichtigheidsbeginsel • voorzorgsbeginsel • vervuiler betaalt beginsel • procesgeïntegreerde maatregelen • stand-still beginsel Werkgroep Schelde-estuarium

28. Politieke overwegingen • De natuur van het Schelde-estuarium geniet bescherming in kader van enkele belangrijke Europese richtlijnen • Verdrag 1995 bijzonder onelegant  LTV afgedwongen  haast heeft LTV verarmd • MER en MKB uitvoeren vóór verzoek verdieping Werkgroep Schelde-estuarium