1 / 60

EXAPTATIE ALS TAALVERANDERING

EXAPTATIE ALS TAALVERANDERING. Ludovic De Cuypere Taaldag 2004. Exaptatie. = Begrip uit de evolutietheorie dat verwijst naar een bepaalde evolutionaire verandering. taalverandering. taalvermogen. Exaptatie en taal. taalverandering. taalvermogen. Exaptatie en taal.

korene
Download Presentation

EXAPTATIE ALS TAALVERANDERING

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. EXAPTATIE ALS TAALVERANDERING Ludovic De Cuypere Taaldag 2004

  2. Exaptatie = Begrip uit de evolutietheorie dat verwijst naar een bepaalde evolutionaire verandering.

  3. taalverandering taalvermogen Exaptatie en taal

  4. taalverandering taalvermogen Exaptatie en taal

  5. Exaptatie is een onbruikbaar/triviaal concept in taalverandering

  6. 3 delen • Exaptatie in evolutietheorie • Exaptatie in taalverandering: R. Lass • Exaptatie in taalverandering: andere mogelijkheden

  7. 1. Exaptatie in evolutietheorie

  8. Charles Darwins Evolutietheorie • Evolutie • Adaptatie • Natuurlijke Selectie

  9. Exaptatie • Gould, S. J. & Vrba E. (1982). Exaptation. A missing term in the science of form. Paleobiology8. 4–15.

  10. Exaptatie • Elizabeth Vrba and I have proposed that the restrictive and confusing word “preadaptation” be dropped in favour of the more inclusive term “exaptation” – for any organ not evolved under natural selection for its current use – either because it performed a different function in ancestors (classical preadaptation) or because it represented a non-functional part available for later co-optation. (Gould 1991b: 144fn.)

  11. 2 Types • Wanneer een orgaan/structuur een andere functie krijgt • Wanneer een niet-functionele structuur functioneel wordt

  12. Type 1: Functionele Shift • Voorbeeld: Evolutie van vleugels

  13. Archaeopteryx

  14. Evolutie van Vleugels Hypothese: Thermoregulatie >>> Vliegen

  15. Type 2: Functioneel worden Een niet-functionele structuur krijgt een functie.

  16. Type 2: Functioneel worden Een niet functionele structuur krijgt een functie. Probleem: Wat is niet-functioneel?

  17. Type 2: Functioneel worden niet-functioneel? - (noodzakelijk) bijproduct (= spandrel) Bijv.: rode kleur van bloed

  18. Kritiek Dennett (1995:281): Every adaptation is one sort of exaptation or the other – this is trivial, since no function is eternal

  19. Exaptatie in evolutie Er zijn functionele shifts en niet-functionele structuren kunnen functioneel worden, maar dat is niets ondarwiniaans en gebeurt niet zonder natuurlijke selectie.

  20. 2. Exaptatie in Taalverandering

  21. Roger Lass (1990) • Exaptatie verwijst naar het hergebruiken van morfologische junk • Morfologische junk ontstaat wanneer het grammaticaal onderscheid dat gecodeerd wordt door middel van een morfologisch onderscheid wegvalt

  22. Voorbeeld: Afrikaans Adj. -e/-Ø • 17e eeuws Nederlands adj. -e/-Ø voornamelijk gebaseerd op het geslacht van het substantief.

  23. Voorbeeld: Afrikaans Adj. -e/-Ø • 17e eeuws Nederlands adj. -e/-Ø voornamelijk gebaseerd op het geslacht van het substantief. • Vroeg Afrikaans (1652 – 1750): geslacht valt weg

  24. Voorbeeld: Afrikaans Adj. -e/-Ø • 17e eeuws Nederlands adj. -e/-Ø voornamelijk gebaseerd op het geslacht van head noun. • Vroeg Afrikaans (1652 – 1750): geslacht valt weg • Resultaat: gebruik -e/-Ø at random

  25. Voorbeeld: Afrikaans Adj. -e/-Ø • gebruik -e/-Ø at random > Junk Stage

  26. Voorbeeld: Afrikaans Adj. -e/-Ø • gebruik -e/-Ø at random > ‘Junk Stage’ • -e/-Ø viel niet weg, maar werd opnieuw gebruikt in een nieuw systeem

  27. 2 Types Exaptatie • Een orgaan/structuur krijgt een andere functie • Een niet-functionele structuur wordt functioneel

  28. 2 Types • Een orgaan/structuur krijgt een andere functie krijgt > ??? • Een niet-functionele structuur wordt functioneel > Lass 1990

  29. Enkel junk? • Lass (1990:82): I do not want to claim that ANY change in the use of linguistic material can be seen as exaptive, which would reduce the concept to triviality.

  30. 2 Types • Wanneer een orgaan/structuur een andere functie krijgt > Lass (1997) • Wanneer een niet-functionele structuur functioneel wordt > Lass (1990)

  31. 1997: Non-junk exaptatie Non-junk exaptation refers to the exaptation of “useful” (or at least not marginal), decaying features. (Lass: 1997:318)

  32. Voorbeeld Non-junk Exaptation • OE. ‘V + present participle’ Functie > ambigue: o.a. progressief aspect • ModE. ‘V + present participle’ Functie > verplicht voor progressief aspect ~ exaptatie van vleugels

  33. Exaptatie in taalverandering • Hergebruiken van morfologische junk • Hergebruiken van niet-junk

  34. 3. Exaptatie in Taalverandering: nieuwe perspectieven

  35. Exaptatie en andere taalveranderingen • Hypoanalyse (Croft 2000) • Degrammaticalisatie (Heine 2001, Norde 2001) • Regrammaticalisatie (Traugott 2001, Vincent 1995) • + Grammaticalisatie, …

  36. 1.Hypoanalyse • [the reanalysis] of a contextual semantic/functional property as an inherent property of the syntactic unit. In the reanalysis, the inherent property of the context […] is then attributed to the syntactic unit, and so the syntactic unit in question gains a new meaning or function (Croft 2000)

  37. Hypoanalyse • Voorbeeld: umlaut – Duitse meervoud • OHD: gast – mv. gast-i

  38. Hypoanalyse • Voorbeeld: umlaut – Duitse meervoud • OHD: gast – gast-i • MHD: gast – gest-e

  39. Hypoanalyse • Voorbeeld: umlaut – Duitse meervoud • OHD: gast – gast-i • MHD: gast – gest-e • ModD: Baum – Bäume (OHD boum/boum-e)

  40. Hypoanalyse abductie: verandering naar model Exaptatie geen abductie: logisch onmogelijk in evolutietheorie Verschil

  41. 2.De-/regrammaticalisatie • Regrammaticalisatie: Verwijst naar een (mogelijke) laatste stap in een grammaticalisatieproces waarbij een morfeem geherinterpreteerd wordt in een nieuwe grammaticale functie. (Greenberg 1991) • Degrammaticalisatie: Changes […] that result in a less grammatical status. (Norde 2001)

  42. 2.De-/regrammaticalisatie = hergebruiken van een grammaticale vorm voor een andere functie = non-junk exaptatie (Lass 1997)

  43. 3.Grammaticalisatie • According to Lass (1997:318) exaptation may also lead to grammaticalization. (Norde 2001)

  44. 3.Grammaticalisatie • According to Lass (1997:318) exaptation may also lead to grammaticalization. (Norde 2001) • Exaptation can lead to grammaticization (Lass 1997)

  45. 3.Grammaticalisatie • According to Lass (1997:318) exaptation may also lead to grammaticalization. (Norde 2001) • Exaptation can lead to grammaticization (Lass 1997)

  46. 3.Grammaticalisatie • Exaptation can lead to grammaticization Grammaticized = having become grammatically obligatory, syntacticized Grammaticalized = routinized, bleached, downgraded from lexical to grammatical status (Lass 1997:256n38)

  47. Exaptatie grammaticization = ‘obligatorification’ (Lehmann 1995) = een van de parameters van grammaticalisatie

  48. Exaptatie Exaptatie verwijst naar een taalverandering waarbij een taalvorm X met functie A of zonder functie, evolueert naar een taalvorm X’ met een andere functie B of een nieuwe functie A.

  49. grammaticalisatie 1. Lexicaal ww > Hww OE willan (‘willen’) > ModE will (‘zullen’) 2. Znw > suffix OE līc (‘body’) > ModE -ly (adverbial)

  50. grammaticalisatie 3. Ww > suffix Latin habēre > Frans fut. marker L Cantare habeo > Fr je chanterai

More Related