Dziedzictwo oświecenia

1. Izaac Newton Amfiteatr w Łazienkach Voltaire Dziedzictwo oświecenia

2. Tryumf racjonalizmu Oświecenie zbudowało swoją hierarchię wartości na uwielbieniu Rozumu. Otworzyło drogę do krytyki tego, co zastane – w sferze nauki, polityki, edukacji, gospodarki, obyczajowości, życia codziennego. Człowiek uwierzył w nieustający postęp. Benjamin Franklin – uczony, filozof, polityk amerykański. Jeden z twórców Deklaracji niepodległości. Badał zjawiska elektryczne – uważany za twórcę piorunochronu. Zaliczany do grona ojców założycieli Stanów Zjednoczonych.

3. Polityka i rządy Równość wszystkich obywateli oraz podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą – to idee wypracowane w wieku światła i rozumu. Wprawdzie w XVIII stuleciu pozostawały utopią, jednak z czasem dały podwaliny współczesnym systemom ustrojowym.

4. Wolność, równość, braterstwo W Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych (1776) oraz Deklaracji praw człowieka i obywatelaz (1789) zapisano: • równość wszystkich ludzi wobec prawa, • prawo do wolności, własności, bezpieczeństwa i oporu przeciw uciskowi, • wolność słowa. Jacob Paul Laminit Zburzenie Bastylii

5. Wolny rynek Jego pomysłodawca Adam Smith dokonał wnikliwej krytyki obowiązującego wówczas systemu przywilejów i monopoli. Uważał, że problemy gospodarcze można rozwiązać jedynie poprzez wprowadzenie całkowitej wolności handlu. Widział świat jako kolosalny rynek, rządzący się własnymi prawami, którego nie należy psuć ingerencjami z zewnątrz.

6. Edukacja • zaczęto tworzyć szkoły ludowe i przyfabryczne dla ubogich • w Prusach powstały placówki dla najmłodszych, tzw. kindergarten (Friedrich Froebel) • uznano podmiotowość dziecka w procesie edukacji • pojawiły się nowe typy szkół średnich (szkoły rycerskie) i wyższych (uczelnie techniczne) • rozgłos zyskała idea wychowania dzieci w zgodzie z naturą (Jean-Jacques Rousseau) Johann Heinrich Pestalozzi (1746–1827) – pisarz i pedagog, twórca teorii nauczania początkowego, założyciel szkół ludowych

7. Dzieciństwo • powstały książki pisane specjalnie dla dzieci • pojawiły się ubranka dziecięce, które nie byłyby miniaturą ubrań dorosłych ludzi • w prawie dokonano rozróżnienia kar – odmiennych dla dzieci i dla dorosłych • uznano, że dziecko nie jest własnością rodzica i państwo ma prawo działać w obronie dzieci • zaczęto krytykować stosowanie kar cielesnych John Locke w traktacie Myśl o wychowaniu dowodził, że dziecko przychodzi na świat jako tabula rasa (z łac. ‘niezapisana, czysta karta’), zatem odpowiedzialność za jego właściwą edukację spoczywa na rodzicach.

8. Emancypacja kobiet Obrona praw kobiet Mary Wollstonecraft (1792) to praca, w której po raz pierwszy tak odważnie domagano się: • dostępu do edukacji takiej samej dla kobiet i mężczyzn, • zmiany stosunku między płciami – kobieta powinna być towarzyszką mężczyzny, a nie, jak dotąd, jego niewolnicą. Pierre-Louis Dumesnil Dysputa królowej Krystyny i Kartezjusza