Mavzu : Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi

1. Andijonmashinasozlikinstituti,,texnika” fakultetikasb – ta’limiyo’nalishi II – kurs I – guruhtalabasijahongirusmonovningmenejmentfanidantaqdimoti Mavzu: Menejmentnazariyasining shakllanishivarivojlanishi

2. Mavzu: Menejmentnazariyasiningshakllanishivarivojlanishi Menejmentnivujudgakelishivaevolutsiyasi Menejmentningturlihorijiymamlakatlaritabaqalanishi Menejmentrivojlanishidayangibosqich 1 2 3

3. Xammurapin Misrpodshosidavlatboshqaruvini285 banddaniboratqonunlarto’plaminijoriyetdi.

4. Payg’ambarimiz Muhammad SollallohuAlayhiVasallam QUR’ONI KARIM, HADISLAR Ijtimoiy – siyosiy,iqtisodiymuvofiqlashtirishgaintilishlarorqaliboshqarishsan’atinimukammalegallashgahizmatqiluvchimuqaddasta’limotlartizimidir .

5. SUQROT (eramizdan avv. 480—397-yillar). U boshqarishningturlishakllarinitahlilqilishasosidaboshqarishninguniversallikprinsipinitadqiqqildi.

6. Platon (eramizdan avvalgi 428—394-yillar) Davlatboshqarishshakliklassifikatsiyasiniyaratdi. • Boshqaruv – buumumiyovqatlanishfanidir

7. Aristotel Boshqaruv – quldorlar tomonidan qullarni boshqarish san’ati.

8. Konfutsiy Davlatnishafqat, sahovatilaboshqarishusuliniyatargan. Davlatnito’g’riboshqarmoquchunhukmdor-hukmdorligicha, amaldor – amaldorligicha, ota – otaligicha, o’g’il – o’g’illigichaqolmog’Ilozim.

9. Boshqaruvda jamiyat aholisini uch guruhga ajratgan: ABU ALI IBN SINO (980-1037)

10. Forobiyqarashlarida jamiyatboshqaruvsan'atiniquyidagi2ga: 1) nazariy(boshqaruvningasosiyusulivaqonunhaqida);2)amaliy(davlatniidoraetish).haqidagapiribo'tadi.Jamiyatdaqarortoptirishgaqaratilgan. Abu Nasr Forobiy Taxtotadanbolagamerosbo'libo'tishiniqoralaydi,

11. Amir Temur Temurtuzuklariasaribilanboshqarishilmigaasossoldi. Темuro’zdavridasaltanatmanfaatinixalqmanfaatigabo’ysundiraolgandavlatrahbariedi. Амир Темур салтанати, ўзбек халқи унинг давлатчилиги тарихида ўзининг марказлашган, мутлоқий монархия, яккаҳокимлигига асосланган империя давлати сифатида алоҳида ўрин тутади.

12. Tеmur «Tuzuklаridаn» mа’lum bo’lishichа, u o’z fаoliyatidа quyidаgi 12 ijtimoiy siyosiy guruhgа tаyanib ish olib borgаn: • Pаyg’аmbаrimiz Muhаmmаd Sаllohu Аlаyhu vаssаlаmning аvlodlаri sаyyidlаr, ulаmo vа shаyxlаr. • Bilimdаn shаxslаr (xаyotning аchchiq-chuchugini totgаn kishilаr). • Duogo’ytаqvodorlаr. • Аmirlаr, qo’shin boshliqlаri vа lаshkаrlаr. • Sipoh bilаn rаiyat(ya’ni oddiy xаlq) • Sаltаnаt ishlаrini bilgаn, kеngаshsа bo’lаdigаn dono vа ishonchli kishilаr. • Vаzirlаr, dеvon bаtiklаri. • Hаkimlаr, tаbiblаr, munаjjimlаr vа muhаndislаr. • Xаdis olimlаri, tаrixshunoslаr. • Sufiy vа oriflаr. • Hunаr vа sаn’аt аhli, ya’ni kosiblаr vа sаn’аtkorlаr. • Turli mаmlаkаtdаn kеlgаn sаyyohlаr vа tijorаt аhli.

13. Mirzo Ulug’bek Samarqand ilmiy maktabini, o‘sha davr akademiyasini barpo etgan. Bu ilmiy maktabda 200 dan ortiq olimlar faoliyat olib borgan. Ilmiy me'rosining gultoji ,,Ziji jadidi ko’ragoniy” (,,Ulug’bek Ko’ragoniyning astranomiya jadvali” ), ,,To'rt ulus tarixi” asarlari ham uning qalamiga mansub. Ulug’bek o’zining sultonlik davrida boshqarish ilmini boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqlikda rivojlantirishga e’tibor berdi.

14. Alisher Navoiy Davlat ishlarini boshqarish, muzokaralar olib borish, mamlakat tinchligi va obodligi uchun kurashgan. ,,Vaqfiya”, ,,Ixlosiya”, ,,Saddi Iskandariy”, ,,Tarihi mulki Ajam” kabi asarlarida siyosiy davlatni idora qilish usullari, tartib qoidalari haqida, adolatli boshqarishning muammolari, davlat nazorati haqida yozib qoldirgan

15. Zahiriddin Muhammad Bobur BuyukBoburiylarsaltanatinituzib, maydaxonliklargabarhamberdi. Markazlashgandavlatboshqaruvigaasossoldi

16. Jaxongirshohtomonidandavlatniidoraqilishning 12 moddadaniboratdasturiyaratildi Boburiylar tomonidan boshqaruv sohasini isloh etish, xazina masalalari borasida – kurruriya (viloyat va tuman hokimlari) deb ataladigan hukumat amaldorligi mansabi joriy etilgan.

17. U "Qutadg'ubilig" dostonidadavlatniboshqarishamallari, qoidalarivasiyosiy - axloqiymunosabatlarnijamiyatdaqarortoptirishgaqaratilganqarashlaribilane'tiborlidir. U davlatboshqaruvivaxizmatinitashkiletishturlarinihamdashudarajalargamuvofiqsifatlarinitasniflaydi. Yusuf Xos Hojib

18. BlesPaskal Kelajaknioldindanko’rabilmoq– boshqaruvdeganiaslidaanashu!

19. BOSHQARISH TA’LIMOTIDA TO’RT YO’NALISH, MAKTAB

20. Ilmiymenejmentmaktabi1885-1920yillar F. Teylor. F. Gilbert. G.Gant. G.Emerson. Asosiynamoyondalar Maqsadiyollanmaishchilarunumdorliginioshirishdag’oyatdasamaradorvamaqbulusullarniizlashdir

21. FredrixTeylor(1856-1915). Boshqarishni ,,aniqqonunvaqoidalargatayanadiganhaqiqiyilm, shuningdek, nimaqilishkerakliginianiqbilishvaunipuxtahamdaarzonusuldabajarishsan’ati” deb baholagan.

22. G. Emerson Boshqarishvamexnatnitashkilqilishningkomplekssistemalitiziminiishlabchiqqan. Uning«Mexnatunumdorligining 12 prinsipi» nomliasaridayoritilgan.

23. «Unumdorlikningo’nikkitamoyili» • Aniqqo’yilgang’oyavamaqsud; • Aqlirasolik; • Asoslimaslaxat; • Qat`iyintizom; • Xodimlarganisbatanadolatlimunosabat; • Markazlashtirish; • Tezkor, ishonchli, to’liq, anikva doimiyxisob; • Me`yorvatartib; • Sharoitninormallashtirish; • Operatsiyalarnime`yorlash; • Yozmastandartqo’llanmalar; • Unumdorlikrag’batlantirish.

24. Klassikyokima’muriymenejment1920 – 1950yillar А.Fayol. G.Ford М.Veber Asosiy namoyondalar maktabqarashlariningmaqsadi- boshqarishningumumiyprintsiplarinishakllantirishdaniborat

25. А.Fаyol U menejmentni universal protsesskabiko’ribchiqdi, buprotsessrivojlantirishvatashkilqilishkabibirnechtabir – biribilanbog’langanfunksiyalardaniboratedi. O’zining boy tаjribаsini «Umumiy vа sаnoаt boshqаruvi» (1916 y.) kitobidа boshqаruv tаmoyillаrini аsoslаb bеrgаn

26. G.Ford(1863-1947yy.) . Ford birmarkazdanturibkontsernniyukoridanboshqarishprintsiplarito’g’risidagi, standartlashtirish, ko’plabmaxsulotishlabchiqarish, konveyerlashtirish, mexnatnito’lataqsimlashto’g’risidagibirqatorqimmatlig’oyalarmuallifi

27. Insonmunosabatlarimenejmentmaktabi1930–1950yillar MeriParkerF. E.Meyo G.Myunsterberg D.M.Grеgor A.Maslou Asosiynamoyondalar Maqsadimehnatunumdorligigapsihologikomillar, ya’niishchiguruhlaridagijipslashuvvao’zarobir – birigayordanberishgaintilishdarajasiorqalierishish

28. Elton Meyo «Insoniymunosаbаtlаr» maktabiasoschisidir.Ushbumaktabnuqtаi nаzаridаn ishchi ― bu: — fikrsizrobot emаs, bаlkio’z qаdr – qimmаtini his etаdigаn shаxs; ― muаyyanijtimoiyehtiyojlаrgаegаkishi (odаm).

29. D. Mаk-Grеgor X(iks) vа Y (igrеk) nаzаriyasiniyarаtdi. Ungako’ra: X(iks) majburlashvajazolash, jarimasolishusullari; Y(igrеk) tashabbuskorlikvamustaqillikniilojibor`ichanamoyonqilishuchunsharoityaratish.

30. Miqdoriy, tizimliyokizamonaviymenejmentXXаsrning 60-80 yillаri Qаrorqаbulqilishjаrаyoninielеktronhisoblаshtеxnikаsinihаmdаengyangimаtеmаtikusullаrvаvositаlаrniqo’llаgаnholdаtаdqiqotnio’tkаzishdir. CH.Bеrnаrd Sаymon G. Asosiynamoyondalar

31. Zamonaviymenejmentdaboshqaruvgaturliyondashuv Tashkilotningichkimuhitiga (iqtisodiy, ilmiy – texnikaviy, ijtimoiy, siyosiy), e’tibor beriladi. operatsion tamoyiliga, qaror qabul qilish nazariyasi tamoyillariga e’tibor qaratiladi. boshqaruvga tashkiliy mexanizmlarni keng oqilona yo’llarini ishlab chiqishda ma`lum funktsiyalarni, ya’ni rejalashtirish tashkillashtirish, raxbarlik qilish, uvofiqlashtirish, nazorat qilish kabilarni o’z ichiga oladi. Boshqaruvchi obyektning muayyan sharoitidagi ichki va tashqi vaziyatga qarab boshqaruv ning ma’qul usuli qo’llaniladi

32. MustaqilO’zbekistoniqtisodiyvaijtimoiyrivojiningo’zmodelini,,TaraqqiyotningO’zbekmodeli”niyaratdi, uningnegiziniPrezidentimizI.A.Karimovtomonidanshakllantirilganbeshtamoyiltashkiletadi • Iqtisodiyotningsiyosatdanustunligi; • Davlat– bosh islohotchi; • Qonunningbarchasohalarda ustuvorligi; • Kuchliijtimoiysiyosat; • Bozoriqtidosiyotiga bosqichma– bosqicho’tish.

33. E’tiboringizuchunrahmat