Kenningar kynntar í kaflanum - PowerPoint PPT Presentation

• Kenning um atferlismótun
• hvernig umhverfið mótar hegðun.Aðferðir þessara fræða mikið notaðar við kennslu
• Kenning um félagsnám
• heldur fram að við lærum með að taka eftir öðrum og af reynslu

Biehler/Snowman, kafli 8

• Atferlisstefnan varð til í byrjun aldarinnar
• John Watson hóf umræðuna
• B. Skinner kom fram með kenninguna, sem sameinar ýmsar hugmyndir um nám
• við virka skilyrðingu eykst eða viðhelst tíðni hegðunar með styrkingu í kjölfar hennar eða að dregið er úr tíðninni með refsingu

Biehler/Snowman, kafli 8

• Tvö megin lögmál náms
• styrking (reinforcement)
• refsing og slokknun (punishment and extinction)
• jákvæð styrking, styrkir hegðun ( s.s. peningar, verðlaun, einkunn)
• neikvæð styrking, styrkir hegðun (s.s. að fjarlægja úr umhverfinu eitthvað óþægilegt, t.d. ef kennari hættir við próf til að gefa meiri tíma fyrir verkefni)
• refsing, veikja líkur á hegðun (t.d. skammir, lítillækkun)

Biehler/Snowman, kafli 8

• Rof (time out)dregur úr hegðun, er tímabundinn missir hlunninda (s.s. stofufangelsi, fá ekki bílinn)
• slokknun veikir eða dregur úr hegðun (s.s. að hætta að umbuna, veita jákvæða styrkingu)
• skyndilegur afturkippur (spontaneous recovery), t.d. óæskileg hegðun birtist skundilega á ný, hverfur þó fljótt ef ekki kemur til styrking
• alhæfing (generalization)
• aðgreining (discrimination)
• mótun (shaping), hægfara námundun við að læra flókna hegðun

Biehler/Snowman, kafli 8

• Aðferðir við styrkingu (schedules of reinforcement)
• stöðugur styrkingarháttur (continious reinforcemnet)
• skertur styrkingarháttur (intermittent reinforcement)
• með jöfnu millibili hvað tíma varðar (fixed interval schedule)
• með óreglulegu millibili
• eftir ákveðið hlutfall, eða ákveðna vinnu
• óreglulegt hlutfall, þekkt sem veðmálsskemað

Biehler/Snowman, kafli 8

• Skinner mótmælti neikvæðum aðferðum við kennslu á 5. áratugnum
• aðferðirnar voru neikvæðar því nemar unnu til að forðast refsingu
• þær voru óarðbærar því góð hegðun nema var var ekki styrkt að jafnaði eða strax
• þær voru ruglingslegar því námsefnið var oftar en ekki óskipulegt
• á 9. áratugnum lagði Skinner til eftirfarandi breytingar
• vertu klár á hvað á að kenna
• kenndu atriðin í réttri röð
• leyfðu nemum að læra með eigin hraða
• búðu til og notaðu “programmed material”

Biehler/Snowman, kafli 8

• Fáar upplýsingar í einu til nemans í fyrirfram ákveðinni röð
• gefur hvatningu til að draga út þau skriflegu svör sem óskað er eftir
• gerir ráð fyrir endurtekningu, æfingu á breytilegan hátt til að auka færni
• gefur jákvæða styrkingu strax við réttu svari
• leyfir nemum að vinna á eigin hraða

Biehler/Snowman, kafli 8

• Rétt svar er styrkt samstundis
• auðvelt að fylgjast með framförum hvers og eins
• hver nemandi vinnur á eigin hraða
• áhugahvöt er mikil, smá skref og umsvifalaus umbun sjá til þess
• nemandi getur hætt og byrjað aftur sjálfur eftir þörfum
• með nógu smáum skrefum má auðveldlega enda með flókin verkefni

Biehler/Snowman, kafli 8

• Nýrri tíma rannsóknir sýna að svo sé
• virðist henta hægum nemendum betur, læra hraðar og geyma betur í minni en í hefðbundinni kennslu
• Varnaðarorð:
• tölvur koma ekki í stað kennara, enn ekki vitað hvernig heppilegast er að haga málum
• enn ekki að fullu vitað hvernig besta hagnýting tölvu fyrir nemendur á ólíkum skólastigum er háttað

Biehler/Snowman, kafli 8

• Tækni til að styrkja hegðun
• mótun (shaping)
• miðakerfi (token economies)
• styrkingar-samningur (contingency contract)
• tækni til að draga úr hegðun eða veikja hana
• slokknun (extinction)
• refsing (punishment)

Biehler/Snowman, kafli 8

• Velja hegðun
• hve oft á hún sér stað
• velja styrki (reinforcers)
• stöðug styrking hegðunar sem er í jákvæða átt
• styrkja af og til
• Styrkir af ólíkum toga
• fyrir yngri börn:hrós, forréttindi í skólastofunni
• fyrir eldri börn: hrósa án þess að aðrir taki eftir
• sýningar á verkum

Biehler/Snowman, kafli 8

• “aðferðin hennar ömmu” Premack (1959)dugir ef ekki notuð of oft
• samvinna við heimili nemanda, foreldrar úthluti umbunum eða refsingu

Biehler/Snowman, kafli 8

• Nota sem skiptimynt, peningar algengir (ekki í kennslu þó!)
• veita umsvifalausa umbun, hægt að skipt síðar fyrir aðra “vöru”
• nemendur velja sér sína eigin umbun og safna “miðum”. Meiri sveigjanleiki, því umbunin er veitt á heppilegum tíma
• virkar einnig vel á hópa, hægt að láta virka í báðar áttir, að vinna sér inn miða, eða tapa

Biehler/Snowman, kafli 8

• Einstaka nemandi eða hópur nemenda annars vegar og kennari hins vegar gera með sér formlegt samkomulag, skriflegt eða munnlegt. Þá er veitt umbun að afloknu verki.

Biehler/Snowman, kafli 8

• Slokknun
• gerist best með því að láta hegðun afskiptalausa
• rof (time out), útskýra vel áður en gripið er til þess, (virkar best á árásargjörn börn og þau sem vilja vera með í hóp)
• fær takmarkaðan aðgang
• fær ekki aðgang
• er sendur til skólastjóra

Biehler/Snowman, kafli 8

• Refsing
• skammir, að gera lítið úr, líkamsrefsingar
• rannsóknir sýna að refsingar gera takmarkað gagn
• mild refsing er áhrifalítil, virkar tímabundið
• refsiverð hegðun birtist á ný þegar refsandinn er fjarri
• það sem virðist vera refsing er hugsanlega styrking,s.s. ef barn er að sækjast eftir athygli
• aukaverkanir sem hafa neikvæð áhrif á nám fylgja refsingum, s.s. ótti, kvíði, takmörkuð sjálfsvirðing
• sá sem refsar er fyrirmynd þeirra sem er refsað og hafa í frammi hegðun sem ætlast er til að nemandinn sýni ekki
• til að refsing virki, þarf hún að eiga sér stað umsvifalaust eftir hegðun/verknað og að vera tiltölulega sterk, sem aftur stangast á við lög og siðareglur

Biehler/Snowman, kafli 8

• Hætta er á að sumir nemar læri einungis ef þeir fá “laun”, dregur úr innri áhugahvöt
• atferlismótun er áhrifamikil aðferð og því hætta á misnotkun, eða að órétti verði beitt
• ef atferlismótun er ekki beitt sem aðferð, á þá að láta tilviljun ráða för? Er siðferðilega réttlætanlegt að nota ekki þessa aðferð?
• Málið er að nota aðferðina en gera það viturlega

Biehler/Snowman, kafli 8

• Upphafsmaður: Bandura (1986)
• að sjá það sem gerist í kringum okkur og herma eftir því, áhrif
• hömlun (inhibition): við lærum að gera EKKI eitthvað sem við vel getum gert en sjáum að öðrum er refsað fyrir
• afhömlun (disinhibition): við lærum að hegða okkur á óviðurkvæmilegan hátt ef við sjáum aðra komast upp með það án refsingar eða tiltals
• hjálp (facilitation): að sjá einhvern hegða sér á þann hátt sem við höfum ekki hugað að eða haft áhuga á, fær okkur til að prófa
• við lærum nýja hegðun af fyrirmyndum

Biehler/Snowman, kafli 8

• Athygli(attention)
• geymd (retention, varðveisla upplýsinga í minni)
• framkvæmd (production)
• áhugahvöt (motivation)
• bein styrking til einstaklingsins sjálfs
• óbein styrking, einstaklingurinn horfir á annan sem er umbunað
• sjálfs styrking, einstaklingurinn nær eigin marmiðum

Biehler/Snowman, kafli 8

• Ef börn eru í vafa hvað sé viðeigandi, fara þau fremur eftir öðrum börnum en fullorðnum
• þegar börn velja fyrirmynd, þá skiptir aldur minna máli en hæfni og þá geta þau valið fullorðinn fram yfir barn
• við skólanám læra börn af fyrirmyndum af báðum kynjum, en herma hegðun fremur eftir eigin kyni
• börn með skerta sjálfsmynd eða námsörðugleika eru líklegri til að feta í fótspor þeirra sem hafa yfirunnið sambærileg vandamál, en hinna sem ráða auðveldlega við verkefnin

Biehler/Snowman, kafli 8

• Segir til um hvað við álítum okkur hæf til að gera
• hefur áhrif á hvað maður velur að gera
• og einnig hvaða fyrirmyndir við veljum okkur

Biehler/Snowman, kafli 8

• Fyrri árangur gefur tóninn
• undirtektir, klapp á bakið, hrós annarra styrkir sjálfstraustið
• tilfinningar okkar geta svikið okkur
• ótti, kvíði=öryggisleysi
• öryggi, þægindi=öryggistilfinning
• óbeint nám hefur áhrif á viðhorf okkar
• ef vini tekst verk, tekst okkur áreiðanlega líka

Biehler/Snowman, kafli 8

• Betra sjálfstraust-hærri markmið, með tilheyrandi val á verkefnum
• betra sjálfstraust, þróaðri hugsun og skipulagðari vinnubrögð
• betra sjálfstraust, betra úthald við vinnu þótt á móti blási
• nemandi með gott sjálfstraust lítur á erfið verkefni með forvitni og af áhuga, en nemi með lágt sjálfstraust mætir slíku verkefni með kvíða

Biehler/Snowman, kafli 8

• Árásargirni sem fyrirmynd
• bein fyrirmynd, kvikmyndir, notkun refsinga og umbuna hjá fyrirmyndum
• fyrirmyndir varðandi skólanám
• jákvæðar fyrirmyndir skila árangri til áhorfenda
• fyrirmyndir varðandi sjálfstraust

Biehler/Snowman, kafli 8